Ortaklığın giderilmesi davalarının, tapuda paydaş bulunanların tamamına husumet yöneltilerek yürütülmesi gerekir. Müşterek mülkiyet üzere olan taşınmazda, bir paydaşın ölümü sonucu yalnızca onun iştirak halinde mülkiyet durumuna dönüşen payı ile ilgili olarak, ortaklığın giderilmesi mümkün değildir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Mersin 2. Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 9.9.1992 gün ve 1322-1193 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine,

Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 11.3.1993 gün ve 3085-3225 sayılı ilamı; (.. Davacı vekili tarafların murisi A… G…’ün paydaş olduğu 418 ada 8 parsel özel parselasyona bölünerek hisseli satışı sonucu üzerinde yapılaşma ve bir mahalle oluştuğundan bu parsellerin tüm paydaşlar arasında ortaklığın giderilmesi 2981 sayılı Kanun hükmü ve fiili duruma göre mümkün olmadığından, yalnız A… G…’den intikal eden 78/28366 payın ortaklığının giderilmesine karar verilmesini istemiştir. Mahkeme istem gibi payın paydaşlar arasında satışına karar vermiştir.

Ortaklığın giderilmesi davalarında tapuda paydaş olanların sağ ise kendilerinin, ölü ise tüm mirasçılarının ibraz edilecek veraset belgesine göre davaya dahil edilmesi ve bunların huzuru ile davanın görülmesi gerekir. Paylı taşınmazlarda sadece bir payın paydaşları ortaklığın giderilmesini isteyemezler. Mahkemece yapılacak iş yukarıda belirtildiği üzere tüm tapu paydaşlarına davanın yöneltilmesi için davacıya mehil verilmesi, gereği yerine getirilirse işin esasına girilmesine aksi takdirde davanın reddine karar verilmesi icabederken yazılı şekilde payın satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır..) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

K: Dava, taşınmaz malda satış suretiyle ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Bu istekle açılan davalar, tapuda paydaş bulunanların tamamına husumet yöneltilerek yürütülebilir, müşterek mülkiyet üzere olan taşınmazda bir paydaşın ölümü nedeniyle yalnızca onun iştirak halinde mülkiyet durumuna dönüşen payı ile ilgili olarak ortaklığın giderilmesi mümkün değildir. O itibarla mahkemece, bu ilkeler çerçevesinde fiili kullanmaya ilişkin Özel parselasyon anlaşması yapılan müşterek mülkiyet halinde bulunan taşınmazda, yalnızca bir pay yönünden ortaklığın giderilmesinin istenemeyeceğine işaret eden ve Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken önceki kararda direnilmesi doğru değildir. O halde usul ve yasaya uygun bulunmayan direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı (BOZULMASINA), 16.2.1994 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1990/520 K: 1991/11 T: 30.01.1991
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2014/38 K: 2015/1657 T: 17.06.2015
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/1166 K: 2001/1164 T: 26.12.2001

İmar planı uygulaması gereği, bir taşınmazın diğer bir taşınmaza şuyulandırılması kararının kesinleşip kesinleşmediğinin saptanması, kesinleşmişse kesin kararın tapuya intikali için yetkililere süre verilmesi ve müşterek mülkiyet hükümlerine tabi parsel kaydının tapudan getirilerek incelemenin o parselin oluşumundaki paydaş ve pay oranları dikkate alınarak yapılması gereklidir.

Mahalli Mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı İzalei Şuyu davasına dair karar bir kısım davalılar tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü:

Dava taşınmaz ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece istem gibi karar verilmiş ve hüküm davalılar M…, S… ve M… vekillerince temyiz edilmiştir.

Davacı, Yatağan Yeni mahalledeki 84 ada 48 parsel sayılı taşınmazın maliki olduğunu, kendisinin bu parseli ile davalılara ait parsellerin şuyulu olduğunun Belediyece bildirildiğini ve aralarında bu şekilde oluşan ortaklığın giderilmediğini iddia ederek ortaklığın giderilmesini istemiştir.

Tapudan gelen kayıt örneklerinden, 48 parsel sayılı taşınmazın bağımsız olarak davacı, 46 parselin davacı dışındaki bir kısım davalılar adlarına müştereken, 47 parselin ise bir kısım davalılar murisi Ş… K: .. adına kayıtlı olduğu, bu parsellerin şuyulandırma suretiyle kayıtlarının kapatılmadığı anlaşılmaktadır. Belediyenin davacıya hitaben verdiği cevapta ise sözü edilen parsellerin şuyulu olduğu bildirilmiş ve şuyulandırmanın ne şekilde parsel oluşturduğu imar durum belgesinde gösterilmiştir.

Mahallinde yapılan keşifte, mütalaası alınan teknik bilirkişi şuyulandırılacak parsellerin ne şekilde yeni parsel oluşturacağını belirtmiştir.

Bu durumda, davacının sadece kendisine ait olan kadastro parseli ile davalılar parselinin İmar Kanunu hükümleri çerçevesinde şuyulandırma ya da düzenleme suretiyle ortaklaştırılmalarının tapuya intikal etmediği, ortak şuyulu bir parsel oluşmadığı tapu kayıt örnekleri ve keşifteki uygulamadan anlaşılmaktadır. Bu itibarla, Belediyenin bildirdiği şekilde alınmış şuyulandırma kararının kesinleşip kesinleşmediğinin saptanması, kesinleşmişse o kesin kararın tapuya intikal ettirilmesi için ilgililere yetki ve mehil verilmesi, böylece şuyulandırılmış şekliyle oluşan ve müşterek mülkiyet hükümlerine tabi parsel kaydının tapudan getirtilmesi ve incelemenin o parselin oluşumundaki miktar paydaş ve pay oranları dikkate alınarak yapılması gereklidir. Şuyulandırmanın kesinleştiği ve fakat tapuya geçmediği kabul edilse dahi tasarrufi işlem sonucu doğuracak bu dava için şuyulandırma durumunun tapuya tescil edilmesi zorunluluğunun gözönünde bulundurulması icap eder. Açıklanan esaslardan zuhul olunarak ve idarece yapılması gereken işlemlerin de hükme bağlanması suretiyle yazılı şekilde ortaklığın giderilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Hüküm bu nedenle bozulmalıdır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz itirazlarının kabulü ile H.U.M.K: nun 428. maddesi uyarınca hükmün BOZULMASINA, 3.4.1995 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2002/3255 K: 2002/3406 T: 16.05.2002
2. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2005/10986 K: 2005/535 T: 03.02.2005
3. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 1988/16876 K: 1989/923 T: 26.01.1989
4. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 1996/5202 K: 1996/5414 T: 30.05.1996

Ortaklığın giderilmesi davaları yenilik doğurucu nitelikte olduğundan, bu tip davalara bakmak Kadastro Mahkemesinin görevi dışındadır.

Taraflar arasında kadastro tesbitinden doğan dava sonucunda verilen hükmün Yargıtayca incelenmesi istenilmekle; temyiz isteğinin süresinde olduğu anlaşıldı, inceleme raporu ve dosyadaki belgeler okundu, gereği görüşüldü:

KARAR: Kadastro sırasında 114 ada 3 parsel sayılı taşınmaz Sulh Hukuk Mahkemesinde dava konusu olduğundan sözedilerek yüzölçümü ve malikhanesi açık bırakılmak suretiyle tesbit edilmiştir. Davacılar tarafından davalılar aleyhine Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan ortaklığın giderilmesi davası davaya konu olan parsel hakkında tutanak düzenlenmiş olması nedeniyle Kadastro Mahkemesine aktarılmıştır. Kadastro Mahkemesinde çekişmeli parsel tutanağı ile dava dosyası birleştirilerek yapılan yargılama sonunda bir kısım davacıların feragat, bir kısım davacılarında sübut bulmaması nedeniyle davalarının reddine, davacı M…’in davasının kabulüne ve çekişmeli 114 ada 3 parselde kayıtlı iki katlı kargir binasının M… adına tesciline karar verilmiş; hüküm, davacılardan S… tarafından temyiz edilmiştir.

Nizalı taşınmazın kadastro tutanağı tanzim edilirken davalı olduğundan söz edilerek malikhanesi ve miktarı açık bırakılmak suretiyle tesbit edilmiştir. Sözü edilen dava K: .. Sulh Hukuk Mahkemesinin 1982/83 sayılı dava dosyasıdır. Bu dava dosyası hakkındaki hüküm Yargıtay Altıncı Hukuk Dairesince bozulduktan sonra 1997/12 esasını almıştır. Dava ortaklığın giderilmesine ilişkin olup, 31.3.1997 tarihli kararla davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. 3402 sayılı Yasanın 27/2. maddesi gereğince müracaata kalmış olup yenilenmiyen davalar görülmekte olan dava sayılamaz. Kaldıki bu nev’i davalar yenilik doğurucu davalar olduğundan, bu davalara bakmak 3402 sayılı Yasa’nın 25/son maddesi gereğince Kadastro Mahkemesinin görevi dışındadır. Bu itibarla anılan dava nedeniyle taşınmaza ait tutanağın malikhanesi ve yüzölçümünün açık bırakılması mümkün bulunmamaktadır.

SONUÇ: Olağan usule göre kadastro işleminin tamamlanması ve tutanağın malikhanesinin doldurulması ile yüzölçümünün belirlenmesi için Kadastro Müdürlüğüne gönderilmesine karar verilmesi gerekirken işin esası hakkında hüküm kurulması isabetsiz, temyiz itirazının kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), 12.6.2000 gününde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 2019/5466 K: 2020/3510 T: 28.09.2020
2. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 1996/1113 E: 1996/1050 T: 7.3.1996 3194/11
3. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 2004/8607 K: 2004/11467 T: 25.10.2004
4. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 1994/654 K: 1994/5645 T: 30.5.1994

Aynen bölünerek paylaştırma halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise belediye encümeninden karar alınmak suretiyle, belediye dışında ise il idare kurulundan imar yasası ve yönetmeliğine göre bölüşmenin mümkün olup olmadığı sorulur.

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan paydaşlığın giderilmesi davasına dair karar davalılar tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü:

Dava bir parça taşınmazın paylaşılmasına ilişkindir. Mahkeme satış kararı vermiş, hüküm bir kısım davalılar tarafından temyiz edilmiştir.

Davacılar vekili dava dilekçesinde, dava konusu taşınmazdaki paydaşlığın satış suretiyle giderilmesini istemiş, bir kısım davalılar ise taksim suretiyle paydaşlığın giderilmesini savunmuşlardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir.

Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Onay makamından olumsuz cevap gelmesi halinde paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi gerekir.

Somut olayda; Dava konusu edilen ve satışına karar verilen 280 nolu parsel tapu kaydında tarla vasfında ve 40.600 m2 yüzölçümünde tarafların murisi adına kayıtlıdır. Muris Musa’nın 25.8.1965 tarihinde öldüğü ve yedi mirasçısı bulunduğu dosya içindeki mirasçılık belgesinden anlaşılmaktadır.

Mahallinde bilirkişi marifetiyle yapılan keşifte bilirkişi Recep Fevzi’nin verdiği raporda taşınmazın 3194 sayılı İmar Kanununun 62. maddesi gereğince imar planı olmayan yerlerde ancak beş parçaya bölünebileceğini, ziraatçı bilirkişi Turhan ise vermiş olduğu raporda dava konusu yerin 3194 sayılı İmar Kanununun 62. maddesine istinaden imar planı dışında kaldığı ve ilgili madde gereğince bölünen her parçanın 10.000 m2 den az olamayacağından söz edilip taksimin mümkün olmadığını bildirmişler ise de 26.1.2003 gün ve 25005 sayılı Resmi Gazetede yayınlanan Tarım işletmelerinin Yeterli Tarımsal Varlığa Sahip Olup Olmadığının Tespitine Dair Yönetmelik kapsamında tarımsal işletme niteliğinde bulunmadığı anlaşılmaktadır. 3194 sayılı İmar Kanununun Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 62. maddesinde “üst ölçek planı bulunmayan iskan dışı alanlarda yapılacak ifrazlardan sonra elde edilecek bir parsel 5.000 m2 den küçük olamaz. Bu parsellerin tapu kadastro veya tapulama haritasında bulunan kamu eline geçmiş bir yola, yapılan ifrazdan sonra 25 metre cephesi bulunması zorunludur” hükmüne yer verilmiştir.

Dava konusu parselin krokisinde iki cephesinde yol bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu durumda dava konusu yerin yukarıda belirlenen esaslar doğrultusunda 3194 sayılı Kanunun Plansız Alanlar İmar Yönetmeliğinin 62. maddesine göre taksimi mümkün olup olmadığı üzerinde durularak sonucuna göre bir karar vermek gerekirken bu husus gözardı edilerek yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olduğundan hükmün bozulması gerekmiştir.

Sonuç: Hükmün yukarıda açıklanan nedenle BOZULMASINA, 25.4.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2001/7961 K: 2001/8148 T: 17.10.2001
2. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 1998/5535 K: 1998/5462 T: 22.06.1998
3. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2005/11193 K: 2005/12201 T: 26.12.2005
4. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2005/10232 K: 2005/11586 T: 13.12.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7690 K: 2017/771 T: 07.02.2017

Satışına karar verilen taşınmaz; a)Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin paydaşların tapudaki payları oranında, b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Davacı vekili, … köyü, … mevkii, 975 parsel sayılı taşınmazın 1/2 payının maliki olan …’ın müvekkilinin büyükannesi olduğunu, diğer 1/2 payın ise davalıların müşterek miras bırakanı … adına tapuya kayıtlı olduğunu, davacı gayrireşit …’in annesi…’nin 2005 yılında vefat ettiğini, …’nin başka mirasçısı olmadığı için onun annesi olan ….’den gelen taşınmazdaki payının …l’e intikal ettiğini, ortaklığın aynen taksim mümkün olmazsa satış yoluyla giderilmesini, elde edilen bedelin payları nispetinde paylaştırılmasını talep etmiştir.

Davalılar tarafından cevap dilekçesi verilmemiştir. Davalı …, … ve … ilk celseye katılarak aynen taksim istediklerini, davayı kabul etmeyip satış istemediklerini beyan etmişlerdir. Mahkemece, davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, taraf vekilleri temyiz etmişlerdir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a)Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin paydaşların tapudaki payları oranında, b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Somut olayda; dava konusu taşınmazın tapu kaydında davacının murisi … ve davalıların murisi…. olarak görünmesine rağmen veraset ilamında ve nüfus kayıtlarında davacının murisinin … ve davalıların murisinin … … şeklinde yazıldığı anlaşılmakla; davacıya tapu kaydındaki isimlerin nüfus kayıtlarına uygun hale getirilmesi için yetki ve süre verilmesi, tapu kayıtları ve nüfus kayıtları uyumlu hale getirildikten sonra bir karar verilmesi gerekirken bu hususun gözardı edilerek dava konusu parsellerin satışına karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bozulması gerekmiştir.

Kabule göre de, karar ve ilam harcının, yargılama giderlerinin, vekalet ücretinin ve satış bedelinin tarafların tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki paylarına göre paylaştırılması gerekirken yalnızca tapudaki payları oranında paylaştırılması doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/818 K: 2014/3248 T: 11.03.2014

Hakim tarafların iddia ve savunmaları ile bağlı olup, ondan fazlasına veya başka bir şeye hüküm veremez. Davacı ve davalılar ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini istemişler, bu istemlerini yargılama sırasında ıslah yoluyla da değiştirmemişlerdir. Böyle durumlarda aynen paylaşma mümkün değil ise hakim davanın reddine karar verir.

Davacı, murislerinden intikal eden 24 adet taşınmazın paylaşımı konusunda davalılar ile aralarında sözleşme bulunduğunu, davalıların bu sözleşme uyarınca tapu kayıtlarını devretmediklerini ileri sürerek, taşınmazlardaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini istemiştir.

Davalılar, taşınmazları kendi aralarında yaptıkları paylaşıma uygun biçimde kullandıklarını, ancak davacının sunduğu belgeye uygun olup olmadığını bilmediklerini, ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemediklerini savunmuşlardır. Mahkemece, taşınmazlardaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı ile davalı S.. A.. temyiz etmiştir.

Dava, taşınmazlardaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Somut uyuşmazlıkta, davacı ve davalılar dava konusu taşınmazlardaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini istemişlerdir. Hükme esas alınan 06.06.2013 günlü ziraat bilirkişi raporunda, 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’nun 8.maddesi gereğince dava konusu taşınmazların bölünebilir büyüklükte olmadığı gerekçesiyle ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmeyeceğinden satış yoluyla giderilmesi gerektiği belirtilmiştir. HMK’nın “Taleple bağlılık ilkesi” başlığını taşıyan 26. maddesi uyarınca hakim tarafların iddia ve savunmaları ile bağlı olup, ondan fazlasına veya başka bir şeye hüküm veremez. Davacı ve davalılar ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini istemişler, bu istemlerini yargılama sırasında ıslah yoluyla da değiştirmemişlerdir.

Mahkemece, tarafların taşınmazlardaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesi istemleri 5403 sayılı yasanın 8. Maddesine uygun bulunmadığından davanın reddi gerekirken, talepleri aşılarak ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16198 K: 2014/1699 T: 10.04.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/11563 K: 2015/1764 T: 20.02.2015

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin paydaşların tapudaki payları oranında, b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Duruşmaya katılan bir kısım davalılar davayı kabul etmişlerdir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazın satış suretiyle ortaklığının giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin paydaşların tapudaki payları oranında, b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiş ise de satış bedelinin hüküm sonucunun 2 numaralı fıkrasında dosyada bulunan veraset ilamlarındaki hisseleri oranında paylaştırılmasına, 4 numaralı fıkrasında ise hissedarlara hisseleri oranında paylaştırılmasına şeklinde dağıtılacağının yazılması doğru görülmemiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Davaya konu olaya gelince; 2339 ada 5 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında E 3, E 4, E 5, E 6 ve E 7 ile gösterilen yapıların …, …, …, …, …, …, … E2 işaretli evin … ve Şerife Ger’e ait olduğuna ilişkin şerh bulunduğu halde yukarıda açıklandığı şekilde bilirkişi tarafından belirlenecek oranlardan muhdesata isabet eden kısmın muhdesat sahibi paydaşlara, geri kalan bedelin ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılması gerektiğinin düşünülmemesi de doğru görülmemiş, bu sebeplerle hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15599 K: 2014/1412 T: 04.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/13983 K: 2015/1053 T: 03.02.2015

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu nedenle davacı davasından feragat etse bile davalının davaya devam etmek istemesi halinde mahkemece davaya devam edilerek işin esası hakkında karar verilmelidir.

Davacı davalılarla paydaş olduğu 124 parsel sayılı taşınmazın aynen paylaşımı olanaklı olmadığından ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemiştir. Davalılardan … davanın reddini savunmuş, diğer davalılar süresinde yanıt vermemişlerdir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının paydaşlığın satış suretiyle giderilmesini istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Davacı davasından feragat etse bile davalının davaya devam etmek istemesi halinde mahkemece davaya devam edilerek işin esası hakkında karar verilmelidir. Bu nedenle davacının davadan feragat beyanına karşı hazır bulunan davalılardan diyecekleri sorulmalı, davaya devam etmeyi istemeleri halinde yargılamaya devam edilmelidir.

Somut olayda; mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesinden sonra davacı 30.12.2014 günlü dilekçeyle davadan feragat etmiştir. Yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca davacının feragatı hakkında davalılardan diyecekleri sorularak sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğinden hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/821 K: 2020/3674 T: 15.06.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/3566 K: 2017/7503 T: 11.10.2017

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017

Muhdesat bir kısım paydaşlara ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik oran kurulmak suretiyle belirlenir.

Davacı vekili, müvekkilinin davalılar ile birlikte …. mahallesi, 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmazda hissedar olduğunu, taşınmazın imar parseli olup üzerinde birkaç tane gecekondu şeklinde bina bulunduğunu, taksimi mümkün olmadığından ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep etmiştir.

Davalı …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; davacı müteahhidin uzlaşmacı davranmadığını, hisseleri ucuza kapatmak istediğini, kendilerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı …, …, …, …, …, …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; dava konusu taşınmaz üzerinde iki bina olduğunu, oturdukları bina davacı müteahhit tarafından gecekondu olarak nitelendirilse dahi binanın rahmetli babaları ve kardeşlerinin alın teriyle yaptırdığı bir saray olduğunu, davacı müteahhidin uzlaşmacı tavır sergilemeyip ucuza kapatmak istediğini, kendilerini, ailelerini ve kardeşlerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı … vekili tarafından verilen cevap dilekçesinde; davacının imar parselinin ele geçirerek daha fazla kazanç elde etmek istediğini, davanın zamansız açıldığını, müteahhit olan davacı ile anlaşarak her paydaşa müstakil bir daire veya dükkan verilerek ortaklığın giderilebileceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.

Davalı … tarafından verilen cevap dilekçesinde; imar çalışmalarından önce davalı …, ….’in müstakil yapılar inşa ettiklerini, davacı ile imar çalışmaları sonrasında malik olduklarını, davanın reddini, aksi takdirde aynen taksim edilmesini talep etmiştir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili, bir kısım davalılar vekili ve davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; bilirkişi tarafından yukarıda değinilen ilkelere göre muhdesatın değeri ve arzın değeri belirlenerek oran kurulması gerekirken bu husus gözardı edilerek karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Ayrıca, tapu kaydına göre paydaşlara düşen arsa payı da eklenmek suretiyle muhdesat oranı hesaplanan 16/05/2013 tarihli bilirkişi raporu da hatalıdır. Muhdesat oranının yukarıda değinilen şekilde hesaplanması gerekmektedir.

Öte yandan 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmaz imar uygulamasıyla 9567 ada 2 parsele dönüşmesine rağmen, 9567 ada 2 imar parseli üzerinden karar verilmesi gerekirken işlerliğini yitiren (kapatılan) 9567 ada 1 parsel üzerinden hüküm kurulması doğru değildir.

Bunun yanı sıra satış bedelinin paydaşların tapu kaydındaki payları ve mirasçılık belgesindeki payları oranında dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken yalnızca tapudaki payları yönünden karar verilmesi de isabetsizdir.

Yine yargılama giderleri ve vekalet ücretine paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında yüklenmesi gerekirken yalnızca tapu kaydındaki payları oranında sorumlu tutulmaları doğru değildir.

Ayrıca, kendisini vekille temsil ettiren davacı yararına karar tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T. gereğince vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi ve kendisini vekille temsil ettiren …, …, …, …, …, … yararına ve yine kendisini vekille temsil ettiren … yararına paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında ayrı ayrı vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken davalıların tamamına tek şekilde vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş, anılan sebeplerle kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15599 K: 2014/1412 T: 04.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/11492 K: 2013/11674 T: 17.09.2013

Taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine ve satış bedeli üzerinden tarafların hisseleri oranında binde 9,9 harç alınmasına karar verilmiştir. Karar tarihi itibariyle, 492 sayılı Harçlar Kanuna bağlı (1) sayılı tarife gereğince binde 11,38 oranında harç alınması yerine binde 9,9 oranında harç alınmasına karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 25.05.2012 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; ortaklığın satış yoluyla giderilmesine dair verilen 15.05.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı … tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Davacı, davalılar ile paydaş oldukları 3 parsel sayılı taşınmazın paylaşımı konusunda anlaşamadıklarını ileri sürerek, taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemiştir. Davalılar … ve …, ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemişler; diğer davalılar yanıt vermemişlerdir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … temyiz etmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve dosya içeriğine göre, davalının aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Dava, bir adet taşınmazdaki ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Harç, özel ve tüzel kişilerin özel çıkarlarına ilişkin olarak kamu kuruluşlarının hizmetlerinden yararlanmaları karşılığında yaptıkları ödemelerdir. Yargı harçları da davanın konusu veya müddeabihin değerine göre taraflardan alınır. 492 sayılı Harçlar Kanuna bağlı (1) sayılı tarifenin “Yargı Harçları” başlıklı (A) bendinin III fıkrasının 1/b maddesinde ortaklığın giderilmesine ilişkin davalarda ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi halinde alınacak harç oranı düzenlenmiştir.

Somut olayda, 3 parsel sayılı taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine ve satış bedeli üzerinden tarafların hisseleri oranında binde 9,9 harç alınmasına karar verilmiştir. Karar tarihi itibariyle, 492 sayılı Harçlar Kanuna bağlı (1) sayılı tarife gereğince binde 11,38 oranında harç alınması yerine binde 9,9 oranında harç alınmasına karar verilmesi doğru görülmemiş ise de bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nın 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda (1.) bentte açıklanan nedenlerle davalının diğer temyiz itirazlarının reddine; (2.) bentte açıklanan nedenlerle davalının temyiz itirazlarının kabulü ile hüküm fıkrasının üçüncü bendinde yer alan “9,9” rakamının çıkartılarak yerine “11,38” yazılmasına, hükmün DÜZELTİLMİŞ ve değiştirilmiş bu şekli ile ONANMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, 17.09.2013 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/529 K: 2014/3245 T: 11.03.2014

Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir.

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 14.10.2010 gününde verilen dilekçe ile taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; taşınmazlardaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine dair verilen 03.07.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı H.. Ö.. vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Davacı Mustafa, murislerinden intikal eden .., .., .. ve .. parsel sayılı taşınmazların tasarrufu konusunda davalılar ile anlaşamadıklarını ileri sürerek, taşınmazlardaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemiştir.

Birleştirilen davada davacı Halil, murislerinden intikal eden .. parsel sayılı taşınmazın tasarrufu konusunda davalılar ile anlaşamadıklarını ileri sürerek, taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesini istemiştir.

Mahkemece, asıl ve birleştirilen davanın kabulüyle taşınmazlardaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı H.. Ö.. vekili temyiz etmiştir. Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve tüm dosya içeriğine göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Dava, taşınmazlardaki ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut uyuşmazlıkta, dava konusu tarla niteliğindeki .. parsel sayılı taşınmazın 1/4 payı M.. oğlu, M.. Ö.., 1/4 payı Z.. oğlu, M.. Ö.. ve 1/2 payı da H.. Ö.. adına kayıtlıdır. Taşınmazın muhdesat bilgileri sütununda “Üzerindeki ev M.. oğlu, H.. Ö..’e aittir” yazılı olduğu görülmektedir. Mülk bilirkişisinin 21.06.2013 günlü raporunda .. parsel sayılı taşınmazın zeminin 39.400 TL; üzerindeki binanın ise 25.000 TL değerinde olduğu ve satış sonrası elde edilecek gelirin % 68,20’sinin muhdesat maliki M.. oğlu, H.. Ö..’e verilmesi gerektiği belirtilmiştir.

Mahkemece, tapu kaydındaki muhdesat şerhi ve bilirkişi raporunda belirlenen oran dikkate alınmadan satış bedelinin tapu kaydı ile veraset ilamındaki paylar oranında taraflara ödenmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1809 K: 2013/754 T: 22.05.2013

Taşınmazın muhtelif hisselerde sekiz hissedarı olduğu ve ivaz eklenmek suretiyle her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşebileceği, bağımsız bölümlerden birinin ise satışının söz konusu olabileceği, ayrıca taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu belirlenmiştir. Şu hale göre, mahkemece öncelikle yapılacak iş, taleple bağlı kalınmaksızın, paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan aynen taksiminin mümkün olup olmadığı, yönünde tahkikatın ikmal edilmesi olmalıdır.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Eyüp 1. Sulh Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 01.10.2009 gün ve 2008/1044 E- 2009/1195 K. sayılı kararın incelenmesi davalılar Emrah Elbir ve Akın Sezer tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18. Hukuk Dairesi’nin 02.05.2011 gün ve 2011/4793 E.-2011/5919 K. sayılı ilamı ile;

(…Dava, taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı dava dilekçesinde taşınmaz üzerindeki ortaklığın mümkünse taksim yoluyla, değilse satış yoluyla giderilmesini istemiş, yargılama sırasında ise satış yoluyla ortaklığın giderilmesini istemiş, mahkemece ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiş, davalı Emrah Elbir temyiz dilekçesinde binanın bölünmesi konusunun araştırılmadığını belirtmiştir.

Kat Mülkiyeti Yasası’nın 10. maddesi hükmüne göre kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında, ortak maliklerden birinin yargılamanın herhangi bir aşamasında paylaşmanın kat mülkiyeti kurulması yoluyla yapılmasını istemesi durumunda, hakim, Kat Mülkiyeti Yasası’ndaki yasal koşulların oluşması halinde ve 12. maddedeki belgeleri de tamamlattırıp taşınmaz mülkiyetinin kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı özgülenmesine karar vermelidir.

Dosyada toplanan belge ve bilgilere, özellikle bilirkişi raporu içeriğine göre dava konusu taşınmazın üzerinde beş katlı yapı mevcut olup, biri işyeri sekizi mesken nitelikli ve müstakil kullanılmaya elverişli toplam dokuz adet bölüm bulunmaktadır. Bu taşınmaz tapuda tarafların murisleri adlarına kayıtlıdır. Paydaş ve bağımsız bölümlerin sayısı itibariyle her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düştüğü, taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Yasası’nın 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.

Kat Mülkiyeti Yasası hükümlerine uygun olarak, üzerinde kat mülkiyetine elverişli yapı bulunan ortak taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilmesi için, üzerindeki yapının mimari projesine uygun biçimde tamamlanmış ya da projesi olmamakla birlikte fiili durumuna göre çizdirilmiş imara ve fenne uygunluğu ilgili makamca onaylanmış projesinin olması, bağımsız bölümlerinin başlı başına kullanmaya elverişli bulunması (M.1), yapının tümünün kagir olması (M.50/2) ve her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşmesi, ayrıca 12. maddede yazılı belgelerin (belediyeden onaylı proje, yapı kullanma izin belgesi ve yönetim planı) tamamlattırılması gerekmektedir. Bu koşulların gerçekleşmesi durumunda anılan Yasanın 10. maddesi hükmünce taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilecek ve açılan davada ortaklığın bu yolda giderilmesine karar verilebilecektir.

Dava konusu taşınmazın üzerindeki yapı kagir olup paydaşlardan her birine en az bir bağımsız bölüm özgülenecek sayıda ve niteliktedir. Taşınmaz bu yönüyle üzerinde kat mülkiyeti kurulmasına elverişli ise de, kat mülkiyetine geçiş için bunlar yeterli olmayıp, yukarıda açıklanan diğer tüm koşulların (12. maddede yazılı belgelerin) varlığını da aramak gerekir.

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıklarının bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Bu bakımdan somut olayda da mahkemece öncelikle davaya konu taşınmaz üzerindeki yapının onaylı projesinin ve sonradan değişiklik yapılmış ise buna ilişkin tadilat projesinin olup olmadığının taraflara ve ilgili belediyeye sorulup etraflıca araştırılması, proje mevcut değilse, ilgili belediyeden alınacak ön bilgiye göre yapının mevcut haliyle imar mevzuatına ve bulunduğu yerin imar durumu ile fenne aykırılık oluşturmadığı veya imara ya da projeye aykırılıklar giderildiği takdirde onay verilebileceğinin saptanması halinde, öncelikle aykırılıkların giderilmesi daha sonra yapının fiili durumunu yansıtan projenin hazırlattırılıp, ilgili İmar Müdürlüğünün onayının ve buna bağlı olarak yapı kullanma izin belgesinin alınması, ayrıca Kat Mülkiyeti Yasasının 12. maddesinde sayılan diğer belgelerin tamamlattırılması için kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen davalı tarafa yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar eksiksiz yerine getirildiği takdirde de; dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün (konumu, yüzölçümü, kullanım amacı ve eklentileri yerinde incelenip irdelenerek) değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre, taksim yoksa çekilecek kura ile önce her bir paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten sonra gerekiyorsa değer farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi, yönetim planı gibi belgeleri paydaşların (tanınan süreye rağmen) imzalamaktan kaçınması halinde bunların imzalanmış sayılması suretiyle tahkikatın ikmal edilmesinden sonra kat mülkiyetine geçiş yoluyla ortaklığın giderilmesine; belirtilen koşulların oluşmaması halinde ancak, satışa karar verilmesi gerekir.

Yukarıda açıklanan hususlar yerine getirilmeden yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.

Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava; taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir.

Davacı; iştirak halinde malik olduğu 227 ada, 34 parsel sayılı taşınmazdaki ortaklığın aynen taksim, mümkün olmazsa satış suretiyle giderilmesine karar verilmesini istemiş, yargılama aşamasında isteğini satış yoluyla ortaklığın giderilmesine hasretmiştir.

Mahkemece; ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiş, davalı Emrah Elbir ve Akın Sezer’in temyizi üzerine karar Özel Dairece, yukarıda başlık bölümünde gösterilen nedenlerle bozulmuştur.

Yerel Mahkemece, önceki gerekçeler genişletilmek suretiyle direnme kararı verilmiş, direnme kararı davalı Emrah Elbir tarafından temyiz edilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; terditli talepten sonra davanın satış suretiyle taksim talebine hasredilmesi sonucu mahkemenin, satış yoluyla ortaklığın giderilmesine dair verdiği kararın yargılama aşamasında beyanda bulunmayan bir kısım davalılar tarafından binanın bölünmesi konusunun araştırılmadığı belirtilerek temyiz edilmiş olması durumunda, kat mülkiyeti kurulmak suretiyle aynen taksim koşullarının araştırılmasına ve bu yönde karar verilebilip verilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.

Bilindiği üzere; ortaklığın giderilmesi davaları, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallar ile haklarda, paydaş yada ortaklar arasında yürürlükte olan tapulu mülkiyet ilişkisini sona erdirip, bireysel mülkiyete geçişi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu tür davalarda, davayı ortak ya da paydaşlardan biri ya da bir kaçı diğer ortak ya da paydaşlara karşı açabilir. Davada bütün paydaş veya ortakların yer alması zorunlu olup, davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle, davacının satış suretiyle paylaşma istemesi, davalının aynen paylaşma istemesine engel oluşturmaz. Davayı açanın feragati halinde bile diğer paydaşların davayı takip hakkı vardır.

Diğer taraftan; 4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 699. maddesi gereğince paylaşmanın, malın aynen taksimi veya pazarlık ya da artırmayla satılarak bedelinin bölüşülmesi biçiminde gerçekleştirileceği, paylaşma biçiminde uyuşma sağlanamazsa, paydaşlardan birinin istemi üzerine hakim; malın aynen bölünerek paylaştırılmasına, bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para eklenerek denkleştirme sağlanmasına karar verebilecek, bölme istemi durum ve koşullara uygun görülmezse ve özellikle paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan bölünmesine olanak yoksa son çare olarak açık artırmayla satışa karar verilebilecektir.

Somut olayda, mahkemece alınan bilirkişi raporu içeriğine göre; dava konusu taşınmazın üzerinde beş katlı yapı mevcut olup, biri işyeri sekizi mesken nitelikli ve müstakil kullanılmaya elverişli toplam dokuz adet bölüm bulunmaktadır. Taşınmazın muhtelif hisselerde sekiz hissedarı olduğu ve ivaz eklenmek suretiyle her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşebileceği, bağımsız bölümlerden birinin ise satışının söz konusu olabileceği, ayrıca taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu belirlenmiştir. Şu hale göre, mahkemece öncelikle yapılacak iş, taleple bağlı kalınmaksızın, paylı malın önemli bir değer kaybına uğramadan aynen taksiminin mümkün olup olmadığı, yönünde tahkikatın ikmal edilmesi olmalıdır.

Bu durumda, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1753 K: 2020/279
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2002/76 K: 2002/96 T: 13.02.2002
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1993/809 K: 1994/59 T: 16.2.1994

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/301 K: 2006/297 T: 24.05.2006

Bütünleyici parçanın (muhtesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhtesat sahibi olarak davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir.

Taraflar arasındaki “izale-i şüyu” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kartal Sulh 2.Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 07.07.2004 gün ve 2003/1031-2004/782 sayılı kararın incelenmesi davalı Vakıflar İdaresi vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6.Hukuk Dairesinin 13.12.2004 gün ve 2004/8561-9087 sayılı ilamı ile; (…Uyuşmazlık, bir adet taşınmazın paydaşlığının giderilmesine ilişkindir. Mahkemece taşınmazın satışına karar verilmiş, hüküm davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı vekili, dava dilekçesinde, tarafların dava konusu edilen 13 No’lu parsele birlikte malik olduklarını, üzerindeki binanın müvekkili tarafından yapıldığını belirterek, taşınmazın satışı suretiyle paydaşlığın giderilmesini talep etmiştir. Davalı vekili, taşınmazın 3/4 payının Atik Sultan Vakfı’na ait olduğunu, mazbut vakıf sebebiyle idarenin %20 taviz bedelinin ödenmesini, satış kararı verilmesi halinde de idarenin satış hissesinin belirlenmesini talep etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs. gibi bütünleyici parça (muhtesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhtesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhtesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa, bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhtesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza, ne kadarının muhtesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhtesata isabet eden kısım muhtesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhtesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhtesat sahibi olarak davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir.

Olayımıza gelince; dava konusu edilen ve satışına karar verilen 13 No’lu parsel üzerinde bulunan 20 kapı No’lu zemin + üç normal katlı binanın davacıya ait olduğu hususu uyuşmazlık konusu değildir. Ancak yerinde yapılan keşif sonrasında düzenlenen 19.01.2004 tarihli bilirkişi raporunda taşınmazın zemin değeri hesaplanırken parselin konumu piyasa koşulları ve emsaller itibariyle m2’sinin 400.000.000 TL, 10.05.2004 tarihli bilirkişi raporunda ise aynı gerekçelerle 200.000.000 TL olduğu belirtilmiş, mahkemece oran kurulurken 10.05.2004 tarihli bilirkişi raporu esas alınmıştır. Bilirkişi raporları arasındaki taşınmazın arsa değerine ilişkin çelişki giderilmeden oran kurularak satış kararı verilmesi doğru olmadığı gibi, satıştan elde edilecek bedelin %20’sinin taviz bedeli olarak davalı Vakıflar Bölge Müdürlüğü’ne verilmemesi de hatalı görüldüğünden hükmün bozulması gerekmiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, izale-i şüyu istemine ilişkindir.

Davacı, müşterek mülkiyete konu taşınmazda 1/4 pay sahibi gerçek kişi olup, davalı aynı taşınmazda 3/4 pay sahibi Atik Valide Sultan Vakfı Mütevelli Heyetine izafeten Vakıflar Genel Müdürlüğü adına İstanbul Vakıflar Bölge Müdürlüğüdür.

Davacı ortaklığın satış suretiyle giderilmesini, satışın önce hissedarlar arasında yapılmasını, olmadığı takdirde üçüncü kişilerin iştirakini, taşınmaz üzerindeki muhtesatın davacı tarafından yapıldığı dikkate alınarak paylaşımın yapılmasını istemiştir.

Davalı yan diğer cevap hakları saklı kalmak üzere paylaşım sırasında mazbut vakıf vasfı da nazara alınarak gayrimenkul mükellefiyeti mahiyetindeki taviz alacaklarının taşınmazın satış tarihindeki değerinin %20’si nisbetinde hesaplanarak, vakıf adına ödenmesini, bunun dışında idarenin satış hissesinin ayrıca belirlenmesini istemiştir.

Mahkemece davanın kabulüne, taşınmazın satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine, elde edilecek bedelin taşınmaz üzerindeki muhtesatın davacıya ait olduğu anlaşılmakla 10.05.2004 tarihli bilirkişi raporunda (ki raporda taviz bedeline ilişkin bir açıklama ya da değerlendirme yoktur) belirtilen oranlara göre taraflara dağıtılmasına, ..karar verilmiş; davalı tarafça temyiz edilmiştir.

Özel Dairece; “..bilirkişi raporları arasında taşınmazın arsa değerine ilişkin çelişki giderilmeden oran kurularak satış kararı verilemesi doğru olmadığı gibi, satıştan elde edilecek bedelin %20 sinin taviz bedeli olarak davalı Vakıflar Bölge Müdürlüğüne verilmemesi de hatalı görüldüğünden” gerekçesiyle hüküm bozulmuş; mahkemece bozma sonrası dosyada daha önce de bulunan tapu kaydı taviz şerhinin varlığı yönünden yeniden getirildikten sonra bilirkişi raporları yönünden bozma nedenine uyulmuş; taviz bedeli yönünden önceki kararda direnilmiştir.

Davalı vekili hükmü temyize getirmektedir. Mahkemece araştırmaya yönelik bozmaya uyulup, sadece taviz bedeli yönünden direnilmiştir.

1- Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; satıştan elde edilecek bedelden davalı vakfa taviz bedelinin verilip verilmeyeceği, noktasındadır.

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere, delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve özellikle dosyada bulunan tapu kaydı kapsamlarından tapuda vakıf lehine şerh bulunmadığının anlaşılması karşısında taviz bedeline hükmedilemeyeceğinin açık bulunmasına göre, taviz bedeli yönünden usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir.

2- Bozmaya uyularak verilen karara yönelik temyize gelince; Mahkemece, bozma ilamının “bilirkişi raporları arasındaki çelişki giderilmeden hüküm kurulmasının doğru olmadığına ilişkin” bölümüne açıkça uyularak verilen karar yeni hüküm niteliğinde bulunmasına göre bu yöne ilişen temyiz itirazlarının Özel Dairesince incelenmesi için dosyanın Özel Dairesine gönderilmesi gerekir.

SONUÇ: Davalı Vakıflar İdaresi vekilinin; 1- Direnmeye konu taviz bedeli yönünden temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda (1). maddede açıklanan nedenlerle ONANMASINA, gerekli temyiz ilam harcı peşin alınmış olduğundan başkaca harç alınmasına mahal olmadığına, 2- Yukarıda (2). maddede açıklanan yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 6.HUKUK DAİRESİNE GÖNDERİLMESİNE, 24.05.2006 gününde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2018/161 K: 2021/1063 T:  22.09.2021
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1809 K: 2013/754 T: 22.05.2013

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003

Alacaklı İcra Dairesinden İİK.nun 94/2 maddesi gereğince haczedilen taşınmaz payının borçlu adına intikali için gereken işlemleri yapmak üzere yetki alıp, Tapu Sicil Müdürlüğünde taşınmaz payının borçlu adına intikalini gerçekleştirmesi ve tapuda müşterek (ortak) mülkiyet haline gelen borçlu payının satılarak alacağını almak üzere İİK.m.123 ve devamında açıklanan gayrimenkul payının satışına ilişkin usulü izlemesi gerekir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Alaşehir Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 27.1.2003 gün ve 318-68 sayılı kararın incelenmesi davalı Fadime K. vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6.Hukuk Dairesinin 25.3.2003 gün ve 1703-1829 sayılı ilamı ile; (…Dava 1 adet taşınmazın paylaşımına ilişkindir. Mahkemece satış suretiyle paylaşıma karar verilmiş ve hüküm davalı Fadime K. (Emre) tarafından temyiz edilmiştir.

Paylaşma davaları, paylı ve elbirliği mülkiyetine konu mallarda paydaşlar ya da ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Dava açma yetkisi, paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ortağa aittir. Paydaşlardan veya ortaklardan biri yalnız başına dava açabileceği gibi birden fazla paydaş veya ortak da dava açabilir. Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyetinin bir arada bulunması halinde paydaş veya ortaklardan biri veya bir kaçı dava açabilirler. Husumet de davacı dışında kalan paydaş veya ortaklara yöneltilir.

Türk Kanunu Medenisinin 588. maddesinde elbirliği mülkiyetine tabi mallarda bir ortağın hisselerini haczettiren alacaklının, hakimin ortak yerine kaim olarak, taksime iştirakini isteyebileceği hükmü yer almakta iken 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda, anılan maddenin karşılığı olan 648. maddesi, yukarıda belirtilen hallerde alacaklının, sulh hakiminden mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği hükmünü getirmiştir. Yasanın gerekçesinde de vurgulandığı gibi eski metinde hakimin mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceği belirtilmiştir. Ancak hakim, mirasçılar uyuşmadığı zaman paylaştırmayı gerçekleştirmekle de görevlidir. Aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi hem de mirasçılardan biri yerine onun (dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaştırmaya katılması uygun bir çözüm değildir. Bu sebeple maddede, sulh hakiminden koşullar gerçekleştiğinde paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenebileceği kabul edilmiştir.

Yeni yasal düzenlenme karşısında elbirliği mülkiyetine, elbirliği mülkiyeti ile birlikte paylı mülkiyete tabi mallarda borçlu mirasçının alacaklısı olan kişinin paylaştırma davası açabilmesi için alacaklı veya borçlunun yararlarını da korumak amacı ile Medeni Kanunun 648. maddesi gereğince kayyım atanması istemesi, kayyım atandığında davanın kayyım tarafından açılıp kayyım huzuru ile davaya devam edilmesi gerekir. Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir …) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, alacaklının alacağını elde edebilmesi amacıyla, 743 sayılı Türk Kanuni Medenisinin 588 ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 648. maddesine göre açılmış ortaklığın giderilmesi davasından ibarettir.

Davacı, borçlu hakkında giriştiği icra takibinde borçlu tarafından borç ödenmediğini dava konusu 48 ada 7 nolu parselin ½’sinin borçlunun murisi Mustafa üzerine kayıtlı olduğunu, buradaki borçluya intikal edecek pay üzerine haciz konulduğunu, icra tetkik merciinden ortaklığın izale-i şuyu yoluyla giderilmesi hususunda yetki aldığını belirterek, taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesini istemiştir.

Mahkemece her ne kadar taşınmazın ½’si borçlunun murisi adına kayıtlı ise de, aynen taksimin mümkün olmaması nedeniyle, taşınmazın tamamının satılarak, taşınmazdaki ortaklığın giderilmesine ilişkin olarak kurulan hüküm Özel Dairece yukarıda açıklanan nedenlerle 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Yasasının 648. maddesine göre, alacaklı tarafından borçlu ortak yerine kaim olmak üzere bir kayyım atanmasını istemesi ve davanın kayyım tarafından açılıp kayyımın huzuru ile davaya devam edilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.

Yerel mahkeme ile Özel Daire arasındaki uyuşmazlık 4721 sayılı Yasanın 648. maddesinde öngörülen kayyım atanmasına dair hükmün emredici olup olmadığı, somut olayda izlenmesi gereken usulün ne olduğu noktasında toplanmaktadır.

Bu tür davalarda, davayı ortak yada paydaşlardan biri yada bir kaçı diğer ortak yada paydaşlara karşı açar. Davada bütün paydaş veya ortakların yer alması zorunludur. Yukarıda açıklandığı üzere dava hakkı kural olarak malik olan paydaş yada elbirliği ortağına aittir.

Bu kuralın istisnası alacaklı durumunda olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerinin dava açabilmeleridir. Mirasçılardan birinden alacağı olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi bu alacağın tahsili amacıyla, terekeye dahil bulunan taşınır veya taşınmaz malların, paylaşma yada satış suretiyle ortaklığın giderilmesi için dava açabilir. Böyle bir durumda davanın açılabilmesi için;borçlu mirasçının hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması, borçlu mirasçı aleyhine bir icra takibi yapılmış olması ve takibin sonuçsuz kalması gereklidir. Dava açıldıktan sonra mahkeme, öncelikle aynen bölüştürülmenin mümkün olup olmadığını araştırır. Aynen bölünme mümkün ise, o şekilde bölünme yapar, olanak yoksa satışa karar verir ve satış bedelini payları oranında paydaşlara dağıtır. Bu haliyle dava iki safhadan oluşur. İlki paydaşlar arasındaki hukuksal ilişkinin aynen bölme ve satım kararı ile son verilmesi yolu ile paylaşma safhasıdır. Aynen bölünmesi mümkün ise, bölünen parçaların paydaşlara tahsisi yapılır. Bu durumda dava konusu olan taşınmaza, yapılan ifraza göre yeni tapu oluşturulur. Borçlu mirasçıya düşen kısım onun adına tapuya tescil ettirilir; alacaklı onu sattırarak alacağına kavuşur. Aynen bölünme mümkün olmadığı takdirde satış kararı verilir. Hükmün kesinleşmesi ile satış memurundan infazı istenir. Mahkeme satış kararı verirken satışın ne şekilde yapılacağını hüküm fıkrasında göstermek zorundadır. Aksi bozma nedenidir. Dolayısıyla satışın ne şekilde yapılacağı konusunda kararda bir belirsizlik olmayacaktır. Satış sonunda elde edilen bedelden alacaklının alacağının tahsili yoluna gidilir.

Paylaşma istemi başlığını taşıyan Medeni Kanunun 642. maddesi, mirasçılardan her biri sözleşme veya yasa gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman, mirasın paylaşılmasını isteyebilir. Paylı mülkiyetin sona ermesini düzenleyen ve paylaşma istemi başlığını ihtiva eden 698. maddesi ise; “hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle, paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşların her biri malın paylaşılmasını isteyebilir” hükmüne yer vermiştir. Aynı yasanın 703/son maddesi de; “elbirliği mülkiyetinde paylaşma, aksine hüküm bulunmadıkça paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır” kuralını öngörür. Yasanın 644. maddesi de açıkça paylaşma davasından söz eder. 743 sayılı Kanunu Medeninin 627. maddesinin kenar başlığında “Taksim davasından” söz edilirken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 698. maddesinin başlığı ise, paylaşma istemi şeklinde kaleme alınmıştır. Yeni yasada “dava” sözcüğü yerine istem sözcüğü yazılmıştır. İstem sözcüğü davayı da içine alır.

Bu yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere paylaşma isteme hakkı kural olarak paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ise mirasçıya tanınmıştır. Malik olmayan kimseye paylaşma isteme ve paylaşmaya katılma hakkı tanınmamıştır.Örneğin 743 sayılı Kanunu Medeninin 612, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 677. maddeleri miras payının temliki konusunda üçüncü kişi ile sözleşme yapma imkanı vermesine karşın, bu kimseye paylaşmaya katılma yetkisi vermemektedir.

Borçlunun bir mirasçı makamına kaim olması başlığını taşıyan 743 sayılı Medeni Kanunun 588. maddesinde, bir mirasçıya düşen hisseyi devralan haczeden yahut mirasçı aleyhine borcunu ödemekten aciz belgesi alan alacaklı, hakimin mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılmasını isteyebileceği açıklanmıştır. Taksime iştirak mirasın paylaşılmasını (davayı) isteme hakkını da kapsar.

01.01.2002 tarihin de yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 648. maddesi paylaşmaya kayyımın katılması başlığını taşımakta olup, açılmış bir mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan yada elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının, sulh hakiminden, bu mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği açıklanmıştır.

Yasanın gerekçesinde; 743 sayılı Kanunun 588. maddesinde hakimin, mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceğinden belirtildiği, mirasçılar uyuşamadığı zaman ise paylaştırmayı gerçekleştirmek ile de görevli olduğu, aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi, hem de mirasçılardan biri yerine onun(dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaşmaya katılmasının uygun bir çözüm olmadığı, bu nedenle, Sulh Hakiminden, maddedeki koşullar gerçekleştiğinde, paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenmesi gerektiği kuralı konulmuştur.

4721 sayılı Kanunun 648. maddesiyle yeni getirilen düzenleme ile Hakimin mirasçı yerine paylaşmaya iştiraki uygun görülmeyerek, alacaklıya Sulh Hakiminden bu mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanması yoluyla davanın görülmesi sistemi benimsenmiştir. Bunda güdülen amaç, madde gerekçesinde açıklandığı üzere; Hakimin hem paylaştırmayı, gerçekleştirmesi hem de mirasçı yerine geçmesi uygun görülmediğinden alacaklının ve borçlunun menfaatlerinin dengelenmesidir.

Yukarıda değinildiği gibi iştirak halinde mülkiyette pay söz konusu olmadığından her ortak malın tamamı üzerinde diğer ortaklarla birlikte mülkiyet hakkına sahiptir. Bununla beraber, iştirak halinde mülkiyette de ortakların bir katılma payı veya hakkından bahsetmek mümkündür. Ortakların, ortaklığın sona ermesi halinde tasfiye sonucuna (tasfiye payına) iştirak hakkına “katılma payı” denir.

Bu genel açıklamadan sonra borçlu mirasçıya düşen taşınmazdaki payın cebri icra yolu ile satışının mümkün olup olmadığının da çözümlenmesi gerekir. İİK.nun 94 ve 121. maddelerinde Medeni Kanunu’nun kabul ettiği kurallara uygun hükümler kabul edilmiştir. 94 maddeye göre “ortaklardan birinin alacaklısı, yalnız borçlu ortaklığın katılma hakkını, yani tasfiye sonucunu haczettirebilir.” Bunun için de borçlu ortağın alacaklısı, ortaklığın sona erip tasfiye edilerek borçlu ortağa düşecek tasfiye payının haczini isteyebilir.121 maddeye göre de “tasfiye edilmemiş bir miras hissesinin haczi üzerine icra memuru satışın ne şekilde yapılacağını Tetkik Merciinden sorar”. Maddedeki (açık arttırma ile satışa karar verebilir) şeklindeki hükmün MK.ile kabul edilmiş olan “pay satışının mümkün olmadığı” kuralını ortadan kaldıran bir hüküm niteliğinde değildir. Maddede mahcuzlar üzerindeki iştirak halindeki mülkiyet münasebetine son verilmesini sağlamak için takip alacaklısına şuyuu’nun giderilmesi davası açması yetkisini verir. Açılacak davanın sonuna kadar icra müdürü bir işlem yapamayacak, bu dava sonucunda borçluya belirli bir mal isabet etmiş ise bu mal satılarak alacaklının hakkı verilecektir. (14.4.1943 gün E:1940/48 K:1943/15 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı)

Böylece elbirliği mülkiyetine tabi bir malda payı bulunan borçludan alacaklı olan kişi, anlatıldığı şekilde İcra Tetkik Merciinden alacağı yetkiye dayanarak borçlunun da içinde bulunacağı tüm elbirliği ortaklarına karşı dava açıp bu davayı sonuçlandıracaktır. Buradaki dava açmak hakkı hakime ya da başka bir kişiye tanınmamış, yalnızca mirasçıya ya da Tetkik Merciinden ortaklığın giderilmesi davasını açma yetkisini alan alacaklıya tanınmıştır.

Öyleyse, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi ile alacaklıya yeni tanınan imkan, borçlu mirasçının payının temsilcisi olarak bir kayyım atanmasını isteyebilmesi hususudur.

Bu gibi durumlarda ortaklığın giderilmesi davasının kim tarafından açılacağının açıklığa kavuşturulması gerekir.

İİK. 94, 121, Türk Medeni Kanunu’nun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, paylaşma davasının 4721 sayılı yasada yazılı “açılmış mirasta, bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının açacağı açıktır. Maddede açıkca paylaşmaya katılmaktan söz edilmiştir. Borçlu borcunu ödemekte temerrüt halindedir. Borcunu ödemediği için Kanun özel bir yöntem benimseyerek ve borçlunun kendi aleyhine dava açmayacağını düşünerek alacaklıya dava açma hakkını vermiştir. Yasa uyarınca atanacak kayyım da elbette tarafların haklarının denkleştirilmesi için alacaklının kendisine başvurması üzerine paylaştırma davası açabilecektir. Ancak Yasa koyucunun bu davayı sadece atanan kayyımın açacağını kabul ettiğini ileri sürmenin mevcut yasal düzenleme karşısında mümkün olmadığı açıktır.

Görüldüğü gibi eski yasanın 588. maddesi ile yeni yasanın 648. maddesi sanıldığı gibi temelde bir farklılık arz etmemektedir. Yasalardaki durum (İİK.94 ve 121) aynen korunmakta, eski 588 den farklı olarak eskiden ortaklığın giderilmesi davasında hakim, mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılırken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi hakimi bu katılmanın dışında bırakmakta, hakimin yerine özel duruma münhasır olmak üzere mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyımın atanacağını öngörmektedir.

Burada sözü edilen kayyımlık (Yasal Danışmanlık), temsilci kayyımlığı, belirli bir işin (somut olayda paylaşma davasında borçlu mirasçının payının) temsilcisi olarak atanacağı için bu tür kayyımlığa “temsilci kayyımlığı” denilmektedir. (Prof.Dr. Aydın Zevkliler, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç hükümleri, Kişiler Hukuku 1989 s.1037). Atanan Kayyım paylaşma davasında, borçlunun yararına en uygun çözümün belirlenmesi ve bununla birlikte alacaklının alacağına en kısa zamanda kavuşması konusunda üzerine düşen görevi yapacağı açıktır.Öte yandan yasanın bir amacıda; tarafların iradesine üstünlük tanıyarak öncelikle iradi paylaşma yollarını denemektir. Bu amaçla kayyım, borçlu dışındaki diğer mirasçılarla anlaşıp rızaya dayalı paylaşmayı gerçekleştirebilir.

Borçluya intikal edecek tasfiye edilmemiş bir miras payının haczedilmesi ve sonuçta ortaklığın satış yoluyla giderilmesinde izlenecek yol bu olmasına karşın, somut olayda bu hükümlerin uygulama yeri bulunmamaktadır.

Şöyle ki, somut olayda davacı alacaklı alacağına kavuşmak için 10.11.2000 tarihinde icra takibine başlandığı borçluya intikal edecek tasfiye edilmemiş miras hissesi üzerine 9.11.2000 tarihinde ihtiyati haciz konulduğu ve 14.5.2000 tarihinde ise, görülmekte olan ortaklığın giderilmesi yoluyla satışına karar verilen taşınmazın tapu kaydı ½ pay oranında borçlunun murisi Mustafa Emre, ½ pay oranında ise üçüncü kişi konumundaki Fadime Karsavuran adına kayıtlı olup, muris Mustafa 6.12.1995 tarihinde öldüğü geriye borçlunun manevi evladı Arif ve eşi Adile’yi bıraktığı, Adile’nin de 6.2.1999 tarihinde geride borçlu Arif’i bırakarak vefat ettiği ve bu şekilde, takip tarihinden önce muris Mustafa Emre adına kayıtlı taşınmaz payı üzerinde elbirliği ortaklığı ilişkisinin fiilen sona erdiği, bu payın tek başına borçluya intikal ettiği, ancak tapuda gerekli intikal işlemi yaptırılmadığından, taşınmaz payının muris Mustafa üzerine kayıtlı göründüğü anlaşılmaktadır.

Hal böyle olunca, somut olayda uygulanması gereken usul Türk Kanuni Medenisinin 588 ve İcra İflas Yasasının 121 maddesi ile Türk Medeni Yasasının 648. maddesinde öngörülen usul olmayıp, İcra İflas Yasasının 94. maddesinde açıklanan usuldür.

Buna göre; alacaklı İcra Dairesinden İİK.nun 94/2 maddesi gereğince haczedilen taşınmaz payının borçlu adına intikali için gereken işlemleri yapmak üzere yetki alıp, Tapu Sicil Müdürlüğünde taşınmaz payının borçlu adına intikalini gerçekleştirmesi ve tapuda müşterek (ortak) mülkiyet haline gelen borçlu payının satılarak alacağını almak üzere İİK.m.123 ve devamında açıklanan gayrimenkul payının satışına ilişkin usulü izlemesi gerekir.

Önemle belirtelim ki, davacı alacaklının ortaklığın giderilmesi davası açmasının koşulu iştirak (elbirliği) halinde mülkiyet hükümlerine tabi bir taşınmaz yada taşınmaz payı söz konusu olmasıdır. Paylı mülkiyette payın haczi ve satışı mümkün olduğundan paydaşın alacaklısının paylaşma davası açması doğru olmayıp, davanın görülebilme imkanı yoktur. Mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken davanın kabulüne ilişkin hükümde direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/253 K: 2003/270 T: 02.04.2003
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4288 K: 2019/960 T: 06.02.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3380 K: 2014/6446 T: 15.05.2014
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2218 K: 2021/646 T: 01.06.2021

Ön alım hakkı söz konusu olan parselde ortaklığın giderilmesi davası açılıp açılamayacağı hakkında.

Davacı İstemi: Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu 45 ada 3 parsel sayılı taşınmazda müvekkilinin 1/10 oranında hissedar olduğunu, diğer hissedarlardan Ayşe Türseven’in 2/10 hissesini 06.10.2011 tarihinde 150.000TL bedelle, Mustafa Kurt’un 2/10 hissesini 21.12.2011 tarihinde 170.000TL bedelle, Hasan Kurt’un 2/10 hissesini 21.11.2011 tarihinde 170.000TL bedelle, Hurşit Kurt’un 2/10 hissesini 11.05.2012 tarihinde 170.000TL bedelle davalıya sattıklarını, bu satımlara ilişkin olarak müvekkiline bildirim yapılmadığını, yapılan satış işlemlerinde müvekkilinin önalım hakkını önlemek için satış bedelinin yüksek gösterildiğini ileri sürerek önalım hakkı kullandırılarak belirlenen satış bedeli ve tapu masrafları karşılanmak suretiyle taşınmazda davalı adına kayıtlı 8/10 hissenin tapu kaydının iptali ile müvekkili adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı: Davalı vekili cevap dilekçesinde; davanın süresinde açılmadığını, müvekkilinin davaya konu hisseleri satın almasından sonra Düzce 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/860 E., 2013/397 K. sayılı dosyası ile ortaklığın giderilmesi davası açtığını ve davacının bu dava ile satışı öğrendiğini, yine davacı tarafından müvekkiline gönderilen Beyoğlu 17. Noterliğinin 06.03.2013 tarihli ve 04305 yevmiye numaralı ihtarname ile şufa hakkını kullanacağının ihtar edildiğini, bu ihtarname üzerinden beş buçuk ay geçtiğini, tapu kaydında gösterilen satış bedellerinin gerçek satış değeri olduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur.

Mahkeme Kararı: Düzce 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24.12.2013 tarihli ve 2013/132 E., 2013/73 K. sayılı kararı ile; davacının önalım kullanacağından bahisle gönderdiği ihtarname içeriğine göre dava konusu pay satışlarını öğrendiği sabit ise de; Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 2005/6-358 E., 2005/470 K. sayılı ve Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 08.12.2009 tarihli ve 2009/7141 E., 2009/10701 K. sayılı içtihatları gereğince davanın hak düşürücü sürenin geçtiğinden bahisle reddedilemeyeceği, ancak davalı tarafından dava konusu taşınmaz hakkında 12.11.2012 tarihinde ortaklığın giderilmesi davası sırasında, davacının şufa davası açılacağından bahisle itirazda bulunmadığı, bu dava sonuçlanmadan önce şufa davası açarak ortaklığın giderilmesi davasında bekletici mesele yaptırmadığı, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesinden dört ay sonra eldeki davayı açtığı nazara alındığında davacının iyi niyetli olmadığı ve şufa hakkını açıkça kötüye kullandığı, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK)’nun 2. maddesi gereğince herkes haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorunda olup, bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeninin korumayacağı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı: Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur. Yargıtay 14. Hukuk Dairesince 24.06.2014 tarihli ve 2014/4002 E., 2014/8471 K. sayılı kararı ile; “…TMK’nın 733/3. maddesinde yapılan satışın alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilmesi yükümlülüğü getirildiğinden yasal önalım hakkının kullanılması için gerekli sürenin başlaması konusunda geçerli olan kural; “öğrenme” olgusu değil noter aracılığıyla bildirimdir. Madde metninde “bildirilir” şeklinde kullanılan ifade kesinlik taşıdığı gibi, sürenin “bildirimden” başlayacağı da devamı fıkrada açıkça ve kesin olarak ifade edilmiştir. Bu açık düzenleme karşısında süre mutlaka bildirimden itibaren başlayacaktır. Önalım hakkı sahibinin satışı kesin olarak başka bir şekilde öğrenmiş olması sürenin işlemesine yol açmaz. Bu hüküm emredici nitelikte olup Hukuk Genel Kurulu’nun 21.09.2005 gün ve 2005/6-358 Esas, 2005/470 Karar sayılı kararı da bu doğrultudadır.

Hal böyle olunca; Kanun’un verdiği bir hakkın kullanılması nedeniyle yani davacının önalım hakkını kullanmasında kötüniyetli olduğu söylenemeyeceği gibi TMK’nın 733/3. maddesi uyarınca 06.10.2011, 21.11.2011, 21.12.2011 ve 11.05.2012 tarihlerinde yapılan pay satışları ile ilgili davalı tarafından davacıya yapılmış bir bildirimde bulunmadığından davanın 2 yıllık hak düşürücü süre içersinde açıldığı gözetilmeksizin yazılı gerekçe ile istemin reddi doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir…” gerekçesiyle karar oyçokluğuyla bozulmuştur.

Direnme Kararı: Düzce 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.06.2015 tarihli ve 2014/507 E., 2015/283 K. sayılı kararı ile; ilk hükümdeki gerekçeler tekrar edilmek suretiyle direnme kararı verilmiştir. Direnme kararı süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

UYUŞMAZLIK: Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; önalım hakkı sahibi davacının, çekişmeli hisselerin satışını taraflar arasında görülen ortaklığın giderilmesi davasında öğrendiği hâlde ortaklığın satış yoluyla giderilmesi kararı verilmesinden sonra eldeki davayı açmasının önalım hakkının açıkça kötüye kullanılması niteliğinde kabul edilip edilmeyeceği noktasında toplanmaktadır.

GEREKÇE: Uyuşmazlığın çözümünde, konu ile ilgili yasal düzenleme ve kavramlara ilişkin açıklama yapılmasında yarar vardır.

Bilindiği üzere paylı mülkiyette paydaşlar arasında ortak idare ve kullanma durumu söz konusu olduğundan paydaşların birbirlerini bilmeleri ve tanımaları önem taşımaktadır. Bu ihtiyacın gereği olarak paydaşlar arasına yabancı bir kişinin girişini engellemek, taşınmazın daha küçük parçalara ayrılmasını önleyebilmek, hisselerin mümkün olduğu kadar hissedar elinde toplanmasını temin etmek amacıyla paylı taşınmazlarda hissedarların temlik hakkı sınırlandırılarak yasal önalım hakkı tanınmıştır.

Önalım hakkı taşınmaz mal mülkiyetinin kanundan doğan takyitlerinden biri olup 26.12.1951 tarihli ve 1/6 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında yenilik doğuran bir hak olduğu belirtilmiştir.

Öte yandan 20.06.1951 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararında ise önalım hakkının hukukî niteliği, “Şufa hakkı, mefşu hissenin üçüncü şahsa satılması ve satışa ıttıladan itibaren bir ay içinde kullanılmış olması gibi muayyen şartlar altında kullanılacak yenilik doğurucu bir haktır ki, şefinin bu hakkı kullandığı yolundaki tek taraflı irade beyanının müşteriye vasıl olmasıyla yeni bir hukuki vaziyet meydana getirilmesine yarar. Bu hakkın kullanılmasıyla şefi yeni bir akit yapmaya hacet kalmaksızın müşteriye halef olur” şeklinde açıklanmıştır.

Önalım (şuf’a) hakkı, TMK ile yürürlükten kaldırılmış bulunan 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nde 658. (Sözleşmeden kaynaklanan şufa) ve 659. (Kanuni şufa hakkı) maddelerinde düzenlenmişti. 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin kabul ettiği sisteme göre, ön alım (şuf’a) hakkı satışı ve onun esaslı unsurlarını öğrenen paydaş tarafından kullanılan yenilik doğurucu bir haktır ve sahibinin kullanma beyanıyla vücut bulmaktadır. Bu hak dava açılarak kullanılabildiği gibi önalım (şuf’a) hakkının kullanılacağını ortaya koyan ve herhangi bir surette muhatabına iletilen bir irade açıklaması ile de kullanılabilmektedir. Beyanın herhangi bir şekli yoktur ancak ispat yönünden yazılı olması yeterlidir. Önalım (şuf’a) ile ilgili bu eski yasal düzenlemede, a) hakkın devamı süresi, b) hakkın kullanım süresi ve c)hakkın korunma süresi olmak üzere üç tür süre söz konusu olup; hakkın devamı süresi, müşterek mülkiyet hâlinin devam ettiği süre içinde hakkın varlığını korumasını; hakkın kullanım süresi, satışı öğrenmeyle başlayan ve hakkın kullanılması gereken yasal hak düşürücü süreyi; hakkın korunma süresi ise satış tarihinden başlayarak hakkın kullanılabileceği en fazla süreyi ifade etmektedir. Önalım (şuf’a) hakkı sahibinin bu hakkı kullandığını yasal süresi içinde karşı tarafa açık irade beyanı ile bildirmiş olması hâlinde, satış tarihini takip eden on yıllık süre içinde dava açabileceği kabul edilmektedir. Sürenin başlaması için önalım olayının gerçekleşmesi ve sınırlı önalım hakkı söz konusu ise içeriği hakkında emin bir bilgi edinilmesi gerekir.

Eski kanunda kabul edilen bu sistemin ortaya çıkardığı aksaklıklar nedeniyle Medeni Kanunu’nun değişiklik çalışmaları sırasında önalım (şuf’a ) hakkı üzerinde özellikle durulmuş ve bir sistem değişikliğine gidilmesi yolunda düzenlemeler yapılmış; en son hâliyle de 4721 sayılı TMK’daki şeklini almıştır.

Yasal önalım hakkı, TMK’nın “Taşınmaz Mülkiyetinin İçeriği ve Kısıtlamaları” başlıklı ikinci ayrımında, “II. Devir hakkının kısıtlamaları 1. Yasal önalım hakkı” alt başlıkları altında “a. Önalım hakkı sahibi” başlıklı 732; “b. Kullanma yasağı, feragat ve hak düşürücü süre” başlıklı 733 ve “c. Kullanılması” başlıklı 734. maddelerinde önceki kanundan farklı içerikte düzenlenmiştir.

Yürürlükte bulunan bu hükümlerle; yasal önalım hakkının, paylı mülkiyette paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması hâlinde kullanılabileceği, önalım hakkından feragatin yöntem ve koşullarının neler olduğu, satışın diğer paydaşlara bildirilmesi gereği, bu bildirimden ve satış tarihinden itibaren uygulanacak yasal sürelerin neler olduğu, bu hakkın dava açılarak kullanılabileceği, önalım bedelinin ve giderlerin nakden yatırılması gerektiği düzenleme altına alınmıştır.

TMK’nın 732. maddesi; “Paylı mülkiyette bir paydaşın taşınmaz üzerindeki payını tamamen veya kısmen üçüncü kişiye satması hâlinde, diğer paydaşlar önalım hakkını kullanabilirler” hükmünü içermektedir. Madde gerekçesinde ise: “Maddede paylı mülkiyette herhangi bir paydaşın kendi payını ister tamamen ister kısmen bir başkasına satması hâlinde, diğer paydaşların önalım haklarını kullanabilecekleri öngörülmüştür. Bu suretle, önalım hakkının, bir payın üçüncü kişiye tamamen veya kısmen satılması durumunda da kullanılabileceği vurgulanmıştır” ifadelerine yer verilmiştir. Anılan düzenlemede önalım hakkının açık bir tarifi yapılmamakla birlikte temel prensibin mülkiyet serbestisi ve tasarruf yetkisi olduğu gözetilerek paydaşın temlik hakkı sınırlandırılırken bu sınırlandırma sınırlı tutularak sadece satım akitleri için önalım hakkı öngörülmüştür.

Yasal önalım hakkı, paylı mülkiyete konu bir taşınmazın paydaşlarından birinin payını bir üçüncü kişiye satması hâlinde diğer paydaşlara aynı şartlarla bu payın alıcısı olabilme yetkisini veren yenilik doğuran bir haktır. Payın tamamının veya bir kısmının satılması arasında bir fark yoktur. Kişiye değil paya bağlı bir haktır ve kim paydaş olursa bu hakka sahiptir. Önalım hakkı kullanılınca paydaş payını yasal ön alım hakkını kullanan diğer paydaşa devretme yükümlülüğü altına girmektedir. Böylece önalım hakkı taşınmaz mülkiyetinin dolaylı sınırlama biçimlerinden birisidir. Bu hak kullanılmadığı sürece ortada bir kısıtlama olmayıp, önalım hakkının kullanılmasıyla birlikte ortaya çıkar. Yasal önalım hakkının kullanılması, ancak paydaş olmayan birisine yapılan satışta söz konusu olur. Önalım hakkı eskisi gibi irade bildirimi ile değil ancak alıcıya karşı dava açılarak kullanılabilir. Bu hakkın dava dışında kullanılması olanaklı değildir. Önalım davası yenilik doğuran bir dava, kararı da yenilik doğuran bir karardır.

Yasal önalım hakkının kullanılmasında yasal sürelerin neler olduğu TMK’nın 733. maddesinde düzenlenmiştir. TMK’nın 733. maddesinin ilgili 3 ve 4. fıkraları;

“Yapılan satış, alıcı veya satıcı tarafından diğer paydaşlara noter aracılığıyla bildirilir.

Önalım hakkı, satışın hak sahibine bildirildiği tarihin üzerinden üç ay ve her hâlde satışın üzerinden iki yıl geçmekle düşer” şeklinde düzenlenmiştir. Maddenin gerekçesinde ise; “…Maddenin üçüncü fıkrası satışın alıcı ya da satıcı tarafından diğer paydaşlara bildirilmesi yükümü getirmiştir. Bu bildirimin noter aracılığı ile yapılması öngörülmüştür. 1984 tarihli ön tasarının 653 üncü maddesinin beşinci fıkrasında da yer alan bu hüküm sayesinde uygulamada en büyük sıkıntıya neden olan, “önalım hakkı sahibinin, satıştan haberdar olmadığı iddiasıyla bu hakkın kullanılabileceği üst süre olan 10 yılın bitimine kadar” bu hakkını kullanmasının önlenmesi amaçlanmıştır.

Maddenin dördüncü fıkrası önalım hakkının kullanılma süresiyle ilgilidir. Yürürlükteki 658 inci maddenin son fıkrası satışın öğrenilmesinden itibaren bir ay, satıştan itibaren on yıllık bir süre öngörmüştür. İsviçre Medenî Kanununda 1991 yılında yapılan değişiklikle yeni 681a maddesiyle bu süreler bir ay ve iki yıl olarak düzenlenmiştir.

Yürürlükteki metinde önalım hakkının kullanılması için öngörülen on yılın uzun, İsviçre’de yapılan değişiklikte kabul edilen iki yılın ise kısa bir süre olduğu düşünülerek, 1984 tarihli Öntasarının 653 üncü maddesinin altıncı fıkrasında olduğu gibi, bu süre beş yıla indirilmiştir. Yürürlükteki metinde bu konuda on yıllık sürenin başlangıcı olarak öngörülen “herhâlde sicile şerh verildiği tarihten itibaren” ifadesi yerine daha anlaşılır ve açık bir anlatım olarak beş yıllık sürenin başlangıcı olarak “her hâlde satışın üzerinden” ifadesine yer verilmiştir” şeklinde açıklamalar yapılmıştır.

Böylece, Kanun önalım hakkının kullanılmasını hak düşürücü sürelere tâbi tutmuştur. Üç aylık hak düşürücü süre; madde metninde açıkça yer verildiği üzere “pay satışının hak sahibine bildirildiği tarihten” itibaren işlemeye başlar. Bu bildirim de Kanun’da özel bir şekle tabi tutulmuş; noter aracılığıyla bildirim öngörülmüştür. Noter bildirisinin paydaşa tebliğ tarihini izleyen günden itibaren üç aylık hak düşürücü süre işleyecektir. İki yıllık süre ise, yapılan pay satışı tarihini izleyen günden başlar. Süresinde önalım hakkını kullanmayan paydaşın sadece o pay satışı için önalım hakkı düşer, başka pay satışları için önalım hakkı ise sona ermez.

Şu durumda; 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi’nin kabul ettiği sistem de “öğrenmeyi” esas almakta iken, TMK’da bundan vazgeçilerek “bildirim” esasına geçilmiştir. Bu bildirim de herhangi bir bildirim değil, noter vasıtasıyla yapılacak bildirimdir. O hâlde; yasal önalım hakkının kullanılması için öngörülen üç aylık hak düşürücü süre, satışın, önalım hakkı sahibine alıcı veya satıcı tarafından noter aracılığıyla bildirildiği tarihten itibaren işlemeye başlar. Önalım hakkı sahibinin satışı kesin olarak başka bir şekilde öğrenmiş olması sürenin işlemesine yol açmaz.

Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 21.09.2005 tarihli ve 2005/6-358 E., 2005/470 K. sayılı kararında da benimsenmiştir.

Öte yandan bütün hakların kullanılmasında uyulması gereken temel kural, TMK’nın 2. maddesinde düzenlenmiş olup anılan madde; “Herkes, haklarını kullanırken ve borçlarını yerine getirirken dürüstlük kurallarına uymak zorundadır.

Bir hakkın açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeni korumaz” şeklindedir.

TMK’nın 2. maddesinde, hukuk düzeninin kişilere tanıdığı bütün hakların kullanılmasında göz önünde tutulması ve uyulması gereken iki genel ilkeye yer verilmektedir: Dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı. Hukuk düzeni, kişilere tanıdığı her bir hakkın kapsamı ile bunların kullanılmasının şartlarını ve şeklini ilgili hak yönünden özel olarak düzenlemiştir. Ancak, hayatın sonsuz ihtimallerinin önceden öngörülmesinin ve bunların en küçük ayrıntılara kadar düzenlenmesinin imkânsızlığı karşısında, bütün hakların kullanılmasında dikkate alınacak genel bir sınırlama koyma ihtiyacı duyulmuştur. Dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı, bu açıdan uyulması gerekecek genel kurallar olarak karşımıza çıkmaktadır (Dural, M./ Sarı, S.: Türk Özel Hukuku 14. Baskı İstanbul 2019, s. 243).

Dürüstlük kuralı, herkesin uyması gerekli olan genel ve objektif bir davranış kuralıdır. Genel olarak dürüstlük kuralı kişilerin tarafı oldukları hukukî ilişkilerde dürüst, namuslu, ahlâklı ve diğer kişilerde yaratılan güvenle tutarlı şekilde davranmalarını ifade eder. Buna göre belirli bir hukukî ilişkide dürüstlük kuralına uygun davranış; toplumdaki dürüst, namuslu ve orta zekâlı bir kişinin, genel ahlâk, doğruluk ve karşılıklı güven esaslarına uygun davranış biçimidir. Dürüstlük kuralına uygun bu davranışın belirlenmesinde, toplumda geçerli olan genel ahlâk kuralları, günün adet ve uygulamaları, davranışın söz konusu olduğu hukukî ilişkilerin içerik ve amaçları da dikkate alınacaktır (Dural / Sarı, s. 244-245).

Diğer bir anlatımla dürüst davranma “bir hak sahibinin hakkını kullanırken veya bir borçlunun borcunu yerine getirirken iyi ve doğru hareket etmesi yani dürüst, namuslu, makul, fiilinin neticesini bilen, orta zekâlı her insanın benzer hadiselerde takip edecek olduğu yolda hareket etmesi” anlamındadır.

TMK’nın 2. maddesinde, hakların dürüstlük kuralına uygun kullanılması gerektiği ifade edilmiş, ardından hakların açıkça kötüye kullanılmasını hukuk düzeninin korumayacağı belirtilmiştir. Bu ifade şeklinden yola çıkarak; bir hakkın kullanılmasında dürüstlük kuralına uyulmamasının müeyyidesinin, bu hakkın açıkça kötüye kullanılmış sayılması ve hukuken korunmaması olduğu kabul edilebilir (Dural/Sarı, s. 243).

Bir hakkın dürüstlük kuralına aykırı olarak kullanılması suretiyle başkasına bir zarar verilmesi hakkın kötüye kullanımını oluşturur. TMK’nın 2. maddesi, herkesin haklarını, toplumda geçerli doğruluk, dürüstlük ve iş ilişkilerinin gerektirdiği karşılıklı güven anlayışına uygun olarak kullanmasını emreder. Hakkın kullanımı ölçütünü Türk Medeni Kanunu’na göre dürüstlük kuralları verir. Bunun yanında ayrıca hak sahibinin başkasını ızrar kastıyla hareket etmiş olup olmadığını araştırmaya gerek yoktur. Önemli olan başkasına zarar vermek kastı değil, hakkın dürüstlük kurallarına aykırı olarak kullanılması sonucunda başkasının zarar görmüş olmasıdır.

Medeni Kanun, kötüye kullanılan hakkın hukuk düzeni tarafından korunmayacağını belirtmiş olmakla beraber, bir hakkın ne zaman kötüye kullanılmış sayılacağı konusunda bir açıklamaya yer vermemiştir. Esasen, önceden hangi durumlarda hakkın kötüye kullanılmış sayılacağını belirlemek ve belirtmek mümkün de değildir. Daha önce de ifade edildiği gibi, dürüstlük kuralı ve hakkın kötüye kullanılması yasağı, hayatın sonsuz ihtimallerinin önceden öngörülerek, düzenlenmesindeki imkânsızlık sonucu oluşturulmuş kurallardır. Düzenlemenin bu amacı karşısında, önceden hakkın kötüye kullanılmasının varlığını tespitte esas alınacak unsur ve ölçütleri belirlemek isabetli bir tutum da olmayacaktır. Bu nedenle, hakkın kötüye kullanılıp kullanılmadığının her somut olayda, olayın özellikleri dikkate alınarak hâkim tarafından belirlenmesi ihtiyacı ve gerekliliği vardır. Bununla beraber, belirli olguların varlığı bir hakkın kötüye kullanılmış olduğunun göstergesi olabilir. Nitekim, hakkın kötüye kullanıldığının kabul edildiği olaylar göz önünde tutularak, hakkın kötüye kullanılmış olduğunu gösteren bazı olgular ortaya konulmaktadır. Ancak, hakkın kötüye kullanılıp kullanılmadığının belirlenmesine yardım eden bu olguların, somut olayda bulunması kesin olarak bir hakkın kötüye kullanıldığını göstermeyeceği gibi, bulunmaması da hakkın kötüye kullanılmamış olduğu anlamını taşımaz (Dural/Sarı, s. 257-258).

Bir başka anlatımla, kullanılan hak soyut değil somut olaylara dayanmalıdır. Eğer bir olayda, objektif iyi niyet kurallarına aykırılık varsa, burada hakkın kötüye kullanımı söz konusudur. Objektif iyi niyet kurallarını, her olayda geçerli kabul edilebilecek bir ölçü bulmak mümkün değildir. Hak sahibinin hakkını kullanmada iyi ya da kötü niyetli olduğunu saptamak kullananın iç dünyası ile ilgili olduğundan bunu belirlemek oldukça güçtür. Dolayısıyla her somut olayda, iyi niyet kurallarına aykırılığın olup olmadığının kendi şartları içerisinde değerlendirilmesi gerekir.

Diğer yandan, hakkın kötüye kullanılıp kullanılmadığı belirlenirken; o kişinin hakkın kullanılmasında geçerli ve haklı bir yararının varlığı, hakkın kullanılmasının sağlayacağı yarar ile başkalarına vereceği zarar arasında aşırı oransızlığın olmaması, bir kimsenin kendi ahlâka aykırı davranışına dayanmaması ve uyandırılan güvene aykırı davranışta bulunmaması gibi ölçütler hakkın kötüye kullanılıp kullanılmadığını belirler (Dural/Sarı, s. 258-261, Oğuzman, M .K./Barlas, N.: Medeni Hukuk-Temel Kavramlar, 20. B., İstanbul 2014, s. 260-270 vd).

Hakkın kötüye kullanılmış olduğunu kabul etmek için hakkın amacına aykırı olarak kullanılması ve hakkı kullananın bu kullanmada çıkarının olmaması gerekir. “Hak” tanımının “hukukun tanıdığı ve koruduğu menfaat” olduğunu hatırlayarak, bir hakkın kullanılması sırasında kullananın bu “hak”kı, amacına aykırı olarak ve korunacak bir “menfaat” olmaksızın kullanması durumunda biçimsel mantığa göre, bu durumda hukukun himayesini esirgemek gerektiği sonucuna varılır (Akyol, Ş.: Dürüstlük Kuralı ve Hakkın Kötüye Kullanılması Yasağı, İstanbul 1995, s. 21).

Bununla birlikte, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 25.1.1984 tarihli ve 1983/3 E., 1984/1 K. sayılı kararında da ifade edildiği üzere, TMK’nın 2. maddesinin 2. fıkrasında düzenlenen, hakkın kötüye kullanılması yasağı kuralının amacı, hâkime özel ve istisnai hâllerde (adalete uygun düşecek şekilde) hüküm verme olanağını sağlamaktadır. Bir hakkın kullanılmasının açıkça adaletsizlik oluşturduğu, gerçek hakkın tanınması ve bireyin korunması için tüm hukukî yolların kapalı bulunduğu zorunluluk hâllerinde, TMK’nın 2. maddesi uygulama alanı bulur ve olağanüstü bir imkân sağlar; haksızlığı düzeltici, yasadaki kuralları tamamlayıcı fonksiyonunu yerine getirir. TMK’nın 2. maddesinin 2. fıkrasındaki kuralla kanunun ve hakkın mutlaklığı ilkesine istisna getirilmiştir. Ancak, bu kuralın taliliği (ikincilliği) de gözetilerek, öncelikle her meseleye ona ilişkin kanun hükümleri tatbik edilmeli; uygulanan kanun hükümlerinin adalete aykırı olabileceği bazı istisnai durumlarda da, 2. maddedeki kural, haksızlığı tashih edici bir şekilde uygulanabilmelidir.

Diğer taraftan, 2709 sayılı Türkiye Cumhuriyeti Anayasası (Anayasa)’nın 36. maddesi uyarınca herkes, yargı mercileri önünde hak arama özgürlüğüne sahip olup, bu özgürlüğün en yaygın kullanma şekli dava hakkıdır. Anayasa’nın 13. maddesine göre de, temel hak ve hürriyetler özlerine dokunulmasızın yalnızca Anayasa’nın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplerle bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlandırılabilir.

Yapılan açıklamalar ışığında somut olayın incelenmesine gelince; davacı vekili tarafından müvekkilinin paydaşı olduğu 45 ada 3 parsel sayılı taşınmazda bir kısım paydaşların toplamda 8/10 paylarını davalıya sattıklarını belirterek yasal önalım hakkının kullandırılmasının talep edildiği, dosya arasında mevcut tapu kayıtları ve satışa ilişkin resmî senetlerin incelenmesinden, bir kısım paydaşlar tarafından çekişmeli hisselerin 06.10.2011, 21.11.2011, 21.12.2011 ve 11.05.2012 tarihinde davalıya satıldığı, davalı tarafından davacıya satışa ilişkin noterden bildirim yapılmadığı, yine davalı tarafından payların satın alınmasından sonra 12.11.2012 tarihinde Düzce 2. Sulh Hukuk Mahkemesinde dava konusu taşınmazda ortaklığın satış yoluyla giderilmesi talepli dava açıldığı, Düzce 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 24.04.2013 tarihli ve 2012/860 E., 2013/397 K. sayılı kararı ile taşınmazın üzerindeki haciz şerhleri ile yükümlü olarak ortaklığın satış yolu ile giderilmesine karar verildiği, kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 14. Hukuk Dairesinin 20.09.2013 tarihli ve 2013/11421 E., 2013/11896 K. sayılı kararı ile onanarak 20.09.2013 tarihinde kesinleştiği, eldeki davanın 26.08.2013 tarihinde açıldığı ve mahkemenin 14.02.2014 tarihli ara kararı ile Düzce 2. Sulh Hukuk Satış Memurluğunun 2014/2 sayılı satış dosyası üzerinden yürütülen satış işlemlerinin dava hakkında verilecek nihai karar kesinleşinceye kadar durdurulmasına karar verildiği görülmüştür.

Yukarıda ayrıntısıyla ifade edildiği üzere, TMK’nın 733/3. maddesinde yasal önalım hakkının kullanılması için gerekli sürenin başlaması konusunda geçerli olan kuralın “öğrenme” olgusu değil “noter aracılığıyla bildirim” olduğunun fıkrada açıkça ve kesin olarak ifade edildiği, 06.10.2011, 21.11.2011, 21.12.2011 ve 11.05.2012 tarihlerinde yapılan pay satışları ile ilgili davalı tarafından davacıya yapılmış bildirim bulunmadığından davanın kanunun öngördüğü 2 yıllık hak düşürücü süre içerisinde açıldığı, yine yukarıda açıklandığı gibi hakkın kötüye kullanılmış olduğunu kabul etmek için hakkın amacına aykırı olarak kullanılması ve hakkı kullananın bu kullanmada çıkarının olmaması gerektiği, bu bağlamda mahkeme gerekçesinde belirtilen “davacının taraflar arasında görülen ortaklığın giderilmesine ilişkin davada satışı öğrendiği halde itirazda bulunmaması, dava sonuçlanmadan önalım davası açarak bekletici mesele yapmaması ve dava sonuçlandıktan dört ay sonra eldeki davayı açmasının” hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirilemeyeceği, nitekim davacının kanunun öngördüğü süre içerisinde önalım hakkını kullanmak üzere dava açmasında hukukî menfaati bulunduğu, başka bir ifadeyle, davacının mülkiyet hakkına dayalı olarak yasada öngörülen koşullar içerisinde ve yasal süresinde önalım hakkını kullanması nedeniyle somut olayda dürüstlük kurallarına aykırılıktan ve dava hakkının kötüye kullanılmasından söz edilmeyeceği, dolayısıyla TMK’nın 2. maddesi gerekçe yapılarak davanın reddine karar verilmesinin yerinde olmadığı sonucuna varılmıştır.

Hâl böyle olunca; yerel mahkemece Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1990/520 K: 1991/11 T: 30.01.1991
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2014/38 K: 2015/1657 T: 17.06.2015
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/1166 K: 2001/1164 T: 26.12.2001

Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi istenilen taşınmaz üzerinde bina ağaç vesaire gibi muhdesat varsa bunlar MK. 619. maddesi uyarınca arzın mütemmim cüz-ü sayıldığından arzla birlikte satışına karar verilir. Ancak bunların bir kısım paydaşlara aidiyetine ilişkin tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar ittifak ediyorsa o takdirde değerlere göre oran kurulması ve satış parasının bu oran esas alınarak dağıtılması gerekir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Urla Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 20.2.2001 gün ve 1999/206, 2001/80 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 31.5.2001 gün ve 2001/4318-4509 sayılı ilamı ile; (…Dava, 1 parça taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi istemine ilişkin olup, mahkemece satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiş, hükmü davacı vekili reddi hakim talebinin reddine ve esasa ilişkin olarak temyiz etmiştir.

1-Dosya kapsamına, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerekçelere, satış kararı verilmesinde, reddi hakim talebinin reddine karar verilmesinde bir usulsüzlük olmamasına göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde değildir.

2- Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi istenilen taşınmaz üzerinde bina ağaç vesaire gibi muhdesat varsa bunlar MK. 619. maddesi uyarınca arzın mütemmim cüz-ü sayıldığından arzla birlikte satışına karar verilir. Ancak bunların bir kısım paydaşlara aidiyetine ilişkin tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar ittifak ediyorsa o takdirde değerlere göre oran kurulması ve satış parasının bu oran esas alınarak dağıtılması gerekir. Oran kurulurken muhdesatın ve arzın dava tarihi itibariyle ayrı ayrı değeri takdir ettirilir, bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri saptanır, bulunan tüm değer muhtesat bedeline ve arzın kıymetine ayrı ayrı oranlanarak yüzde itibariyle ne kadarının muhdesata ne kadarının arza isabet ettiği belirlenir. Satış bedelinin dağıtımında da, bulunan bu yüzde nisbetler gözönünde tutularak muhdesata isabet eden kısmın sadece muhdesat sahibine veya paylan nisbetinde sahiplerine, arza isabet eden kısmında payları oranında tüm paydaşlara verilmesi icap eder.

Muhdesatın arzın paydaşlarına değil de 3. Şahsa aidiyetinin anlaşılması halinde bu şahsı muhdesat nedeniyle davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir.

Olayımızda: Ortaklığın giderilmesi istenilen taşınmaz üzerindeki 4 katil binanın davacıya ait olduğu hususunda taraflar ittifak ettiğine göre, yukarıda belirtildiği şekilde oran kurularak satış bedelinin bu oran dahilinde dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken, bundan zühul ile karar verilmesi hatalı olmuştur.

Hüküm bu nedenlerle bozulmalıdır…)gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere, çekişmeli taşınmaz üzerinde davacıya aidiyeti tartışmasız olan ve fiilen kullanılan binanın ekonomik bir değer taşımasına ve yıkım halinde diğer paydaşların sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre dava açma hakkına sahip bulunmalarına göre, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 26.12.2001 gününde, bozmada oybirliği gerekçesinde oyçokluğu ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2000/904 K: 2000/920 T: 24.05.2000
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/140 K: 2004/135 T: 03.03.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2791 K: 2021/875 T:  29.06.2021
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1256 K: 2020/706 T: 30.09.2020

Taşınmazın kullanım biçimi tüm paydaşlar arasında varılan bir sözleşmeyle belirlenmiş ya da fiili bir kullanma biçimi oluşmuş ise bu sözleşme yahut fiili taksime göre taşınmazı kullanan paydaştan ecrimisil istenemez. Bu itibarla paydaşlar arasındaki ecrimisil davalarında, tüm paydaşları bağlayan harici bir taksim sözleşmesi ya da fiili taksimin bulunup bulunmadığı hususu oldukça önemlidir.

Davacılar İstemi: Davacılar vekili; dava konusu 282 parsel sayılı taşınmazın büyüklüğünün 19.750 m2 olup, boş bulunan 5000 m2’lik bölümünün paydaşlar arasındaki taksime göre dava dışı paydaş …mirasçılarına ait olup, taşınmazın geri kalanında ise şeftali ağaçları dikili olduğunu, bu bölümün 13.166 m2’sinin davacılar ile davalı paydaşa ait olduğunu, davacılar murisinin uzun yıllar önce kendisine ait payı bedelsiz bir şekilde davalının kullanımına bıraktığını, ancak ölümünden sonra davacıların ortaklığın giderilmesi davası açtıklarını ve bu şekilde intifadan men koşulunun gerçekleştiğini, buna rağmen davalının müvekkillerinin taşınmazdaki payını herhangi bir bedel ödemeden kullanmaya devam ettiğini, hatta eşi tarafından hile hukuksal nedenine dayalı olarak tapu iptali ve tescil davası açıldığını, ancak yerinde görülmeyen davanın reddedildiğini, ortaklığın giderilmesi davası öncesinde 16-17 yıl boyunca taşınmazı bedelsiz bir şekilde kullanan davalının sonrasında da şeftali ürününden davacıların payını vermediğini ileri sürerek, ecrimisil isteminde bulunmuştur.

Davalı Cevabı: Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya konu yerin davalının eşi tarafından davacıların murisinden satın alındığını, ancak tapu işlemleri sırasındaki hata ve hile sonucunda başka bir taşınmazın tapusunun verildiğini, bu nedenle taşınmazın uzun yıllardır davalının eşi … tarafından malik sıfatıyla kullanıldığını ve şeftali bahçesi hâline getirildiğini, davacıların iyi niyetli olmadıkları gibi talep edilen ecrimisil miktarının da fahiş olduğunu, iddia kabul edilse dahi şeftali ağaçları müvekkili tarafından dikildiğinden ecrimisilin boş tarla üzerinden hesaplanması gerektiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

İlk Derece Mahkemesi Kararı: Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.11.2013 tarihli ve 2012/61E., 2013/651 K. sayılı kararı ile; kural olarak intifadan men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil talep edemezler ise de dava konusu taşınmazın 2004 yılından beri davacılar tarafından açılan ortaklığın giderilmesi davasına konu olması nedeniyle intifadan men koşulunun oluştuğu gerekçesi ile taşınmazın net geliri üzerinden hesaplanan 10.300,00TL tazminattan 7.500,00TL’nin dava tarihinden, 2.800,00TL’nin ise ıslah tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı: Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur. Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 20.10.2014 tarihli ve 2014/11751 E., 2014/16058 K. sayılı kararı ile;

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2002/76 K: 2002/96 T: 13.02.2002

İlke olarak satış yoluyla ortaklığın giderilmesi istenen taşınmaz üzerinde bina ağaç vesaire gibi muhtesat varsa bunlar olay tarihinde yürürlükte bulunan Medeni Yasanın 619 arzın mütemmin cüzü sayıldığından arz ile birlikte satışına karar verilir. Ancak, bunların bir kısım paydaşlara aidiyetine ilişkin tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar ittifak ediyorlarsa, o takdirde o değere göre oran kurulması ve satış parasının bu oran esas alınarak dağıtılması gerekir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Kuyucak Sulh Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 18.07.2001 gün ve 2001/80 E- 214 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6.Hukuk Dairesi’nin 11.10.2001 gün ve 2001/7538-7848 sayılı ilamiyle; (…Dava bir parça taşınmaz mal ortaklığının giderilmesine ilişkin olup, mahkemece ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiş, hükmü davalı vekili temyiz etmiştir.

Satış yoluyla ortaklığın giderilmesi istenen taşınmaz üzerinde bina ağaç vesaire gibi muhtesat varsa bunlar MK 619. maddesi uyarınca arzın mütemmim cüz-ü sayıldığından arz ile birlikte satışına karar verilir.Ancak bunların bir kısım paydaşlara aidiyetine ilişkin tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar ittifak ediyorsa, o takdirde değerlere göre oran kurulması ve satış parasının bu oran esas alınarak dağıtılması gerekir.Oran kurulurken muhtesatın ve arzın dava tarihi itibarıyla ayrı ayrı değeri takdir ettirilir, bu değer toplanarak taşınmazın tüm değeri saptanır, bulunan tüm değer muhtesat bedeline ve arzın kıymetine ayrı ayrı oranlanarak yüzde itibarıyla ne kadarının muhtesata ne kadarının arza isabet ettiği belirlenir. Satış bedelinin dağıtımında da bulunan bu yüzde nispetler göz önünde tutularak muhtesata isabet eden kısmın sadece muhtesat sahibine veya payları nisbetinde sahiplerine arza isabet eden kısmın da payları oranında tüm paydaşlara verilmesi icap eder.

Muhtesatın arzın paydaşlarına değil de 3. şahsa aidiyetinin anlaşılması halinde bu şahsı muhtesat nedeniyle davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir.

Olayımızda: Ortaklığın giderilmesi istenen taşınmazda yapılan keşif sırasında davalı vekili, ağaçların müvekkil tarafından yetiştirildiğini ileri sürdüğüne ve davacı vekili de bu savunmaya ve bilirkişi raporuna itiraz etmediğine göre ağaçların davalıya ait olduğunun kabulü gerekir. Bu durumda yukarıda açıklanan şekilde oran kurularak satış bedelinin bu oran dahilinde dağıtılması gerekirken, yazılı şekilde satış kararı verilmesi hatalı olmuştur.

Hüküm bu nedenle bozulmalıdır…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava ortaklığın giderilmesine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen karar Özel Dairece yukarıda bozma ilamında açıklanan nedenlerle bozulmuştur.

İlke olarak satış yoluyla ortaklığın giderilmesi istenen taşınmaz üzerinde bina ağaç vesaire gibi muhtesat varsa bunlar olay tarihinde yürürlükte bulunan Medeni Yasanın 619 arzın mütemmin cüzü sayıldığından arz ile birlikte satışına karar verilir. Ancak, bunların bir kısım paydaşlara aidiyetine ilişkin tapuda şerh varsa veya bu hususta tüm paydaşlar ittifak ediyorlarsa, o takdirde o değere göre oran kurulması ve satış parasının bu oran esas alınarak dağıtılması gerekir.

Olayımızda tapuda muhtesatların aidiyeti konusunda her hangi bir şerh olmadığı gibi, tarafların muhtesatın bir paydaş aidiyeti konusunda ittifak bulunmadığı gibi muhtesatın davalıya ait olduğu kanıtlanamamıştır.

Bu durumda, tarafların karşılıklı iddia ve savunmaları, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir.

S O N U Ç : Davalı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile, direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, satış bedeli üzerinden hesaplanan %09 oranındaki ilam harcının temyiz edenden alınmasına, 5.410.000 TL. temyiz peşin harcının mahsubuna, 13.02.2002 gününde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2000/904 K: 2000/920 T: 24.05.2000
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1753 K: 2020/279
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/1166 K: 2001/1164 T: 26.12.2001

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıklarının bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Taraflar arasındaki “Ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Beyoğlu 2. Sulh Hukuk Mahkemesince asıl davanın kabulü ile karşı davanın reddine dair verilen 29.12.2010 gün ve 2007/447 E- 2010/989 K. sayılı kararın incelenmesi davalılar-karşı davacılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18.Hukuk Dairesinin 28.11.2011 gün ve 2011/8549 E.,2011/11950 sayılı ilamı ile; (…Dava, taşınmaz mal ortaklığının satış yoluyla giderilmesi istemine ilişkin olup, birleştirilen davada ortaklığın taksim suretiyle giderilmesi istenilmiş, mahkemece satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir.

Kat Mülkiyeti Yasasının 10. maddesinin son fıkrası hükmüne göre kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında, ortak maliklerden birinin yargılamanın herhangi bir aşamasında paylaşmanın kat mülkiyeti kurulması yoluyla yapılmasını istemesi durumunda, hakim, 12. maddedeki belgeleri de tamamlattırıp taşınmaz mülkiyetinin kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı özgülenmesine karar vermelidir.

Dosyada toplanan belge ve bilgilere, özellikle bilirkişi raporu içeriğine göre dava konusu taşınmazın üzerinde sekiz bağımsız bölümden oluşan kargir yapı mevcut olup, bu taşınmaz tapuda davacı ve davalılar adlarına kayıtlıdır. Paydaş ve bağımsız bölümlerin sayısı itibariyle her bir paydaşa en az bir bağımsız bölüm düştüğü, taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Yasasının 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu, onaylı mimari projesinin ve yapı kullanma izin belgesinin bulunduğu ancak çatı katının ve üzerine yapılmış odanın ruhsatının bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıklarının bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Bu bakımdan somut olayda da mahkemece öncelikle davaya konu taşınmaz üzerindeki yapının mevcut haliyle imar mevzuatına ve bulunduğu yerin imar durumu ile fenne aykırılık oluşturmadığı veya imara ya da projeye aykırılıklar giderildiği takdirde onay verilebileceğinin saptanması halinde, öncelikle aykırılıkların giderilmesi daha sonra yapının fiili durumunu yansıtan projenin hazırlattırılıp, ilgili imar müdürlüğünün onayının ve buna bağlı olarak oturma izin belgesinin alınması, ayrıca Kat Mülkiyeti Yasasının 12. maddesinde sayılan belgelerin tamamlattırılması için kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen davalı tarafa yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar eksiksiz yerine getirildiği takdirde de; dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün (konumu, yüzölçümü, kullanım amacı ve eklentileri yerinde incelenip irdelenerek) değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre, taksim yoksa çekilecek kura ile önce her bir paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten sonra arta kalan bağımsız bölümlerin pay oranları da gözetilmek suretiyle yine kura ile paydaşlara özgülenerek, gerekiyorsa bedel farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi ve mimari proje ile yönetim planı gibi belgeleri paydaşların (tanınan süreye rağmen) imzalamaktan kaçınması halinde bunların imzalanmış sayılması suretiyle tahkikatın ikmal edilmesinden sonra kat mülkiyetine geçiş yoluyla ortaklığın giderilmesine; belirtilen koşulların oluşmaması halinde satışa karar verilmesi gerekir.

Yukarıda açıklanan hususlar yerine getirilmeden yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.

Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar göz önünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle H.U.M.K.2494 sayılı Yasa ile değişik 438/II. fıkrası hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü.

Davacı-karşı davalı vekili; tarafların müşterek murisi Mustafa Şevket Muslubaş’ın 09.08.1998 tarihinde vefat ettiğini, murisin İstanbul ili, Beyoğlu ilçesi, Fındıklı Mebusan cad. No: 155 adresinde bulunan tapuda 84 pafta, 1486 ada, 42 parsel numarasında kayıtlı taşınmazı miras olarak bıraktığı, taraflar arasında bu taşınmazın paylaşması konusunda anlaşma olmadığını, taşınmazın satılması suretiyle ortaklığın giderilmesine, ve satış bedelinin payları oranında paydaşlar arasında taksimine karar verilmesi dava ve talep etmiştir.

Davalılar-karşı davacılar vekili; Mahkeme, taleple bağlı olduğu için yapılacak bilirkişi incelemesi sonunda dava konusu gayrimenkulün paydaşları arasında 634 sayılı kat mülkiyeti yasasına göre kat irtifakına dönüştürülmesi suretiyle taksimi mümkün olduğunun rapor alınması halinde belli olacağını, bu bakımdan taşınmazın satış suretiyle ortaklığın giderilmesi talebinin reddini, müstakil katlardan oluşan iş merkezi niteliğindeki gayrimenkulün, 634 sayılı yasaya göre kat mülkiyetine dönüşerek müstakil bağımsız bölümler halinde ivazlı veya ivazsız şekilde paydaşlar arasında taksimin mümkün olduğunu ve taksim sureti ile paydaşlığın sonuçlandırılabileceğini belirtmiştir. Beyoğlu 3 Sulh Hukuk mahkemesinin 2007/624 esas sayılı dosyasında, davalılar-karşı davacılar vekili, davacı aleyhine açtıkları dava ile dava konusu taşınmazın hissedarları arasında miras hisseleri nispetinde aynen taksimine karar verilmesini istemiş, bahsi geçen dava da birleştirilerek birlikte sonuçlandırılmıştır.

Yerel mahkemece; taşınmaz üzerindeki yapının tapu kaydında görülmediği ve iki dükkanı olan kargir ev niteliğinde olduğu, bilirkişi raporu ile de taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı, yapının mevcut hali ile imar mevzuatına ve imar durumuna uygun olmayıp kaçak katların mevcut olduğu, davalıların da mahkemece verilen süreye rağmen taşınmazın mevcut hali ile kullanımı yönünde zımni irade sergileyip her hangi bir şekilde 634 sayılı kat mülkiyeti kanununa uygun işlemler yapılması konusunda en azından ilgili kurumlara başvuruda bulunmadıkları, taşınmazın imar işlem dosyasında kat mülkiyetine geçmek hususunda bir dilekçenin mevcut olmadığı, Beyoğlu Belediyesinin 10.04.1995 tarih ve 0952 tarihli yapı tadil tutanağı ile ruhsatsız yapılaşma nedeni ile binaya kat mülkiyeti tesis edilemeyeceği, bu nedenlerle bir hakkın kötüye kullanılmasını kanun himaye edemeyeceğinden davalı tarafın taşınmazın hali hazır durumu ile kullanılması yolunda bir tutum sergileyip, 634 sayılı yasa gereği kat mülkiyeti kurulması yolunda ciddi bir irade sergilemediği, kaldı ki yürürlükteki imar mevzuatı ve taşınmazın imar durumu ve fiziki halinin taşınmaz üzerindeki ortaklığın aynen taksiminin mümkün kılmadığı, gerekçesiyle taşınmazda 634 sayılı yasa uyarınca kat mülkiyeti kurulamayacağından ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

Davalılar-karşı davacılar vekilince temyiz edilen karar, Özel Daire’ce yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

Yerel Mahkeme; önceki gerekçelerle ve taşınmazın durumunun fenne aykırı olup kaçak yapı olduğu, oturma izin belgesinin ve kat mülkiyetinin kurulamayacağının Belediye ve resmi kurumlarca bildirildiği, KMK 12. maddesinde sayılan belgeleri tamamlamadıkları gibi, teş, bu halin dürüstlük ve iyi niyet kurallarına uymadığı gerekçesi ile taşınmazda usulüne uygun kat mülkiyeti kurulamayacağı gerekçesiyle, ilk kararında direnmiştir.

Direnme kararını davalılar-karşı davacılar vekilleri temyiz etmiştir. Hukuk Genel Kurulu’nun önüne gelen uyuşmazlık; üzerinde bina bulunun taşınmazda kat mülkiyeti kurulmak suretiyle aynen taksim koşullarının, mahkemece yeterince araştırılıp araştırılmadığı noktasında toplanmaktadır.

634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun 10. maddesinin dördüncü fıkrasına göre; “Kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir gayrimenkul üzerindeki ortaklığın giderilmesi davalarında, mirasçılardan veya ortak maliklerden biri, paylaşmanın, kat mülkiyeti kurulması ve bağımsız bölümlerin tahsisi suretiyle yapılmasını isterse, hakim, o gayrimenkulün mülkiyetinin, 12 nci maddede yazılı belgelere dayanılarak kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı tahsisine karar verebilir.” Denilmekte;

Yine aynı Kanunun “Kat maliklerinin kurulması” ana başlığı altında, “İstem ve belgeler” alt başlığı ile yer alan 12. maddesinde ise: “Kat mülkiyetinin kurulması için, anagayrimenkulün kat mülkiyetine çevrilmesi hususunda o gayrimenkulün maliki veya bütün paydaşlarının aşağıda yazılı belgeler ile birlikte tapu idaresinde istemde bulunması gerekir: a) (Değişik bend:23.06.2009 – 5912 S.K./2.mad) Anagayrimenkulde, yapı veya yapıların dış cepheler ve iç taksimatı bağımsız bölüm, eklenti, ortak yerlerinin ölçüleri ve bağımsız bölümlerin konum ve büyüklüklerine göre hesaplanan değerleriyle oranlı arsa payları, kat, daire, iş bürosu gibi nevi ile bunların birden başlayıp sırayla giden numarası ve bağımsız bölümlerin yapı inşaat alanı da açıkça gösterilmek suretiyle, proje müellifi mimar tarafından yapılan ve anagayrimenkulün maliki veya bütün paydaşları tarafından imzalanan, yetkili kamu kurum ve kuruluşlarınca onaylanan mimari proje ile yapı kullanma izin belgesi. b) Bağımsız bölümlerin kullanılış tarzına, birden çok yapının varlığı halinde bu yapıların özelliğine göre 28 inci maddedeki esaslar çerçevesinde hazırlanmış, kat mülkiyetini kuran malik veya malikler tarafından imzalanmış bir yönetim planı.” Şeklinde düzenleme bulunmaktadır.

Bu hükümler göstermektedir ki, ortaklığın giderilmesi davalarında, gayrimenkulün paylaştırılmasının, kat mülkiyeti kurularak giderilmesini mirasçılar ya da ortak maliklerden birinin istemesi ve gayrimenkulün kat mülkiyeti kurulmaya elverişli olduğunun mahkemece belirlenmesi halinde, KMK’nun 12. maddesinde belirtilen belgelerin ibrazı halinde, gayrimenkul kat mülkiyetine çevirip, payların denkleştirilip, bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı tahsisine karar vermesi mümkündür.

Bu durumda tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1753 K: 2020/279
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2791 K: 2021/875 T:  29.06.2021
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1256 K: 2020/706 T: 30.09.2020
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1993/809 K: 1994/59 T: 16.2.1994

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2014/38 K: 2015/1657 T: 17.06.2015

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Vize Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 05.10.2012 gün ve E:2012/166, K:2012/321 sayılı kararın incelenmesi davalı İlhan Taşkan vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 18. Hukuk Dairesinin 14.03.2013 gün ve E:2013/3022, K:2013/3786 sayılı ilamıyla;

(…Davacı dava dilekçesinde, 153 ada 14 parsel ve 154 ada 20 parsel sayılı taşınmazlar üzerindeki ortaklığın mümkünse aynen, değilse satış yoluyla giderilmesini istemiş, mahkemece satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir.

Kat Mülkiyeti Yasasının 10. maddesinin son fıkrası hükmüne göre kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında, ortak maliklerden birinin yargılamanın herhangi bir aşamasında paylaşmanın kat mülkiyeti kurulması yoluyla yapılmasını istemesi durumunda, hakim, 12. maddedeki belgeleri de tamamlattırıp taşınmaz mülkiyetinin kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı özgülenmesine karar vermelidir.

Dosyada toplanan belge ve bilgilere, özellikle bilirkişi raporu içeriğine göre; dava konusu 154 ada 20 parsel sayılı taşınmazdaki binada 6 daire, 1 ticarethane, bir adet tek katlı ev, 153 ada 14 parselde ise zemin katında 2 ticarethane, üst iki katta ise 16 odalı otel olan kargir binaların bulunduğu taşınmazların tapuda davacı ve davalılar adlarına kayıtlı bulunduğu, paydaş ve bağımsız bölümlerin sayısı itibariyle her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düştüğü, taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Yasasının 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.

Kat Mülkiyeti Yasası hükümlerine uygun olarak, üzerinde kat mülkiyetine elverişli yapı bulunan ortak taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilmesi için, üzerindeki yapının mimari projesine uygun biçimde tamamlanmış ya da projesi olmamakla birlikte fiili durumuna göre çizdirilmiş imara ve fenne uygunluğu ilgili makamca onaylanmış projesinin olması, bağımsız bölümlerinin başlı başına kullanmaya elverişli bulunması (M.1), yapının tümünün kargir olması (M.50/2) ve her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşmesi, ayrıca 12. maddede yazılı belgelerin (belediyeden onaylı proje, yapı kullanma belgesi ve yönetim planı) tamamlattırılması gerekmektedir. Bu koşulların gerçekleşmesi durumunda anılan Yasanın 10. maddesinin son fıkrası hükmünce taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilecek ve açılan davada ortaklığın bu yolda giderilmesine karar verilebilecektir.

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Bu bakımdan somut olayda da mahkemece öncelikle davaya konu taşınmaz üzerindeki yapının onaylı projesinin ve sonradan değişiklik yapılmış ise buna ilişkin tadilat projesinin olup olmadığının taraflara ve ilgili belediyeye sorulup etraflıca araştırılması, proje mevcut değilse, ilgili belediyeden alınacak ön bilgiye göre yapının mevcut haliyle imar mevzuatına ve bulunduğu yerin imar durumu ile fenne aykırılık oluşturmadığı veya imara ya da projeye aykırılıklar giderildiği takdirde onay verilebileceğinin saptanması durumunda, öncelikle aykırılıkların giderilmesi daha sonra yapının fiili durumunu yansıtan projenin hazırlattırılıp, ilgili imar müdürlüğünün onayının ve buna bağlı olarak oturma izin belgesinin alınması, ayrıca Kat Mülkiyeti Yasasının 12. maddesinde sayılan diğer belgelerin tamamlattırılması için kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen davalı tarafa yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar eksiksiz yerine getirildiği takdirde de; dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün (konumu, yüzölçümü, kullanım amacı ve eklentileri yerinde incelenip irdelenerek) değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre, taksim yoksa çekilecek kura ile önce her paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten sonra arta kalan bağımsız bölümlerin pay oranları da gözetilmek suretiyle yine kura ile paydaşlara özgülenerek, gerekiyorsa bedel farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi, yönetim planı gibi belgeleri paydaşların (tanınan süreye rağmen) imzalamaktan kaçınması halinde bunların imzalanmış sayılması suretiyle araştırmanın tamamlanmasından sonra kat mülkiyeti kurulmak suretiyle ortaklığın giderilmesine; belirtilen koşulların oluşmaması durumunda ancak, satışa karar verilmesi gerekir.

Yukarıda açıklanan hususlar yerine getirilmeden yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir …) gerekçesiyle karar bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2000/904 K: 2000/920 T: 24.05.2000
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/140 K: 2004/135 T: 03.03.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2791 K: 2021/875 T:  29.06.2021
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/4362 K: 2010/5324 T: 06.05.2010

Paylı mülkiyete konu taşınmazda paydaşlığın giderilmesi için dava açıldığında paydaşlardan bir ya da bir kaçının payı üzerinde üçüncü kişi yararına intifa hakkı tesis ettirdiği uygulamada sık rastlanan bir olgudur. Türk Medeni Kanununun 2. maddesi ile getirtilen kural gereği herkes haklarını kullanırken dürüstlük kuralına uymak zorundadır. Bu kurala aykırılık iddiası ile de intifa hakkının terkini istenebilmektedir.

Davacılar, 28167 ada 2 parsel sayılı taşınmazı ortaklığın giderilmesi davasında verilen satış kararı sonucu yapılan ihaleden satın aldıklarını, taşınmazın önceki paydaşlarından İlyapı A.Ş.nin 3980/11341 payında 10/11341 pay için davalı lehine intifa hakkı tesis ettirdiğini, çok küçük bir pay üzerinde intifa hakkı tesis ettirilmesinin Türk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan dürüst davranma kuralına aykırı olduğunu, intifa hakkının sağladığı yararın taşınmaza yüklediği külfete göre çok az olduğunu ileri sürerek Türk Medeni Kanununun 785. maddesi uyarınca terkin isteğinde bulunmuşlardır.

Davalı, dava konusu taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satılmasına karar verildiğini, davacının da taşınmazı bu hakla yükümlü olarak ihaleden satın aldığını, davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, intifa hakkının danışıklı tesis edildiği iddiasının kanıtlanamadığı, davada Türk Medeni Kanununun 785. maddesi gereğince bedeli karşılığı terkin isteğinin de bulunmadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir. Hükmü, davacı temyiz etmiştir.

Dava, intifa hakkının terkini isteğine ilişkindir. Bilindiği üzere; Türk Medeni Kanununun 794.maddesi gereğince intifa hakkı hak sahibine konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlayan, tapu kütüğüne tescil ile kurulan tescil işlemi tamamlanınca da herkese karşı ileri sürülebilen, kişi ile sıkı sıkıya ilişkili haklardandır.

İntifa hakkının sona ermesinin nedenleri Türk Medeni Kanununun 796. maddesinde sıralanmıştır. İntifa hakkı bir süre ile sınırlı olarak kurulmuşsa sürenin dolması veya bu süreden önce intifa hakkı sahibinin hakkından vazgeçmesi, intifa hakkı sahibinin ölümü ya da tüzel kişi ise tüzel kişiliğin sona ermesi, konusu olan şeyin bütünü ile harap olması sebebiyle artık ondan yararlanmanın mümkün bulunmaması durumlarında sona erer.

Kanuni intifa hakları hariç (TMK.m.495 vd.) intifa hakkı tesisi daima bir sözleşmeye dayanır. Taraflarına hak ve borçlar yükleyen bu sözleşmeyle intifa hakkı sahibi ile malik hakkın konusu olan şeydeki yararlanmanın nasıl sürdürüleceğini kararlaştırılabilir. Şayet intifa hakkının tesisine neden olan sözleşmedeki edimler yerine getirilmemiş, intifa hakkının devamı malike yüklediği külfete göre çok az yarar sağlar hale gelmişse veya yarar ortadan kalkmış ise malik bu hususları ileri sürerek hakimden sözleşmeye müdahale edilmesini, intifa hakkının süresinden önce sona erdirilmesini isteyebilir. Kaldı ki, bu gibi durumlarda intifa hakkı sahibinin hakkın sürdürülmesini istemesi hakkın kötüye kullanılmasıdır. Her ne kadar intifa hakkının sona erme sebeplerini sayan Türk Medeni Kanununun 796 vd. maddelerinde eşyaya bağlı irtifak haklarında olduğu gibi şahsi bir irtifak hakkı olan intifa hakkının sona erdirilmesini malikin talep edebileceğine ilişkin (TMK.m.785) bir hüküm yoksa da burada Türk Medeni Kanununun 785. maddesinin kıyasen uygulanması gerekir. Doktrindeki hakim görüş de bu doğrultudadır. (Oğuzman-Seliçi, Eşya Hukuku, İstanbul 2002, s.591 vd).

Yukarıda değinilen intifa hakkının sona erme sebepleri ve bu sebepler söz konusu olmasa dahi hakkın malike yüklediği külfetin ağırlığı nedeniyle sona erdirilmesini isteme olanakları dışında, daha sözleşmenin kuruluşu aşamasındaki irade sakatlıkları, danışıklı işlem iddiası ya da ehliyetsizlik iddiası ile de kayıttaki intifa hakkının terkini istenebilir.

Hemen belirtmek gerekir ki intifa hakkının paylı mülkiyete konu taşınmazlarda da paydaşlar tarafından kendi payları üzerinde intifa hakkı tesis ettirmesi olanağı vardır (TMK. m.688/3). Ancak paydaş, payı üzerinde intifa hakkı tesis ettirirken diğer paydaşların mülkiyet haklarına zarar vermemesi ve onların yararını da gözetmesi gerektiği, Türk Medeni Kanunun 693.maddesi hükmü gereğidir. Anılan madde gereği paydaşın bu hakkını kötüye kullanması halinde diğer paydaşların hakimin müdahalesini isteme hakları vardır(m.697).

Paylı mülkiyete konu taşınmazda paydaşlığın giderilmesi için dava açıldığında paydaşlardan bir ya da bir kaçının payı üzerinde üçüncü kişi yararına intifa hakkı tesis ettirdiği uygulamada sık rastlanan bir olgudur. Türk Medeni Kanununun 2. maddesi ile getirtilen kural gereği herkes haklarını kullanırken dürüstlük kuralına uymak zorundadır. Bu kurala aykırılık iddiası ile de intifa hakkının terkini istenebilmektedir.

Somut olayda; dava konusu taşınmazda ihale ile satıştan önce paydaş olan İlyapı A.Ş. 21.06.2001 tarihli resmi senetle dava konusu taşınmazla birlikte 12 parça taşınmazında payları üzerine 5 ve 10 gibi küçük hisselerle davalı lehine intifa hakkı tesis ettirmiştir. Bunlardan bir kısmı terkin edilmiştir. Dava konusu intifa hakkı halen kayıtta bulunmaktadır. Davacılar taşınmazı intifa hakkı ile yükümlü olarak satın almışlardır. Şimdi bu intifa hakkının taşınmaza ağır külfet yüklediğini ileri sürmektedirler. Dava dilekçesinde intifa hakkının diğer paydaşların zararına konulduğunu ve bu hususun hakkın kötüye kullanılması anlamına geldiğini belirterek ve ayrıca taşınmaza yüklediği külfetin hakkın sağlayacağı yarardan daha fazla olduğu iddiasıyla doğrudan Türk Medeni Kanununun 785.maddesi uyarınca terkin talep etmişlerdir.

Gerçekten de, paydaşların zararına konulduğu ve 2. madde uyarınca hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirildiği için terkin edilebilecek intifa hakkının gerek paydaşlığın giderilmesi davası sırasında, gerekse intifa hakkı ile yükümlü olarak satış kararı verilmesine rağmen satış yapılıncaya kadar diğer paydaşlar tarafından terkinini isteyebilme olanağı vardır. Bu olanağı kullanmayan paydaşın taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satılmasının sağlayacağı düşük bedelle satış veya başka alıcı çıkmaması gibi durumlardan yararlandıktan sonra intifa hakkının terkinini istemesi yine yukarıda sözü edilen Türk Medeni Kanununun 2. maddesindeki dürüst davranma kuralına aykırıdır. Bu durumda taşınmaza malik olan kişi ancak Türk Medeni Kanununun 785. maddesindeki koşullar gerçekleştiğinden intifa hakkının terkinini isteyebilir. Diğer bir anlatımla; lehine intifa hakkı bulunan kişiye göre kendisinin çok ağır külfete maruz kaldığının intifa hakkının devam etmesinin onun için çekilmez hal aldığının kanıtlanmış olması gerekir. Bunların dışında malik sözleşmeye bağlılık (ahde vefa) kuralı gereği sözleşmenin yapıldığı andaki gibi hükümlerine aynen uymak zorundadır.

Davaya konu olayda, paydaşlığın giderilmesi davasında davacılar da taraftırlar. Diğer bir anlatımla intifa hakkı tesis edildiğinde davacılar taşınmazın paydaşıdırlar. Gerek dava açılmadan önce gerekse dava sırasında bu hakkın terkinini istememişler, taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satışından sonra terkin talebinde bulunmuşlardır. Şimdi, intifa hakkının taşınmaza yüklediği külfetin ağır olduğunu ileri sürmekte ve bu hakkın tesisinin de iyiniyet kurallarıyla bağdaşmadığını belirtmektedirler. Mahkemece uyuşmazlığın bu açıklamalar çerçevesinde değerlendirilerek sonuçlandırılması gerekir. Kısaca söylemek gerekirse, 3980/11341 paya sahip olan malik 11341 m2’lik taşınmazda 10 m2 yer için intifa hakkı tesis ettirmiştir. Bu kadar küçük bir payda intifa hakkı tesis ettirilmesi ve ayrıca resmi senet içeriğinden de anlaşıldığı gibi bu yöntemi 12 parça taşınmazı için kullanması hakkın kötüye kullanıldığının açık göstergesi kabul edilmelidir. Davacılar da taşınmazı kayıttaki intifa hakkı nedeniyle daha düşük bir bedelle satın aldıklarına göre intifa hakkına konu taşınmazın bedeli belirlenerek bu bedel depo ettirildikten sonra davanın kabulüne karar verilmelidir. Tüm bu yönler göz ardı edilerek davacıların dayandığı vakıaların yanlış nitelendirilmesi sonucu davanın reddine karar verilmesi doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde yatıranlara iadesine, 06.05.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/14598 K: 2015/9620 T:  03.11.2015

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Dava, taşınmazdaki ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

5578 sayılı Kanunla değiştirilen 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8. maddesi gereğince bölünemez büyüklükteki tarım arazilerinin mirasa konu olmaları ve üzerlerinde her ne sebeple gerçekleşmiş olursa olsun birlikte mülkiyetin mevcut olması durumunda bu arazilerin ifraz edilemeyeceği, payların 3. şahıslara satılamayacağı, devredilemeyeceği hükmü mevcutken, 5403 sayılı Kanunun 8. maddesinde 30.04.2014 tarihli ve 6537 sayılı Kanunun 4. maddesi ile yapılan değişiklikle “Tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemez, hisselendirilemez. Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi artırılamaz….” şeklinde düzenleme yapıldığından artık asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin altındaki arazilerde de payın üçüncü şahıslara satışı ve devri mümkün hale gelmiştir.

Somut uyuşmazlıkta, 37.760 m2 yüzölçümlü tarla niteliğindeki dava konusu 19 parsel sayılı taşınmazda davacılar ile davalılar paylı maliktir. Fen bilirkişinin 19.11.2012 günlü raporunda taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı belirtilmiştir. Dava konusu taşınmazda seraların bulunduğu keşfe katılan fen ve ziraat bilirkişilerin raporlarından anlaşılmaktadır. Ancak, davaya konu tarım arazisinin hangi sınıfa girdiği Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Fethiye Tarım İlçe Müdürlüğünden sorulmadığı gibi taraflarca da niteliği belgelendirilmemiştir. Bu nedenle, öncelikle davaya konu taşınmazın tarımsal niteliğinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Fethiye İlçe Müdürlüğünden sorularak saptanması gerekir. Tarımsal niteliğinin belirlenmesinden sonra 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 5578 sayılı kanunla değişik 8. maddesi ile taşınmazdaki pay ve paydaş adedi ile zemindeki kullanım durumu da dikkate alınarak aynen taksiminin mümkün olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Aynen taksiminin olanaklı olması halinde teknik bilirkişiye ifraz projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde ise ilgili belediyeden, belediye dışında ise il idare kurulundan bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulması gerekir. Onay makamından olumsuz cevap gelmesi halinde paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmelidir.

Mahkemece, yukarıda açıklanan bu araştırmalar yapılmadan taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4288 K: 2019/960 T: 06.02.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3380 K: 2014/6446 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16337 K: 2014/1848 T:  12.02.2014

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ AYNEN TAKSİM YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/14598 K: 2015/9620 T:  03.11.2015

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Dava, taşınmazdaki ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

5578 sayılı Kanunla değiştirilen 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8. maddesi gereğince bölünemez büyüklükteki tarım arazilerinin mirasa konu olmaları ve üzerlerinde her ne sebeple gerçekleşmiş olursa olsun birlikte mülkiyetin mevcut olması durumunda bu arazilerin ifraz edilemeyeceği, payların 3. şahıslara satılamayacağı, devredilemeyeceği hükmü mevcutken, 5403 sayılı Kanunun 8. maddesinde 30.04.2014 tarihli ve 6537 sayılı Kanunun 4. maddesi ile yapılan değişiklikle “Tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemez, hisselendirilemez. Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi artırılamaz….” şeklinde düzenleme yapıldığından artık asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin altındaki arazilerde de payın üçüncü şahıslara satışı ve devri mümkün hale gelmiştir.

Somut uyuşmazlıkta, 37.760 m2 yüzölçümlü tarla niteliğindeki dava konusu 19 parsel sayılı taşınmazda davacılar ile davalılar paylı maliktir. Fen bilirkişinin 19.11.2012 günlü raporunda taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı belirtilmiştir. Dava konusu taşınmazda seraların bulunduğu keşfe katılan fen ve ziraat bilirkişilerin raporlarından anlaşılmaktadır. Ancak, davaya konu tarım arazisinin hangi sınıfa girdiği Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Fethiye Tarım İlçe Müdürlüğünden sorulmadığı gibi taraflarca da niteliği belgelendirilmemiştir. Bu nedenle, öncelikle davaya konu taşınmazın tarımsal niteliğinin Tarım ve Köyişleri Bakanlığı Fethiye İlçe Müdürlüğünden sorularak saptanması gerekir. Tarımsal niteliğinin belirlenmesinden sonra 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 5578 sayılı kanunla değişik 8. maddesi ile taşınmazdaki pay ve paydaş adedi ile zemindeki kullanım durumu da dikkate alınarak aynen taksiminin mümkün olup olmadığının belirlenmesi gerekir. Aynen taksiminin olanaklı olması halinde teknik bilirkişiye ifraz projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde ise ilgili belediyeden, belediye dışında ise il idare kurulundan bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulması gerekir. Onay makamından olumsuz cevap gelmesi halinde paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmelidir.

Mahkemece, yukarıda açıklanan bu araştırmalar yapılmadan taşınmazdaki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4288 K: 2019/960 T: 06.02.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3380 K: 2014/6446 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16337 K: 2014/1848 T:  12.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17914 K: 2020/6000 T:  08.10.2020

Taşınmazın aynen taksiminin mümkün olduğundan söz edilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması, taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğrayıp uğramayacağının değerlendirilmesi gerekir.

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı vekili, 33 ada 127 parsel sayılı arsa vasfındaki taşınmazın paylı malikleri olduklarını, taşınmazın aynen taksiminin mümkün olduğunu ileri sürerek dava konusu taşınmazdaki ortaklığın aynen taksim suretiyle giderilmesini talep etmiştir.

Davalı vekili, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulü ile 33 ada 127 parsel sayılı taşınmazın harita bilirkişisi raporunda ve krokisinde A harfiyle belirtilen kısmının davacı, B harfiyle belirtilen kısmının davalı adına olacak şekilde aynen taksimine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Taşınmazın aynen taksiminin mümkün olduğundan söz edilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması, taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğrayıp uğramayacağının değerlendirilmesi gerekir.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Ayrıca aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl Özel İdaresinden İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulmalıdır. Onay makamınca aynen taksimin mümkün olduğunun belirtilmesi halinde, taşınmazın aynen taksimine karar verilebilir. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Onay makamından olumsuz cevap gelmesi halinde paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; mahallinde teknik bilirkişi vasıtasıyla yapılan keşif sonrasında alınan fen bilirkişi raporuna göre, aynen taksiminin mümkün olduğu bildirilmiş ise de bilirkişi tarafından düzenlenen ifraz (taksim) projesinin, … Belediyesine gönderilerek aynen taksimin mümkün olup olmadığı hususunda görüş sorulduğu ancak bu konuda onay makamı olan Belediye Encümeninden karar alınmadığı anlaşılmıştır.

Bu durumda mahkemece, yukarıda değinilen ilkeler gözetilmek suretiyle araştırma ve inceleme yapılması mümkünse dava konusu taşınmazın aynen taksimi konusunda birden fazla ihtimalli ifraz projesinin hazırlanması, tarafların ifraz projeleri hakkında beyanlarının alınması, hükme esas alınacak projenin Belediye Encümeni tarafından onaylanmasından sonra aynen taksim konusunda hüküm kurulması gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir.

Kabule göre de mahkemece, 492 sayılı Harçlar Yasası ve Harçlar Yasasının Genel Tebliği’nin 1 sayılı Tarifesi gereğince aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilen taşınmaz yönünden bu taşınmazın değeri üzerinden karar tarihi itibariyle binde 4,55 oranında harç alınmasına karar verilmesi gerekirken hüküm sonucunda maktu harca hükmedilmesi doğru değildir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4413 K: 2019/1273 T: 13.02.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/37 K: 2014/2405 T: 24.02.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T: 10.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14859 K: 2014/504 T:  13.01.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6319 K: 2014/10044 T:  17.09.2014

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Somut olayda; .. ada..parsel sayılı taşınmaz yönünden aynen taksime esas alınan 09.12.2013 havale tarihli bilirkişi raporu ve eki ifraz krokisi belediye ve mücavir alan sınırları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle Belediyeden, Belediye sınırları dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Kanunun ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulmadan Elmadağ Belediyesi İmar ve Şehircilik Müdürlüğünün 10.02.2014 tarihli yazısı ile yetinilerek aynen taksime karar verilmesi doğru görülmemiş bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5045 K: 2014/8420 T:  23.06.2014

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye Veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Onay makamından olumsuz cevap gelmesi halinde paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; dava konusu ..parsel sayılı taşınmazın ikiye ifrazının mümkün olduğu bilirkişi tarafından bildirilmiştir. Mahkemece taşınmazın aynen taksiminin mümkün olup olmadığı hususunun yukarıda açıklanan ilkeler uyarınca araştırılıp sonucuna uygun karar verilmesi gerektiği halde, eksik inceleme ile yazılı şekilde ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Ayrıca, paydaşlığın giderilmesi davalarında, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderlerinin taraflara mirasçılık belgesindeki payları oranında yükletilmesi gerekirken yargılama giderlerinin davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmesi de doğru görülmemiş, hükmün açıklanan nedenlerle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15690 K: 2014/2171 T:  26.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6319 K: 2014/10044 T:  17.09.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3824 K: 2014/6395 T:  14.05.2014

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye Veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye Veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/2896 K: 2014/5008 T:  14.04.2014

Elbirliği mülkiyetinde borçlu ortağın alacaklısı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Paylı mülkiyette ise, borçlu paydaşın alacaklısı, borçlunun bağımsız payının haczini ve satışını isteyebileceğinden yetki belgesine dayanarak taşınmazın paydaşlığının giderilmesini istemesi yasa koyucunun amacına uygun değildir.

Ancak, 5403 sayılı Kanunun 8. maddesi hükmü gereğince, pay satışı mümkün olmayan paylı mülkiyete tabi tarımsal nitelikli taşınmazlarda ise, alacaklı yetki belgesine dayalı olarak taşınmazın tamamının satılması suretiyle paydaşlığın giderilmesini isteyebilir.

.Somut olaya gelince; dava konusu taşınmazlarda davalı borçlu N… Üretim Sist. San. Tic. Ltd. Şti.’nin müstakil payı olduğu görülmektedir. Kural olarak borçlunun müstakil payı olduğundan bu payın haczi ve cebri satışı suretiyle alacaklının alacağını elde etmesi mümkün ise de 5403 sayılı Kanunun 8. maddesi uyarınca dava konusu payın icra yoluyla satışına engel bir durumun bulunup bulunmadığı araştırılmamıştır.

Mahkemece, dava konusu taşınmazların tarımsal niteliğinin tarım müdürlüğünden sorularak, davalı borçluya ait payın cebri icra yoluyla satışının mümkün olup olmadığı araştırılmak suretiyle sonucuna uygun bir karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15250 K: 2014/792 T: 17.01.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/1092 K: 2014/3376 T:  13.03.2014

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17282 K: 2020/4519 T: 08.07.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/565 K: 2018/5597 T: 12.09.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/10005 K: 2017/1934 T: 13.03.2017
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T:  10.06.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/539 K: 2014/2709 T:  03.03.2014

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4413 K: 2019/1273 T: 13.02.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/37 K: 2014/2405 T: 24.02.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T: 10.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14859 K: 2014/504 T:  13.01.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16632 K: 2014/2043 T:  18.02.2014

Aynen bölünerek paylaştırma halinde teknik bilirkişiye ifraz projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise belediye encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, belediye dışında ise il idare kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Davacı, 1/2 payının tarafına, 1/2 payının ise davalıların murisine ait .. parsel sayılı taşınmazın, davalılara ait bölümünde bina bulunduğunu, kendisine ait bölüme inşaat izni alamadığından taşınmazda tasarruf edemediğini ileri sürerek, taşınmazdaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesini istemiştir.

Davalılardan Nagihan, Tufan, Zühriye, davayı kabul etmişler; davalı Tayfun savunmada bulunmamış; davalı Tamer ise taşınmazda bina bulunduğunu belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, taşınmazdaki ortaklığın aynen taksim yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı T.. K.. temyiz etmiştir. Dava, taşınmazdaki ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırma halinde teknik bilirkişiye ifraz projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise belediye encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, belediye dışında ise il idare kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14249 K: 2014/307 T: 08.01.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16337 K: 2014/1848 T:  12.02.2014

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, ortaklığın satılarak giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Aynen bölünerek paylaştırmanın (taksimin) mümkün olması durumunda bölünen parçaların değerlerinin birbirine denk düşmemesi halinde eksik değerdeki parçaya para (ivaz) eklenerek denkleştirme sağlanır. Davada paydaşlar arasında anlaşma olmadıkça hakim kendiliğinden bazı taşınmazların bir kısım paydaşlara, kalanın diğer paydaşlara verilmesi şeklinde aynen bölünerek paylaştırmaya karar veremez.

Aynen bölünerek paylaştırma (taksim) halinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye Veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl İdare Kurulundan İmar Yasası ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur. İfraz projesinde kimlere nerelerin verileceği konusunda paydaşlar anlaşamazlar ise hakim huzurunda kura çekilerek belirlenir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4143 K: 2019/651 T: 22.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15584 K: 2016/286 T: 13.01.2016
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/1092 K: 2014/3376 T:  13.03.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/529 K: 2014/3245 T: 11.03.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14859 K: 2014/504 T:  13.01.2014

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı, Şerefiye bedeli karşılığında A ile gösterilen bölümün davacıya verilmesi kaydıyla ortaklığın taksim suretiyle giderilmesini savunmuştur.

Mahkemece, davanın kabulüne, Karasu ilçesi, … Mahallesi 3 sayılı parsel, 592 m2 ahşap dam ve samanlık ve bahçe cinsli taşınmaz üzerindeki ortaklığın taksim suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Dosya kapsamına, toplanan delillere ortaklığın giderilmesi davalarının iki taraflı davalardan olmasına ve davalı tarafından aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesinin talep edilmesine göre davacının aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde değildir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17282 K: 2020/4519 T: 08.07.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/565 K: 2018/5597 T: 12.09.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/10005 K: 2017/1934 T: 13.03.2017
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T:  10.06.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15690 K: 2014/2171 T:  26.02.2014

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Dava, iki adet taşınmazda paydaşlığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece …… parselde bulunan ortaklığın satış suretiyle giderilmesine ;…. parsele ilişkin davanın ise rızai taksim bulunduğu gerekçesiyle reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından 1186 parsel yönünden temyiz edilmiştir.

Uyuşmazlık konusu ……. parsel sayılı taşınmaz, paylı mülkiyete konu olup, 19320 m2 yüzölçümlü ve incir bahçesi niteliğindedir. Taşınmazın 1/7’şer hissesi davacılar ile davalılar M.. U.. ve N.. U..’a; 2/7 hissesi davalı N.. U..’a aittir. Davacılar,taşınmaz üzerindeki paydaşlığın mümkünse aynen değilse satılarak giderilmesini talep etmiş, davalılar M.. U.. ile N.. U.. aynen davalı N.. U.. ise satış suretiyle taksimini istemiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi davalıların aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmez.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, niteliği, pay ve paydaş sayısı ile imar mevzuatına göre aynen bölüşmenin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Taşınmazın önemli ölçüde bir değer kaybına uğraması söz konusu ise aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilemez. Keza paydaşlar rıza göstermedikleri takdirde taşınmazın bir bölümü paylı bırakılamaz.

Olayımıza gelince; Dava konusu ortaklığın giderilmesi istenen …… parsel sayılı taşınmaz tapuda incir bahçesi niteliğinde kayıtlı olup, mahkemece yerinde yapılan keşif sonucu düzenlenen fenni bilirkişi raporunda ise, taşınmazın aynen bölünmesinin mümkün olmadığı, ortaklığın satış suretiyle giderilebileceğinin bildirdiği görülmüştür. Mahkemece taşınmazın taraflar arasında fiili taksim edilerek kullanıldığı belirtilmişse de, paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda harici taksim geçersiz olduğundan, fiili kullanım durumuna hukuken geçerlilik tanınamaz. Mahkemece, taşınmazın satışı suretiyle ortaklığının giderilmesine karar verilmesi gerekirken, taraflar arasında rızai taksim bulunduğu gerekçesi ile davanın reddine karar verilmesi doğru değildir. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16632 K: 2014/2043 T:  18.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6319 K: 2014/10044 T:  17.09.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T:  10.06.2014

Dava, taşınmazın aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesi isteğine ilişkindir. Hakim taleple bağlıdır. Talep edilmeyen bir konuda inceleme yapıp, karar vermesi mümkün değildir. Taşınmazın taksiminin mümkün olmadığı bilirkişi raporu ile belirlendiğine göre mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekir.

Dava, taşınmazın aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili ile davalı M.. K.. temyiz etmiştir.

Davacı vekili .. ada ..parsel sayılı taşınmazın aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesini istemiş, bir kısım davalılar davanın reddini savunmuşlardır. Mahallinde yapılan keşif neticesinde bilirkişi raporları ile taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı anlaşılmıştır.

6100 sayılı HMK.’nun 26. maddesi uyarınca hakim taleple bağlıdır. Talep edilmeyen bir konuda inceleme yapıp, karar vermesi mümkün değildir. Taşınmazın taksiminin mümkün olmadığı bilirkişi raporu ile belirlendiğine göre mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, talep dışına çıkılarak satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi doğru olmadığından hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16632 K: 2014/2043 T:  18.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6319 K: 2014/10044 T:  17.09.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16585 K: 2014/2231 T:  20.02.2014

Dava konusu .. ada .. parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında A ve B bloklar halinde kat irtifakı kurulu onbir adet bağımsız bölümden oluştuğu, B blokta bulunan beş adet bağımsız bölümün davacıya, A blokta bulunan altı adet bağımsız bölümün ayrı ayrı tam hisse ile davalılar adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır. Yukarıda açıklanan ortaklığın giderilmesi davalarının niteliği gereği, B blokta bulunan bağımsız bölümlerin maliki olan davacı tarafından, A blokta bulunan bağımsız bölümlerin malikleri aleyhine taşınmazın A ve B bloklar halinde ifraz edilerek ortaklığın taksim suretiyle giderilmesi istenemez.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davacı vekili, dava konusu .. ada .. sayılı parsel üzerinde A ve B blokların bulunduğunu, parsel üzerindeki B bloğun davacıya, A bloğun davalılara ait olduğunu, dava konusu parselin A ve B blok arasında bölünmesi gerektiğini belirterek ortaklığın taksim suretiyle giderilmesini talep etmiştir. Bir kısım davalılar, davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, dava konusu .. ada.. parsel sayılı taşınmazın B harfi ile gösterilen 248.95 m2’lik bölümünün davacı Elazığ Özel Hastanesi A.Ş’ye, A harfi ile gösterilen 193,32 m2’lik bölümünün davalılara ait olmak üzere ortaklığın aynen taksim suretiyle giderilmesine karar verilmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Somut olaya gelince; dava konusu .. ada .. parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında A ve B bloklar halinde kat irtifakı kurulu onbir adet bağımsız bölümden oluştuğu, B blokta bulunan beş adet bağımsız bölümün davacıya, A blokta bulunan altı adet bağımsız bölümün ayrı ayrı tam hisse ile davalılar adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır. Yukarıda açıklanan ortaklığın giderilmesi davalarının niteliği gereği, B blokta bulunan bağımsız bölümlerin maliki olan davacı tarafından, A blokta bulunan bağımsız bölümlerin malikleri aleyhine taşınmazın A ve B bloklar halinde ifraz edilerek ortaklığın taksim suretiyle giderilmesi istenemez. Mahkemece, bu husus gözardı edilerek yazılı şekilde aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4143 K: 2019/651 T: 22.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15584 K: 2016/286 T: 13.01.2016
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/1092 K: 2014/3376 T:  13.03.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/529 K: 2014/3245 T: 11.03.2014

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2196 K: 2017/1112 T:  14.06.2017

İmar uygulaması nedeniyle şuyulandırılan arsalar arasında değer farkı varsa bu durumda her bir parselin değeri ayrı ayrı tespit edilip oran kurularak elde edilen paranın dağıtımının buna göre yapılması gerektiği, paydaşlarım payları oranında dağıtım yapılması halinde değerli olan taşınmaz malikleri olan paydaşlar aleyhine hukuki olmayan sonuç doğacağı.

Yerel Mahkemece davanın kabulü ile dava konusu 408 ada 323 parsel sayılı taşınmazda ortaklığın umum arasında açık artırma usulü ile satış suretiyle giderilmesine ve satış bedelinin taşınmazların şüyuu öncesi değerleri ile taşınmazların şüyulandırılması nedeniyle oluşan değer artışından paylarına düşen miktarın toplanmasıyla bulunan miktarın taşınmazın toplam değerine oranlanması ile bulunan yüzde uyarınca dağıtılmasına karar verilmiştir.

Hüküm davacılar vekili ile bir kısım davalılar vekilince temyiz edilmiş, Özel Dairece yukarıda başlık bölümünde yazılı gerekçe ile bozulmuştur.

Mahkemece imar uygulaması nedeniyle şuyulandırılan arsalar arasında değer farkı varsa bu durumda her bir parselin değeri ayrı ayrı tespit edilip oran kurularak elde edilen paranın dağıtımının buna göre yapılması gerektiği, paydaşlarım payları oranında dağıtım yapılması halinde değerli olan taşınmaz malikleri olan paydaşlar aleyhine hukuki olmayan sonuç doğacağı gerekçesi ile direnme kararı verilmiştir. Direnme hükmünü davacılar vekili temyize getirmiştir.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık dava konusu taşınmazın satış bedelinin maliklerine payları oranında mı yoksa imar parselini oluşturan kadastro parsellerine şüyulandırmadan önceki mevki ve durumlarına göre ayrı ayrı kıymet takdir ettirilip oran kurulmak suretiyle mi dağıtılacağı noktasında toplanmaktadır.

Öncelikle konuya ilişkin yasal düzenlemeler ile hukuki kavram ve kurumların ortaya konulmasında yarar vardır.

Paylı mülkiyete tabi taşınmazların nasıl paylaşılacağı 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 698. maddesinde düzenlenmiştir. Buna göre “Hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşlardan her biri malın paylaşılmasını isteyebilir. Paylaşmayı isteme hakkı, hukuki bir işlemle en çok on yıllık süre ile sınırlandırılabilir. Taşınmazlarda paylı mülkiyetin devamına ilişkin sözleşmeler, resmi şekle bağlıdır ve tapu kütüğüne şerh verilebilir. Uygun olmayan zamanda paylaşma isteminde bulunulamaz.”

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. Paydaşlığın giderilmesi davaları, paylaşamın ne şekilde yapılacağının araştırılması ve paylaşma olarak iki safhadan oluşur. Paylaşma aynen ya da satış suretiyle olabilir. Aynen paylaşma halinde her bir paydaşa dava konusu edilen malın belli kesimi verilmek suretiyle yapılır.

Belde içi kamusal hizmetlerin planlanması, tasarrufa bağlanması, uygulanması kentin “şehircilik bilim dalı” esaslarına uygun hale getirilmesi amacıyla imar uygulamaları yapılmaktadır. İmar uygulaması yapılırken mülkiyeti başka kişilere ait olan kadastro parselleri tamamen veya kısmen bir araya getirilmekte yahut büyük parsel parçalara ayrılmaktadır. İmar ile oluşan bu yeni parsellerin bir taşınmazın birden fazla kişiye tahsis edilmesi halinde kanundan dolayı paylı mülkiyet oluşur İmar ile oluşan paylı mülkiyette paydaşlığın giderilmesi talep edildiğinde aynen taksim mümkün olmadığı için ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmelidir.

Paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda kural satış bedelinin paydaşlara payları oranında dağıtılmasıdır. Ancak bu kuralın mutlak olarak uygulanması imar ile şuyulandırılan taşınmazlar arasında değer farkı varsa hakkaniyete ve adalete uygun olmayan sonuçlar doğuracaktır. Çünkü satış bedelinin paylara göre dağıtılması halinde daha az değerli taşınmaz maliki daha değerli taşınmaz maliki aleyhine olmak üzere haksız menfaat elde edecektir. İşte bu halde imar parselinin satış bedelinin paylara göre dağıtımının talep edilmesi hakkın kötüye kullanımını oluşturacağı gibi daha değerli olan parsel maliklerinin mal varlığının daha az değerli parsel maliklerine geçmesine yol açacaktır. Hakkaniyete aykırı durumu önlemek için her bir kadastro parselinin imar parseline kattığı değer nispetinde satış bedelinden faydalanması esasına dayalı bir paylaşım yapılmalıdır. Zira imar hukukunda mülkiyetin korunması asıldır.

O halde mahkemece imar uygulamasına tabi tutulan kadastro parsellerinin imar öncesi ön, arka ve yan cephede oluşu göz önünde tutularak her birine konumları itibariyle her birinin değeri ayrı ayrı tespit edilip bunların tüm imar parseli satış bedeline olan oranını bularak, satış bedeli bu orana göre paylaştırılmalıdır. Nitekim Hukuk Genel Kurulunun 12.10.1968 gün ve 1966/6-651 E., 1968/654 K.; 13.10.1971 gün ve 1967/6 E., 1971/587 K. sayılı kararlarında da aynı sonuca varılmıştır.

Somut olaya gelince, satılmak suretiyle paydaşlığın giderilmesi istenen taşınmaz 408 ada 323 parsel sayılı taşınmaz olup kadastronun 408 ada 76, 142, 143, 219, 262 ve arktan oluşan parsellerde 3194 sayılı İmar Kanununun 18. maddesi uyarınca imar uygulaması yapılmak suretiyle oluşturulmuş ve imar uygulamasının iptali için açılan davanın İdare mahkemesince reddine karar verilmiş ve bu kararın Danıştay tarafından onanarak kesinleşmiştir.

Tescile esas dağıtım cetvelinden bu oluşma sırasında payların yüzölçümüne göre tespit edildiği, kadastro parsellerinin parasal değerinin nazara alınmadığı anlaşılmaktadır. Bununla birlikte bilirkişiler davalılara ait 142 numaralı kadastro parselinin yola cepheli ve daha değerli olduğuna ve davacılara ait 148 numaralı parsel dahil olmak üzere imar uygulamasına tabi tutulan diğer parsellerin caddeye cephesi olmayan ve boş arsa niteliğinde daha az değerli taşınmazlar olduklarına dair görüş bildirmişlerdir. Dava konusu taşınmazdaki payların belirlenme şekli ve imar öncesi değer farkı dikkate alındığında taşınmazın satış bedelinin payları oranında paylaştırılması her bir kadastro parselinin imar parseline kattığı değer oranında faydalanması ilkesine aykırılık oluşturacaktır. O halde arsaya isabet edecek satış bedelinin arsa malikleri arasında payları oranında değil, her bir kadastro parselinin imar uygulamasından önceki değeri oranında paylaştırılması kabul edildiğinden ve mahkemece satış bedelinin bu esasa göre dağıtılmasına dair verilen kararda direnilmesi yerindedir.

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında imar uygulaması ile paylı mülkiyete tabi yeni parsel oluştuğunu ve paylı mülkiyete tabi taşınmazlarda her bir paydaşın payına isabet eden yerin değil pay miktarının belli olduğunu bu itibarla satış bedelinin payları oranında dağıtılmasının gerektiği ve bozma kararının yerinde olduğu görüşü ileri sürülmüş ise de bu görüş Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.

Ne var ki, Özel Dairece taşınmazın ortaklığının satış yoluyla giderilmesine ve satış bedelinin paydaşlara dağıtılmasına dair hükmün miktarına yönelik diğer temyiz itirazları incelenmemiş olup, bu inceleme yapılmak üzere dosyanın Özel Dairesine gönderilmesi gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2018/161 K: 2021/1063 T:  22.09.2021
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1809 K: 2013/754 T: 22.05.2013

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2018/161 K: 2021/1063 T:  22.09.2021

Dava konusu taşınmazların ifrazının (aynen paylaşmanın) mümkün olduğuna/olmadığına ilişkin Belediye Encümeninin kararının iptali istemiyle açılan dava, görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele teşkil eder. Mahkemece sözü geçen dava bekletici mesele yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.

Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; dava konusu 1683 ve 1684 parsel sayılı taşınmazların ifrazının mümkün olduğuna ilişkin Mudanya Belediye Encümeninin 01.07.2014 tarihli ve 2014/288 sayılı kararının iptali istemiyle Bursa 2. İdare Mahkemesine açılan davanın, eldeki ortaklığın giderilmesi davasında bekletici mesele yapılmasının gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle ortaklığın giderilmesi ile ilgili yasal düzenlemelere değinmekte yarar vardır.

Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı mülkiyetin yahut elbirliği mülkiyetinin konusunu oluşturan taşınır ya da taşınmaz mal ya da hakların, paydaşlar veya ortaklar arasındaki birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirmek suretiyle ferdi mülkiyete geçmesini sağlayan davalardır. Niteliği itibariyle iki taraflı ve dava tarafları için benzer sonuçlar meydana getiren ortaklığın giderilmesi davaları, bu özelliği itibariyle diğer dava türlerinden ayrılmakta ve farklı usul işlemlerine tabî tutulmaktadır. Bu davalarda davalı da davacı gibi aynı haklara sahip olduğundan davacının satış suretiyle paylaşma istemesi, davalının aynen paylaşma istemesine engel teşkil etmeyecektir.

Paydaşlar arasında yapılmış bir hukukî işlem ya da malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması nedeniyle paylı mülkiyeti sürdürme zorunluluğunun bulunmadığı durumda [4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 698], her paydaş malın paylaşılmasını talep edebilir. Her bir paydaşa paylı mülkiyeti sona erdirebilmesi için tanınmış bir hak olan paylaşmayı isteme hakkı, yenilik doğuran ve paya bağlı bir haktır (Oğuzman, M.Kemal/ Seliçi, Özer/Oktay-Özdemir, Saibe.: Eşya Hukuku, 22. Baskı, İstanbul 2020, s. 378).

Bir paydaş tarafından bu hakkın kullanılması, bütün paydaşların paylaşmayı yerine getirme borcunu doğurur. Paylaşmanın nasıl yapılacağı TMK’nın 699. maddesinde düzenlenmiş olup, bir veya birkaç paydaşın geçerli şekilde paylaşma istemleri ile paylaşma borcu doğunca, bu borcun rızaen yerine getirilmesi (rızai paylaşma) durumunda paylaşma, aynen bölüşme veya bedelini paylaşmak üzere malın pazarlık veya arttırma ile satılması (bedelin bölüşülmesi) ile gerçekleşebilir (TMK m. 699/1). Şayet bir veya birkaç paydaşın paylaşmaya yanaşmaması ya da paylaşmanın tarzında anlaşamaması durumunda mahkeme tarafından paylaşmanın sağlanması (kazai paylaşma) için dava açılır. Bu davada paydaşlardan birinin istemi üzerine hâkim, malın aynen bölünmesi mümkün oldukça malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verecektir (TMK m. 699/2).

Paydaşlığın giderilmesi davalarında mahkemece malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verilebilmesi için taşınmazın yüzölçümü, pay-paydaş sayısı ve tarım arazilerinin niteliği ile imar mevzuatına göre aynen taksimin mümkün olup olmadığının araştırılması gerekir. Bunun için öncelikle taşınmazın son tapu kayıtlarının ve eğer varsa çaplarının getirtilip incelenmesi, bu kayıtların taşınmazla uyuşup uyuşmadığının ve tapu kayıtlarında düzeltilmesi gereken bir durumun bulunup bulunmadığının taşınmaz üzerinde keşif yapılarak aynen taksim yolu ile ortaklığın giderilmesi istenen taşınmazın yürürlükteki kanun ve yönetmelik hükümlerine göre aynen bölüşme yoluyla paydaşlığının giderilmesine uygun olup olmadığının saptanması, ondan sonra da karar verilmesi gerekir.

Uyuşmazlığın çözümünde 3194 sayılı İmar Kanunu’nun 16. maddesinin irdelenmesi yerinde olacaktır. Anılan maddede; “…Belediye ve mücavir alan hudutları içindeki gayrimenkullerin re’sen veya müracaat üzerine tevhid veya ifrazı, bunlar üzerinde irtifak hakkı tesisi veya bu hakların terkini, bu Kanun ve yönetmelik hükümlerine uygunluğu belediye encümenleri veya il idare kurullarınca onaylanır.

Onaylama işlemi, müracaatın belediyelere veya valiliklere intikalinden itibaren en geç 30 gün içinde sonuçlandırılır ve tescil veya terkini için 15 gün içinde tapuya bildirilir.

Tapu dairesi, tescil veya terkin işlemini bir ay içinde sonuçlandırmak zorundadır.

Bu Kanun hükümlerine göre şüyulandırılan gayrimenkullerin sahipleri ilgili idarenin tebliği tarihinden itibaren altı ay içinde aralarında anlaşamadıkları veya şüyuun izalesi için, mahkemeye müracaat edilmediği takdirde ilgili idare hissedarmış gibi, şüyuun izalesi davası açabilir.

Tarafların rızası veya mahkeme kararı ile şüyuun izalesi ve arazi taksimi de yukarıdaki hükümlere tabidir,…” şeklinde düzenleme mevcuttur.

3194 sayılı İmar Kanunu’nun 16. maddesinde de düzenlendiği üzere, aynen bölünerek paylaştırma (taksim) hâlinde teknik bilirkişiye ifraz (taksim) projesi düzenlettirilerek bu projeye göre taşınmaz Belediye veya mücavir alan hudutları içerisinde ise Belediye Encümeninden karar alınmak suretiyle belediyeden, Belediye dışında ise İl Özel İdaresinden İmar Kanunu ve Yönetmeliğine göre bölüşmenin (taksimin) mümkün olup olmadığı sorulur.

İmar düzenlemeleri kamu düzenine ilişkin olduğundan onay makamından olumsuz cevap gelmesi hâlinde ve istek varsa paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi gerekir.

Yukarıda anlatılanlar ışığında somut olaya gelince, dava konusu 1683 ve 1684 parsel sayılı taşınmazlarda davacı ile davalının ½’şer payının olduğu görülmüş, davacı ortaklığın satış suretiyle, davalı ise aynen taksim suretiyle giderilmesini talep etmiştir.

Mahkemece, bilirkişi tarafından hazırlanan ifraz krokisi Mudanya Belediye Başkanlığına gönderilmek suretiyle taşınmazların ifrazının uygun olup olmadığı sorulmuş… Belediye Encümeninin 01.07.2014 tarihli ve 2014/288 sayılı kararı ile taşınmazların krokideki şekilde ifrazının uygun olduğuna karar verilmiştir. Bunun üzerine davacı tarafından Mudanya Belediye Encümeninin 01.07.2014 tarihli ve 288 sayılı kararının iptali istemiyle Bursa 2. İdare Mahkemesine dava açılmış, Bursa 2. İdare Mahkemesinin 26.12.2014 tarihli ve 2014/1366 E. sayılı kararı ile; ifrazın imar yönünden uygun olup olmadığı yönündeki belediye encümeni kararının mahkemeye bildirilen görüş açıklaması niteliğinde olduğu, kesin ve yürütülmesi gereken bir işlem olmadığı gerekçesiyle davanın incelenmeksizin reddine temyiz yolu açık olmak üzere karar verilmiştir.

Bu noktada “Bekletici sorun” başlığını taşıyan 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (HMK) 165. maddesine değinilmelidir. HMK’nın 165. maddesi; “…(1) Bir davada hüküm verilebilmesi, başka bir davaya, idari makamın tespitine yahut dava konusuyla ilgili bir hukuki ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise mahkemece o davanın sonuçlanmasına veya idari makamın kararına kadar yargılama bekletilebilir.

(2) Bir davanın incelenmesi ve sonuçlandırılması başka bir davanın veya idari makamın çözümüne bağlı ise mahkeme, ilgili tarafa görevli mahkemeye veya idari makama başvurması için uygun bir süre verir. Bu süre içinde görevli mahkemeye veya idari makama başvurulmadığı takdirde, ilgili taraf bu husustaki iddiasından vazgeçmiş sayılarak esas dava hakkında karar verilir…” hükmünü içermekte olup, madde metninden de anlaşılacağı üzere, bir davada hüküm verilmesi, başka bir davada incelenmekte ve kesin olarak karara bağlanacak olan bir hukukî ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise, mahkeme o davanın sonuçlanmasını beklemek üzere yargılamayı erteleyebilir. O davanın sonuçlanmasını kendi bakmakta olduğu dava için bekletici sorun yapabilir. Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek kararın diğerini etkileyecek nitelikte bulunması hâlinde iki dava arasında bağlantı var sayılır.

Bu nedenle Bursa 2. İdare Mahkemesinin 2014/1366 E. 2014/1330 K. sayılı dosyasında, dava konusu 1683 ve 1684 parsel sayılı taşınmazların ifrazının mümkün olduğuna ilişkin Mudanya Belediye Encümeninin 01.07.2014 tarihli ve 2014/288 sayılı kararının iptali istemiyle açılan dava, 6100 sayılı HMK’nın 165/1. maddesi gereğince görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele teşkil eder. Mahkemece sözü geçen dava bekletici mesele yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekmektedir.

Ancak davalı vekilinin eldeki dosyanın temyizi aşamasında; Bursa 2. İdare Mahkemesi kararının, Danıştay 6. Dairesinin 25.10.2017 tarihli kararı ile onandığını, onama kararına karşı davacı tarafından karar düzeltme talebinde bulunulması üzerine, aynı Dairenin 02.10.2020 tarihli kararı ile karar düzeltme talebinin reddine karar verildiğini ve hükmün 02.10.2020 tarihinde kesinleştiğini bildirir dilekçe sunduğu görülmüş, dilekçe ekinde bekletici mesele yapılması gereken Bursa 2. İdare Mahkemesinin mezkur kararının 02.10.2020 tarihinde kesinleştiği anlaşılmıştır. Bu nedenle dava konusu taşınmazların ifrazlarının uygun olduğuna ilişkin belediye encümen kararı iptal edilmemiş olup, geçerliliğini koruduğu, başka bir anlatımla askıda olmayıp ayakta olduğu gözetildiğinde ve usul ekonomisi ilkesi gereğince direnme kararının Kurul çoğunluğunca bu değişik gerekçe ile yerinde olduğu kabul edilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, mahkeme kararında idari yargıdaki dava hakkına ilişkin iptal davasında değerlendirilebilecek hususların tartışıldığı, bu gerekçenin adli yargıdaki davada bekletici sorun konusunda esas alınabilecek gerekçeler olmadığı, henüz iptal edilmeyen idari işleme ilişkin iptal davasının bekletici sorun yapılmaması yönündeki direnme kararının yerinde olduğu, bu nedenle farklı değişik gerekçe ile direnme uygun bulunup işin esasının incelenmek üzere dosyanın Özel Daireye gönderilmesi gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de, bu görüş Kurul çoğunluğu tarafından benimsenmemiştir.

Hâl böyle olunca, bekletici mesele yapılması gereken Bursa 2. İdare Mahkemesi kararının eldeki dosyanın temyizi aşamasında kesinleştiği anlaşılmakla, usul ekonomisi ilkesi gereği mevcut durum itibariyle yerel mahkemece verilen direnme kararı, yukarıda anlatılan değişik gerekçe ve nedenlerle yerindedir.

Ne var ki, işin esasına yönelik temyiz incelemesi yapılmadığından dosyanın Özel Daireye gönderilmesi gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2196 K: 2017/1112 T:  14.06.2017
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1809 K: 2013/754 T: 22.05.2013

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T: 10.06.2014

Aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesi talep edilmiş ise ve taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı anlaşılır ise hakim taleple bağlıdır. Talep edilmeyen bir konuda inceleme yapıp, karar vermesi mümkün değildir. Taşınmazın taksiminin mümkün olmadığı bilirkişi raporu ile belirlendiğine göre mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekir

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 23.07.2007 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 28.02.2012 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi bir kısım davalılar vekili ve davalı M.. K.. tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

K A R A R Dava, taşınmazın aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili ile davalı M.. K.. temyiz etmiştir.

Davacı vekili .. ada ..parsel sayılı taşınmazın aynen taksim suretiyle ortaklığının giderilmesini istemiş, bir kısım davalılar davanın reddini savunmuşlardır. Mahallinde yapılan keşif neticesinde bilirkişi raporları ile taşınmazın aynen taksiminin mümkün olmadığı anlaşılmıştır.

6100 sayılı HMK.’nun 26. maddesi uyarınca hakim taleple bağlıdır. Talep edilmeyen bir konuda inceleme yapıp, karar vermesi mümkün değildir. Taşınmazın taksiminin mümkün olmadığı bilirkişi raporu ile belirlendiğine göre mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, talep dışına çıkılarak satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi doğru olmadığından hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/5082 K: 2018/5689 T: 17.09.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/392 K: 2016/2248 T: 26.02.2016
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T:  10.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/2896 K: 2014/5008 T:  14.04.2014

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, E: 1990/520, K: 1991/11, T: 30.01.1991

Ortaklığın giderilmesi davası, büyük özelliği olan davalardandır. Öncelikle çift taraflı (actio duplex) bir davadır. Verilecek karardan her iki taraf da yararlanacaktır. Bu itibarla da, davacının yalnız satış yoluyla ortaklığın giderilmesini istemesine karşın eğer davalı aynen taksim talep eder ve koşullarının da mevcut bulunduğu anlaşılırsa mahkemece taksim suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilebileceği kuşkusuzdur.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, (Dursunbey Sulh Hukuk Mahkemesi)nce davanın reddine dair verilen 22.11.1989 gün ve 317-353 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay Altıncı Hukuk Dairesi’nin 22.1.1990 gün ve 134-425 sayılı ilamıyla; (..Davacı, dava konusu taşınmazın mümkünse aynen taksimi, olmadığı taktirde satış suretiyle ortaklığın giderilmesini istemiştir.

Davalılar, taşınmazın davacı tarafından parsellenerek kendilerine belli yerler şeklinde satıldığını savunarak davanın reddini istemişler ve daha sonra imar planında yapılan değişiklik karşısında aynen taksimin mümkün olduğunu savunmuşlardır.

Mahallinde yapılan keşifte, taşınmazın imar edası ortasında bulunması ve yola cephesi olmaması yüzünden taksimin mümkün olmadığı saptanmıştır. Belediye başkanlığınca imar planında yapılan değişiklik sonunda, imar yolunun zemine uygun şekle getirildiği ve bu hali ile ifrazın mümkün olduğu bildirilmiştir.

Tarafların taksim projesi hazırlanması hususunda görüşmeleri sırasında anlaşamamaları sonucu davacının satışta ısrar etmesi sebebiyle davacının kötü niyetinden söz edilerek dava reddedilmiştir.

Davacının hiç taksim istememesi, satışta ısrarlı olması ve hatta talebinde değişmeler yapması ve çelişkilere düşmesi, doğrudan onun kötü niyetli olduğunu göstermez. Özellikle davanın niteliği sebebiyle davalıların taleplerinin de dikkate alınması icap eder. Bu itibarla son belediye cevabı karşısında, yeni imar planı örneği de getirtilerek, mahallinde uzman bilirkişi marifetiyle keşif yapılması, gerektiğinde bilirkişiye taksim projesi yaptırılması, o şekilde taksimin mümkün olup olmadığının belediyeden sorulması varılacak sonucu taksimen veya satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır…) gerekçesiyle bozularak, dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek, direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Ortaklığın giderilmesi davası, büyük özelliği olan davalardandır. Öncelikle çift taraflı (actio duplex) bir davadır. Verilecek karardan her iki taraf da yararlanacaktır. Bu özelliği gereği de davada taraflar hem davacı, hem de davalı durumunda oldukları gibi, uygulanacak usul hükümleri de HUMK.nun 561/570. maddeleri ile özel olarak belirtilmiştir. Nitekim, doktrinde de Usulün 561 ila 568. maddelerinde toplanmış bulunan bu kuralların 569. madde uyarınca açılacak davalara uygulanacak özel usul kuralları olarak kabul edilmesi gerektiği ileri sürülmektedir (Prof. Dr. Baki Kuru, HUMK., Cilt: IV, Sayfa: 4154; Cilt: III, Sayfa: 2610 ve Prof. Dr. Aydın Aybay, Taksim, 1966, Sayfa: 51)

Bu itibarla da, davacının yalnız satış yoluyla ortaklığın giderilmesini istemesine karşın eğer davalı aynen taksim talep eder ve koşullarının da mevcut bulunduğu anlaşılırsa mahkemece taksim suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilebileceği kuşkusuzdur. O nedenle, davanın bu özelliğine işaretle davalının talebinin gözetilmesi ve sonucuna göre bir karar verilmesi gereğine değinen ve Hukuk Genel Kurulu’nca da aynen benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulması gerekirken, önceki kararda direnilmesi doğru değildir. O halde direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1076 K: 2013/381 T: 20.03.2013
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1993/809 K: 1994/59 T: 16.2.1994

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2791 K: 2021/875 T:  29.06.2021

Ortaklığın giderilmesi davasına konu mal üzerinde mülkiyete ilişkin bir uyuşmazlık bulunması hâlinde, ortaklığın giderilmesi davasının sonlandırılmasından önce mülkiyet konusundaki uyuşmazlığın çözümlenmesi gerekir. Böyle bir durumda uyuşmazlık konusu sulh hukuk mahkemesinin görev alanına giriyorsa uyuşmazlık dava içinde çözümlenecek, aksi hâlde başka mahkemede açılan/açılacak olan dava 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nun 165/1. maddesi gereğince görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele yapılması gerekecektir.

Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; taraflar adına paylı mülkiyet hükümlerine göre kayıtlı olan çekişme konusu 15, 17 ve 18 numaralı bağımsız bölümlere ilişkin mimarî proje ile tapu kayıtları arasında çelişki bulunması karşısında ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilip verilemeyeceği noktasında toplanmaktadır.

Uyuşmazlığın çözümü için öncelikle ortaklığın giderilmesi ile ilgili yasal düzenlemelere değinmekte yarar vardır.

Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı mülkiyetin yahut elbirliği mülkiyetinin konusunu oluşturan taşınır ya da taşınmaz mal ya da hakların, paydaşlar veya ortaklar arasındaki birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirmek suretiyle ferdi mülkiyete geçmesini sağlayan davalardır. Niteliği itibariyle iki taraflı ve dava tarafları için benzer sonuçlar meydana getiren ortaklığın giderilmesi davaları, bu özelliği itibariyle diğer dava türlerinden ayrılmakta ve farklı usul işlemlerine tabi tutulmaktadır.

Paydaşlar arasında yapılmış bir hukukî işlem ya da malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması nedeniyle paylı mülkiyeti sürdürme zorunluluğu bulunmadığı durumda [4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK) m. 698], her paydaş malın paylaşılmasını talep edebilir. Her bir paydaşa paylı mülkiyeti sona erdirebilmesi için tanınmış bir hak olan paylaşmayı isteme hakkı, yenilik doğuran ve paya bağlı bir haktır (Oğuzman, M.K./ Seliçi, Ö./Oktay-Özdemir, S.: Eşya Hukuku, İstanbul 2020, s. 378).

Bir paydaş tarafından bu hakkın kullanılması, bütün paydaşların paylaşmayı yerine getirme borcunu doğurur. Paylaşmanın nasıl yapılacağı TMK’nın 699. maddesinde düzenlenmiş olup, bir veya birkaç paydaşın geçerli şekilde paylaşma istemleri ile paylaşma borcu doğunca, bu borcun rızaen yerine getirilmesi (rızai paylaşma) durumunda paylaşma, aynen bölüşme veya bedelini paylaşmak üzere malın pazarlık veya arttırma ile satılması (bedelin bölüşülmesi) ile gerçekleşebilir (TMK 699/1). Şayet bir veya birkaç paydaşın paylaşmaya yanaşmaması ya da paylaşmanın tarzında anlaşamaması durumunda mahkeme tarafından paylaşmanın sağlanması (kazai paylaşma) için dava açılır. Bu davada hâkim, malın aynen bölünmesi mümkün oldukça malın aynen bölünerek paylaştırılmasına karar verecektir (TMK m. 699/2). Bu hâlde aynen paylaşmanın mümkün olup olmadığı araştırılmalıdır. Aynen paylaşmanın mümkün olduğu anlaşıldığı takdirde, satış yoluyla paylaşma kararı verilemeyecektir. Aynen paylaşmanın mümkün görülmediği durumda talep olması hâlinde satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilecektir.

Mahkemece, özellikle bir taşınmazda paydaşlığın giderilebilmesi için öncelikle taşınmazın son tapu kayıtlarının ve eğer varsa çaplarının getirtilip incelenmesi, bu kayıtların taşınmazla uyuşup uyuşmadığının araştırılması, tapu kayıtlarında düzeltilmesi gereken bir durum varsa belirlenmesi için taşınmaz üzerinde keşif yapılması, bundan sonra paydaşlığın giderilmesi istenen taşınmazın yürürlükteki kanun ve yönetmeliklere göre aynen bölüşme yoluyla paydaşlığının giderilmesine uygun olup olmadığı saptanarak karar verilmesi gereklidir.

Diğer taraftan, ortaklığın giderilmesi davasına konu mal üzerinde mülkiyete ilişkin bir uyuşmazlık bulunması hâlinde, ortaklığın giderilmesi davasının sonlandırılmasından önce mülkiyet konusundaki uyuşmazlığın çözümlenmesi gerekir. Böyle bir durumda uyuşmazlık konusu sulh hukuk mahkemesinin görev alanına giriyorsa uyuşmazlık dava içinde çözümlenecek, aksi hâlde başka mahkemede açılan/açılacak olan dava 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu (HMK)’nun 165/1. maddesi gereğince görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele yapılması gerekecektir.

Yapılan açıklamalar ışığında somut olayın incelenmesine gelince; davacı tarafından dava konusu 4983 ada 6 parsel sayılı taşınmazda tarafların paylı mülkiyet hükümlerine göre paydaş oldukları (37/100, 33/100, 30/100) dükkan niteliğindeki 15 ve 17 numaralı bağımsız bölümler ile depo niteliğindeki 18 numaralı bağımsız bölümdeki ortaklığın mümkün ise aynen, mümkün olmadığı hâlde satış suretiyle giderilmesinin talep edildiği, davalılarca taşınmazların satışının istenmediği, yargılama sırasında Ankara 8. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2014/119 E. sayılı dosyasında davacının paydaşlıktan çıkarılmasına ilişkin dava açtıklarını bildirdikleri görülmüştür.

Davalılar tarafından Ankara 8. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2014/119 E. sayılı dosyasında açılan davada, mahkemece görevsizlik kararı verilmesi üzerine, Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/130 E. sayılı dosyası üzerinden yargılamaya devam edildiği, bu dosyada da görevsizlik kararı verilmesi üzerine, Yargıtay (Kapatılan) 20. Hukuk Dairesinin 15.12.2015 tarihli 2015/13245 E., 2015/12615 K. sayılı merci tayini kararı ile, Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin yargı yeri olarak belirlenmesine karar verildiği, yargılamanın Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/167 E. sayılı dosyası ile derdest olduğu anlaşılmıştır.

Hemen belirtilmelidir ki, Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun “Bekletici sorun” başlıklı 165. maddesine göre, bir davada hüküm verilmesi, başka bir davada incelenmekte ve kesin olarak karara bağlanacak olan bir hukukî ilişkinin mevcut olup olmadığına kısmen veya tamamen bağlı ise, mahkeme o davanın sonuçlanmasını beklemek üzere yargılamayı erteleyebilir. O davanın sonuçlanmasını kendi bakmakta olduğu dava için bekletici sorun yapabilir. Davaların aynı sebepten doğması veya biri hakkında verilecek kararın diğerini etkileyecek nitelikte bulunması hâlinde iki dava arasında bağlantı var sayılır.

Somut olayda da, dava konusu taşınmazlar hakkında paydaşlıktan çıkarma davasının sonucunda pay ve paydaş durumu değişebileceğinden ortaklığın giderilmesi davasının sonucu da etkilenecektir. Bu nedenle, davalılar tarafından açılan paydaşlıktan çıkarma davasının HMK’nın 165/1. maddesi gereğince görülmekte olan ortaklığın giderilmesi davası için bekletici mesele yapılması gerekir.

Öte yandan, her ne kadar mahkemece “mevcut duruma göre tapu kaydı ile mimari projenin çeliştiği, taraflara süre verilmiş ise de, çelişkinin giderilemediği, tapu kaydına göre satışı istenen dükkanların değerlerinin tespitinin mümkün olmadığı, bu koşullarda ortaklığın giderilmesine karar verilemeyeceği” gerekçeleriyle davanın reddine karar verilmiş ise de, dava konusu 4983 ada 6 parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan binanın zemin katında tarafların paydaş olduğu 15 ve 17 numaralı dükkanlar ile dava dışı kişiler adına kayıtlı 14 ve 16 nolu dükkanlar olmak üzere toplam 4 dükkanın ayrı bağımsız bölüm olarak tescil edilmiş olduğu, dosya kapsamında 25.08.1967 onay tarihli mimarî proje bulunmakla birlikte yapılan keşif sonucu alınan bilirkişi raporunda “mimari proje üzerinde 08.11.1968 tarihli tadilat”tan söz edildiği, bu hususun Çankaya Belediye Başkanlığı İmar ve Şehircilik Müdürlüğünden sorulması üzerine 12.03.2013 havale tarihli cevabi yazısı ile “dava konusu binaya ait 25.08.1967 onay tarihli mimari projesine 16.09.1967 tarihli ve 614 sayı ile yapı izin belgesi, 11.11.1968 tarihli ve 68/46-827 sayılı yapı kullanma izin belgesi alındığı, herhangi bir tadilat/tashihat başvurusunun ve bağımsız bölüm listesinin bulunmadığı…” bildirilmesine rağmen bilirkişiler raporunda belirtilen “mimari projede üzerindeki 08.11.1968 tarihli tadilat” hususu üzerinde durularak bu konu açıklığa kavuşturulmadığı gibi, dava konusu taşınmazda 03.07.1970 tarihinde kat mülkiyeti tesis edildiği gözetilerek, kat mülkiyeti tesisine esas mimarî proje de getirtilerek incelenip değerlendirilmeksizin mimarî proje ile tapu kayıtlarının çelişkili olduğu sonucuna varılması da doğru görülmemiştir.

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, kat mülkiyeti kurulu taşınmazda 3 adet bağımsız bölümün ortaklığının giderilmesinin talep edildiği, bağımsız bölümlerin aynen taksimi mümkün olamayacağından satış yolu ile ortaklığın giderilmesine karar verilmesi gerektiği, bu nedenle taraflar arasında görülen paydaşlıktan çıkarma davasının bekletici mesele yapılmasına gerek olmadığı, mahkemece dava konusu binaya ait 25.08.1967 onay tarihli mimarî proje dosya arasına alınmış ise de, bilirkişi raporunda belirtilen “mimarî projede üzerindeki 08.11.1968 tarihli tadilat” hususunun açıklığa kavuşturulmadığı gibi dava konusu taşınmazda 03.07.1970 tarihinde kat mülkiyeti tesis edildiği gözetilerek kat mülkiyeti tesisine esas mimarî proje de getirtilerek incelenip değerlendirilmeksizin karar verilmesinin yerinde olmadığı, direnme kararının bu farklı değişik gerekçe ile bozulması gerektiği ileri sürülmüş ise de, bu görüş Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.

Hâl böyle olunca direnme kararının yukarıda açıklanan değişik gerekçe ve nedenlerden dolayı bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2018/161 K: 2021/1063 T:  22.09.2021
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/301 K: 2006/297 T: 24.05.2006

MUHDESATIN AİDİYETİ DAVASI YARGITAY KARARLARI

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2013/14249 K: 2014/307 T: 08.01.2014

Dava ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Bir kısım davalılar davanın reddini savunmuşlardır. Mahkemece, davanın kabulüyle dava konusu taşınmazda ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılardan E.. D.. ve M.. A.. temyiz etmişlerdir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; davalılar vekili dava konusu taşınmaz üzerindeki muhdesatla ilgili aidiyet iddiasında bulunmuş dava açmak için 09.05.2013 günlü celsede süre talep etmiş, dava açılmadan aynı gün hüküm kurulmuştur. Davacı vekili ise aynı tarihli celsede muhdesatla ilgili her hangi bir talebi bulunmadığını imzalı beyanıyla teyit etmiştir.

Mahkemece 04.03.2013 havale tarihli bilirkişi raporunda belirtilen muhdesatın dava konusu taşınmazda meydana getirdiği değer artışı dikkate alınarak tapu kaydındaki en son paydaşlar ve pay durumu gözetilerek oran kurmak suretiyle satış bedelinin dağıtımına karar vermek gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7690 K: 2017/771 T: 07.02.2017

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2013/15250 K: 2014/792 T: 17.01.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, dava konusu taşınmazın ortaklığının satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı Hazine vekili ve davalı V.. M.. vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları paylı ve elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi mallarda paydaşlar veya ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs. gibi bütünleyici parça (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesinde bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; mahkemece hükme esas alınan 30.03.2013 tarihli bilirkişi kurulu raporuna göre, ortaklığının giderilmesi istenen davalıların paydaşı olduğu 406 ada 11 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki muhdesatın bir kısmının komşu 12 parsel sayılı taşınmaza tecavüzlü olduğu anlaşılmakta olup binanın dava konusu taşınmazda kalan kısmının dava konusu taşınmaza katacağı değer belirlenerek yukarıda açıklandığı şekilde oran kurulmak suretiyle satış bedelinin taraflara paylaştırılmasına karar vermek gerekirken tecavüzlü kısmın değerinin de dahil edilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Kabule göre de; infazda tereddüte neden olacak şekilde 6100 sayılı HMK’nın “Hükmün kapsamı” başlıklı 297. maddesine aykırı olarak yargılama giderleri ile karar ve ilam harcının kime hangi oranda yükletildiği anlaşılamadığı gibi karar ve ilam harcı oranının da bine 11,38 yerine “0% 11,38” olarak yazılması yerinde değildir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4413 K: 2019/1273 T: 13.02.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/37 K: 2014/2405 T: 24.02.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/4203 K: 2014/7743 T: 10.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14859 K: 2014/504 T:  13.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2013/15599 K: 2014/1412 T: 04.02.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs. gibi bütünleyici parça (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesinde bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olaya gelince; dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan muhdesatların aidiyeti hususunda taraflar arasında ihtilaf bulunmamaktadır.

Mahkemece bilirkişi raporunda belirtilen muhdesatların dava konusu taşınmazda meydana getirdiği değer artışı dikkate alınarak tapu kaydındaki en son paydaşlar ve pay durumu gözetilerek oran kurmak suretiyle satış bedelinin dağıtımına karar verilmesi gerekirken satış bedelinin tapu kaydındaki payları oranında taraflara ödenmesine karar verilerek, ayrı bir bent olarak da; oran belirlenmediği halde muhdesat bedellerinin taşınmazın bedeline orantılı olarak sahiplerine ayrıca ödenmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, bu nedenle hükmün bozulması gerekmiştir .

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15250 K: 2014/792 T: 17.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davacı vekili, dava konusu ..ada .. ve .. ada .. parsel sayılı taşınmazların aynen taksim suretiyle mümkün olmadığı takdirde satış suretiyle ortaklığının giderilmesini istemiştir.

Davalı vekili, .. ada .. parsel sayılı taşınmazda bulunan ağaçların müvekkili tarafından yetiştirildiğini savunmuştur. Davacı vekili, müvekkilinin rızası dışında dikilen ağaçların davalıya ait olduğunu kabul etmiştir. Mahkemece, dava konusu taşınmazların ortaklığının satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; davalı vekili tarafından dava konusu .. ada .. parsel sayılı taşınmazda bulunan havuzlar ve damlama su sisteminin aidiyetinin tespiti hususunda açılan ve bekletici mesele yapılan dosyada verilen hükmün temyizi üzerine Yargıtay 7. Hukuk Dairesinin 2011/1409-3247 sayılı bozma ilamı ile teferruat niteliğinde bulunan bu yapılar hakkında açılan davanın reddi gerektiği ve taşınmaz üzerindeki meyve ağaçlarının dava konusu edilmediği belirtilerek bozulmasına karar verilmiş ve akabinde dava takipsiz bırakıldığından açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. Ancak dava konusu taşınmazda bulunan muhdesat niteliğinde olan ağaçlar konusunda davalı tarafça açılmış bir dava mevcut değil ise de ağaçların davalıya ait olduğu hususunda paydaşlar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Bu durumda taşınmazda bulunan ağaçların arzın değerinde bir artış meydana getirdiği bilirkişi raporundan anlaşıldığından bilirkişiden yukarıda açıklandığı şekilde ek rapor alınmak suretiyle taşınmazın tüm değerinden muhdesata (ağaçlara) isabet eden oranın davalıya, arza isabet eden oranın paydaşlara tapu kaydındaki hisseleri oranında paylaştırılmasına karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Ayrıca, paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir. Dava konusu her iki taşınmazın satışına karar verildiği halde satış bedelinden alınması gereken karar ve ilam harcının ne şekilde kimden tahsil edileceğinin gösterilmemesi doğru görülmemiş, bu sebeplerle hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/5082 K: 2018/5689 T: 17.09.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/392 K: 2016/2248 T: 26.02.2016
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16585 K: 2014/2231 T:  20.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/1092 K: 2014/3376 T:  13.03.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2013/16198 K: 2014/1699 T: 10.04.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar vekili temyiz etmiştir.

Davalı dava konusu .. ada ..parsel sayılı taşınmazın imar ile oluştuğunu ve imar planının iptal edildiğini bu nedenle davanın reddini savunmuş ise de belediye başkanlığı tarafından mahkemeye gönderilen yazıdan yeni plan yapılacağı ve parsel hakkında geri dönüşüm yapılmadığı, tarafların da geri dönüşüm için bir dava açmadıkları anlaşıldığından diğer temyiz itirazları yerinde değildir.

Ancak paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs. gibi bütünleyici parça (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesinde bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olayda, dava konusu taşınmaz üzerinde davalı R.B.’a ait binalar bulunduğu hususunda taraflar arasında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Davalı R.B. hükmü bu yönden de temyiz ettiğinden mahkemece muhdesat yönünden bu davalı yararına oran kurulmak suretiyle satış bedelinin dağıtımına karar vermek gerekirken yazılı şekilde oran kurulmadan karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15250 K: 2014/792 T: 17.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014

Asıl dava ve birleştirilen dava ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı A. S. vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu taşınmazın tapu kaydı incelendiğinde bir kısım paydaşlar lehine muhdesat şerhi bulunduğu anlaşılmaktadır. Bu durum karşısında muhdesat üzerinde hak sahibi oldukları anlaşılan şahıslara muhdesatlara isabet eden payın oran kurulmak suretiyle satış bedelinden ödenmesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı N.. S.. temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu 22588 ada 10 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının beyanlar hanesinde “E23KA:1 N.. S..’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Dosya içerisindeki 18.02.2012 tarihli bilirkişi raporunda davalı N.. S.. ait yapıların bedelinin 44.545,87 TL olduğu belirtilmiştir. Bu durumda davalı N.. S.. lehine muhdesat şerh olduğundan yukarda açıklandığı şekilde oran kurmak suretiyle satış bedelinin dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine, satış bedelinin tapu kaydındaki payları oranında dağıtılmasına karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut uyuşmazlıkta; dava konusu 655 m2 yüzölçümlü arsa vasıflı taşınmazın 831/1310 payı davacıya, 277/1310 payı davalı A.. AŞ’ne ve 101/655 payı davalı K.. B.. adına kayıtlıdır. Dava konusu taşınmaz üzerinde bina ve ağaçlar bulunduğu anlaşılmakta olup davacı taraf muhdesatların kendilerine ait olduğunu ileri sürmüştür. Davalılar muhdesat iddiasına karşı çıkmamış olup taşınmaz üzerinde kendilerine ait muhdesat bulunmadığını belirtmişlerdir.

Bu durumda mahkemece, tarafların muhdesata ilişkin beyanları ve bilirkişi raporunda belirlenen oranlar dikkate alınarak satış bedelinden muhdesata isabet eden kısmın davacı paydaşa, geri kalan bedelin ise tapudaki payları oranında ortaklara dağıtılmasına karar vermek gerekirken yazılı şekilde tapu kaydına göre dağıtılmasına karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014

Dava ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı vekili taşınmaz üzerindeki muhdesatın davalıya ait olduğuna dair mülkiyet tespiti kararının kesinleştiğini değerinin oran kurularak verilmesini istemiştir.

Mahkemece davanın kabulüne, 102 ada 34 parsel sayılı 8250 m2 tarla cinsli taşınmazın satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine, satış bedelinin % 53,9 oranında davalı M.. P..’a kalan bedelin diğer hissedarlara tapu kaydındaki payları oranında paylaştırılmasına, karar verilmiştir. Hükmü davacılar vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu 102 ada 34 parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların davalı M.. P..’a ait olduğu Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/38 Esas, 2011/228 Karar sayılı ilamında ağaçların bedeli 3.135 TL olarak belirlenmiş mahkemece yapılan keşif sonucunda ise ağaçların bedeli 68.147 TL olarak belirlenmiş ve bu bedel esas alınarak oran kurulmuştur. Ancak iki rapor arasında ağaçların bedeli bakımından aşırı farklılık bulunduğundan mahkemece ağaçların değerinin (dava konusu taşınmazda meydana getirdiği değer artışının) tespit edilerek yeniden oran kurulmak suretiyle satış bedelinin dağıtılmasına karar verilmesi için hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır. Mahkemece davanın kabulü ile taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, karar verilmiştir. Hüküm, davalı Kazım Haydar tarafından temyiz edilmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi halinde, dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs gibi bütünleyici parça (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşlara, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir.

Paydaş olmayan muhdesat sahibi veya mirasçıları ancak paydaşlar aleyhine sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak tazminat yahut alacak davası açabilir.

Somut olaya gelince, Karaisalı Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/71 Esas, 2011/81 Karar sayılı ilamı ile dava konusu.. parsel sayılı taşınmazda bulunan kümesin ve … parsel sayılı taşınmazda bulunan iki katlı betonarme evin davalı K. H.a ait olduğunun tespitine karar verildiği anlaşılmaktadır.

Mahkemece, davanın kabulü ile taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, satıştan elde edilecek gelirin Fen Bilirkişisi İbrahim Barukcu’nun 10.12.2012 tarihli ek raporunda belirttiği gibi, dava konusu .. sayılı parselin satışından elde edilecek gelirden taşınmaz üzerinde bulunan iki katlı betonarme evin değerinin % 79,66 oranında ev sahibi M.S. oğlu K. H.’a ödenmesine karar verilmiş ancak … sayılı parsel üzerinde bulunan muhdesata isabet eden kısım hakkında hüküm kurulmamıştır. Fen Bilirkişisi İbrahim Barukcu’nun 10.12.2012 tarihli ek raporunda belirttiği gibi 277 parselin satışından elde edilecek gelirden muhdesata isabet eden % 67,17 oranında muhdesat sahibi M. S. oğlu K. H.a ödenmesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Kabule göre de, Harçlar Kanunu Genel Tebliğinin 1 sayılı Tarifesine göre, taşınmazların satış bedeli üzerinden “binde 11,38” nispi karar harcı alınması gerekirken “binde 9,9” harç alınması da doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/821 K: 2020/3674 T: 15.06.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/3566 K: 2017/7503 T: 11.10.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/11027 K: 2017/2876 T: 10.04.2017
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15632 K: 2016/291 T:  13.01.2016

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, dava konusu 4671 ada 2 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiş, hüküm bir kısım davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya kapsamına, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerekçelere göre davalılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Mahkemece paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının karar yerinde gösterilmesi gerekir. Satış bedelinin, satışına karar verilen taşınmaz paylı mülkiyet hükümlerine konu ise paydaşların tapudaki payları oranında, elbirliği halinde mülkiyet hükümlerine tabi olması halinde mirasçılık belgesindeki payları oranında hem paylı, hem de elbirliği mülkiyet halinin bir arada bulunması halinde ise tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olaya gelince; yukarıdaki ilkelere uygun olarak satış bedelinin oran kurulmak suretiyle dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken bu husus nazara alınmaksızın muhdesatın bedelinin muhdesat sahiplerine ödenmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Taraf vekilleri, taşınmaz üzerindeki muhdesatın kendilerine ait olduğunu bildirmiştir. Mahkemece ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; davacı ve davalı taraf dava konusu taşınmaz üzerindeki muhdesatın kendilerine ait olduğunu savunduğuna göre taraflara muhdesatın aidiyetinin tespiti için dava açmak üzere uygun bir süre verilerek süresi içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014

Dava, yetki belgesine dayalı ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı borçlu M.. T.. davaya cevap vermemiştir. Davalı H.. E..vekili tapuda tek katlı evin H.. E..’na ait olduğuna dair şerh bulunduğu gibi diğer muhdesatlar (ağaçlar ve artezyen kuyusunun) kendisine ait olduğunu beyan etmiş, taksim istemiştir.

Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, taşınmaz üzerindeki tek katlı evin davalı H.. E..’na ait olduğu tapu kaydına şerh edildiğinden taşınmazın toplam satış parasının % 8,13’ünün H.. E..’na ödenmesine geri kalan satış parasının tapuda hisseleri oranında hissedarlara ödenmesine satış bedeli üzerinden binde 11,38 harç alınmasına, satışın İcra ve İflas Kanununa göre açık artırma yolu ile yapılmasına karar verilmiştir. Hükmü, davalı H.. E.. vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olayda dava konusu 1243 sayılı parsel üzerindeki ağaçların ve su kuyusunun hükmü temyiz eden H.. E..’na ait olduğu beyan edildiğinden bu hususun açıklığa kavuşturulması gerekir. Tüm paydaşlar bu hususu kabul ettikleri takdirde, hüküm kısmında belirlenen muhdesat bedeli yönünden oran kurulmak suretiyle satış bedeli dağıtılmalıdır. Aksi halde davalıya bu hususda dava açmak üzere süre verilmeli ve dava açılırsa sonucuna göre bir karar verilmelidir. Verilen süre içinde dava açılmaz ise iddiasını ispat edememiş olduğundan yazılı olduğu şekilde karar verilmelidir. Sadece tapudaki ev şerhi dikkate alınarak eksik inceleme ve araştırma ile karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Ayrıca, harcın paydaşlardan (ortaklardan) satış bedelinin dağıtılmasındaki oranlara göre tahsil edileceğinin hüküm sonucunda belirtilmesi

gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15690 K: 2014/2171 T:  26.02.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5045 K: 2014/8420 T:  23.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/13983 K: 2015/1053 T: 03.02.2015

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017

Davacı vekili, müvekkilinin davalılar ile birlikte …. mahallesi, 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmazda hissedar olduğunu, taşınmazın imar parseli olup üzerinde birkaç tane gecekondu şeklinde bina bulunduğunu, taksimi mümkün olmadığından ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep etmiştir.

Davalı …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; davacı müteahhidin uzlaşmacı davranmadığını, hisseleri ucuza kapatmak istediğini, kendilerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı …, …, …, …, …, …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; dava konusu taşınmaz üzerinde iki bina olduğunu, oturdukları bina davacı müteahhit tarafından gecekondu olarak nitelendirilse dahi binanın rahmetli babaları ve kardeşlerinin alın teriyle yaptırdığı bir saray olduğunu, davacı müteahhidin uzlaşmacı tavır sergilemeyip ucuza kapatmak istediğini, kendilerini, ailelerini ve kardeşlerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı … vekili tarafından verilen cevap dilekçesinde; davacının imar parselinin ele geçirerek daha fazla kazanç elde etmek istediğini, davanın zamansız açıldığını, müteahhit olan davacı ile anlaşarak her paydaşa müstakil bir daire veya dükkan verilerek ortaklığın giderilebileceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.

Davalı … tarafından verilen cevap dilekçesinde; imar çalışmalarından önce davalı …, ….’in müstakil yapılar inşa ettiklerini, davacı ile imar çalışmaları sonrasında malik olduklarını, davanın reddini, aksi takdirde aynen taksim edilmesini talep etmiştir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili, bir kısım davalılar vekili ve davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; bilirkişi tarafından yukarıda değinilen ilkelere göre muhdesatın değeri ve arzın değeri belirlenerek oran kurulması gerekirken bu husus gözardı edilerek karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Ayrıca, tapu kaydına göre paydaşlara düşen arsa payı da eklenmek suretiyle muhdesat oranı hesaplanan 16/05/2013 tarihli bilirkişi raporu da hatalıdır. Muhdesat oranının yukarıda değinilen şekilde hesaplanması gerekmektedir.

Öte yandan 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmaz imar uygulamasıyla 9567 ada 2 parsele dönüşmesine rağmen, 9567 ada 2 imar parseli üzerinden karar verilmesi gerekirken işlerliğini yitiren (kapatılan) 9567 ada 1 parsel üzerinden hüküm kurulması doğru değildir.

Bunun yanı sıra satış bedelinin paydaşların tapu kaydındaki payları ve mirasçılık belgesindeki payları oranında dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken yalnızca tapudaki payları yönünden karar verilmesi de isabetsizdir.

Yine yargılama giderleri ve vekalet ücretine paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında yüklenmesi gerekirken yalnızca tapu kaydındaki payları oranında sorumlu tutulmaları doğru değildir.

Ayrıca, kendisini vekille temsil ettiren davacı yararına karar tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T. gereğince vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi ve kendisini vekille temsil ettiren …, …, …, …, …, … yararına ve yine kendisini vekille temsil ettiren … yararına paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında ayrı ayrı vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken davalıların tamamına tek şekilde vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş, anılan sebeplerle kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018

Özet: Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir. Somut olaya gelince; dava konusu, 117 Ada 13 Parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında, ”parsel üzerindeki kargir iki katlı ev parsel maliklerinden …’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece bilirkişiler tarafından hazırlanan 11.12.2013 tarihli rapordaki oran esas alınarak muhdesat bedelinin muhdesat sahibi davacıya, geri kalanının tüm paydaşlara dağıtılması gerekir

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili ve davalı … vekili temyiz etmiştir. Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır. Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir. Somut olaya gelince; dava konusu, 117 Ada 13 Parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında, ”parsel üzerindeki kargir iki katlı ev parsel maliklerinden …’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece yukarıda değinilen ilkeler uyarınca bilirkişiler tarafından hazırlanan 11.12.2013 tarihli rapordaki oran esas alınarak muhdesat bedelinin muhdesat sahibi davacı …’e, geri kalanının tüm paydaşlara dağıtılması gerekirken, yanılgılı gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15599 K: 2014/1412 T: 04.02.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019

Özet: Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 09.07.2010 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 15.10.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi dahili davalılardan … ve … tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı, davalılarla paydaş olduğu …, Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar ile …, … Mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A harfi ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazın ve aynı mahkemede görülen 2012/207 Esas sayılı dosyası ile …, … mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde B harfi ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazın ortaklığının satış yoluyla giderilmesini talep etmiş; mahkeme, iki dava arasında bağlantı bulunması sebebiyle davalar birleştirmiştir. Davalılardan … ve …, ortaklığın aynen taksim suretiyle giderilmesi istemişlerdir.

Mahkemece, asıl dava ile birleştirilen davanın kabulü ile …, Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar ile …, … Mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazlarda ortaklığının satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar … ve … vekili temyiz etmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre, mahkeme kararı ve dayandığı gerekçeler usul ve yasaya uygun bulunduğundan yerinde olmayan temyiz itirazlarının reddiyle, hükmün dava konusu …, Merkez, … Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar yönünden ONANMASINA,

2)Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. HMK’nin 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiş ise de; 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazların kimlere ait olduğu ile ilgili muhdesat şerhi olmasına rağmen taşınmazın toplam bedeli üzerinden, bedelin ne kadarının arza ne kadarının muhdesatlara isabet ettiği yüzdelik oran kurulmak suretiyle gösterilip bu oranlar doğrultusunda bedelin dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken, muhdesatlara ilişkin oranlama yapılmadığı görülmüştür.

O halde mahkemece yukarıda açıklanan ilkeler ışığında; A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazlar yönünden mahallinde yeniden keşif icra edilip, uzman bilirkişilerden yukarıda açıklanan yönteme uygun şekilde muhdesat oranlaması yapılması istenerek bilirkişilerden açık, denetime uygun rapor alınması, satıştan elde edilecek gelirin bu oranlara göre paylaştırılması ve bu hususun açıkça hükümde gösterilmesi gerekir; belirtilen hususlar gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı N.. S.. temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu 22588 ada 10 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydının beyanlar hanesinde “E23KA:1 N.. S..’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Dosya içerisindeki 18.02.2012 tarihli bilirkişi raporunda davalı N.. S.. ait yapıların bedelinin 44.545,87 TL olduğu belirtilmiştir. Bu durumda davalı N.. S.. lehine muhdesat şerh olduğundan yukarda açıklandığı şekilde oran kurmak suretiyle satış bedelinin dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15690 K: 2014/2171 T:  26.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5045 K: 2014/8420 T:  23.06.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, ortaklığın satış yoluyla giderilmesine, satış bedelinin tapu kaydındaki payları oranında dağıtılmasına karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut uyuşmazlıkta; dava konusu 655 m2 yüzölçümlü arsa vasıflı taşınmazın 831/1310 payı davacıya, 277/1310 payı davalı A.. AŞ’ne ve 101/655 payı davalı K.. B.. adına kayıtlıdır. Dava konusu taşınmaz üzerinde bina ve ağaçlar bulunduğu anlaşılmakta olup davacı taraf muhdesatların kendilerine ait olduğunu ileri sürmüştür. Davalılar muhdesat iddiasına karşı çıkmamış olup taşınmaz üzerinde kendilerine ait muhdesat bulunmadığını belirtmişlerdir.

Bu durumda mahkemece, tarafların muhdesata ilişkin beyanları ve bilirkişi raporunda belirlenen oranlar dikkate alınarak satış bedelinden muhdesata isabet eden kısmın davacı paydaşa, geri kalan bedelin ise tapudaki payları oranında ortaklara dağıtılmasına karar vermek gerekirken yazılı şekilde tapu kaydına göre dağıtılmasına karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014

Dava ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı vekili taşınmaz üzerindeki muhdesatın davalıya ait olduğuna dair mülkiyet tespiti kararının kesinleştiğini değerinin oran kurularak verilmesini istemiştir.

Mahkemece davanın kabulüne, 102 ada 34 parsel sayılı 8250 m2 tarla cinsli taşınmazın satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine, satış bedelinin % 53,9 oranında davalı M.. P..’a kalan bedelin diğer hissedarlara tapu kaydındaki payları oranında paylaştırılmasına, karar verilmiştir. Hükmü davacılar vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu 102 ada 34 parsel sayılı taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların davalı M.. P..’a ait olduğu Gaziantep 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/38 Esas, 2011/228 Karar sayılı ilamında ağaçların bedeli 3.135 TL olarak belirlenmiş mahkemece yapılan keşif sonucunda ise ağaçların bedeli 68.147 TL olarak belirlenmiş ve bu bedel esas alınarak oran kurulmuştur. Ancak iki rapor arasında ağaçların bedeli bakımından aşırı farklılık bulunduğundan mahkemece ağaçların değerinin (dava konusu taşınmazda meydana getirdiği değer artışının) tespit edilerek yeniden oran kurulmak suretiyle satış bedelinin dağıtılmasına karar verilmesi için hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14249 K: 2014/307 T: 08.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davalılar, davanın reddini savunmuşlardır. Mahkemece davanın kabulü ile taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, karar verilmiştir. Hüküm, davalı Kazım Haydar tarafından temyiz edilmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesine karar verilmesi halinde, dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç vs gibi bütünleyici parça (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar (ortaklar) ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşlara, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etme ve ona satış bedelinden pay verme mümkün değildir. Paydaş olmayan muhdesat sahibi veya mirasçıları ancak paydaşlar aleyhine sebepsiz zenginleşme hükümlerine dayanarak tazminat yahut alacak davası açabilir.

Somut olaya gelince, Karaisalı Asliye Hukuk Mahkemesinin 2010/71 Esas, 2011/81 Karar sayılı ilamı ile dava konusu.. parsel sayılı taşınmazda bulunan kümesin ve … parsel sayılı taşınmazda bulunan iki katlı betonarme evin davalı K. H.a ait olduğunun tespitine karar verildiği anlaşılmaktadır.

Mahkemece, davanın kabulü ile taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, satıştan elde edilecek gelirin Fen Bilirkişisi İbrahim Barukcu’nun 10.12.2012 tarihli ek raporunda belirttiği gibi, dava konusu .. sayılı parselin satışından elde edilecek gelirden taşınmaz üzerinde bulunan iki katlı betonarme evin değerinin % 79,66 oranında ev sahibi M.S. oğlu K. H.’a ödenmesine karar verilmiş ancak … sayılı parsel üzerinde bulunan muhdesata isabet eden kısım hakkında hüküm kurulmamıştır. Fen Bilirkişisi İbrahim Barukcu’nun 10.12.2012 tarihli ek raporunda belirttiği gibi 277 parselin satışından elde edilecek gelirden muhdesata isabet eden % 67,17 oranında muhdesat sahibi M. S. oğlu K. H.a ödenmesine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Kabule göre de, Harçlar Kanunu Genel Tebliğinin 1 sayılı Tarifesine göre, taşınmazların satış bedeli üzerinden “binde 11,38” nispi karar harcı alınması gerekirken “binde 9,9” harç alınması da doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16198 K: 2014/1699 T: 10.04.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/818 K: 2014/3248 T: 11.03.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014

Özet: Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 23.06.2009 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 13.12.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi bir kısım davalılar vekilleri tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün evrak incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, dava konusu 4671 ada 2 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiş, hüküm bir kısım davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya kapsamına, toplanan delillere, hükmün dayandığı gerekçelere göre davalılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Mahkemece paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının karar yerinde gösterilmesi gerekir. Satış bedelinin, satışına karar verilen taşınmaz paylı mülkiyet hükümlerine konu ise paydaşların tapudaki payları oranında, elbirliği halinde mülkiyet hükümlerine tabi olması halinde mirasçılık belgesindeki payları oranında hem paylı, hem de elbirliği mülkiyet halinin bir arada bulunması halinde ise tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olaya gelince; yukarıdaki ilkelere uygun olarak satış bedelinin oran kurulmak suretiyle dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken bu husus nazara alınmaksızın muhdesatın bedelinin muhdesat sahiplerine ödenmesine karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 17.01.2013 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan yargılama sonunda; davanın kabulüne dair verilen 01.04.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı vekili tarafından istenmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Taraf vekilleri, taşınmaz üzerindeki muhdesatın kendilerine ait olduğunu bildirmiştir. Mahkemece ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; davacı ve davalı taraf dava konusu taşınmaz üzerindeki muhdesatın kendilerine ait olduğunu savunduğuna göre taraflara muhdesatın aidiyetinin tespiti için dava açmak üzere uygun bir süre verilerek süresi içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15250 K: 2014/792 T: 17.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 10.05.2013 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 24.01.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı H.. E.. vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, yetki belgesine dayalı ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davalı borçlu M.. T.. davaya cevap vermemiştir. Davalı H.. E..vekili tapuda tek katlı evin H.. E..’na ait olduğuna dair şerh bulunduğu gibi diğer muhdesatlar (ağaçlar ve artezyen kuyusunun) kendisine ait olduğunu beyan etmiş, taksim istemiştir.

Mahkemece, ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, taşınmaz üzerindeki tek katlı evin davalı H.. E..’na ait olduğu tapu kaydına şerh edildiğinden taşınmazın toplam satış parasının % 8,13’ünün H.. E..’na ödenmesine geri kalan satış parasının tapuda hisseleri oranında hissedarlara ödenmesine satış bedeli üzerinden binde 11,38 harç alınmasına, satışın İcra ve İflas Kanununa göre açık artırma yolu ile yapılmasına karar verilmiştir. Hükmü, davalı H.. E.. vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Somut olayda dava konusu 1243 sayılı parsel üzerindeki ağaçların ve su kuyusunun hükmü temyiz eden H.. E..’na ait olduğu beyan edildiğinden bu hususun açıklığa kavuşturulması gerekir. Tüm paydaşlar bu hususu kabul ettikleri takdirde, hüküm kısmında belirlenen muhdesat bedeli yönünden oran kurulmak suretiyle satış bedeli dağıtılmalıdır. Aksi halde davalıya bu hususda dava açmak üzere süre verilmeli ve dava açılırsa sonucuna göre bir karar verilmelidir. Verilen süre içinde dava açılmaz ise iddiasını ispat edememiş olduğundan yazılı olduğu şekilde karar verilmelidir. Sadece tapudaki ev şerhi dikkate alınarak eksik inceleme ve araştırma ile karar verilmesi doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Ayrıca, harcın paydaşlardan (ortaklardan) satış bedelinin dağıtılmasındaki oranlara göre tahsil edileceğinin hüküm sonucunda belirtilmesi gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/8167 K: 2014/9035 T: 07.07.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14249 K: 2014/307 T: 08.01.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 27.09.2010 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin bozma ilamına uyularak yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 14.05.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalılar E.. Ü.. ve A.. Y.. tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davacı, …parsel sayılı taşınmazdaki ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Mahkemece, ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar E.. Ü.. ve A.. Y.. temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; dava konusu … parsel (imar uygulaması sonucu … parsel) sayılı taşınmazın tapu kaydına göre, muhdesat bilgileri kısmında, krokisinde A3 ile gösterilen binanın davalı E.. Ü..’a ait olduğu anlaşıldığından, Dairemizin yukarıda belirtilen ilkeleri doğrultusunda araştırma yapılması gerekirken eksik inceleme sonucu yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017

Özet: Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…..) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır.

Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 09/12/2011 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 10/12/2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili, bir kısım davalılar vekili ve davalı … vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Davacı vekili, müvekkilinin davalılar ile birlikte …. mahallesi, 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmazda hissedar olduğunu, taşınmazın imar parseli olup üzerinde birkaç tane gecekondu şeklinde bina bulunduğunu, taksimi mümkün olmadığından ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep etmiştir.

Davalı …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; davacı müteahhidin uzlaşmacı davranmadığını, hisseleri ucuza kapatmak istediğini, kendilerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı …, …, …, …, …, …, …, … ve … tarafından verilen cevap dilekçelerinde; dava konusu taşınmaz üzerinde iki bina olduğunu, oturdukları bina davacı müteahhit tarafından gecekondu olarak nitelendirilse dahi binanın rahmetli babaları ve kardeşlerinin alın teriyle yaptırdığı bir saray olduğunu, davacı müteahhidin uzlaşmacı tavır sergilemeyip ucuza kapatmak istediğini, kendilerini, ailelerini ve kardeşlerini mağdur etmeyecek şekilde karara bağlanmasını ve davacıyla uzlaştırılmalarını talep etmişlerdir.

Davalı … vekili tarafından verilen cevap dilekçesinde; davacının imar parselinin ele geçirerek daha fazla kazanç elde etmek istediğini, davanın zamansız açıldığını, müteahhit olan davacı ile anlaşarak her paydaşa müstakil bir daire veya dükkan verilerek ortaklığın giderilebileceğini belirterek davanın reddini talep etmiştir.

Davalı … tarafından verilen cevap dilekçesinde; imar çalışmalarından önce davalı …, ….’in müstakil yapılar inşa ettiklerini, davacı ile imar çalışmaları sonrasında malik olduklarını, davanın reddini, aksi takdirde aynen taksim edilmesini talep etmiştir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili, bir kısım davalılar vekili ve davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olaya gelince; bilirkişi tarafından yukarıda değinilen ilkelere göre muhdesatın değeri ve arzın değeri belirlenerek oran kurulması gerekirken bu husus gözardı edilerek karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Ayrıca, tapu kaydına göre paydaşlara düşen arsa payı da eklenmek suretiyle muhdesat oranı hesaplanan 16/05/2013 tarihli bilirkişi raporu da hatalıdır. Muhdesat oranının yukarıda değinilen şekilde hesaplanması gerekmektedir.

Öte yandan 9567 ada 1 parsel sayılı taşınmaz imar uygulamasıyla 9567 ada 2 parsele dönüşmesine rağmen, 9567 ada 2 imar parseli üzerinden karar verilmesi gerekirken işlerliğini yitiren (kapatılan) 9567 ada 1 parsel üzerinden hüküm kurulması doğru değildir.

Bunun yanı sıra satış bedelinin paydaşların tapu kaydındaki payları ve mirasçılık belgesindeki payları oranında dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken yalnızca tapudaki payları yönünden karar verilmesi de isabetsizdir.

Yine yargılama giderleri ve vekalet ücretine paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında yüklenmesi gerekirken yalnızca tapu kaydındaki payları oranında sorumlu tutulmaları doğru değildir.

Ayrıca, kendisini vekille temsil ettiren davacı yararına karar tarihinde yürürlükte olan A.A.Ü.T. gereğince vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi ve kendisini vekille temsil ettiren …, …, …, …, …, … yararına ve yine kendisini vekille temsil ettiren … yararına paydaşların tapu kaydındaki ve mirasçılık belgesindeki payları oranında ayrı ayrı vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken davalıların tamamına tek şekilde vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş, anılan sebeplerle kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/6765 K: 2014/9930 T: 15.09.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16638 K: 2014/2058 T: 18.02.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018

Özet: Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir. Somut olaya gelince; dava konusu, 117 Ada 13 Parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında, ”parsel üzerindeki kargir iki katlı ev parsel maliklerinden …’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece bilirkişiler tarafından hazırlanan 11.12.2013 tarihli rapordaki oran esas alınarak muhdesat bedelinin muhdesat sahibi davacıya, geri kalanının tüm paydaşlara dağıtılması gerekir

MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 25.09.2012 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 12.05.2015 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili ve davalı … vekili temyiz etmiştir. Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır. Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir. Somut olaya gelince; dava konusu, 117 Ada 13 Parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında, ”parsel üzerindeki kargir iki katlı ev parsel maliklerinden …’e aittir” şerhi bulunmaktadır. Bu durumda mahkemece yukarıda değinilen ilkeler uyarınca bilirkişiler tarafından hazırlanan 11.12.2013 tarihli rapordaki oran esas alınarak muhdesat bedelinin muhdesat sahibi davacı …’e, geri kalanının tüm paydaşlara dağıtılması gerekirken, yanılgılı gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, hükmün bu nedenle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/10780 K: 2014/11156 T: 14.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7491 K: 2014/11413 T: 20.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/16198 K: 2014/1699 T: 10.04.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/818 K: 2014/3248 T: 11.03.2014

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019

Özet: Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 09.07.2010 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 15.10.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi dahili davalılardan … ve … tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı, davalılarla paydaş olduğu …, Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar ile …, … Mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A harfi ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazın ve aynı mahkemede görülen 2012/207 Esas sayılı dosyası ile …, … mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde B harfi ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazın ortaklığının satış yoluyla giderilmesini talep etmiş; mahkeme, iki dava arasında bağlantı bulunması sebebiyle davalar birleştirmiştir.

Davalılardan … ve …, ortaklığın aynen taksim suretiyle giderilmesi istemişlerdir. Mahkemece, asıl dava ile birleştirilen davanın kabulü ile …, Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar ile …, … Mahallesi 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazlarda ortaklığının satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar … ve … vekili temyiz etmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre, mahkeme kararı ve dayandığı gerekçeler usul ve yasaya uygun bulunduğundan yerinde olmayan temyiz itirazlarının reddiyle, hükmün dava konusu …, Merkez, … Köyünde kain 13, 14, 15, 16, 17, 18 ve 568 parsel sayılı taşınmazlar yönünden ONANMASINA,

2)Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. HMK’nin 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine ilişkin davalarda taşınmaz üzerinde bulunan bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçaların (muhdesat) kime ait olduğu konusunda uyuşmazlık olup da bunlar üzerinde bazı paydaşların (ortaklar) hak iddia etmeleri ve öncelikle bu uyuşmazlığın giderilmesini istemeleri halinde o paydaşa görevli mahkemede dava açmak üzere HMK’nın 165. maddesi uyarınca uygun bir süre verilmelidir. Mahkemece verilen süre içerisinde dava açıldığı takdirde sonucunun beklenmesi, açılmadığı takdirde o konuda uyuşmazlık yokmuş gibi davaya devam edilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiş ise de; 311 ada 2 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydındaki muhdesat bilgilerinde A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazların kimlere ait olduğu ile ilgili muhdesat şerhi olmasına rağmen taşınmazın toplam bedeli üzerinden, bedelin ne kadarının arza ne kadarının muhdesatlara isabet ettiği yüzdelik oran kurulmak suretiyle gösterilip bu oranlar doğrultusunda bedelin dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken, muhdesatlara ilişkin oranlama yapılmadığı görülmüştür.

O halde mahkemece yukarıda açıklanan ilkeler ışığında; A ve B harfleri ile gösterilen kargir ev niteliğindeki taşınmazlar yönünden mahallinde yeniden keşif icra edilip, uzman bilirkişilerden yukarıda açıklanan yönteme uygun şekilde muhdesat oranlaması yapılması istenerek bilirkişilerden açık, denetime uygun rapor alınması, satıştan elde edilecek gelirin bu oranlara göre paylaştırılması ve bu hususun açıkça hükümde gösterilmesi gerekir; belirtilen hususlar gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021

Yargıtay Ondördüncü Hukuk Dairesi E: 2016/13782 K: 2020/2493 T: 02.03.2020

Özet: Muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Davacılar vekili tarafından, davalılar aleyhine 20.11.2013 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi talebi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 15.06.2016 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı … vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, paydaş tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı vekili, 259 ada 13 parsel sayılı taşınmazda ortaklığın satış suretiyle giderilmesini talep ve dava etmiştir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazda bulunan ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış yoluyla giderilmesi halinde dava konusu taşınmaz üzerinde bina, ağaç v.s. gibi bütünleyici parçalar (muhdesat) varsa bunların arzla birlikte satılması gerekir. Ancak muhdesatın bir kısım paydaşlara (ortaklara) ait olduğu konusunda tapuda şerh varsa veya bu hususta bütün paydaşlar ittifak ediyorlarsa ve muhdesat arzın değerinde bir artış meydana getiriyorsa bu artışın belirlenmesi için dava tarihi itibariyle arzın ve muhdesatın değerleri ayrı ayrı tespit edilir. Belirlenen bu değerler toplanarak taşınmazın tüm değeri bulunur. Bulunan bu değerin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiği yüzdelik (%…) oran kurulmak suretiyle belirlenir. Satış sonunda elde edilecek bedelin bölüştürülmesi de bu oranlar esas alınarak yapılır. Muhdesata isabet eden kısım muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedel ise payları oranında paydaşlara (ortaklara) dağıtılır.

Bütünleyici parçanın (muhdesat) arzın paydaşlarına (ortaklarına) değil de üçüncü şahsa ait olduğunun anlaşılması halinde bu kimseyi muhdesat sahibi olarak davaya dahil etmek ve ona satış bedelinden pay vermek mümkün değildir.

Somut olayda; dava konusu 259 ada 13 parsel sayılı taşınmazda bulunan muz bahçesi, ahır ve konutun davalılardan …’ya ait olduğu taraflarca kabul edilmiştir. Mahkemece, yukarıda yazılı olan ilkeler doğrultusunda bilirkişiden ek rapor alınarak dava konusu taşınmazın tespit edilen toplam değerinin ne kadarının arza ne kadarının muhdesata isabet ettiğinin yüzdelik oran kurulmak suretiyle belirlenmesi ve muhdesata isabet eden kısmın muhdesat sahibi paydaşa, geri kalan bedelin ise tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki payları oranında tüm paydaşlara dağıtılması gerekirken, yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş hükmün bu nedenle bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3878 K: 2019/610 T: 21.01.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3871 K: 2014/7902 T: 12.06.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ FİİLİ TAKSİM YARGITAY KARARLARI

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/1256 K: 2020/706

Taşınmazın kullanım biçimi tüm paydaşlar arasında varılan bir sözleşmeyle belirlenmiş ya da fiili bir kullanma biçimi oluşmuş ise bu sözleşme yahut fiili taksime göre taşınmazı kullanan paydaştan ecrimisil istenemez. Bu itibarla paydaşlar arasındaki ecrimisil davalarında, tüm paydaşları bağlayan harici bir taksim sözleşmesi ya da fiili taksimin bulunup bulunmadığı hususu oldukça önemlidir.

Davacılar İstemi: Davacılar vekili; dava konusu 282 parsel sayılı taşınmazın büyüklüğünün 19.750 m2 olup, boş bulunan 5000 m2’lik bölümünün paydaşlar arasındaki taksime göre dava dışı paydaş …mirasçılarına ait olup, taşınmazın geri kalanında ise şeftali ağaçları dikili olduğunu, bu bölümün 13.166 m2’sinin davacılar ile davalı paydaşa ait olduğunu, davacılar murisinin uzun yıllar önce kendisine ait payı bedelsiz bir şekilde davalının kullanımına bıraktığını, ancak ölümünden sonra davacıların ortaklığın giderilmesi davası açtıklarını ve bu şekilde intifadan men koşulunun gerçekleştiğini, buna rağmen davalının müvekkillerinin taşınmazdaki payını herhangi bir bedel ödemeden kullanmaya devam ettiğini, hatta eşi tarafından hile hukuksal nedenine dayalı olarak tapu iptali ve tescil davası açıldığını, ancak yerinde görülmeyen davanın reddedildiğini, ortaklığın giderilmesi davası öncesinde 16-17 yıl boyunca taşınmazı bedelsiz bir şekilde kullanan davalının sonrasında da şeftali ürününden davacıların payını vermediğini ileri sürerek, ecrimisil isteminde bulunmuştur.

Davalı Cevabı: Davalı vekili cevap dilekçesinde; davaya konu yerin davalının eşi tarafından davacıların murisinden satın alındığını, ancak tapu işlemleri sırasındaki hata ve hile sonucunda başka bir taşınmazın tapusunun verildiğini, bu nedenle taşınmazın uzun yıllardır davalının eşi … tarafından malik sıfatıyla kullanıldığını ve şeftali bahçesi hâline getirildiğini, davacıların iyi niyetli olmadıkları gibi talep edilen ecrimisil miktarının da fahiş olduğunu, iddia kabul edilse dahi şeftali ağaçları müvekkili tarafından dikildiğinden ecrimisilin boş tarla üzerinden hesaplanması gerektiğini savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

İlk Derece Mahkemesi Kararı: Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 28.11.2013 tarihli ve 2012/61E., 2013/651 K. sayılı kararı ile; kural olarak intifadan men edilmedikçe paydaşlar birbirlerinden ecrimisil talep edemezler ise de dava konusu taşınmazın 2004 yılından beri davacılar tarafından açılan ortaklığın giderilmesi davasına konu olması nedeniyle intifadan men koşulunun oluştuğu gerekçesi ile taşınmazın net geliri üzerinden hesaplanan 10.300,00TL tazminattan 7.500,00TL’nin dava tarihinden, 2.800,00TL’nin ise ıslah tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı: Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur. Yargıtay 1. Hukuk Dairesinin 20.10.2014 tarihli ve 2014/11751 E., 2014/16058 K. sayılı kararı ile;

“… Dava, paydaşlar arasında ecrimisil talebine ilişkindir. Davacılar dava konusu taşınmazın paydaşlar arasında yapılan harici taksime göre dava dışı paydaşın payına isabet eden 5.000 m2 sinin boş tarla niteliğinde olup kullanılmadığını, davacı ve davalı paylarına isabet eden ve üzerinde şeftali ağaçları bulunan 14.750 m2’lik bölümünün davalı tarafından kullanıldığını ileri sürerek 5 yıllık ecrimisilin davalıdan tahsilini istemişlerdir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.

Dosya içeriği ve toplanan delillerden; dava konusu 282 Parselin 19750 m2 yüzölçümünde olduğu, 1/3’er payla dava dışı Saadet Avcı, davacıların mirasbırakanı… ve davalı … adına kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır.

Hemen belirtilmelidir ki, dava konusu taşınmazda taraflar paydaştırlar. Paylı mülkiyette taşınmazdan yararlanamayan paydaş, engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan her zaman payına vaki elatmanın önlenilmesini ve/veya ecrimisil istiyebilir. Elbirliği mülkiyetinde de paydaşlardan biri öteki paydaşların olurlarını almadan veya miras şirketine temsilci atanmadan tek başına ortak taşınmazdan yararlanmasına engel olan ortaklar aleyhine ecrimisil davası açabilir. Ancak, o paydaşın, payına karşılık çekişmesiz olarak kullandığı bir kısım yer varsa açacağı ecrimisil davasının dinlenme olanağı yoktur. Yerleşmiş Yargıtay içtihatlarına ve aynı doğrultudaki bilimsel görüşlere göre payından az yer kullandığını ileri süren paydaşın sorununu, kesin sonuç getiren taksim veya ortaklığın satış yoluyla giderilmesi davası açmak suretiyle çözümlemesi gerekmektedir.

Somut olaya gelince; yapılan araştırma ve incelemenin hüküm kurmaya elverişli olduğunu söyleyebilme olanağı yoktur.

Şöyle ki; çekişme konusu taşınmazda pay sahibi olan tüm paydaşlar arasında harici bir taksimin olup olmadığının ve harici taksim var ise çekişmeli bölümün kime özgülendiği saptanmamış, taksim bulunmuyor ise yine tüm paydaşlarca uzunca bir zaman için her bir paydaşın kullandığı yer bulunacak şekilde bir fiili durumun yaratılıp yaratılmadığı böyle bir fiili durum yaratılmış ise çekişmeli yerin zilyedinin kim olduğu tespit edilmediği gibi taşınmazda davacıların kullandıkları veya kullanabilecekleri yer olup olmadığı hususu da açıklığa kavuşturulmamıştır.

Hal böyle olunca, yukarıdaki ilke ve olgular doğrultusunda gerekli araştırma ve incelemenin yapılması hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yetinilerek yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir…” gerekçesi ile hüküm bozulmuştur.

Direnme Kararı: Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 16.06.2015 tarihli ve 2015/185 E., 2015/303 K. sayılı kararı ile davalının cevap dilekçesinde savunmasının temelini, davacıların payını temlik ettiği ve buna bağlı olarak şeftali ağaçlarını diktiği, ecrimisile karar verilecekse boş tarlayı kendisi şeftali bahçesi haline getirdiğinden ecrimisilin tarla üzerinden hesaplanması gerektiği hususuna dayandırdığı, esasen taşınmazın kullanım biçiminde ihtilaf yokken davalı vekilinin taşınmazda davacıların kullanabileceği boş alan itirazını keşif ve bilirkişi aşamasından sonra ileri sürdüğü, ancak tarafların iddia ve savunmaları ile bağlı olduğu, davalı taraf davacıların miras payını muristen satın alarak kullandığını savunduğu için taşınmazın taksim edilip edilmediği, davacı kullanımına terk edilen alan bulunup bulunulmadığı hususunun iddia ve savunma ile bağlılık ilkesi kapsamında araştırma konusu yapılmadığı, bu hususun temlik hakkına dayalı kullanma savunması ile çeliştiği gibi temliken tescil davasında da davacıların payı ile birlikte davalının payına şeftali ağaçları dikildiğinin ileri sürüldüğü, davacılar ile davalının tapudaki pay toplamının davalının zeminde kullandığı miktar ile de örtüştüğü, bu durumda davalı savunmasının ileri sürülüş tarzına göre taşınmazda bulunan 1/3 oranındaki boş alanın tapuda 1/3 oranında paydaş olan dava dışı Saadet Avcı’ya ait pay karşılığı olduğu gerekçesi ile önceki kararda direnilmiştir.

1.UYUŞMAZLIK: Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olayda, tarafların iddia ve savunmaları ile dosya kapsamı uyarınca mahkemece yapılan araştırmanın hüküm kurmaya yeterli olup olmadığı,varılacak sonuca göre çekişme konusu taşınmazda pay sahibi olan tüm paydaşlar arasında harici veya fiili bir taksimin olup olmadığı hususunun araştırılarak, davacıların taşınmazda kullandıkları veya kullanabilecekleri bir yer olup olmadığının belirlenmesi sonucunda oluşacak duruma göre bir karar verilmesinin gerekip gerekmediği noktasında toplanmaktadır.

III. GEREKÇE: Dava paydaşlar arasında ecrimisil istemine ilişkin olup, konu ile ilgili yasal düzenleme ve kavramların kısaca açıklanmasında yarar vardır.

Mecelle’den aktarılmak suretiyle günümüz hukukunda da kullanılan ecrimisil kavramı, güncelliğini yitirmeyen bir kavramdır. Eski hukukta “emsal mal kıymeti karşılığı” olarak kullanılan ecrimisil, haksız işgal nedeniyle tazminat olarak nitelendirilen özel bir zarar giderim biçimidir. Gerek öğreti ve gerekse yargısal uygulamalarda ifade edildiği üzere, hak sahibinin kötü niyetli zilyetten isteyebileceği bir tür tazminattır.

Yargıtay Büyük Genel Kurulunun 08.03.1950 tarih ve 22/4 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında; fuzuli işgalin tarafların karşılıklı ve birbirine uygun iradeleri ile kurduğu kira sözleşmesine benzetilemeyeceği, niteliği itibarı ile bir haksız eylem sayılması gerektiği, başkasının taşınmazını haksız olarak işgal edip kullanmış olan kötü niyetli kimsenin taşınmazı haksız olarak elinde tutmuş olmasından doğan zararları ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal ettiği semereleri tazmin ile mükellef olduğu vurgulanmıştır.

Nitekim Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 995. maddesinin birinci fıkrasında, iyi niyetli olmayan zilyedin geri vermekle yükümlü olduğu şeyi haksız alıkoymuş olması yüzünden hak sahibine verdiği zararlar ve elde ettiği veya elde etmeyi ihmal eylediği ürünler karşılığında tazminat ödemek zorunda olduğu hüküm altına alınmıştır.

Bu zararın en azı kira geliri karşılığı olan zarardır. Ancak, haksız işgalden doğan zarar her zaman kira geliri karşılığı olan zarar kadar olmayıp çok daha kapsamlı olabilir. Bu nedenle, haksız işgalden doğan normal veya hor kullanma sonucu eskime şeklinde oluşan olumlu zarar ile malik ya da zilyedin yoksun kaldığı fayda şeklinde tanımlanan olumsuz zarar ecrimisilin kapsamını belirler.

Eldeki davada ise paylı mülkiyete konu taşınmaz nedeniyle paydaşlar arasında ecrimisil isteminde bulunulmuştur.

Paydaşlar arasında çıkan uyuşmazlıklar çoğu kez paylı taşınmazdan yararlanma ve taşınmazı kullanma biçimine ilişkindir. Bu nedenle 4721 sayılı TMK’nın paylı mülkiyete ilişkin 688 ile 700. maddeleri arasında bu tür mülkiyette yönetim, tasarruf, yararlanma, koruma, giderlere katılma ve bu konuda paydaşlarca verilen kararların etkisi düzenleme altına alınmış ve paydaşların mülkiyet haklarını bir çekişmeye meydan vermeden, uyum ve düzen içerisinde kullanmaları temin edilmek istenmiştir.

Paylı mülkiyette birden çok kimse, maddi olarak bölünmüş olmayan bir şeyin tamamına belli paylarla maliktir. Başka türlü belirlenmedikçe, paylar eşit sayılır. Paydaşlardan her biri kendi payı bakımından malik hak ve yükümlülüklerine sahip olup, bu pay üzerinde tek başına dilediği gibi tasarrufta bulunabilir. Her paydaş kendi payını başkasına devredilebileceği gibi payı üzerinde rehin hakkı da kurabilir. Yine paydaşlardan birinin payı, kendi alacaklıları tarafından haczettirilebilir. Bir paydaşın vefatı üzerine de payı miras yoluyla kendi mirasçılarına intikal eder.

Kanunun “Yararlanma, Kullanma ve Koruma” başlıklı 693. maddesi; “Paydaşlardan her biri, diğerlerinin hakları ile bağdaştığı ölçüde paylı maldan yararlanabilir ve onu kullanabilir.

Uyuşmazlık hâlinde yararlanma ve kullanma şeklini hakim belirler. Bu belirleme, paylı malın kullanılmasının zaman veya yer itibarıyla paydaşlar arasında bölünmesi biçiminde de olabilir.

Paydaşlardan her biri, bölünemeyen ortak menfaatlerin korunmasını diğer paydaşları temsilen sağlayabilir” hükmünü taşımaktadır.

Bu hüküm uyarınca, her paydaş diğerlerinin haklarına zarar vermemek kaydıyla taşınmazı kullanabilir. Paylı maldan yararlanma veya kullanma hakkı bütün malı kapsar. Ancak bu kullanma ve yararlanma yetkisi, diğer paydaşların hakları ile bağdaştığı ölçüde olanaklıdır.

Bu nedenle paydaşlardan birinin, diğer paydaşın kullanma hakkını engellemesi ya da ihlal etmesi durumunda paylı taşınmazdan yararlanamayan paydaşın giderim hakkı doğar. Engel olan öteki paydaş veya paydaşlardan her zaman payına yönelik el atmanın önlenmesini isteyebileceği gibi ecrimisil de isteyebilir. Ancak, o paydaşın payına karşılık olarak taşınmazda çekişmesiz olarak kullandığı veya kullanabileceği bir kısım yer varsa açacağı ecrimisil davasının dinlenme olanağı yoktur. Çünkü, ecrimisil isteyebilmesi için yararlanma ve kullanma hakkının engellenmiş olması gerekir.

Ayrıca, paydaşlardan birinin diğerinden ecrimisil (işgal tazminatı) isteyebilmesi, kural olarak yararlanmadan men isteğine karşı konulması hâlinde mümkündür. İntifadan men koşulunun gerçekleşmesi ise ecrimisil istenen süreden önce davacı paydaşın davaya konu taşınmazdan ya da gelirinden yararlanmak isteğini davalı paydaşa bildirilmiş olmasına bağlıdır. Ancak, bu kuralın yerleşik yargısal uygulamalarla ortaya çıkmış bir takım istisnaları vardır. Bunlar; davaya konu taşınmazın kamu malı olması, ecrimisil istenen taşınmazın (bağ, bahçe gibi) doğal ürün veren yada (işyeri, konut gibi) kiraya verilerek hukuksal semere elde edilen yerlerden olması, paylı taşınmazı işgal eden paydaşın bu yerin tamamında hak iddiası ve diğerlerinin paydaşlığını inkar etmesi, paydaşlar arasında yapılan kullanım anlaşması sonucu her paydaşın yararlanacağı ortak taşınmaz veya bölümlerinin belirli bulunması, davacı tarafından diğer paydaşlar aleyhine daha önce bu taşınmaza ilişkin elatmanın önlenmesi, ortaklığın giderilmesi, ecrimisil ve benzeri davalar açılması veya icra takibi yapılmış olması hâlleridir.

Paydaşlar, TMK’nın 689/1. maddesine göre kendi aralarında oybirliğiyle anlaşarak yararlanma, kullanma ve yönetime ilişkin konularda kanun hükümlerinden farklı bir düzenleme yapabilirler.

Bu bağlamda, paylı malın maddi varlığı bölünmeye elverişli ise her paydaşa belli bölümlerin özgülenmesi suretiyle kullanılması konusunda anlaşabilirler. Böyle bir kullanım şekli sözleşmeyle kararlaştırılabileceği gibi eylemli olarak da oluşabilir. Taşınmazda eylemli (fiili) bir kullanma biçimi oluşmuş ve paydaşlar uzun süre bu durumu benimsemişlerse, bu oluşumun tapuda yapılacak resmi taksime veya ortaklığın satış suretiyle giderilmesine yahut o yerde bir imar uygulaması yapılmasına kadar korunması “ahde vefa” kuralının yanında Türk Medeni Kanunu’nun 2. maddesinde düzenlenen iyi niyet kuralının da bir gereğidir.

Taşınmazın kullanım biçimi tüm paydaşlar arasında varılan bir sözleşmeyle belirlenmiş ya da fiili bir kullanma biçimi oluşmuş ise bu sözleşme yahut fiili taksime göre taşınmazı kullanan paydaştan ecrimisil istenemez. Bu itibarla paydaşlar arasındaki ecrimisil davalarında, tüm paydaşları bağlayan harici bir taksim sözleşmesi ya da fiili taksimin bulunup bulunmadığı hususu oldukça önemlidir. Keza, böyle bir sözleşme ya da fiili taksimin bulunması hâlinde uyuşmazlık bu taksime göre, bulunmaması hâlinde ise TMK’nın paylı mülkiyete ilişkin hükümlerine göre çözümlenecektir.

Tüm bu açıklamalar kapsamında somut olaya gelindiğinde; dava konusu 282 parsel sayılı taşınmaz 19.750,00 m2 büyüklüğünde olup, 1/3 oranındaki paylarla davacıların murisi…, davalı … ve dava dışı …adlarına kayıtlıdır. Davacılar, tarla niteliğindeki taşınmazda fiili taksim bulunduğunu, kendi paylarına isabet eden bölümün miras bırakanları tarafından uzun yıllar önce bedelsiz olarak davalı paydaşın kullanımına bırakıldığını, taşınmazda boş bir alan varsa da bu bölümün dava dışı …payına düşen yer olduğunu ileri sürerek eldeki davayı açmışlardır. Davalı taraf ise fiili taksim iddiasına karşı, davacılara ait payın muris…’tan satın alındığını ve bu nedenle şeftali bahçesi hâline getirilerek kullanıldığını savunulmuştur.

Gerçekten de dosya kapsamı ve cevap dilekçesi içeriğinden; taşınmazın 2/3’üne şeftali ağacı dikilerek davalı paydaş Sükriye Savaş’a teb’an eşi … tarafından kullanıldığı anlaşılmaktadır. Bu bölümdeki şeftali ağaçlarının 16-17 yaşlarında olduğu gözetildiğinde, bu kullanım şeklinin uzun yıllardır devam ettiği açıktır. Kaldı ki, … tarafından daha önce açılan iki ayrı davada, davacılara ait pay üzerinde hak iddiasında bulunularak şeftali bahçesi haline getirildiği için temliken tescil talep edilmiştir. Belirtmek gerekir ki, davalı tarafın davacılara ait payı fiilen kullandığını kabul etmesi dışında dava konusu taşınmazın büyüklüğü, maliklerin eşit paylara sahip olması ve taşınmazda bahçe yapılan bölüm ile tarla olarak bırakılan bölümün birbirlerine oranı da açık bir şekilde paydaşlar arasında paylarıyla orantılı olacak şekilde fiili bir kullanma biçiminin oluştuğunu ve şeftali ağacı dikilen bölümün eylemli olarak davacılar ile davalıya ait paylara özgülenen bölüm olduğunu göstermektedir.

Hâl böyle olunca, yerel mahkemece yukarıdaki gerekçeler kapsamında paydaşlar arasında fiili kullanma biçiminin oluştuğu kabul edilerek verilen direnme kararı usul ve yasaya uygun olup, yerindedir.

Ne var ki, hükmedilen ecrimisilin miktarına ilişkin temyiz itirazları Özel Dairece incelenmediğinden bu konuda inceleme yapılmak üzere dosya Özel Daireye gönderilmelidir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/335 K: 2001/409 T: 25.04.2001
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/620 K: 2001/678 T: 03.10.2001
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/301 K: 2006/297 T: 24.05.2006

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2020/220 K: 2020/726

Taksim sözleşmesinin geçerli olabilmesi için miras bırakanın ölümünden sonra bütün mirasçıların veya temsilcilerinin iradelerinin birleşmesi asıl olduğundan, her birinin kendi payına düşeni aldığı ve diğer mirasçıların paylarına düşenler bakımından da karşılıklı olarak vazgeçtikleri açık ve kesin şekilde belirlenmedikçe taksimin sabit olduğu kabul edilemeyecektir

Davacı İstemi: 4. Davacı vekili 06.01.2010 harç tarihli dava dilekçesinde; davalı borçlu … hakkında müvekkiline olan borcundan dolayı Beyoğlu 2. İcra Dairesinin 2005/1664 takip sayılı dosyası ile başlatılan takip kesinleşince borçlunun kendisine babasından kalan ve diğer davalıların da iştiraken malik oldukları Güngören İlçesi 2 pafta 9130 parsel sayılı arsa niteliğinde olan üzerinde üç katlı yapı bulunan taşınmaza haciz şerhi işlendiğini, borçlunun hissesinin satışı amacıyla Beyoğlu 2. İcra Mahkemesinin 2007/718 E. sayılı dosyasında ortaklığın giderilmesi amacıyla yetki alındığını, yetkiye istinaden açılan Bakırköy 6. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2007/1800 E. sayılı dosyanın temyiz incelemesinde olduğunu, yine davalı … tarafından ikame edilen Bakırköy 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2008/189 E. sayılı dosyasına ilişkin yargılama devam ederken davalıların kendi aralarında kat irtifakı konusunda anlaşarak taşınmazı mirasa göre taksim ettiklerini, yapılan taksim sonucunda davalı …’nin kıymet olarak çok düşük bir bağımsız bölüme razı olduğunu, kat irtifakı kurulurken davalı …’in vekil vasıtasıyla imza attığını, yapılan taksim neticesinde davalı …’nin çok düşük bir paya alacaklı olan davacıyı zarara uğratmak ve mal kaçırmak gayesi ile razı olduğunu, müvekkilinin kaybına yol açan taksimin muvazaalı olduğunu ileri sürerek taksimin iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı: 5. Davalılar İsmail, … ve … vekili 29.03.2010 havale tarihli cevap dilekçesinde; alacağın tahsili için tüm hukuki yolların tüketilmesi gerektiğinden dava açmakta hukuki menfaatin bulunmadığını, davacının, alacağından ötürü …’ye yönelik olarak icra takibi başlattığını ve bu davalının miras hissesine haciz koydurduğunu, davacı tarafın Bakırköy 6. Sulh Hukuk Mahkemesini 2007/1800 E. sayılı dosyası ile müvekkilleri aleyhine paydaşlığın giderilmesi davası açmasına rağmen davayı takip etmediğini, davalılardan …’nin müvekkilleri aleyhine açtığı Bakırköy 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2008/189 E. sayılı paydaşlığın giderilmesi davasında da müvekkilleri ile davalı …’in sulh olduğunu ve ödenecek fark bedelleri ile karşılıklı ödemeler yapılarak gayrimenkulde kat irtifakı tesis edildiğini belirterek davanın reddine karar verilmesi gerektiğini savunmuştur. 6. Davalı … cevap dilekçesi sunmamış ve yargılamaya katılmamıştır.

Mahkeme Kararı: 7. Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 24.11.2011 tarihli ve 2010/4 E., 2011/439 K. sayılı kararı ile; dava konusu olan taşınmaz üzerine icra dairesince 24.05.2005 tarihinde ihtiyati haciz konulduğu, davalı …’nin diğer davalılar aleyhine açtığı paydaşlığın giderilmesi davasında 28.11.2006 tarihinde ortaklığın giderilmesine karar verildiği, kararın temyiz incelemesinde bozulduğu, mahkemece taraflara kat mülkiyeti kurmaları hususunda süre verildiği ve bundan sonra da davanın takipsiz bırakılarak açılmamış sayılmasına karar verildiği, davalıların dava konusu olan taşınmazda kendi aralarında yaptıkları 14.05.2009 tarihli anlaşmaya istinaden davalı borçluyu da kapsayacak şekilde kat irtifakı tesis edildiği, diğer davalıların davalı borçlu …’ye 35.000,00TL ivaz bedeli vererek binanın bodrum katındaki 1/4 arsa paylı 1 nolu bağımsız bölümü verdikleri hususunun tapu kaydından anlaşıldığı, davalı …’nin kardeşi olan diğer davalıların bu davalının borca batık olduğunu bilebilecek durumda oldukları, İİK’nın 278/3. maddesi uyarınca da özellikle yasa koyucunun bazı tasarrufları bağışlama hükmünde sayarak aksi ispat edilmeyen kesin karine kabul etmesi ve davalı … ile diğer davalılar arasında kardeşlik bağı bulunması nedeniyle … dışındaki diğer davalıların iyi niyet iddiasının dikkate alınmadığı, ortada ivazsız nitelikte bir tasarruf bulunduğu gerekçesiyle davalı borçlu …’nin diğer davalı üçüncü kişiler ile dava konusu taşınmazla ilgili olarak kat irtifakı kurulmasına ilişkin yapmış oldukları 05.06.2009 tarihli tasarruf işleminin takip konusu alacak ve ferileri ile sınırlı olarak iptaline, alacaklıya bu taşınmazın haciz ve satışını isteme yetkisi tanınmasına karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı: 8. Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar …, … ve … vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

Yargıtay 17. Hukuk Dairesince 27.03.2014 tarihli ve 2014/1298 E., 2014/4385 K. sayılı kararı ile; “…Dava İİK. nın 277 ve devamı maddeleri uyarınca açılan tasarrufun iptali isteğine ilişkindir. İİK. nın 277 ve izleyen maddelerinde düzenlenen tasarrufun iptali davalarında amaç, borçlunun haciz yada iflasından önce yaptığı ve aslında geçerli olan bazı tasarrufların geçersiz ya da “iyiniyet kurallarına aykırılık” nedeniyle alacaklıya karşı sonuçsuz kalmasını ve dolayısıyla o mal üzerinden cebri icraya devamla alacağın tahsilini sağlamaktır. Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde, tasarruf konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını almak yetkisini elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise, davalı üçüncü şahıs üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir (İİK. md 283/1). Bu yasal nedenle iptal davası, alacaklıya alacağını tahsil olanağını sağlayan, nisbi nitelikte yasadan doğan bir dava olup; tasarrufa konu malların aynı ile ilgili değildir.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunun 676/son maddesi uyarınca mirasçılar arasındaki paylaşımın yazılı şekilde yapılması yeterlidir. Mirasçılar arasında yapılan rızai taksim bir sözleşme olup tarafların iradesi ne biçimde birleşmişse o biçimde gerçekleşir. Bu nedenle paylaşımda eşitlik şart değildir.

Somut olayda davacı vekili, davalıların murisleri olan…’den intikal eden 9130 sayılı parsel üzerindeki arsa ve binayı taksim ettiklerini ancak borçlu davalıya daha az değerli olan dükkanın isabet ettiğini öne sürerek davalılar arasında yapılan muvazaalı taksimin iptalini talep etmiştir. Dosya içeriğinden de dava konusu 9130 parsel sayılı arsa niteliğindeki taşınmazın …’ye ait iken 06.05.1998 tarihinde ölümü ile mirasçıları olan davalılara intikal ettiği, davalıların kendi aralarında yaptıkları 14.05.2009 tarihli anlaşma ile taşınmazı taksim ettikleri bu taksim sonucu taşınmaz üzerindeki 1 nolu dükkanın borçlu davalı …’ye kaldığı ve davalıların kat irtifakı talep etmeleri sonucu sözü edilen dükkanın borçlu davalı adına tapuya tescil edildiği anlaşılmıştır. Bu durumda davalılar arasında yapılan rızai taksim sonucu mirasın taksim edildiği ve rızai taksimde mutlak eşitlik şart olmadığından mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanlış değerlendirme sonucu davanın kabulüne karar verilmiş olması doğru bulunmamıştır…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.

Direnme Kararı: 10. Bakırköy 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 10.06.2015 tarihli ve 2015/144 E., 2015/224 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçeye ilave olarak taraflarca rızai taksim sözleşmesinin eşitlik gayesi güdülerek yapıldığının anlaşıldığı ve taksim olunan bağımsız bölümlere bakıldığında taksimin amacını aşan fark bulunduğunun saptandığı, davalıların kendi aralarında yaptıkları 14.05.2009 tarihli anlaşmaya istinaden davalı borçluyu da kapsayacak şekilde kat irtifakı tesis edildiği, davalı borçlu …’ye diğer davalıların 35.000,00TL ivaz bedeli vererek binanın bodrum katındaki 1/4 arsa paylı 1 nolu bağımsız bölümü verdikleri, davalıların kardeş oldukları, davalı …’in borca batık olduğunu bilebilecek durumda oldukları, Bakırköy 5. İcra Hukuk Mahkemesinin 2013/108 E., 2013/427 K. sayılı ilamına göre de iş bu davaya dayanak olan ve davacının davalı borçlu … hakkında başlatmış olduğu İstanbul 32. İcra Dairesinin 2005/1664 E. sayılı dosyasında icra takip dosyasından haczedilen ve satışı istenilen taşınmazın tapuda haciz tarihi itibariyle …, …, … ve borçlu …’nin miras bırakanı babası adına kayıtlı olduğu, haciz tarihinden sonra tarafların bir araya gelerek iştirak hâlinde olan taşınmazın mülkiyet durumunu kat irtifakına çevirip tapuya tescil ettikleri, borçlu ve 3. şahısların hacizli taşınmazlar üzerindeki haczi yok sayarak kat irtifakı tesis ettirmesinin hukuka aykırı olduğu, Bakırköy 7. İcra Dairesinin 2010/1524 talimat sayılı dosyasında yapılan ihalenin feshine karar verildiği ve iş bu kararın Yargıtay’dan geçmek suretiyle de onandığı gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi: 11. Direnme kararı süresi içinde davalılar …, … ve … vekili tarafından temyiz edilmiştir.

UYUŞMAZLIK 12. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; yapılan taksim sözleşmesinin muvazaalı olduğu iddiasının 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun (TMK) 676/son maddesi uyarınca davalılar arasında yazılı şekilde yapılan 14.05.2009 tarihli anlaşma belgesi ve dosya kapsamında bulunan diğer belgeler karşısında yerinde olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

GEREKÇE 13. Dava, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanunu’nun (İİK) 277 vd. maddeleri uyarınca açılan tasarrufun iptali istemine ilişkindir.

Tasarrufun iptali davaları İİK’nın 277 ve devamı maddelerinde düzenlenmiş; 277. madde de; bu davayı elinde muvakkat yahut kati aciz vesikası bulunan her alacaklının, iflas idaresinin yahut 245. maddede ve 255. maddenin 3. fıkrasında yazılı hâllerde alacaklıların kendilerinin açabileceği belirtilmiştir.

Tasarrufun iptali davasından maksat, 278, 279 ve 280. maddelerde yazılı tasarrufların butlanına hükmettirmek (m. 277) olduğundan, uyuşmazlığın çözümü için öncelikle Kanun’un öngördüğü iptal sebepleri üzerinde durularak, davanın amacı ve niteliği açıklanmalıdır.

“İvazsız Tasarrufların Butlanı” başlıklı 278. maddede; mutat hediyeler hariç olmak üzere, hacizden veya haczedilecek mal bulunmaması sebebiyle acizden yahut iflasın açılmasından haczin veya aciz vesikası verilmesinin sebebi olan yahut masaya kabul olunan alacaklardan en eskisinin tesis edilmiş olduğu tarihe kadar geriye doğru olan müddet içinde yapılan bütün bağışlamaların ve ivazsız tasarrufların batıl olduğu belirtilmiş, ancak bu sürenin haciz veya aciz yahut iflastan evvelki iki seneyi geçemeyeceği hüküm altına alınmıştır.

Maddede ivazlı olduğu hâlde bağışlama gibi geçersiz olan tasarruflar ise “1.Karı ve koca ile usul ve füru, sıhren üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) hısımlar, evlat edinenle evlatlık arasında yapılan ivazlı tasarruflar, 2. Akdin yapıldığı sırada, kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler, 3. Borçlunun kendisine yahut üçüncü bir şahıs menfaatine kaydı hayat şartiyle irat ve intifa hakkı tesis ettiği akitler ve ölünceye kadar bakma akitleri” olarak üç bent hâlinde yer almıştır. Yeri gelmiş iken hemen belirtmek gerekir ki; Anayasa Mahkemesinin 11.07.2018 tarihli ve 2018/9 E., 2018/84 K. sayılı kararı ile daha önce 278. maddenin 3. fıkrasının 1 numaralı bendinde yer alan “…neseben veya…” ibarelerinin “…mülkiyet hakkına müdahale teşkil eden itiraz konusu kuralda; neseben üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) hısımlar arasında yapılan ivazlı tasarrufların başka hiçbir koşula bağlı bulunmaksızın bağışlama gibi olduğu, aksinin iddiası ve ispatı mümkün olmayan bir olgu olarak kabul edilmiştir. Bu bakımdan tasarruf konusu malın değerinin tam olarak veya fazlasıyla ödenmiş olması, tasarruf işleminin borçlunun alacaklılarının da menfaatine bulunması, alacaklıların tasarruf işlemi dolayısıyla zarar görmemesi, alacaklıların alacağı tahsil ve cebri icra imkânlarının zorlaştırılmamış hatta kolaylaştırılmış olması sonucu değiştirmeyecektir. Neseben üçüncü dereceye kadar (bu derece dâhil) hısımlar arasında gerçekleşen ivazlı tasarruflara kesin olarak bağışlama sonucunu bağlayan itiraz konu düzenleme, taraflara belirtilen hususlarda iddia ve savunmada bulunma, bu hususların ispatı yönünden delil, bilgi ve belge sunma imkânı vermemektedir. Bu yönüyle mülkiyet hakkına yapılan müdahale ile ulaşılmak istenen amaç arasında gözetilmesi gereken makul dengeyi malik aleyhine bozan düzenlemenin ulaşılmak istenen amaç ile orantılı olduğu söylenemez…” gerekçesiyle Anayasa’ya aykırı olduğundan iptaline, kararın Resmî Gazete’de yayımlanmasından başlayarak dokuz ay sonra yürürlüğe girmesine karar verilmiştir.

Kanunda yer alan diğer iptal sebepleri ise “Acizden Dolayı Butlan” başlıklı 279. maddede; “Aşağıdaki tasarruflar borcunu ödemiyen bir borçlu tarafından hacizden veya mal bulunmaması sebebile acizden yahut iflasın açılmasından evvelki bir sene içinde yapılmışsa yine batıldır:

1 – Borçlunun teminat göstermeği evvelce taahhüt etmiş olduğu haller müstesna olmak üzere borçlu tarafından mevcut bir borcu temin için yapılan rehinler;

2 – Para veya mutat ödeme vasıtalarından gayrı bir suretle yapılan ödemeler;

3 – Vadesi gelmemiş borç için yapılan ödemeler.

4- Kişisel hakların kuvvetlendirilmesi için tapuya verilen şerhler.

Bu tasarruflardan istifade eden kimse borçlunun hal ve vaziyetini bilmediğini ispat eylerse iptal davası dinlenmez.” ve

“Zarar verme Kastından dolayı İptal” başlıklı 280. maddede;

“Malvarlığı borçlarına yetmeyen bir borçlunun, alacaklılarına zarar verme kastıyla yaptığı tüm işlemler, borçlunun içinde bulunduğu malî durumun ve zarar verme kastının, işlemin diğer tarafınca bilindiği veya bilinmesini gerektiren açık emarelerin bulunduğu hâllerde iptal edilebilir. Şu kadar ki, işlemin gerçekleştiği tarihten itibaren beş yıl içinde borçlu aleyhine haciz veya iflâs yoluyla takipte bulunulmuş olmalıdır (Mülga ikinci fıkra: 17/7/2003-4949/103 md.).

Üçüncü şahıs, borçlunun karı veya kocası, usul veya füruu ile üçüncü dereceye kadar (bu derece dahil) kan ve sıhri hısımları, evlat edineni veya evlatlığı ise borçlunun birinci fıkrada beyan olunan durumunu bildiği farz olunur. Bunun hilafını üçüncü şahıs, ancak 279 uncu maddenin son fıkrasına göre isbat edebilir.

Ticari işletmenin veya işyerindeki mevcut ticari emtianın tamamını veya mühim bir kısmını devir veya satın alan yahut bir kısmını iktisapla beraber işyerini sonradan işgal eden şahsın, borçlunun alacaklılarını ızrar kasdını bildiği ve borçlunun da bu hallerde ızrar kasdiyle hareket ettiği kabul olunur. Bu karine, ancak iptal davasını açan alacaklıya devir, satış veya terk tarihinden en az üç ay evvel keyfiyetin yazılı olarak bildirildiğini veya ticari işletmenin bulunduğu yerde görülebilir levhaları asmakla beraber Ticaret Sicili Gazetesiyle; bu mümkün olmadığı takdirde bütün alacaklıların ıttılaını temin edecek şekilde münasip vasıtalarla ilan olunduğunu ispatla çürütülebilir…” şeklinde düzenlenmiştir.

Görüldüğü gibi, borçlunun aciz ya da iflasından önce yaptığı iptale tabi tasarruflar üç grup altında ve 278, 279 ve 280. maddelerinde düzenlenmiş, ancak bu maddelerde iptal edilebilecek bütün tasarruflar sınırlı olarak sayılmış değildir. Kanun, iptale tabi bazı tasarruflar için genel bir tanımlama yaparak hangi tasarrufların iptale tabi olduğu hususunun tayinini hâkimin takdirine bırakmıştır (İİK. m. 281). Bu yasal nedenle de davacı tarafından İİK’nın 278, 279 ve 280. maddelerden birine dayanılmış olsa dahi mahkeme bununla bağlı olmayıp diğer maddelerden birine göre iptal kararı verebilir. Nitekim aynı ilkeler Hukuk Genel Kurulunun 25.11.1987 tarihli ve 1987/15-385 E., ve 1987/872 K.; 08.10.2019 tarihli ve 2017/17-2248 E., 2019/998 K. sayılı kararlarında da kapsamlı bir biçimde açıklanmıştır.

İİK.’daki düzenlemeler karşısında tasarrufun iptali davası; “Borçlunun alacaklısını zarara uğratmak kastıyla mal varlığından çıkarmış olduğu, mal ve hakların veya bunların yerine geçen değerlerin tasarruftan zarar gören alacaklının alacağını elde etmesi amacıyla dava açarak tekrar borçlunun mal varlığına geçmesini sağlayan bir dava,” kısaca borçlunun alacaklılarından mal kaçırmak için yaptığı tasarruflarını, alacaklının alacağı ile sınırlı olarak hükümsüzleştirmeye yönelik bir dava şeklinde tanımlanabilir. İptal davasının amacı bir alacağı ödememek için, mal varlığını azaltıcı veya artışını önleyici nitelikte, borçlu tarafından yapılan bir taraflı hukuki işlemler ve fiillerle, borçlunun amacını bilen veya bilmesi gereken kişilerle yaptığı tüm hukuki işlemleri, alacaklının alacağı ile sınırlı olarak hükümsüz sayarak işlem konusu mal veya hakkı hâlen borçluya aitmiş gibi, cebrî icra yolu ile alacaklının alacağını almasına olanak sağlamaktır (Güneren, A: İcra ve İflas Hukukunda Tasarrufun İptali Davaları, Ankara 2012, s: 39, 40). Davacı, iptal davası sabit olduğu takdirde, tasarruf konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını almak yetkisini elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise, davalı üçüncü şahıs üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir (İİK. m 283/1). Bu yönüyle iptal davası hukuki niteliği itibariyle malın aynına ilişkin değil, şahsi bir davadır.

Borçlunun, alacaklılarına zarar vermek amacıyla kendisine miras yoluyla intikal eden ve hissedar olduğu mal varlığını, resmi taksim sözleşmesi ile diğer mirasçılara devretmesi işlemi de tasarrufun iptali davasına konu olabilmektedir. Somut olayda da davacı vekilince, davalıların murisleri olan…’den intikal eden parsel üzerindeki arsa ve binayı taksim ettikleri, ancak borçlu davalıya daha az değerli olan dükkânın isabet ettiği, yapılan işlemin muvazaalı olduğu ve mal kaçırmak amacıyla yapıldığı ileri sürüldüğünden uyuşmazlığın çözümü için taksim sözleşmesi üzerinde de durmakta yarar bulunmaktadır.

Taksim kanunda düzenlenmiş müşterek mülkiyeti sona erdiren özel bir yoldur. Taksim ile bütün paydaşlar bakımından müşterek mülkiyet sonra erer. Paydaşlar anlaşarak taksim yapabilecekleri gibi, taksime dava yoluyla da ulaşılabilir. Tarafların anlaşarak yaptıkları taksime rızai taksim, hâkim kararı ile yapılan taksime ise kazai taksim denir. Müşterek mülkiyetin sona erdirilmesi rızai taksimle veya kazai taksimle olabileceği gibi, müşterek malın taksim edilmeyip satılması suretiyle de olabilir (Kılıç, H: Gayrimenkul Davaları, Ankara, 2007, C I, s. 566 vd.).

4721 sayılı TMK’nın 676 maddesinde “Mirasçılar arasında payların oluşturulması ve fiilen alınması veya aralarında yapacakları paylaşma sözleşmesi mirasçıları bağlar. Paylaşma sözleşmesiyle mirasçılar, tereke mallarının tamamı veya bir kısmı üzerindeki elbirliği mülkiyetinin miras payları oranında paylı mülkiyete dönüştürülmesini de kabul edebilirler. Paylaşma sözleşmesinin geçerliliği yazılı şekilde yapılmasına bağlıdır.” hükmüne yer verilmiştir. Maddeye göre, taksim sözleşmesinin geçerli olabilmesi için miras bırakanın ölümünden sonra bütün mirasçıların veya temsilcilerinin iradelerinin birleşmesi asıl olduğundan, her birinin kendi payına düşeni aldığı ve diğer mirasçıların paylarına düşenler bakımından da karşılıklı olarak vazgeçtikleri açık ve kesin şekilde belirlenmedikçe taksimin sabit olduğu kabul edilemeyecektir. Bu nedenle TMK’nın 676. maddesinde sözleşmenin geçerliliği yazılı şekle bağlanmış, 10.12.1952 tarihli ve 1950/2 E., 1952/4 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da taksim sözleşmesine tüm mirasçıların katılımı ve yazılı olması taksimin geçerliliği için yeterli kabul edilmiş, taksimde mutlak eşitlik aranmamıştır.

Yukarıdaki açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde; alacaklı davacı … tarafından borçlu davalı … aleyhine 86.038,64TL asıl alacak yönünden 24.05.2005 tarihinde icra takibi başlatılmış olup, davalı borçlu 14.02.2006 tarihinde icra dairesine müracaat ederek takibe konu alacağı kabul etmiştir. İcra dairesince dava konusu taşınmaz üzerine 24.05.2005 tarihinde ihtiyati haciz konulmuştur. Davacı tarafça alınan yetkiye istinaden açılan ortaklığın giderilmesi davasında davanın takip edilmemesi ve süresi içinde de yenilenmemesi nedeniyle davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiş, verilen karar Yargıtay (Kapatılan) 6. Hukuk Dairesinin 23.03.2010 tarihli ve 2009/11830 E., 2010/3204 K. sayılı kararıyla onanmıştır. Borçlu … tarafından dosyanın diğer davalılarına yönelik olarak açılan ortaklığın giderilmesi davasında ise, satış suretiyle ortaklığın giderilmesine dair verilen karar, Yargıtay (kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin 19.11.2007 tarihli ve 2007/6976 E., 2007/9858 K. sayılı kararı ile bozulmuş, uyulan bozma ilamı sonucu yapılan yargılamada ise davanın açılmamış sayılmasına karar verilmiştir. Dava konusu 9130 parsel sayılı arsa niteliğindeki taşınmazın …’ye ait iken 06.05.1998 tarihinde ölümü ile mirasçıları olan davalılara intikal ettiği, davalıların kendi aralarında yaptıkları 14.05.2009 tarihli yazılı paylaştırma anlaşması ile taşınmazı taksim ettikleri, bu taksim sonucu taşınmaz üzerindeki 1 nolu dükkanın borçlu davalı …’ye kaldığı ve davalıların kat irtifakı talep etmeleri sonucu sözü edilen dükkanın borçlu davalı adına tapuya tescil edildiği anlaşılmıştır. Paylaştırmada arazi ve üzerindeki bina değeri toplamda 420.000,00TL olarak kabul edilmiş ve tüm davalıların fark bedeli olarak davalı borçluya 35.000,00TL ödeyecekleri kararlaştırılmıştır. 05.06.2009 tarihli makbuz karşılıklı belgeye göre davalı borçlu 35.000,00TL fark bedelini aldığını belirtmiştir. Dosya kapsamında bedelin ödenmediğine dair bir iddia bulunmamaktadır. Hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalı borçluya ait ¼ arsa paylı 1 nolu dükkanın arsa payı dahil akit tarihindeki değeri 68.500,00TL olarak belirtilmiş, diğer bağımsız bölümlere ise 100.000,00 ve 110.000,00’er TL değer biçilmiştir.

TMK’nın 676. maddesi uyarınca terekeye tabi taşınmazların yazılı olmak koşuluyla mirasçılar arasında taksimi geçerli olup, taksimin geçerli olması için tüm mirasçılar arasında eşit bir paylaşım gerekli değildir. Somut olayda yapılan paylaşımda hisselerin parasal değerine göre açık bir bedel farkı da bulunmamaktadır. Eş söyleyişle edimler arasında bir oransızlık bulunduğu, varsa bu oransızlığın ciddi ve objektif olarak makul karşılanmasının beklenemeyeceği bir durum yoktur. Takip konusu alacak miktarı ve paylaşım sonucu borçluya düşen oran dikkate alındığında, davalı borçlunun mal kaçırma kastıyla hareket ettiğine dair somut deliller sunulamadığı gibi, aksine yukarıda açıklanan tüm aşamalarda borçlu davalının borçlarını ödemek gayesiyle hareket ettiği ve yapılan işlemlerin mal kaçırmak için değil, taksim gayesiyle yapıldığı ortaya konulmuştur. Bu durumda mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yanılgılı değerlendirme ve hatalı gerekçeyle yazılı şekilde hüküm kurulması yerinde görülmemiştir.

Hukuk Genel Kurulunda yapılan görüşmeler sırasında, hükme esas alınan bilirkişi raporunda borçlu …’e verilen dükkânın değerinin 68.500,00TL, diğer davalılara verilen dükkân ve meskenlerin değerlerinin 100.000,00TL, 110.000,00TL. 110.000,00TL ve değer farkları toplamının ise 31.500,00TL, 41.500,00TL, 41.500,00TL’nin toplamı 114.500,00TL olduğunun tespit edildiği, taksim sözleşmesinde mirasçılar arasında açık bir nispetsizlik olduğu, Medeni Kanun hükümlerine göre açılacak davalarda aranan eşitliğin şart olmaması hususunun İİK’nın 278/ 3-2. maddesinde göz önüne alınmayacağı, davalılar kardeş olduğundan borçlunun mal kaçırma ve ızrar kastıyla hareket ettiğini de bilebilecek durumda olduklarından direnme kararının onanması gerektiği görüşü ileri sürülmüş ise de; bu görüş yukarıda açıklanan nedenlerle Kurul çoğunluğunca benimsenmemiştir.

Hâl böyle olunca Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uymak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. 27. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Açıklanan nedenlerle; Davalılar …, … ve … vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun geçici 3. maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatıranlara geri verilmesine, Aynı Kanun’un 440. maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 06.10.2020 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.

KARŞI OY

Tasarrufun iptal davaları ile güdülen amaç bir alacağın tamamının ya da bir kısmının tahsiline olanak bırakmamak amacı ile borçlu tarafından yapılan hukuksal işlemlerle borçlunun amacını bilen veya bilmesi gereken kimselerle yapılan bütün hukuksal işlemlerin iptalini sağlamak ve bu yol ile alacağı tahsil etmektir. Davacı iptal davası sabit olduğu takdirde tasarrufa konusu mal üzerinde cebri icra yolu ile hakkını alma yetkisi elde eder ve tasarruf konusu taşınmaz mal ise davalı üçüncü kişi üzerindeki kaydın düzeltilmesine gerek olmadan o taşınmazın haciz ve satışını isteyebilir (İİK 283/1). İptal edilmiş olan tasarruf, iptal davası açmış ve kazanmış olan alacaklıya karşı hüküm ifade etmez.

Somut olayda borçlu … hakkındaki takip kesinleşince, borçlu …’e babasından intikal eden diğer davalıların da iştiraken malik oldukları tapuda 2 pafta 9130 parselde kayıtlı arsa niteliğinde üzerinde 3 katlı yapı bulunan taşınmaza muristen borçluya intikal edecek hisse üzerine haciz şerhi konulmuştur.

Davalıların 14.05.2009 tarihli taksim sözleşmesi yaptıkları 9130 parsel üzerindeki binada olan daireleri aralarında paylaşıp üzerlerinde kat irtifakı tesis ettikleri, binanın bodrum katındaki dükkanı borçlu …’in, katlardaki daireleri diğer davalı mirasçıların aldığı, fark bedeli olarak 35.000TL’yi diğer davalıların …’ye ödemelerinin kararlaştırıldığı, … imzalı 05.06.2009 tarihli adi yazılı belgede …’nin fark bedeli 35.000TL’yi davalılar …, …, …’den aldığını beyan ettiği görülmektedir.

Davacı alacaklı, borçlu … hakkındaki takipte borçlunun borca yetecek haczi kabil malının bulunmadığını ancak alacaklıdan mal kaçırma amacı ile murisinden kendisine kalan taşınmazı diğer paydaşlarla yaptığı taksimde daha az değerli taşınmazın borçluya kaldığını ileri sürerek, davalıların …’nin feragat ettiği hak kadar mal varlıklarında artış olduğundan taksim tasarrufun iptaline karar verilmesini talep etmiştir.

Mahkemece yaptırılan bilirkişi incelemesi sonucu verilen raporda sözleşme tarihi itibariyle borçlu …’e verilen bodrum kat dükkanın değeri 68.500TL, diğer davalılara verilen dükkan ve meskenlerin değerleri 100.000TL, 110.000TL, 110.000TL olup toplam değerin 388.500TL olduğu değer farkları toplamının 31.500+41.500+41.500=114.500TL olduğu tespit edilmiştir.

Davalılar kardeş olup, borçlu …’in borca batık olduğunu bilebilecek durumdadırlar.

İİK 278/3-2. bendinde “Akdin yapıldığı sırada kendi verdiği şeyin değerine göre borçlunun ivaz olarak pek aşağı bir fiyat kabul ettiği akitler” şeklinde hüküm düzenlenmiş olup, bu tür tasarrufların bağışlama gibi olduğu ve iptali gerekeceği öngörülmüştür.

Taksim sözleşmesinde mirasçılar arasında açık bir nispetsizlik bulunduğu, taksimde hisselerin parasal değerine göre aşırı bedel farkı bulunduğu, davalıların kardeş olduğundan borçlu …’in alacaklısından mal kaçırma ve ızrar kastı ile hareket ettiğini bilebilecek durumda olduğundan tasarrufun iptali gerekmektedir.

TMK 676/son maddesi uyarınca mirasçılar arasındaki paylaşımda eşitliğin şart olmaması hususu Medeni Kanun hükümlerine göre açılan miras taksim sözleşmesinin iptali davasında geçerli bir husus olup İİK 278/3-2. bendi hükmü karşısında göz önüne alınamaz.

Öte yandan alacaklının hacizi sonrası yapılan taksim sözleşmesinden sonraki tarihi taşıyan 06.02.2009 tarihli makbuz, her zaman düzenlenecek adi belge olup, borçlunun aralarında bulunduğu mirasçıların alacaklıdan mal kaçırma kastı ile muvazaalı olarak düzenlenebileceği gerçeği karşısında davacı alacaklıya karşı bir delil oluşturmaz. Kaldı ki bu fark bedelin diğer mirasçı davalılarca alacaklıya verildiği ispat edilse dahi fark bedel kadar alacaklıdan mal kaçırdığını ortaya koyar.

Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme kararının onanması görüşünde olduğumuzdan, Genel Kurulun bozma yönündeki çoğunluk görüşüne katılamıyoruz.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2000/904 K: 2000/920 T: 24.05.2000
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/140 K: 2004/135 T: 03.03.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1990/520 K: 1991/11 T: 30.01.1991
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2014/38 K: 2015/1657 T: 17.06.2015

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2017/2000 K: 2021/690

Yargıtay uygulamalarında da istikrarlı bir şekilde kabul edildiği üzere tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hâle getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerekmektedir.

Davacı İstemi: 4. Davacı vekili dava dilekçesinde; müvekkili ile davalının İzmir ili Karşıyaka ilçesi … 371 ada 144 parselde kayıtlı taşınmazın maliki olduklarını, ortaklığın giderilmesi zorunluluğunun doğduğunu ileri sürerek dava konusu taşınmazın satış sureti ile ortaklığın giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir.

Davalı Cevabı: 5. Davalı vekili cevap dilekçesinde; taraflar arasında yapılan mal paylaşımı ve miras taksim sözleşmesinde “… adına kayıtlı 329 m2 yüzölçümlü taşınmaz üzerindeki yapının 1. katı Naile… adına, 2. katı Şafak… adına geçirilecektir” şeklinde ifadenin bulunduğunu, tarafların sözleşmeye aykırı davranma haklarının bulunmadığını, bu sözleşme gereği birbirinden bağımsız 2 kat olan taşınmazın kat mülkiyeti tesisi için ilgili Belediye ve Tapu Müdürlüğüne müzekkere yazılması gerektiğini belirterek öncelikle davanın reddine karar verilmesini savunmuş, mümkün olmazsa aynen taksimine ve kat mülkiyetine geçirilmesine karar verilmesini istemiştir.

Mahkeme Kararı: 6. Karşıyaka 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 08.10.2013 tarihli ve 2012/1221 E. 2013/1121 K. sayılı kararı ile; bilirkişi kurulunun vermiş olduğu rapor ve ek raporda, parsel üzerinde yer alan eski 2 adet meskene ait belediye arşiv dosyasında yapı kullanma izinlerinin bulunmadığının, ayrıca keşif esnasında görülen ve imar mevzuatına aykırı olarak inşa edilen ikinci kattan dolayı, dava konusu parselde kat irtifakı/kat mülkiyetinin kurulamayacağının, bu nedenle aynen taksiminin mümkün olmadığının bildirildiği gerekçesiyle davanın kabulü ile dava konusu İzmir ili, Karşıyaka ilçesi, Aksoy Mahallesinde kain tapunun 371 ada 144 parselinde kayıtlı taşınmazın açık arttırma sureti ile satılarak ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir.

Özel Daire Bozma Kararı: 7. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince 03.11.2014 tarihli ve 2014/5765 E. 2014/15357 K. sayılı kararı ile; “…Dava, taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep etmiş, mahkemece satış yoluyla ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir.

Kat Mülkiyeti Yasası’nın 10. maddesinin son fıkrası hükmüne göre, kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında, ortak maliklerden birinin yargılamanın herhangi bir aşamasında paylaşmanın kat mülkiyeti kurulması yoluyla yapılmasını istemesi durumunda hakim 12. maddedeki belgeleri de tamamlattırıp taşınmaz mülkiyetinin kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı özgülenmesine karar vermelidir.

Dosyada toplanan belge ve bilgilere, özellikle bilirkişi raporu içeriğine göre; dava konusu taşınmazın üzerinde iki kat ve çekme kattan oluşan ve mesken olarak kullanılan kargir yapı mevcut olup, bu taşınmaz tapuda davacı ve davalı adlarına kayıtlıdır. Paydaş ve bağımsız bölümlerin sayısı itibariyle her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düştüğü, taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Yasası’nın 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.

Kat Mülkiyeti Yasası hükümlerine uygun olarak, üzerinde kat mülkiyetine elverişli yapı bulunan ortak taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilmesi için, üzerindeki yapının mimari projesine uygun biçimde tamamlanmış ya da projesi olmamakla birlikte fiili durumuna göre çizdirilmiş imara ve fenne uygunluğu ilgili makamca onaylanmış projesinin olması, bağımsız bölümlerinin başlı başına kullanmaya elverişli bulunması (M.1), yapının tümünün kargir olması (M.50/2) ve her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşmesi, ayrıca 12. maddede yazılı belgelerin (belediyeden onaylı proje, yapı kullanma belgesi ve yönetim planı) tamamlattırılması gerekmektedir. Bu koşulların gerçekleşmesi durumunda anılan Yasanın 10. maddesinin son fıkrası hükmünce taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilecek ve açılan davada ortaklığın bu yolla giderilmesine karar verilebilecektir.

Dava konusu taşınmazın üzerindeki yapı kargir olup paydaşlardan her birine en az bir bağımsız bölüm özgülenecek sayıda ve niteliktedir. Taşınmaz bu yönüyle üzerinde kat mülkiyeti kurulmasına elverişli ise de, kat mülkiyetine geçiş için bunlar yeterli olmayıp, yukarıda açıklanan diğer tüm koşulların (12. maddede yazılı belgelerin) varlığını da aramak gerekir.

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Bu bakımdan somut olayda mahkemece; davaya konu taşınmaz üzerindeki yapının onaylı projesinin ve sonradan değişiklik yapılmış ise buna ilişkin tadilat projesinin olup olmadığının taraflara ve ilgili belediyeye sorulup etraflıca araştırılması, proje mevcut değil ise ilgili belediyeden alınacak ön bilgiye göre yapının mevcut haliyle imar mevzuatına ve bulunduğu yerin imar durumu ile fenne aykırılık oluşturmadığı veya imara ya da projeye aykırılıklar giderildiği takdirde onay verilebileceğinin saptanması halinde, öncelikle aykırılıkların giderilmesi daha sonra yapının fiili durumunu yansıtan projenin hazırlattırılıp ilgili imar müdürlüğünün onayının ve buna bağlı olarak yapı kullanma izin belgesinin alınması, ayrıca Kat Mülkiyeti Yasası’nın 12. maddesinde sayılan diğer belgelerin tamamlattırılması için (aynen taksim talebi de dahil) kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen taraflara yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar eksiksiz yerine getirildiği takdirde de, dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün (konumu, yüzölçümü, kullanım amacı ve eklentileri yerinde incelenip irdelenerek) değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre taksim yoksa çekilecek kura ile önce her paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten ve gerekiyorsa bedel farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi, yönetim planının paydaşlar (tanınan süreye rağmen) tarafından imzalanmaktan kaçınılması halinde imzalanmış sayılması suretiyle tahkikatın ikmal edilmesinden sonra kat mülkiyetine geçiş yoluyla ortaklığın giderilmesine, belirtilen koşulların oluşmaması halinde ise taşınmazın satışına karar verilmesi gerekirken açıklanan hususlar yerine getirilmeden yetersiz araştırma ve eksik inceleme ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir…” gerekçesi ile karar bozulmuştur.

Direnme Kararı: 9. Karşıyaka 2. Sulh Hukuk Mahkemesinin 07.07.2015 tarihli ve 2014/1405 E. 2015/780 K. sayılı kararı ile; önceki gerekçelere ek olarak dava konusu taşınmazın yapı kullanma izin belgelerinin bulunmaması, kat irtifakı ve kat mülkiyetinin kurulamayacağının belirlenmesi karşısında taşınmazın taraflar arasında taksiminin mümkün olmadığı, davacının da dava dilekçesinde taşınmazın satış suretiyle ortaklığın giderilmesini talep ettiği gerekçesiyle direnme kararı verilmiştir.

Direnme Kararının Temyizi: 10. Direnme kararı süresi içinde davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

UYUŞMAZLIK: 11. Direnme yolu ile Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; somut olay yönünden dava konusu taşınmazda kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesi koşullarının mahkemece yeterince araştırılıp araştırılmadığı noktasında toplanmaktadır.

GEREKÇE: 12. Konunun açıklığa kavuşturulması için öncelikle yasal düzenlemeler üzerinde durulmasında yarar bulunmaktadır.

634 sayılı Kat Mülkiyeti Kanunu’nun (KMK) 1. maddesinde; “…Tamamlanmış bir yapının kat, daire, iş bürosu, dükkan, mağaza, mahzen, depo gibi bölümlerinden ayrı ayrı ve başlı başına kullanılmaya elverişli olanları üzerinde, o gayrimenkulün maliki veya ortak malikleri tarafından, bu kanun hükümlerine göre, bağımsız mülkiyet hakları kurulabilir.

Yapılmakta veya ileride yapılacak olan bir yapının, birinci fıkrada yazılı nitelikteki bölümleri üzerinde, yapı tamamlandıktan sonra geçilecek kat mülkiyetine esas olmak üzere, arsa maliki veya arsanın ortak malikleri tarafından, bu kanun hükümlerine göre irtifak hakları kurulabilir…” şeklinde ifadeye yer verilmiştir.

Aynı Kanun’un 10. maddesinin 7. fıkrası ise kat mülkiyetinin doğrudan mahkeme kararı ile kurulması hükmünü içermektedir. Bu fıkra hükmü; “Kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir gayrimenkul üzerindeki ortaklığın giderilmesi davalarında, mirasçılardan veya ortak maliklerden biri, paylaşmanın, kat mülkiyeti kurulması ve bağımsız bölümlerin tahsisi suretiyle yapılmasını isterse, hakim, o gayrimenkulün mülkiyetinin, 12 nci maddede yazılı belgelere dayanılarak kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı tahsisine karar verebilir.” şeklindedir.

“Kat mülkiyetinin kurulması” ana başlığı altında, “İstem ve belgeler” alt başlığı ile yer alan 12. maddesi: “Kat mülkiyetinin kurulması için, anagayrimenkulün kat mülkiyetine çevrilmesi hususunda o gayrimenkulün maliki veya bütün paydaşlarının aşağıda yazılı belgeler ile birlikte tapu idaresinde istemde bulunması gerekir:

(Değişik Bent Kanun No: 7099/5) a) Anagayrimenkulde, yapı veya yapıların dış cepheler ve iç taksimatı bağımsız bölüm, eklenti, ortak yerlerinin ölçüleri ve bağımsız bölümlerin konum ve büyüklüklerine göre hesaplanan değerleriyle oranlı arsa payları, kat, daire, iş bürosu gibi nevi ile bunların birden başlayıp sırayla giden numarası ve bağımsız bölümlerin yapı inşaat alanı da açıkça gösterilmek suretiyle, proje müellifi mimar tarafından yapılan, yetkili kamu kurum ve kuruluşlarınca anagayrimenkulün maliki veya bütün paydaşlarının imzaları alınarak onaylanan ve elektronik ortamda tapu müdürlüğüne gönderilen mimarî proje ile yapı kullanma izin belgesi.

50. b) Bağımsız bölümlerin kullanılış tarzına, birden çok yapının varlığı halinde bu yapıların özelliğine göre 28 inci maddedeki esaslar çerçevesinde hazırlanmış, kat mülkiyetini kuran malik veya malikler tarafından imzalanmış bir yönetim plânı.” hükmünü, 50. maddesinin 2. fıkrası ise “…Tümü kargir olmıyan yapılarda kat mülkiyeti kurulamaz…” hükmünü içermektedir.

Bu hükümler göstermektedir ki, ortaklığın giderilmesi davalarında, kat mülkiyeti kurulmak suretiyle ortaklığın giderilmesini mirasçılar ya da ortak maliklerden birinin istemesi, taşınmazın üzerinde bulunan yapı veya yapıların kat mülkiyeti kurulmasına elverişli bulunması, bu yapı veya yapıların bağımsız bölümleri içermesi, bağımsız bölümlerin sayısının her paydaşa en az bir bağımsız bölüm tahsis edilmesine olanak vermesi ve KMK’nın 12. maddesinde belirtilen belgelerin ibrazı hâlinde, gayrimenkulün kat mülkiyetine çevrilerek payların denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı tahsisine karar verilmesi mümkündür.

Yargıtay uygulamalarında da istikrarlı bir şekilde kabul edildiği üzere tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hâle getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerekmektedir.

Hâl böyle olunca tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre Hukuk Genel Kurulunca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. 19. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Açıklanan nedenlerle; Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun geçici 3. maddesine göre uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA,

İstek hâlinde temyiz peşin harcının yatırana geri verilmesine, Aynı Kanunun 440. maddesi uyarınca kararın tebliğinden itibaren on beş gün içerisinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 03.06.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/253 K: 2003/270 T: 02.04.2003
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2020/220 K: 2020/726
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2012/1809 K: 2013/754 T: 22.05.2013

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2012/4841 K: 2012/6479 T: 29.05.2012

Kat Mülkiyeti Yasasının 12. maddesinde sayılan diğer belgelerin tamamlattırılması için kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen davacı tarafa yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar yerine getirildiği takdirde de; taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre, taksim yoksa çekilecek kura ile önce her paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten sonra gerekiyorsa bedel farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi, yönetim planını imzalamaktan kaçınması halinde imzalanmış sayılması suretiyle tahkikatın ikmal edilmesinden sonra kat mülkiyetine geçiş yoluyla ortaklığın giderilmesine; belirtilen koşulların oluşmaması halinde ancak, satışa karar verilmesi gerekir.

Dava, taşınmaz mal ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Davacılar vekili dava dilekçesinde, dava konusu Çapar Köyü 525 parsel sayılı ve Osmaniye Mahallesi 533 ada 150 parsel sayılı taşınmazların aynen taksimi veya mümkün olmadığı takdirde satış yoluyla ortaklığının giderilmesini istemiş, davalı taraf ise miras taksim sözleşmesi uyarınca aynen taksim suretiyle ortaklığın giderilmesini istemişler, mahkemece her iki taşınmaz yönünden ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

Dosyadaki yazılara, kararın dayandığı kanıtlarla yasal gerektirici nedenlere ve özellikle kanıtların takdirinde bir isabetsizlik görülmemesine göre sair temyiz itirazları yerinde değildir.

Ancak; Dava konusu Osmaniye Mahallesi 533 ada 150 parsel sayılı taşınmaz yönünden; Kat Mülkiyeti Yasası’nın 10. maddesi hükmüne göre kat mülkiyetine konu olmaya elverişli bir taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi davasında, ortak maliklerden birinin yargılamanın herhangi bir aşamasında paylaşmanın kat mülkiyeti kurulması yoluyla yapılmasını istemesi durumunda, hakim, Kat Mülkiyeti Yasası’ndaki yasal koşulların oluşması halinde ve 12. maddedeki belgeleri de tamamlattırıp taşınmaz mülkiyetinin kat mülkiyetine çevrilmesine ve paylar denkleştirilmek suretiyle bağımsız bölümlerin ortaklara ayrı ayrı özgülenmesine karar vermelidir.

Dosyada toplanan belge ve bilgilere, özellikle bilirkişi raporları içeriğine göre; dava konusu Osmaniye Mahallesi 533 ada 150 parsel sayılı taşınmazın üzerinde zemin+2 normal katlı yapı mevcut olup, ikisi dükkan, üçü mesken nitelikli ve müstakil kullanılmaya elverişli toplam beş adet bağımsız bölüm bulunmakta, taşınmazın tapuda tarafların murisi adına kayıtlı olup paydaş ve bağımsız bölümlerin sayısı itibariyle her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düştüğü, taşınmaz üzerindeki yapının Kat Mülkiyeti Yasası’nın 50/2. maddesi hükmüne uygun nitelikte olduğu anlaşılmaktadır.

Kat Mülkiyeti Yasası hükümlerine uygun olarak, üzerinde kat mülkiyetine elverişli yapı bulunan ortak taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilmesi için, üzerindeki yapının mimari projesine uygun biçimde tamamlanmış ya da projesi olmamakla birlikte fiili durumuna göre çizdirilmiş imara ve fenne uygunluğu ilgili makamca onaylanmış projesinin olması, bağımsız bölümlerinin başlı başına kullanmaya elverişli bulunması (M.1), yapının tümünün kargir olması (M.50/2) ve her paydaşa en az bir bağımsız bölüm düşmesi, ayrıca 12. maddede yazılı belgelerin (belediyeden onaylı proje, yapı kullanma izin belgesi ve yönetim planı) tamamlattırılması gerekmektedir. Bu koşulların gerçekleşmesi durumunda anılan Yasanın 10. maddesi hükmünce taşınmazda kat mülkiyetine geçilebilecek ve açılan davada ortaklığın bu yolda giderilmesine karar verilebilecektir.

Yargıtay’ın yerleşmiş uygulamalarında, tamamlanmış yapının fiili durumu ile onaylı projesi arasında aykırılıkların bulunması ya da yapının imara uygun ancak projesiz inşa edilmiş olması gibi kat mülkiyeti kurulmasına engel oluşturan eksikliklerin mevcut olduğu durumlarda hemen kat mülkiyeti kurulamayacağı sonucuna varılmayarak, bu eksikliklerin giderilip yasal koşullara uygun hale getirilmesi mümkün ise bunun isteyen tarafa tamamlattırılması yoluna gidilmesi gerektiği kabul edilmektedir.

Dava konusu taşınmazın üzerindeki yapı kagir olup paydaşlardan her birine en az bir bağımsız bölüm özgülenecek sayıda ve niteliktedir. Taşınmaz bu yönüyle üzerinde kat mülkiyeti kurulmasına elverişli ise de, kat mülkiyetine geçiş için bunlar yeterli olmayıp, yukarıda açıklanan diğer tüm koşulların (12. maddede yazılı belgelerin) varlığını da aramak gerekir.

Bu bakımdan somut olayda da mahkemece davaya konu taşınmaz üzerindeki yapının onaylı projesinin ve sonradan değişiklik yapılmış ise buna ilişkin tadilat projesinin olup olmadığının taraflara ve ilgili belediyeye sorulup etraflıca araştırılması, proje mevcut değilse, ilgili belediyeden alınacak ön bilgiye göre yapının mevcut haliyle imar mevzuatına ve bulunduğu yerin imar durumu ile fenne aykırılık oluşturmadığı veya imara ya da projeye aykırılıklar giderildiği takdirde onay verilebileceğinin saptanması halinde, öncelikle aykırılıkların giderilmesi daha sonra yapının fiili durumunu yansıtan projenin hazırlattırılıp, ilgili imar müdürlüğünün onayının ve buna bağlı olarak yapı kullanma izin belgesinin alınması, ayrıca Kat Mülkiyeti Yasasının 12. maddesinde sayılan diğer belgelerin tamamlattırılması için kat mülkiyetine geçiş suretiyle ortaklığın giderilmesini isteyen davacı tarafa yetki ve yeterli süre verilmesi, bu hususlar eksiksiz yerine getirildiği takdirde de; dava konusu taşınmaz üzerindeki yapıda her bir bağımsız bölümün (konumu, yüzölçümü, kullanım amacı ve eklentileri yerinde incelenip irdelenerek) değeri ve bu değere göre özgülenecek arsa payı uzman bilirkişi aracılığıyla saptanıp varsa fiili taksime göre, taksim yoksa çekilecek kura ile önce her paydaşa birer bağımsız bölüm özgülendikten sonra gerekiyorsa bedel farkı nedeni ile ödenecek ivaz da belirlenmek suretiyle payların denkleştirilmesi, yönetim planını paydaşların (tanınan süreye rağmen) imzalamaktan kaçınması halinde imzalanmış sayılması suretiyle tahkikatın ikmal edilmesinden sonra kat mülkiyetine geçiş yoluyla ortaklığın giderilmesine; belirtilen koşulların oluşmaması halinde ancak, satışa karar verilmesi gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2002/6218 K: 2002/7186 T: 24.06.2002
2. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2004/9838 K: 2005/1350 T: 28.02.2005
3. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2005/10996 K: 2006/774 T: 09.02.2006
4. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2004/7246 K: 2004/8379 T: 09.11.2004

ORTAKLIĞIN GİDERİLMESİ DAVALARI VEKALET ÜCRETİNE İLİŞKİN YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5320 K: 2014/9899 T: 15.09.2014

Özet: Dava konusu taşınmaz elbirliği mülkiyeti halinde olduğundan taşınmazın satış bedeli, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin paydaşlara mirasçılık belgesindeki payları dikkate alınarak dağıtılması gerekir.

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne, dava konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili temyiz etmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve dosya içeriğine göre davalı … vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Mahkemece paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının karar yerinde gösterilmesi gerekir. Satış bedelinin, satışına karar verilen taşınmaz paylı mülkiyet hükümlerine konu ise paydaşların tapudaki payları oranında, elbirliği halinde mülkiyet hükümlerine tabi olması halinde mirasçılık belgesindeki payları oranında hem paylı, hem de elbirliği mülkiyet halinin bir arada bulunması halinde ise tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Somut olayda, satışına karar verilen dava konusu taşınmaz elbirliği mülkiyeti halinde olduğundan taşınmazın satış bedeli, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin paydaşlara mirasçılık belgesindeki payları dikkate alınarak dağıtılması gerekirken tapu kaydına göre dağıtılması, öte yandan 492 Sayılı Harçlar Kanunu ve eki Tarifenin karar ve ilam harcına ilişkin hükmü uyarınca karar tarihi itibariyle gayrimenkulün satış bedeli üzerinden alınacak harcın “binde 11,38” olması gerekirken hüküm sonucunda “binde 9,9” olarak gösterilmesi doğru görülmemiş ise de bu hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nın 438/7. maddesi uyarınca hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle … vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bent uyarınca hüküm sonucunun harçla ilgili 4 no’lu bendin hüküm yerinden çıkarılarak yerine “Taşınmazın satış bedeli üzerinden binde 11,38 oranında karar ve ilam harcının dosya içerisindeki Diyarbakır Sulh Hukuk Mahkemesinin 20.05.2004 tarihli 2004/729-859 sayılı veraset belgesindeki payları oranında paydaşlardan alınmasına” ibaresinin eklenmesi, diğer yandan 3, 6, 7, 8 ve 9 no’lu benlerdeki “… tapu kaydındaki …” sözcüklerin hüküm yerinden çıkarılarak yerine “… Diyarbakır Sulh Hukuk Mahkemesinin 20.05.2004 tarihli 2004/729-859 sayılı veraset belgesindeki …” sözcüklerin eklenmesi suretiyle düzeltilmesine, hükmün DÜZELTİLMİŞ ve DEĞİŞTİRİLMİŞ bu şekli ile ONANMASINA, peşin harcın istek halinde yatırana iadesine, 15.09.2014 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/12525 K: 2015/3011 T: 18.03.2015

Özet: Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir. Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 5. maddesine göre, hangi aşamada olursa olsun dava ve icra takibini kabul eden avukat, tarifeler hükümleri ile belirli ücretin tamamına hak kazanır. Avukatın celselere katılması avukatlık ücretinin verilmesi için ön koşul olmayıp, taraf vekili olarak vekaletnamesini sunması tarifeler uyarınca hak ettiği ücretin tamamını kazanması için yeterlidir.

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, dava konusu 453 ada 24 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar … ve … vekili temyiz etmiştir. Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre davalılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 5. maddesine göre, hangi aşamada olursa olsun dava ve icra takibini kabul eden avukat, tarifeler hükümleri ile belirli ücretin tamamına hak kazanır. Avukatın celselere katılması avukatlık ücretinin verilmesi için ön koşul olmayıp, taraf vekili olarak vekaletnamesini sunması tarifeler uyarınca hak ettiği ücretin tamamını kazanması için yeterlidir.

Somut olayda, davalılar … ve … kendilerini vekille temsil ettirdikleri halde, vekillerinin duruşmalara katılmamış olması ve yazılı bir beyanda bulunmamış olması nedeniyle lehlerine vekalet ücreti takdir edilmemesi doğru görülmemiş ise de, bu husus kararın bozularak yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nın 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalılar … ve … vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine, (2) numaralı bent uyarınca kabulü ile hükmün sonuç kısmında altıncı bendin tamamen hükümden çıkarılarak yerine “6-Karar tarihinde yürürlükte bulunan AAÜT gereğince 1.100,00 TL maktu vekalet ücretinin veraset ilamındaki payları oranında paydaşlardan tahsili ile davalılar … ve …’a verilmesine” cümlesi eklenmek suretiyle hükmün DÜZELTİLMİŞ ve değiştirilmiş bu şekli ile ONANMASINA, peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde yatırana iadesine, 18.03.2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3552 K: 2021/796 T: 10.02.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda; davanın kabulü ile dava konusu 359, 413, 453 ve 1034 parsel sayılı taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; taraflardan kendisini vekil ile temsil ettiren … yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdiri gerekirken dava dışı …a vekalet ücreti takdir edilmesi doğru görülmemiştir. Ancak bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şeklinde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı … vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile; hüküm sonucunun 7. bendindeki “hisseleri alınarak” sözcüklerinden sonra gelen “davalı …a” sözcüklerinin hüküm sonucundan çıkartılarak yerine “davalı …’a” sözcüklerinin yazılmasına, hükmün DEĞİŞTİRİLMİŞ ve DÜZELTİLMİŞ bu şekliyle ONANMASINA, peşin alınan harcın yatırana iadesine, 10.02.2021 tarihinde oy birliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/3769 K: 2020/3166 T: 01.06.2020

Dava, İİK’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir.

Davacı vekili, davalı …’nun davacıya olan borcundan dolayı icra takibi başlatıldığını, borçlunun murisi …’in mülkiyetinde olan … ili, Merkez ilçesi, 3313 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ile 3313 ada 3 parsel sayılı taşınmazda bulunan 7 numaralı bağımsız bölüme borçlunun hissesine alacak nedeniyle haciz konulduğunu ve icra mahkemesinden iş bu davayı açmak üzere yetki verildiğini ileri sürerek, dava konusu taşınmazlarda ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Bir kısım davalılar davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlardaki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine dair verilen kararın davalılardan … vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 17.12.2018 günlü 2016/4334 Esas, 2018/9137 K sayılı ilamı ile “…. dava konusu kargir ev ve arsa niteliğindeki 3313 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ve 3313 ada 3 parsel sayılı taşınmazda bulunan 7 No’lu bağımsız bölüm üzerindeki elbirliği mülkiyeti 04.11.2015 tarihi itibari ile sona erdirilerek paylı mülkiyete dönüştürülmüştür. Borçlu davalı …’nun dava konusu taşınmazlarda 1/4’er pay sahibi olduğundan ve paylı mülkiyete konu taşınmazlarda alacaklı davacı tarafından haczedilen payların doğrudan icra yoluyla satışı istenebileceğinden; davacının bu davayı açmakta hukuki yararı kalmamıştır.” gerekçesiyle bozulmuştur.

Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda; davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı icra hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir.

Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

Somut olaya gelince; davanın açıldığı tarihte davalıların dava konusu taşınmazlarda elbirliği halinde malik olduğu, dava tarihinden sonra davalılardan … tarafından 17.03.2015 tarihinde … 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2015/185 Esas sayılı dosyası ile açtığı elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi istemli dava kabul edilmiş, iş bu davanın 2015/418 Karar sayılı 14.05.2015 tarihli kararının 01.07.2015 tarihinde kesinleşmesi üzerine hüküm infaz edilmiştir. 04.11.2015 tarihinde intikallerin yapıldığı ve davalı borçlu…’nun dava konusu taşınmazlarda paylı malik haline geldiği anlaşılmıştır. Bu durumda, davanın açıldığı tarihte davacının hukuki yararı bulunduğundan, davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi, yargılama giderlerinin borçlu davalı üzerinde bırakılması ve davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi gerekirken, davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi, davacı alacaklının yargılama giderlerinden sorumlu tutulması, davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş ise de belirtilen hususlar hükmün bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün 3 ve 6 numaralı bentlerinin hükümden çıkarılmasına, ayrı birer bent olarak “Davacı tarafından yapılan 888,40TL yargılama giderinin (350,00TL bilirkişi ücreti, 195,40TL keşif harcı, 343,00TL müzekkere ve tebligat masrafı) davalı borçlu …’ndan alınarak davacıya verilmesine”, “Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 2.268,00TL vekalet ücretinin davalı borçlu …’ndan alınarak davacıya verilmesine” kelimelerinin yazılmasına, hükmün DEĞİŞTİRİLMİŞ ve DÜZELTİLMİŞ bu şekliyle ONANMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, 01.06.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Dava, İİK’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir.

Davacı vekili, davalı …’nun davacıya olan borcundan dolayı icra takibi başlatıldığını, borçlunun murisi …’in mülkiyetinde olan … ili, Merkez ilçesi, 3313 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ile 3313 ada 3 parsel sayılı taşınmazda bulunan 7 numaralı bağımsız bölüme borçlunun hissesine alacak nedeniyle haciz konulduğunu ve icra mahkemesinden iş bu davayı açmak üzere yetki verildiğini ileri sürerek, dava konusu taşınmazlarda ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmesini talep etmiştir. Bir kısım davalılar davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlardaki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine dair verilen kararın davalılardan … vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 17.12.2018 günlü 2016/4334 Esas, 2018/9137 K sayılı ilamı ile “…. dava konusu kargir ev ve arsa niteliğindeki 3313 ada 2 parsel sayılı taşınmaz ve 3313 ada 3 parsel sayılı taşınmazda bulunan 7 No’lu bağımsız bölüm üzerindeki elbirliği mülkiyeti 04.11.2015 tarihi itibari ile sona erdirilerek paylı mülkiyete dönüştürülmüştür. Borçlu davalı …’nun dava konusu taşınmazlarda 1/4’er pay sahibi olduğundan ve paylı mülkiyete konu taşınmazlarda alacaklı davacı tarafından haczedilen payların doğrudan icra yoluyla satışı istenebileceğinden; davacının bu davayı açmakta hukuki yararı kalmamıştır.” gerekçesiyle bozulmuştur.

Mahkemece bozmaya uyularak yapılan yargılama sonunda; davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı icra hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir. Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

Somut olaya gelince; davanın açıldığı tarihte davalıların dava konusu taşınmazlarda elbirliği halinde malik olduğu, dava tarihinden sonra davalılardan … tarafından 17.03.2015 tarihinde … 1. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2015/185 Esas sayılı dosyası ile açtığı elbirliği mülkiyetinin paylı mülkiyete dönüştürülmesi istemli dava kabul edilmiş, iş bu davanın 2015/418 Karar sayılı 14.05.2015 tarihli kararının 01.07.2015 tarihinde kesinleşmesi üzerine hüküm infaz edilmiştir. 04.11.2015 tarihinde intikallerin yapıldığı ve davalı borçlu…’nun dava konusu taşınmazlarda paylı malik haline geldiği anlaşılmıştır. Bu durumda, davanın açıldığı tarihte davacının hukuki yararı bulunduğundan, davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi, yargılama giderlerinin borçlu davalı üzerinde bırakılması ve davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi gerekirken, davacı lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi, davacı alacaklının yargılama giderlerinden sorumlu tutulması, davalı lehine vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş ise de belirtilen hususlar hükmün bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle; davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün 3 ve 6 numaralı bentlerinin hükümden çıkarılmasına, ayrı birer bent olarak “Davacı tarafından yapılan 888,40TL yargılama giderinin (350,00TL bilirkişi ücreti, 195,40TL keşif harcı, 343,00TL müzekkere ve tebligat masrafı) davalı borçlu …’ndan alınarak davacıya verilmesine”, “Davacı kendisini vekil ile temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince 2.268,00TL vekalet ücretinin davalı borçlu …’ndan alınarak davacıya verilmesine” kelimelerinin yazılmasına, hükmün DEĞİŞTİRİLMİŞ ve DÜZELTİLMİŞ bu şekliyle ONANMASINA, peşin yatırılan harcın yatırana iadesine, 01.06.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalılar temyiz etmiştir.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde, kararının infazı için satış memuru görevlendirilmesi gerekli olmakla birlikte, isim belirtilmemesi ve vekalet ücretinin taraflardan hangi oranlarda tahsil edileceğinin hüküm sonucunda gösterilmesi gerekmektedir.

Somut olayda; mahkemece, satış için yazı işleri müdürünün görevlendirilmesi ibaresi gerekli ve yeterli iken, satış memurunun ismen gösterilmesi, vekalet ücretinin kimlerden hangi oranda alınacağının belirtilmemesi doğru görülmemiş ise de, belirtilen hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalıların temyiz itirazlarının kabulü ile, hükmün 4. bendinde bulunan “Müdürü …’ın” ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine “Müdürünün” ibaresinin eklenmesine, hükmün 9. bendinde bulunan “Davalılardan tahsili ile” ibaresinin hükümden çıkartılarak yerine “Tapudaki payları oranında taraflardan alınarak” ibaresinin eklenmesine, hükmün değiştirilmiş ve DÜZELTİLMİŞ bu şekliyle ONANMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, 11.03.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Asıl ve birleşen dava, 448 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili, davalılar-birleştirilen davada davacılar vekili ile davalı Hazine vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; dava konusu 448 parsel sayılı taşınmazın tapu kaydında kamulaştırma şerhi olduğu bulunduğundan yukarıda açıklanan ilkeler ışığında, mahkemece kamulaştırmaya ilişkin belgeler getirtilerek kamulaştırma işlemlerinin kesinleşip kesinleşmediğinin araştırılması, kamulaştırma işlemleri kesinleşmiş ise kamulaştırılan kısmın ifrazı için davacı tarafa uygun bir süre verilmesi ve taşınmazın kalan kısmının ortaklığının giderilmesine karar verilmesi gerekmektedir.

Öte yandan, dava konusu taşınmaz üzerinde davalı … lehine intifa hakkı bulunduğu anlaşıldığından 4721 sayılı TMK’nın yürürlüğe girdiği 01.01.2002 tarihinden sonra kurulan bu intifa hakkı ile ilgili TMK’nun 700.maddesi çerçevesinde araştırma ve değerlendirme yapıldıktan sonra oluşacak sonuca göre bir karar verilmesi gerekirken bu konuda herhangi bir hüküm kurulmaması doğru değildir.

Taşınmazda pay sahibi olan davalı Hazine 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince harçtan muaf olduğu halde başvurma harcı ve peşin harç ile satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranındaki harçtan taraflarla birlikte sorumlu tutulması doğru görülmemiştir.

Yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara satış bedelinin dağıtılmasındaki oranlarda yükletilmesi gerekirken yazılı olduğu şekilde tapu kaydındaki payları oranında yükletilmesi doğru de değildir.

Mahkemece, değinilen hususlar gözetilmeksizin yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/2442 K: 2020/2972 T: 10.03.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece bozma ilamına uyularak davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davalılar … vekili, … vekili ile davalı … temyiz etmişlerdir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere, dosya kapsamına göre davalı … vekili ile…tüm, davalı … vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine,

Davalı … vekilinin vekalet ücreti bakımından temyiz itirazına gelince; davalı … kendisini vekille temsil ettirdiğinden, karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesine göre maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, vekalet ücretine hükmedilmemiş olması doğru değil ise de, bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HMK’nun 370/II. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hüküm sonucuna 11. bent olarak ”Davalı … kendisini bir vekille temsil ettirdiğinden karar tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca 2.268,00TL maktu vekalet ücretinin paydaşlardan payları oranında alınarak davalı …’e verilmesine” cümlesinin eklenmesi suretiyle düzeltilmesine, hükmün DEĞİŞTİRİLMİŞ VE DÜZELTİLMİŞ BU ŞEKLİYLE ONANMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, 10.03.2020 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7287 K: 2014/8274 T: 19.06.2014

Davacı vekili tarafından, davalı aleyhine 22.01.2013 gününde verilen dilekçe ile ortaklığın giderilmesi istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kabulüne dair verilen 07.11.2013 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davalı kayyum vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü davalı kayyum vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; dava konusu.. ve.. parsel sayılı taşınmazlar yargılama sırasında yenileme sonucu ..ada..ve..parsel numarasını almışlardır. Mahkemece hükümden önce oluşan bu ada ve parsel numaraları üzerinden karar verilmesi gerekirken son tapu kaydı dikkate alınmaksızın kapalı kayıt üzerinden ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Bu hususun yanında davalı kayyum kendisini vekille temsil ettirmiş olduğu halde yararına vekalet ücreti takdir edilmemesi de isabetli olmamıştır. Hükmün açıklanan nedenlerle bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda yazılı nedenlerle davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 19.06.2014 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18762 K: 2020/5922 T: 07.10.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/336 K: 2021/2489 T: 05.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/751 K: 2021/1659 T: 10.03.2021

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/817 K: 2020/6849 T: 04.11.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kısmen kabulü, kısmen reddi ile dava konusu 169 ada, 33 ve 34 parseldeki taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış sureti ile giderilmesine, davalı … yönünden ise davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili vekalet ücreti yönünden temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları paylı ve elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi mallarda paydaşlar veya ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davasını paydaşlardan (ortaklardan) biri veya birkaçı diğer paydaşlara (ortaklara) karşı açar. Taraf teşkili kamu düzenine ilişkin olup, re’sen yargılamanın her aşamasında göz önünde bulundurulması gerekir. HMK.’nun 27. maddesi hükmü uyarınca, davanın tarafları, müdahiller ve yargılamanın diğer ilgilileri, kendi haklarıyla bağlı olarak hukuki dinlenilme hakkına sahiptirler. Hukuki dinlenilme hakkı, Anayasının 36. maddesinde ve Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 6. maddesinde düzenlenen adil yargılama hakkının en önemli unsurudur. Bu itibarla, paydaşlardan veya ortaklardan birisinin ölmesi halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Mahkemece paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde ise, satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir. Satış bedelinin, satışına karar verilen taşınmaz paylı mülkiyet hükümlerine konu ise paydaşların tapudaki payları oranında, elbirliği halinde mülkiyet hükümlerine tabi olması halinde mirasçılık belgesindeki payları oranında hem paylı hem de elbirliği mülkiyet halinin bir arada bulunması halinde ise tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına karar verilmesi gerekir.

Somut olaya gelince, Dava konusu taşınmazda paydaş olan …’ın ve …’ın mirasçılık belgeleri temin edilmeden karar verildiği anlaşılmıştır. Dosya kapsamında bulunan nüfus kaydına göre, …’ın kızı olan ve evlenerek B…..l ilçesi, …Köyü, cilt 103, hane 1’de nüfusa tescil edilmiş olan …. isimli mirasçı bulunmaktadır. Mahkemece … ve ….’a ilişkin mirasçılık belgeleri temin edilerek, tüm mirasçıların davada taraf olmalarının sağlanması gerekirken taraf teşkili sağlanmadan ve mirasçı … yönünden davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine karar verilmesi doğru görülmemiştir.

Kabule göre, mahkemece, ortaklığın “Genel açık arttırma yöntemi ile yapılacak satışla” giderilmesine karar verilmesi ve davalılardan …, … ve … kendilerini ayrı ayrı vekiller tarafından temsil ettirdikleri için her bir taraf lehine ayrı vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken tek vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Dava, İcra ve İflas Kanunu’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı icra hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir. Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

Somut olaya gelince; davanın açıldığı tarihte davalıların dava konusu taşınmazda elbirliği halinde malik olduğu, dava açıldıktan sonra 24.12.2015 tarihinde intikallerin yapıldığı ve davalı borçlu …’ın paylı malik haline geldiği anlaşılmıştır. Bu durumda, davanın açıldığı tarihte davacının hukuki yararı bulunduğundan, yargılama giderlerinin davalılar üzerinde bırakılması ve davalılar lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi gerekirken, davacı alacaklının yargılama giderlerinden sorumlu tutulması, davalılar lehine vekalet ücretine hükmedilmesi ve alacaklı olan davacının Bursa 3. İcra Müdürlüğünün 2014/2483 Esas sayılı dosyası ile icra takibi yapmasına rağmen, mahkemenin gerekçeli kararında icra dairesinin “6. İcra Müdürlüğü” olarak yazılması doğru görülmemiş ise de belirtilen hususlar hükmün bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3652 K: 2020/7165 T: 11.11.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/3618 K: 2020/3393 T: 04.06.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/3618 K: 2020/3393 T: 04.06.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı Hazine vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 13/j maddesi gereğince taşınmazda pay sahibi olan Maliye Hazinesi harçtan muaftır.

Somut olayda; vekil ile temsil olunan davalı Hazine yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir olunmaması ve 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince taşınmazda pay sahibi olan Maliye Hazinesi harçtan muaf olduğu halde, hükmün 3. bendinde satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranında harç ile yükümlü tutulması doğru görülmemiş olup, bu hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şeklinde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/751 K: 2021/1659 T: 10.03.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya kapsamına göre davalı vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2)Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; mahkemece, dava konusu taşınmaz hakkında satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verildiğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekirken satış bedelinden alınarak taraflara verilmesine dair hüküm kurulması doğru görülmemiş ise de; bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020

Dava, İİK’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile 267 ada 52 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

Somut olaya gelince; dava İİK’nun 121. maddesine göre dava konusu taşınmaza ortak olmayan alacaklının … İcra Hukuk Mahkemesi’nden 2014/12 E. 2014/15 K. sayılı ilamı ile aldığı yetkiye dayanarak açtığı ortaklığın giderilmesi davasıdır. Davacının dava konusu 267 ada 52 parsel sayılı taşınmazda payı bulunmadığından kabulüne karar verilen davada yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden sorumluluğu bulunmamaktadır. Mahkemece, hükmün 6. ve 7. bendinde davacı vekilinin yargılama gideri ve vekalet ücreti ile sorumlu tutulması doğru görülmemiş ise de belirtilen hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3652 K: 2020/7165 T: 11.11.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre davalı vekilinin aşağıdaki (2) numaralı bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2)Davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince; Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.

Taraflar arasında Hazine’nin bulunması halinde ise; 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince Hazine harçtan muaf olduğundan bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Öte yandan; mahkemece, ortaklığın “genel açık arttırma yöntemi ile yapılacak satışla” ortaklığın giderilmesine karar verilirken, satış yönteminin de belirtilmesi gereklidir.

Somut olaya gelince; mahkemece ortaklığın giderilmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamakla birlikte ortaklığın giderilmesine karar verilirken satış yönteminin belirtilmemesi doğru değildir. Yine, 764 ada 12 parsel, 766 ada 3 parsel sayılı taşınmazlarda hissedar olan Hazine’nin 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince harçtan muaf olduğu halde peşin ve başvuru harcı ile birlikte satış bedeli üzerinden alınması gereken binde 11,38 oranındaki harçtan yükümlü tutulması ve ortaklığın giderilmesi davasının kabulüne karar verildiği halde kendisini vekille temsil ettiren davalı … yararına vekalet ücreti hükmedilmemesi doğru görülmemiş ise de bu hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/702 K: 2020/2433 T: 28.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/2663 K: 2020/5364 T: 23.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17352 K: 2020/4675 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/817 K: 2020/6849 T: 04.11.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18275 K: 2020/6067 T: 12.10.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi ve ecrimisil istemlerine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne ve dava konusu 271 ada 74 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki 2 ve 4 numaralı bağımsız bölümlerdeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine, davacının tazminat talebine yönelik davasının harç yatırılmamış olması nedeniyle HMK m.150 gereğince açılmamış sayılmasına karar verilmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Somut olayda; Dava konusu taşınmazlarda tapu kayıt maliki görünen … ile davalı …’ın aynı kişi olup olmadığı anlaşılamadığından, mahkemece adı geçen tapu malikiyle davalının aynı kişi olup olmadığının belirlenmesi, aynı kişi olması halinde tapuda isim tashihi için süre verilmesi aksi halde sağ ise kendisinin, ölü ise ibraz ettirilecek mirasçılık belgesine göre tespit edilecek mirasçılarının davada yer almasının sağlanması gerekir.

Ortaklığın giderilmesi davaları iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardan olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir. Mahkemece, vekil ile temsil olunan bir kısım davalılar yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir olunmaması ve davacılar kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden davacılar lehine tek vekalet ücreti takdiri gerekirken her bir davacı için vekil lehine vekalet ücreti takdiri de doğru görülmemiştir.

Mahkemece, eksik taraf teşkili ile yukarıda değinilen hususlar gözetilmeden işin esasına yönelik hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeplerle kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3652 K: 2020/7165 T: 11.11.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12612 K: 2020/500 T: 16.01.2020

Dava, İcra ve İflas Kanunu’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere, dosya kapsamına göre davalı … Belediye Başkanlığı vekili ile davalı … vekilinin tüm, bir kısım davalılar vekilinin ise aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazlarının reddine,

2)Bir kısım davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince;

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 330. maddesi uyarınca davayı vekil ile takip eden taraf yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerekmektedir. HMK’nin 332 /1 ve 2 maddesi gereği yargılama giderlerine mahkemece re’sen hükmedilir. Yargılama gideri tutarı, hangi tarafa ve hangi oranda yükletildiği ve dökümü hüküm altında gösterilir. Bu yargılama giderleri, hem davayı kazanan tarafça daha önce peşin olarak ödenen hem de dava sonunda ödenmesi gereken harç ve masraflar ile yargılama gideri olan vekalet ücretidir. Davada haklı çıkan taraf kendisini vekille temsil ettirmiş ise vekalet ücreti diğer yargılama giderleri gibi haksız çıkan taraftan alınarak haklı çıkan “Tarafa” verilir. Ancak paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin “Taraflara” payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece davalılardan … vd. kendilerini bir vekil ile temsil ettirdikleri göz önüne alınarak 6100 Sayılı HMK’nin 330. maddesi uyarınca davayı vekil ile takip eden davalılar yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş ise de bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/339 K: 2021/1122 T: 22.02.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18111 K: 2020/5534 T: 28.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17352 K: 2020/4675 T: 08.09.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir, Mahkemece, davanın kabulüne dava konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı kayyım vekili ve davalı … vekili temyiz etmişlerdir.

Davalı kayyım vekilinin temyiz itirazlarına gelince; Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; vekil ile temsil olunan davalı kayyım yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir olunmaması doğru görülmemiştir. Ancak bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şeklinde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı, dava konusu altı adet taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep ve dava etmiştir. Bir kısım davalılar vekili, muhdesat iddiasında bulunmuştur. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili temyiz etmiştir.

Bir kısım davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince, Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının, satış bedeli, harç ve yargılama giderlerinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 332/1 ve 2. maddesi gereği yargılama giderlerine mahkemece re’sen hükmedilir. Yargılama gideri tutarı, hangi tarafa ve hangi oranda yükletildiği ve dökümü hüküm altında gösterilir. Bu yargılama giderleri, hem davayı kazanan tarafça daha önce peşin olarak ödenen hem de dava sonunda ödenmesi gereken harç ve masraflar ile yargılama gideri olan vekalet ücretidir. Davada haklı çıkan taraf kendisini vekille temsil ettirmiş ise vekalet ücreti diğer yargılama giderleri gibi haksız çıkan taraftan alınarak haklı çıkan “Tarafa” verilir. Ancak paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin “Taraflara” payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece, vekil ile temsil olunan bir kısım davalılar yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir olunmaması ve dava konusu bir kısım taşınmazlar için satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hükümde gösterilmemiş olması doğru görülmemiş ise de; belirtilen hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/702 K: 2020/2433 T: 28.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/2663 K: 2020/5364 T: 23.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12612 K: 2020/500 T: 16.01.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/817 K: 2020/6849 T: 04.11.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3652 K: 2020/7165 T: 11.11.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlar ile araç üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü; davalı …, davalılar … vd. vekili ve dahili davalı … vekili temyiz etmişlerdir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir. Diğer temyiz itirazlarına gelince;

Ortaklığın giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasındaki mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Ortaklığın giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Dava konusu olaya gelince; dahili davalı … vekili, karar tarihi olan 03.05.2016 tarihinden sonra, 04.05.2016 tarihinde vekaletname sunduğundan lehine vekalet ücreti takdir edilmemesinde hukuka aykırılık görülmemiştir. Ancak yargılama aşamasında kendisini ortak vekil ile temsil ettiren davalılar … vd. yararına vekalet ücreti takdir edilmesi gerekirken, lehlerine vekalet ücreti takdir edilmemesi, satış bedeli ve harcın dağıtılmasında ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin alınmasında esas alınan mirasçılık belgesi bilgilerinin yanlış gösterilmiş olması doğru görülmemiş ise de bu hususlar, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nın 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/751 K: 2021/1659 T: 10.03.2021

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/336 K: 2021/2489 T: 05.04.2021

Dava, İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak, alacaklı tarafından açılan, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile; … ili, … ilçesi, … Köyü, 121 ada, 8 parsel, 121 ada, 4 parsel ve 121 ada, 2 parsel sayılı taşınmazların üzerindeki muhtesat ve varsa yükümlülükleri ile birlikte satış suretiyle ortaklığının giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı icra hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir. Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

Ayrıca 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 330. maddesi uyarınca davayı vekil ile takip eden taraf yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerekmektedir. HMK’nin 332 /1 ve 2 maddesi gereği yargılama giderlerine mahkemece re’sen hükmedilir. Yargılama gideri tutarı, hangi tarafa ve hangi oranda yükletildiği ve dökümü hüküm altında gösterilir. Bu yargılama giderleri, hem davayı kazanan tarafça daha önce peşin olarak ödenen hem de dava sonunda ödenmesi gereken harç ve masraflar ile yargılama gideri olan vekalet ücretidir. Davada haklı çıkan taraf kendisini vekille temsil ettirmiş ise vekalet ücreti diğer yargılama giderleri gibi haksız çıkan taraftan alınarak haklı çıkan “Tarafa” verilir. Ancak paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin “Taraflara” payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece davacı …’in davada kendisini bir vekil ile temsil ettirdiği göz önüne alınarak 6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 330. maddesi uyarınca davayı vekil ile takip eden davacı yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş ise de; bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davalı … vekili ve davalı … temyiz etmişlerdir.

1)Yapılan yargılamaya toplanan deliller ve dosya içeriğine göre davalı …’in temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2)Davalı … vekilinin temyiz itirazlarına gelince; paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; davacı …’in, yargılama sırasında 07.10.2012 tarihinde vefat ettiği, mirasçılarından …in vefat eden davacı … vekiline vekaletname vererek davayı takip ettikleri halde karar başlığında davacı olarak gösterilmeyip yargılama sırasında vefat eden …’in davacı olarak gösterilmesi mahallinde düzeltilebilecek maddi hata olduğu anlaşılmaktadır. Ancak hükmün 5. bendinde vefat eden mirasçı yararına vekalet ücreti takdir edilmesi ve hükmün 6. bendinde ise davacı olarak davayı takip eden … mirasçılarından …r’in davalı olarak gösterilerek lehlerine vekalet ücreti takdirine karar verilmesinin infazda tereddüte yol açacağı anlaşılmaktadır. Öte yandan davalı … kendisini vekil ile temsil ettirdiği halde yararına vekalet ücreti takdir edilmemesi doğru görülmemiş ise de, bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nın 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzelterek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17352 K: 2020/4675 T: 08.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile 7663 parsel sayılı taşınmazda ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili vekalet ücreti yönünden temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; vekil ile temsil olunan bir kısım davalılar yararına Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca vekalet ücreti takdir olunmaması doğru görülmemiştir. Ancak bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şeklinde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18111 K: 2020/5534 T: 28.09.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece; davanın kabulü ile;…, 647 parsel sayılı taşınmazda bulunan ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olayda; mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş olup, hüküm tarihinde yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesinin 6. maddesi uyarınca yargılamada kendisini vekille temsil ettiren davalı … yararına 1.500,00 TL maktu vekalet ücreti takdiri gerekirken vekalet ücretine hükmedilmemesi doğru görülmemiş ise de, bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi uyarınca hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/794 K: 2020/7210 T: 12.11.2020

Dava, İcra ve İflas Kanununun 121.maddesi uyarınca açılan ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

HMK’nın 332 /1 ve 2 maddesi gereği yargılama giderlerine mahkemece re’sen hükmedilir. Yargılama gideri tutarı, hangi tarafa ve hangi oranda yükletildiği ve dökümü hüküm altında gösterilir. Bu yargılama giderleri, hem davayı kazanan tarafça daha önce peşin olarak ödenen hem de dava sonunda ödenmesi gereken harç ve masraflar ile yargılama gideri olan vekalet ücretidir. Davada haklı çıkan taraf kendisini vekille temsil ettirmiş ise vekalet ücreti diğer yargılama giderleri gibi haksız çıkan taraftan alınarak haklı çıkan “tarafa” verilir. Ancak paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin “taraflara” payları oranında yükletilmesi gerekir. İİK’nın 121. maddesi uyarınca yetki belgesine dayalı olarak açılan ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkin davalarda, davacı alacaklının taşınmazda payı bulunmadığından ve alacağını tahsile yönelik olarak dava açıldığından mahkemece alacaklı davacı yönünden yargılama giderlerine HMK’nin 332. maddesi gereğince hükmedilmelidir

Somut olaya gelince; mahkemece, yargılama giderleri ile vekalet ücretinin paydaşlardan satış bedelinin dağıtılmasındaki oranlarda tahsiline karar verilmesi gerekirken davacı aleyhine yargılama gideri ve vekalet ücretine hükmedilmesi doğru görülmemiş ise de belirtilen hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden HUMK’nin 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/244 K: 2020/6856 T: 04.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18111 K: 2020/5534 T: 28.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18275 K: 2020/6067 T: 12.10.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/2442 K: 2020/2972 T: 10.03.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/2663 K: 2020/5364 T: 23.09.2020

Asıl ve birleştirilen davalar, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece bozma ilamına uyularak asıl davanın reddine, birleştirilen davaların kabulüne, dava konusu 2098 ada 21 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili temyiz etmişlerdir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının ve harcın taraflardan hangi oranlarda tahsil edileceğinin hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında, b) Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c) Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/336 K: 2021/2489 T: 05.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/751 K: 2021/1659 T: 10.03.2021

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne dava konusu 24 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Paydaşlığın giderilmesi davasını paydaşlardan biri veya birkaçı diğer paydaşlara karşı açar. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunun 27. maddesi uyarınca davada bütün paydaşların yer alması zorunludur. Paydaşlardan veya ortaklardan birinin ölümü halinde alınacak mirasçılık belgesine göre mirasçılarının davaya katılmaları sağlandıktan sonra işin esasının incelenmesi gerekir.

Bunun yanı sıra; davacı taraf dava dilekçesinde, 15 parsel sayılı taşınmazın da ortaklığının giderilmesini talep ettiği halde mahkemece, söz konusu taşınmaz hakkında olumlu veya olumsuz bir karar verilmemiştir.

Kabule göre de; paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden, yargılama giderlerinin davalılar üzerinde bırakılması, davalı … davada vekille temsil edildiği halde lehine vekalet ücretine hükmedilmemesi; karar tarihi itibariyle satış bedeli üzerinden hesaplanacak binde 9 harcın paydaşlardan satış bedelinin dağıtılmasına ilişkin oranlarda tahsiline karar verilmekle yetinilmesi gerekirken, hüküm sonucunun 3. bendinde, taşınmazın inşaat bilirkişisi tarafından belirlenen değeri üzerinden karar ve ilam harcı hesaplanmak suretiyle taraflardan tahsiline karar verilmesi ve Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi uyarınca ortaklığın giderilmesi davalarında maktu vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiği halde nispi vekalet ücretine hükmedilmesi de doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/339 K: 2021/1122 T: 22.02.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, bozmaya uyularak yapılan yargılama sonucu, davanın kabulü ile ortaklığın satış yoluyla giderilmesine dair verilen 29.09.2015 tarihli ikinci kararın, davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine bu kez Dairemizin 20.09.2016 tarihli ve 2016/3353 Esas, 7089 Karar sayılı ilamı ile özetle; dosya içerisindeki bilgi ve belgelerden davalı …’ün ölü olduğu, ancak bu durumun nüfus kayıtlarına işlenmediği anlaşıldığından, davacı vekiline yetki ve süre verilerek davalının ölü olduğunun nüfus kayıtlarına işlenmesinin sağlanması ve temin edilecek mirasçılık belgesine göre yasal mirasçılarının davaya dahil edilerek taraf teşkili sağlandıktan sonra işin esası hakkında bir karar verilmesi gereğine değinilerek hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

Mahkemece, bozmaya uyularak davacı vekiline verilen sürede, davalı …’ün ölümünün nüfus kayıtlarına işlenmesi sağlanmış ve verasete esas nüfus kaydına göre tespit edilen yasal mirasçılarına tebligat çıkarılmış; mirasçılardan … ile … duruşmaya katılarak davanın reddini savunmuşlardır.

Davacı …’nun 23.10.2017 tarihinde ölümü üzerine de davacı vekili tarafından, müteveffaya ait mirasçılık belgesi ile mirasçılarından alınan vekaletnamenin sunulduğu anlaşılmıştır.

Mahkemece, yapılan yargılama sonucunda, davanın kabulü ile dava konusu 516 ada 5 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre, dahili davalı … vekilinin tüm; davalı Hazine vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, bu nedenle reddine karar vermek gerekmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde, satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir. Bunun yanı sıra, yargılamada kendisini vekille temsil ettiren taraflar yararına vekalet ücretine hükmedilmeli ve satış bedelinin dağıtılmasındaki oranlarda paydaşlardan tahsiline karar verilmelidir.

Somut olaya gelince, dava konusu taşınmazda paydaş olan davalı Hazine, yargılamada vekille temsil edilmesine rağmen lehine vekalet ücreti hükmedilmemesi doğru görülmemiş ise de, bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, HUMK’nun 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/702 K: 2020/2433 T: 28.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/794 K: 2020/7210 T: 12.11.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12612 K: 2020/500 T: 16.01.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/817 K: 2020/6849 T: 04.11.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/18762 K: 2020/5922 T: 07.10.2020

Dava, 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi uyarınca yetki belgesine dayalı olarak açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, elbirliği mülkiyeti müşterek mülkiyete çevrildiğinden konusu kalmayan davanın esası hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir. Hükmü, bir kısım davalılar vekili temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden 2004 sayılı İcra ve İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bunun için icra hakiminden yetki belgesi alınması zorunludur. İcra hakiminden yetki belgesi almadan doğrudan doğruya veya yetkisi olmayan icra müdürünün verdiği yetki belgesine dayanılarak dava açılması halinde dava hemen reddedilmeyip davacı tarafa icra hakiminden yetki belgesi almak üzere süre verilmelidir.

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir.

6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 331. maddesinin 1. fıkrasına göre; “Davanın konusuz kalması sebebiyle davanın esası hakkında bir karar verilmesine gerek bulunmayan hâllerde, hâkim, davanın açıldığı tarihteki tarafların haklılık durumuna göre yargılama giderlerini takdir ve hükmeder.”

Somut olaya gelince; mahkemece yargılama sırasında davalı borçlunun payı müşterek mülkiyete çevrildiğinden davanın konusuz kalması sebebiyle esas hakkında karar verilmesine yer olmadığına, yargılama giderlerinin ve vekalet ücretinin davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiş ise de; davacı alacaklının dava tarihi itibariyle dava açmakta hukuki yararının bulunduğu, öte yandan dava açılmasına davalı borçlu dışında kalan diğer davalıların da sebebiyet vermediği anlaşıldığından, dava tarihindeki haklılık durumuna göre yargılama gideri ve bu gider içerisinde yer alan vekalet ücretinin sadece davalı borçlu … üzerinde bırakılması gerekirken davalıların tamamına yükletilmesi doğru görülmemiş, bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şeklinde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020

Dava, İİK’nun 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak alacaklı tarafından açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, dava konusu taşınmazlardaki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir.

Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre davalı … vekilinin tüm, davalı Hazine vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş ve reddi gerekmiştir

Davalı … vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince; Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.

Taraflar arasında Hazine’nin bulunması halinde ise; 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince Hazine harçtan muaf olduğundan bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Somut olaya gelince; mahkemece ortaklığın giderilmesine karar verilmesinde bir isabetsizlik bulunmamakla birlikte 220 ada 4 parsel sayılı taşınmazda hissedar Hazine’nin 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince harçtan muaf olduğu halde harçla yükümlü tutulması ve harcın kimlerden ve ne nispette alınacağının belirtilmemesi doğru değil ise de; bu husus kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/750 K: 2021/2635 T: 08.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/3652 K: 2020/7165 T: 11.11.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2019/3618 K: 2020/3393 T: 04.06.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı Hazine vekili temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir. Taraflar arasında Hazinenin bulunması halinde ise, 492 Sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince Hazine harçtan muaf olduğundan bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Somut olayda; dava konusu 144 ada 79 parsel sayılı taşınmazda pay sahibi davalı …, Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince harçtan muaf olduğundan hazine payına düşen harca ilişkin hüküm kurulmaz. Bu nedenle hüküm fıkrasının; 9. bendinin hükmünden çıkartılmasına, 6. bendindeki satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranındaki ilam harcının tahsilinde tarafların sorumluluğunun gösterilmemesi Maliye Hazinesinin de yükümlü tutulması sonucunu doğuracağından doğru görülmemiş ise de; bu husus, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/339 K: 2021/1122 T: 22.02.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Mahkemece davanın kabulü ile; …Mahallesi, 4388 ada, 7 parsel sayılı taşınmazın üzerindeki ortaklığın satış sureti ile giderilmesine, satışın umum arasında açık artırma yolu ile yapılmasına” karar verilmiş; davacı vekilinin kararı tavzih etmesi üzerine ise “30/06/2016 tarihli gerekçeli kararın davalılar kısmında 2, 3, 4, 7, 8 ve 12 No’lu maddelerde davalı olarak gösterilen kişilerin hüküm fıkrasından çıkarılmalarına şeklinde gerekçeli kararın düzeltilmesine ve diğer taraflara tebliğine” karar verilmiştir. Hükmü ve tashih kararını davalılardan Maliye Hazinesi vekili temyiz etmiştir.

1) Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya kapsamına göre davalılardan Maliye Hazinesi vekilinin aşağıdaki bendin dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2) Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir. Taraflar arasında Hazinenin bulunması halinde ise, 492 Sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince Hazine harçtan muaf olduğundan bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Somut olayda; Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince, taşınmazda 34/149 oranında pay sahibi olan davalılardan Maliye Hazinesi harçtan muaf olduğu halde, hükmün 3. bendindeki satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranındaki ilam harcından Maliye Hazinesinin yükümlü tutulması doğru görülmemişse de; bu husus, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 Sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/244 K: 2020/6856 T: 04.11.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu 10 adet taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verilmiştir.

Dava konusu diğer taşınmazlar yönünden yapılan temyiz incelenmesinde; Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.

Öte yandan; 492 sayılı Harçlar Kanunu ve eki Tarifenin, “Karar ve ilam harcı başlıklı” 1. maddesinin (c) fıkrası hükmü uyarınca paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde, gayrimenkulün satış bedeli üzerinden binde 11,38 oranında karar ve ilam harcı alınması gerekir.

Somut olayda mahkemece; dava konusu taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış yoluyla giderilmesine karar verildiğine göre, yargılama giderlerinin paydaşlardan payları oranında alınmasına karar verilmesi ve taşınmazların satış bedeli üzerinden binde 11,38 oranında nispi harç alınmasına karar verilmesi gerekirken bu yönde hüküm kurulmaması sadece peşin harcın paydaşlara yükletilmesi doğru görülmemişse de, bu hususlar kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince 42, 52, 110, 388, 1270, 1280, 1301, 1310 ve 1313 parsel sayılı taşınmazlar yönünden hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/702 K: 2020/2433 T: 28.02.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davalı Hazine vekili, Hazine payının davacılara taşınmazdaki hisseleri oranında rayiç değer üzerinden satışının mümkün olduğunu, bu şekilde uzlaşma sağlanabileceğini belirterek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, davanın kabulüne dair verilen kararın davalı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine Dairemizin 31.10.2017 tarihli 2017/4042 Esas, 2017/7914 Karar sayılı ilamı ile “….Dava konusu taşınmazda davacıların 1/2’şer pay sahibi olduğu taşınmazın tapu kaydında beyanlar hanesinde “1783 m2 fazlalık, 27.02.1954 tarih ve 224 sayılı tezkere ile Defterdarlık makamına bildirilmiştir.” şeklinde şerh bulunmaktadır. … 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 25.09.2014 tarihli, 2014/34 Esas, 2014/346 sayılı Kararı ile “2095 ada 2 parseldeki Hazine fazlalığı şerhinin terkini ve paya dönüştürülmesi talebinin kabulü ile … hissesinin 466025/984400, … hissesinin 466025/984400 ve davalı Hazine hissesinin 52350/984400 pay olarak tapuya tesciline” karar verildiği, kararın henüz kesinleşip tapuya tescil edilmediği anlaşılmaktadır. Mahkemece, belirtilen kararın kesinleşmesinin beklenilmesi ve ondan sonra işin esası hakkında karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiştir” gerekçesiyle hükmün bozulmasına karar verilmiştir.

Mahkemece, bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davalı Hazine vekili kararı harç yönünden temyiz etmiştir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir. Taraflar arasında Hazinenin bulunması halinde ise, 492 Sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince Hazine harçtan muaf olduğundan bu hususun göz önünde bulundurulması gerekmektedir.

Somut olayda; Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince, taşınmazda 1047/19688 oranında pay sahibi olan davalı … harçtan muaf olduğu halde, hükmün 4. bendindeki satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranındaki ilam harcından Maliye Hazinesinin yükümlü tutulması doğru görülmemiş ise de; bu husus, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/2663 K: 2020/5364 T: 23.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/17352 K: 2020/4675 T: 08.09.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlarda ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve tüm dosya içeriğine göre davalı … vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2)Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının ve harcın taraflardan hangi oranlarda tahsil edileceğinin hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında, b) Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c) Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; satış bedelinin paydaşlara tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki payları oranında dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken mahkemece yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş ise de; bu husus, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/2613 K: 2021/3023 T: 22.04.2021

Dava, ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmazlarda ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davacılar vekili temyiz etmiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve tüm dosya içeriğine göre davacılar vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2)Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalardır.

Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satışın nasıl yapılacağının ve satış bedelinin ne şekilde dağıtılacağının ve harcın taraflardan hangi oranlarda tahsil edileceğinin hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında, b) Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c) Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları iki taraflı, taraflar için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi gerekir.

Somut olaya gelince; satış bedelinin paydaşlara tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki payları oranında dağıtılmasına karar verilmesi gerekirken mahkemece yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş ise de; bu husus, kararın bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanununun 438/7. maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1302 K: 2020/4323 T: 02.07.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1577 K: 2020/4652 T: 08.09.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/402 K: 2020/1970 T: 19.02.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/15218 K: 2020/3039 T: 11.03.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

Dava, ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulü ile dava konusu taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesine karar vermiştir.

1)Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre davalı … vekilinin aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan temyiz itirazları yerinde görülmemiş reddi gerekmiştir.

2)Davalı … vekilinin diğer temyiz itirazlarına gelince;

Paydaşlığın (ortaklığın) giderilmesi davaları, paylı mülkiyet veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallarda paydaşlar (ortaklar) arasında mevcut birlikte mülkiyet ilişkisini sona erdirip ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı, tarafları için benzer sonuçlar doğuran davalar olup, sonuçta kazanan ve kaybeden taraftan söz edilemeyeceğinden yargılama giderleri ve vekalet ücretinin taraflara payları oranında yükletilmesi; karar ve ilam harcının ise dava konusu taşınmazın satış bedeli üzerinden hesap edilip taraflardan payları oranında tahsiline karar verilmesi gerekir.

Öte yandan, 492 sayılı Harçlar Kanununun 13/j maddesi gereğince taşınmazda hak sahibi olan davalı Hazine harçtan muaftır.

Somut olayda, Hazine harçtan muaf olduğu halde hükmün 4. bendinde satış bedeli üzerinden alınacak binde 11,38 oranındaki harçtan taraflarla birlikte yükümlü tutulması doğru görülmemiş ise de bu husus hükmün bozulmasını ve yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanununun 438/7 maddesi gereğince hüküm sonucunun aşağıdaki şekilde düzeltilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/16 K: 2020/6803 T: 03.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/4309 K: 2021/30 T: 18.01.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2021/1280 K: 2021/2538 T: 06.04.2021
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/13342 K: 2020/1394 T: 06.02.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra ve İflas Kanunu’un 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

1)Dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarında …bulunduğu halde bu kişinin Nüfus kayıtlarında ve dosya içerinde yer alan mirasçılık belgesinde Hasan kızı Zülfiye Korkmaz olduğu anlaşılmakla tapu kayıt maliki ve mirasçılık belgesinde yer alan mirasçının aynı kişi olup olmadığı anlaşılamadığından mahkemece taraf teşkilinin sağlanabilmesi için davacıya tapu kaydında idari yoldan düzeltme yapılması, mümkün olmadığı takdirde tapuda isim tashihi davası açmak üzere yetki ve makul süre verilerek çelişki giderildikten sonra eğer aynı kişi değillerse taraf teşkili sağlanarak ortaklığın giderilmesi talebi hakkında karar verilmesi gerekir.

2)Dava konusu 106 ada 18 parsel, 110 ada 13 parsel ve 113 ada 20 parsel sayılı taşınmazlar yönünden; taşınmazın tapu kaydında Türkiye Elektrik Kurumu lehine kamulaştırma şerhinin bulunduğu görülmüştür. İlgili kurumdan kamulaştırmanın akibeti sorularak kamulaştırma işlemleri tamamlanmışsa taşınmazlardan ifrazının sağlanması ve kalan kısmın satışına karar verilmesi gerekir.

3)Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satış bedelinin ve harcın ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.

Satışına karar verilen taşınmaz; a) Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında, b) Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında, c) Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.

Dava konusu taşınmazlarda; tapuda intikal yapılmış olduğundan satış bedelinin tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtımına karar verilmesi gerekirken sadece mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtılmasına karar verilmesi doğru değildir.

Kabule göre de; dava İcra ve İflas Kanununun 121. maddesine göre dava konusu taşınmaza ortak olmayan alacaklının Zara İcra Hukuk Mahkemesinden 2014/12 Esas 2014/15 Karar sayılı ilamı ile aldığı yetkiye dayanarak açtığı ortaklığın giderilmesi davasıdır. Davacının dava konusu 267 ada 52 parsel sayılı taşınmazda payı bulunmadığından kabulüne karar verilen davada yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden sorumluluğu bulunmamaktadır. Mahkemece, hükmün 6. ve 7. bendinde davacı vekilinin yargılama gideri ve vekalet ücreti ile sorumlu tutulması doğru görülmemiş

Eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/244 K: 2020/6856 T: 04.11.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/794 K: 2020/7210 T: 12.11.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12612 K: 2020/500 T: 16.01.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/817 K: 2020/6849 T: 04.11.2020

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/2101 K: 2020/7721 T: 25.11.2020

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra ve İflas Kanunu’un 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.
1)Dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarında …bulunduğu halde bu kişinin Nüfus kayıtlarında ve dosya içerinde yer alan mirasçılık belgesinde Hasan kızı Zülfiye Korkmaz olduğu anlaşılmakla tapu kayıt maliki ve mirasçılık belgesinde yer alan mirasçının aynı kişi olup olmadığı anlaşılamadığından mahkemece taraf teşkilinin sağlanabilmesi için davacıya tapu kaydında idari yoldan düzeltme yapılması, mümkün olmadığı takdirde tapuda isim tashihi davası açmak üzere yetki ve makul süre verilerek çelişki giderildikten sonra eğer aynı kişi değillerse taraf teşkili sağlanarak ortaklığın giderilmesi talebi hakkında karar verilmesi gerekir.
2)Dava konusu 106 ada 18 parsel, 110 ada 13 parsel ve 113 ada 20 parsel sayılı taşınmazlar yönünden; taşınmazın tapu kaydında Türkiye Elektrik Kurumu lehine kamulaştırma şerhinin bulunduğu görülmüştür. İlgili kurumdan kamulaştırmanın akibeti sorularak kamulaştırma işlemleri tamamlanmışsa taşınmazlardan ifrazının sağlanması ve kalan kısmın satışına karar verilmesi gerekir.
3)Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satış bedelinin ve harcın ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.
Satışına karar verilen taşınmaz;
a)Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında,
b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında,
c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.
Dava konusu taşınmazlarda; tapuda intikal yapılmış olduğundan satış bedelinin tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtımına karar verilmesi gerekirken sadece mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtılmasına karar verilmesi doğru değildir.
Kabule göre de; dava İcra ve İflas Kanununun 121. maddesine göre dava konusu taşınmaza ortak olmayan alacaklının Zara İcra Hukuk Mahkemesinden 2014/12 Esas 2014/15 Karar sayılı ilamı ile aldığı yetkiye dayanarak açtığı ortaklığın giderilmesi davasıdır. Davacının dava konusu 267 ada 52 parsel sayılı taşınmazda payı bulunmadığından kabulüne karar verilen davada yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden sorumluluğu bulunmamaktadır. Mahkemece, hükmün 6. ve 7. bendinde davacı vekilinin yargılama gideri ve vekalet ücreti ile sorumlu tutulması doğru görülmemiş, Eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.
Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra ve İflas Kanunu’un 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.
1)Dava konusu taşınmazların tapu kayıtlarında …bulunduğu halde bu kişinin Nüfus kayıtlarında ve dosya içerinde yer alan mirasçılık belgesinde Hasan kızı Zülfiye Korkmaz olduğu anlaşılmakla tapu kayıt maliki ve mirasçılık belgesinde yer alan mirasçının aynı kişi olup olmadığı anlaşılamadığından mahkemece taraf teşkilinin sağlanabilmesi için davacıya tapu kaydında idari yoldan düzeltme yapılması, mümkün olmadığı takdirde tapuda isim tashihi davası açmak üzere yetki ve makul süre verilerek çelişki giderildikten sonra eğer aynı kişi değillerse taraf teşkili sağlanarak ortaklığın giderilmesi talebi hakkında karar verilmesi gerekir.
2)Dava konusu 106 ada 18 parsel, 110 ada 13 parsel ve 113 ada 20 parsel sayılı taşınmazlar yönünden; taşınmazın tapu kaydında Türkiye Elektrik Kurumu lehine kamulaştırma şerhinin bulunduğu görülmüştür. İlgili kurumdan kamulaştırmanın akibeti sorularak kamulaştırma işlemleri tamamlanmışsa taşınmazlardan ifrazının sağlanması ve kalan kısmın satışına karar verilmesi gerekir.
3)Mahkemece paydaşlığın satış suretiyle giderilmesine karar verilmesi halinde satış bedelinin ve harcın ne şekilde dağıtılacağının hüküm sonucunda gösterilmesi gerekir.
Satışına karar verilen taşınmaz;
a)Paylı mülkiyet hükümlerine konu ise satış bedelinin ve harcın paydaşların tapudaki payları oranında,
b)Elbirliği mülkiyeti hükümlerine tabi olması halinde satış bedelinin ve harcın mirasçılık belgesindeki paylar oranında,
c)Hem paylı, hem de elbirliği mülkiyeti halinin bir arada bulunması halinde ise satış bedelinin ve harcın tapudaki ve mirasçılık belgesindeki paylar nazara alınarak dağıtılmasına ve tahsil edilmesine karar verilmesi gerekir.
Dava konusu taşınmazlarda; tapuda intikal yapılmış olduğundan satış bedelinin tapu kaydı ve mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtımına karar verilmesi gerekirken sadece mirasçılık belgesindeki paylar oranında dağıtılmasına karar verilmesi doğru değildir.
Kabule göre de; dava İcra ve İflas Kanununun 121. maddesine göre dava konusu taşınmaza ortak olmayan alacaklının Zara İcra Hukuk Mahkemesinden 2014/12 Esas 2014/15 Karar sayılı ilamı ile aldığı yetkiye dayanarak açtığı ortaklığın giderilmesi davasıdır. Davacının dava konusu 267 ada 52 parsel sayılı taşınmazda payı bulunmadığından kabulüne karar verilen davada yargılama giderleri ve vekalet ücreti yönünden sorumluluğu bulunmamaktadır. Mahkemece, hükmün 6. ve 7. bendinde davacı vekilinin yargılama gideri ve vekalet ücreti ile sorumlu tutulması doğru görülmemiş, Eksik araştırma ve inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiş hükmün bu nedenlerle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/135 K: 2021/2455 T: 05.04.2021
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/3375 K: 2021/3072 T: 27.04.2021
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/1511 K: 2020/4809 T: 10.09.2020
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12522 K: 2020/9 T: 03.01.2020

OLAĞANÜSTÜ ZAMANAŞIMI YARGITAY KARARLARI

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/592 K: 1999/786 T: 06.10.1999

Kazandırıcı zamanaşımı zilyedliğine dayalı tescil isteminin aynı zamanda imar ve ihya nedeniyle tescil talebi de içerir. Çekişmeli taşınmazın imar ihya yoluyla elde edinilen bir yer olduğunun belirlenmesi halinde dahi 3402 sayılı Kanunun 17/2 maddesinde öngörüldüğü üzere imar planı dışında olması gerekir. Somut olayda; çekişmeli taşınmaz imar planı içinde olduğu açıktır. O nedenle anılan yasa karşısında imar ihya koşullarının oluşmadığının kabulü gerekir.

Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda;Silifke Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 2.12.1997 gün ve 1996/739-1997/770 sayılı kararın incelenmesi Davalı Hazine vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 22.10.1998 gün ve 1998/7587-10697 sayılı ilamı ile; (… Davacı tarafından Hazine ve Taşucu Belediye Başkanlığı aleyhine açılan tevzih davasının kabulüne ilişkin hüküm Hazinenin temyizi üzerine dairece onanmıştı. Hazine vekili tarafından verilen 11.8.1998 günlü karar düzeltme dilekçesi ile onama kararının kaldırılarak yerel mahkeme hükmünün bozulması istenmiştir.

Davacı, genel kadastro çalışmaları sırasında tespit dışı bırakılan taşınmazın kazanmayı sağlayan zilyedliğe dayanarak adına tesciline karar verilmesini istemiştir. Bir yerin MK. nun 639/1. maddesi hükmü uyarınca zilyedlik yoluyla kazanılabilmesi için bu maddede belirtilen koşulları oluşmuş olması gerekir. Yasada belirtilen diğer koşulların yanında taşınmazın kazandırıcı zamanaşımı ve zilyedlik yolu ile edinilecek özel mülkiyet yerlerinden olması gerekir. Dava konusu taşınmazın kayalık bir yer olduğu, davacının bu yeri imar ve ihya ederek kısmen sebze ve meyve bahçesi ve kısmen de üzerine bina yapmak suretiyle tasarrufta bulunduğu yerel bilirkişi ve tanıklar tarafından ifade edilmiş, ziraatçı bilirkişi Şengül Coşkun tarafından düzenlenen 6.6.1997 günlü raporda dışarıdan toprak taşınmak suretiyle taşınmazın ihya edildiğini, zeminin kayalık olduğunu açıklamıştır. Az önce açıklandığı üzere davacı imar ve ihya sebebine dayanmamıştır. Davacı böyle bir sebebe dayanmış olsa dahi zemini kayalık olan bir yerin üzerine dışarıdan toprak taşımak suretiyle tarım arazisi haline getirilmesi 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesi karşısında ihya sayılmaz. Kayalık olan bir yerin gerek imar ve ihya yoluyla gerekse kazandırıcı zamanaşımı ve zilyedlik yolu ile edinilmesi mümkün olmaz. Mahkemece kayalık olan bir yerin üzerine toprak taşınmak suretiyle ihya edildiği görüşünden hareketle davanın kabulüne karar verilmiş olması doğru değildir….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, kazandırıcı zamanaşımı zilyedliğine dayalı tescil istemine ilişkindir. Kazandırıcı zamanaşımı zilyedliğine dayalı tescil isteminin aynı zamanda imar ve ihya nedeniyle tescil talebi de içerdiği, Hukuk Genel Kurulunun kararlılık kazanmış içtihatlarında benimsenmiş bulunmaktadır. (12.3.1997 gün 1996/8-813 E. 1997/184 K., 4.6.1997 gün 1997/8-218 E., 484 K. 26.5.1999 gün ve 1999/8-318 E. 466 K.)

Yerel mahkeme, genel kadastro çalışmaları sırasında tespit dışı bırakılan taşınmazın kazanmayı sağlayan zilyedlikle mülk edinme koşullarının oluştuğu…gerekçesiyle davacı adına tapuya tesciline karar vermiştir. Bu karar davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiş ve Özel Dairenin yukarıya metni aynen alınan ilamıyla bozulmuştur. Ancak, mahkeme eski kararda direnmiştir.

Çekişmeli taşınmazın imar ihya yoluyla elde edinilen bir yer olduğunun belirlenmesi halinde dahi 3402 sayılı Kanunun 17/2 maddesinde öngörüldüğü üzere imar planı dışında olması gerekir.

Somut olayda; çekişmeli taşınmaz imar planı içinde olduğu açıktır. O nedenle anılan yasa karşısında imar ihya koşullarının oluşmadığının kabulü gerekir. Bu nedenle Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, 6.10.1999 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/73 K: 2006/67 T: 15.03.2006
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/681 K: 2001/711 T: 10.10.2001

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/80 K: 2001/99 T: 07.02.2001

Tespit dışı bırakılan bir yerin Medeni Kanun ve Kadastro Kanununa göre tapuya tescil edilebilmesi için bu yer üzerindeki tasarruf ve zilyetliğin en erken tespit dışı bırakılma tarihinde başlayacağının kabulü ile tespit dışı bırakılma işleminin yapıldığı tarihten dava tarihine kadar 20 yıldan fazla süre ile Yasada belirtilen koşullar altında zilyetliğin sürdürülmesi gerekir. Nizalı taşınmazın hukuki niteliğinin belirlendiği tespit dışı bırakılma tarihinde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olup henüz imar, ihya ve zilyetlik yoluyla tasarrufa başlanılmadığı ziraate elverişli hale getirilmediği tespit dışı bırakma işlem ve nedeninden ve davacı zilyedin bu işleme karşı hak iddiasıyla itirazda bulunmadığı anlaşılmakla zilyetliğin ancak en erken tespit tarihinde başladığının kabulü gerekir.

Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Gaziantep Asliye 3. Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 8.2.2000 gün ve 1999/225 E. 2000/68 K. sayılı kararın incelenmesi davalı Hazine vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 22.5.2000 gün ve 2000/3939 E-4256 K sayılı ilamı ile; (…davacı Kadastro sırasında tespit dışı bırakılan dava konusu yerin MK.nun 639/1.maddesi hükmü uyarınca tescilini istemiştir. Dava konusu taşınmaz, kadastro işlemi sırasında hukuksal niteliği belirlenerek Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması nedeniyle tespit dışı bırakılmıştır. Tespit dışı bırakılma işlemide bir tapulama işlemidir. Taşınmazın özel mülkiyete konu olamıyacağı gerekçesi ile tespit dışı bırakıldığı tarihte, hak iddiasında bulunan davacının yürürlükte bulunan yasa hükmü uyarınca bir itirazda bulunmadığı anlaşılmaktadır.

Bu tür yerler hakkında hak iddiasında bulunanlar tarafından; tespit dışı bırakılma işlemine karşı 3402 SK.nun 7/4. maddesi hükmüne dayanarak taşınmazın kadastroya tabi olması gerektiği şeklindeki iddia ile komisyona itirazda bulunulabileceği gibi kadastro mahkemelerinde itiraz davası açabilir. Tespit dışı bırakılan yer üzerinde hak iddiasında bulunan kişi tarafından takip edilecek yol yürürlükten kaldırılan 766 SK.nun 2 ve 3402 SK.nun da 7/4.maddesinde belirtilmiştir. Anılan 7.maddenin 4.fıkrasına göre, kadastro tutanağı düzenlenmeyen yerlerin kadastroya tabi olması yolunda iddia vaki olursa, bu kanun gereğince tahdit ve tespiti yapılarak tutanak düzenlenir ve iddia sebepleri açıklanarak kadastro komisyonuna tevdi edilir”. Komisyonca yapılacak işlem ve incelemenin şekli ve süreside 10. maddede açıklanmıştır. Bu maddelerde öngörülen süreler içerisinde hak iddiasında bulunmadıkça yani tespit dışı kalma işlemi yönünden uyuşmazlık çıkarılıp tutanak düzenlenmedikçe tespit dışı bırakılma yolunda yapılan kadastro işlemi üzerinden uzun süre geçtikten sonra tespit dışı bırakılma tarihindeki niteliğin aksini iddia etmek o tarihte kadastro işlemi ile belirlenen fiili duruma aykırı düşer. Davacının dava konusu taşınmazın tespit dışı bırakılma işlemine karşı hak iddiasıyla itirazda bulunduğu iddia ve ispat edilmemiştir.

Yargıtay’ın kararlılık kazanan uygulamalarına göre, tespit dışı bırakılan bir yerin MK.nun 639/1 ve 3402 SK.nun 14 ve 17.maddelerine göre tapuya tescil edilebilmesi için bu yer üzerindeki tasarruf ve zilyetliğin en erken tespit dışı bırakılma tarihinde başlayacağının kabulü ile tespit dışı bırakılma işleminin yapıldığı tarihten dava tarihine kadar 20 yıldan fazla süre ile Yasada belirtilen koşullar altında zilyetliğin sürdürülmesi gerekir. (HGK: 22.3.1995 T. 1994/8-873 E 1995/216 K. 19.2.1997 T. 1996/8-768 E.1997/100 K.18.2.1998 T 1998/8-15-129; 3.2.1999 T.1999/8-7 E.33 K.)

Nizalı taşınmazın hukuki niteliğinin belirlendiği tespit dışı bırakılma tarihinde Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olup henüz imar,ihya ve zilyetlik yoluyla tasarrufa başlanılmadığı ziraate elverişli hale getirilmediği tespit dışı bırakma işlem ve nedeninden ve davacı zilyedin bu işleme karşı hak iddiasıyla itirazda bulunmadığı anlaşılmakla zilyetliğin ancak en erken tespit tarihinde başladığının kabulü gerekir.

Davaya ve temyize konu somut olayda tespit dışı bırakma işleminin yapıldığı 17.07.1992 tarihi ile davanın açıldığı 08.04.1999 tarihi arasında (20)yıllık kazandırıcı zaman aşımı ile iktisap süresi dolmadığı ve böylece MK.nun 639/1 ile 3402 sayılı Kanunun 14.maddesinde açıklanan tescil davasının zilyetlik süresi ile ilgili iktisap koşulu tamamlanmadığından davanın reddine karar verilmesi gerekirken değişik sebep ve gerekçe ile kabulüne karar verilmesi isabetsizdir..)gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

YARGITAY HUKUK GENEL KURULU KARARI Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle H.G.K.nun 11.10.2000 gün, 2000/8-1264 Esas 2000/1250 Karar sayılı kararında etraflıca açıklandığı şekilde pafta tarihi esas alındığında zilyetlik süresinin dolmadığının saptanmasına göre Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı H.U.M.K.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, 7.2.2001 gününde, oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/327 K: 2004/348 T: 09.06.2004
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1997/218 K: 1997/484 T: 04.06.1997

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1997/218 K: 1997/484 T: 04.06.1997

Kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı tescil isteminin aynı zamanda imara ihya nedeniyle tescil talebini de kapsadığının kabulü gerekir.

Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Antalya Asliye 2. Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 18.10.1994 gün ve 1994/44-731 sayılı kararın incelenmesi davalı Hazine ve DSİ. vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 14.6.1996 gün ve 1996/4381-6068 sayılı ilamıyla; (…Davacı tarafından Hazine, Köy Tüzel Kişiliği ve DSİ Genel Müdürlüğü aleyhine açtığı tescil davasının kabulüne ilişkin hüküm Dairece onanmıştı, Hazine vekili tarafından verilen 16.4.1996 günlü dilekçe ile belirtilen sebeplerle onama kararının kaldırılarak yerel mahkeme hükmünün bozulmasını istemiştir. Davacı, dava dilekçesinde mevki ve sınırları yazılı taşınmazın kazanmayı sağlayan zilyetlik nedeniyle MK.nun 639/1. maddesi hükmü uyarınca adına tesciline karar verilmesini istemiştir. Fen bilirkişisi tarafından düzenlenen 20.6.1990 günlü raporda tescil konusu taşınmazın çay yatağı olması nedeniyle tesbit dışı bırakıldığı açıklanmıştır. Yerel bilirkişi ve tanıklar taşınmazın davacı tarafından imar ve ihya edilerek 1950 yılından dava tarihine kadar tasarruf edildiğini, ziraatçı bilirkişi tarafından düzenlenen raporda da bu yerin çay yatağından imar ve ihya edilerek kültür arazisi haline getirildiğini bildirmiştir. Mahkemece yerel bilirkişi, tanık sözleri ve ziraatçı bilirkişinin raporundaki açıklamalara dayanılarak davanın kabulü yönüne gidilmiştir. Çay yatakları MK.nun 641. maddesinin kapsamına giren devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerdendir. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan bir yerin 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesinde belirtildiği üzere imar ve ihya edilmedikçe kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile edinilmesi mümkün bulunmamaktadır.

Genel kural bu olmakla beraber Yargıtay uygulamalarına göre çay yatakları bakımından durum farklılık arzetmektedir. Çay yatağı olan bir yer, çayın aktif yatağı olmaktan çıktığı veya çayın etkisi altında kalmayan bir yer olupta 20 yıldan fazla süre ile tarım arazisi olarak tasarruf edilmiş ise böyle bir yerin zilyetlik yolu ile edinilmesi mümkün olabilir. Öncesi itibariyle çay yatağı olup da tarım arazisi olarak ortaya çıkmayan, ancak imar ve ihya yolu ile kazanılacak türden bir yer ise, bu taktirde böyle bir yerin kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile edinilmesi mümkün olamaz.

Davacı dilekçesinde, kazanmayı sağlayan zilyetlik olgusuna dayanmıştır. Taşınmazın tesbit dışı bırakılma tarihindeki niteliği, yerel bilirkişi, tanık sözleri ve ziraatçı bilirkişi raporundaki açıklamalara göre bu yerin kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile edinilmesi mümkün bulunmamaktadır. Davacı vekili 13.3.1990 günlü keşif tutanağında taşınmazın vekil edeni tarafından imar ve ihya edildiğini ileri sürmüş ise de, hazine vekili iddianın değiştirilmesine karşı koyarak bu yerin ihya yolu ile kazanılacak yerlerden olmadığını kamu hizmetine tahsis edildiğini, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

HUMK.nun 185/1. maddesi hükmüne göre davalının rızası olmaksızın, davacı iddiasını değiştiremez ve genişletemez. Hazine vekilinin keşif tutanağına geçen beyanları iddianın değiştirilmesine karşı koyma niteliğindedir. Bu durumda uyuşmazlığın dava dilekçesinde ileri sürülen sebep karşısında çözüme kavuşturulması gerekmektedir. HUMK.nun 74, 75 ve 76. maddesi hükümlerine göre hakimin hükmüne temel yapacağı maddi vakıaların taraflarca getirilmesi gerekmektedir. Kanun, taraflarca getirilme prensibini kabul ettiğine göre ancak taraflarca ileri sürülen vakıalar dikkate alınabilir. HUMK.nun 74, 75 ve 76. maddelerinden çıkan anlam ve sonuca göre hakim davacının bildirdiği maddi olay ve istek ile (neticei talep) bağlıdır.

Somut olayda davada kazanmayı sağlayan zilyetliğe dayanılmıştır. Dava sebebi bakımından kazanmayı sağlayan zilyetlik ve imar ve ihya olguları birbirlerinden ayrı maddi olaylar ve sebeplerdir. Zilyetlik sebebine dayanılarak ileri sürülen tescil isteği, imar ve ihya olgusunu kapsamaz. Dayanılan sebep gözönünde tutularak uyuşmazlığın çözüme kavuşturulması gerekirken, karşı konulan imar ve ihya olgusuna dayanılarak bu yerin kazanıldığı kabul edilerek davanın kabul edilmesi doğru değildir. Hükmün bu nedenlerle bozulması gerekirken, Dairece yanlışa düşülerek yazılı şekilde onanmış olması yasaya aykırıdır.

Kabul şekline göre de taşınmazın davacı adına tesciline karar verilmiş olması Yasaya aykırıdır. Dava konusu taşınmaz ile çevredeki toplam 267500 m2 yüzölçüme sahip taşınmazların tümünün 22.12.1988 tarihinde şantiye, kanalet ve depo olarak kullanılmak üzere DSİ Genel Müdürlüğüne tahsis edildiği bildirilmiştir. 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesi hükmüne göre kamu hizmetine tahsis edilen bir yerin imar ve ihya yolu ile kazanılması mümkün olmaz.

Ancak bu maddede belirtilen diğer olumlu veya olumsuz koşulların tahsis tarihine kadar oluşması halinde bu taktirde mülkiyet hakkının tesbitine karar verilebilir. Tahsis ile kamu emlakine dönüştürülen bir yerin özel mülkiyet şeklinde davacı adına tapuya tescil edilmiş olması da doğru değildir. Açıklanan nedenlerle Hazinenin karar düzeltme isteği yerinde ve yasal bulunduğundan kabulü ile Dairenin hatalı değerlendirme sonucu verilen 18.3.1996 gün ve 1995/8278 esas 1996/2542 sayılı onama kararının kaldırılmasına, yerel mahkeme hükmünün açıklanan nedenlerle bozulmasına…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, hukuksal nitelikçe tescil istemine ilişkindir. Yerel Mahkeme’ce, bozmaya uyularak kurulan tescil davasının kabulüne dair hüküm, bu kez Özel Daire’ce, kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği sebebine dayanılarak ileri sürülen tescil isteğinin imar ve ihya olgusunu kapsamayacağı gerekçesiyle bozulmuştur.

Oysa, Hukuk Genel Kurulu’nun 12.3.1997 gün 1996/8-813 E- 1997/184 K. sayılı ilamında da açıkça vurgulandığı üzere kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı tescil isteminin, aynı zamanda imar ihya istemini de kapsadığının kabulü gerekir. O halde yerel mahkemenin, kazanmayı sağlayan zilyetliğin, imar ihyayı da kapsadığına dair direnmesi yerindedir. Ne varki mahkemece kurulan hükmün esasına yönelik temyiz itirazları incelenmediğinden, dosya gerekli tetkikatın yapılması için Özel Dairesi’ne gönderilmelidir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme kararı yerinde bulunduğundan işin esası incelenmek üzere dosyanın 8. Hukuk Dairesine gönderilmesine, 4.6.1997 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/220 K: 2007/217 T: 18.04.2007
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/327 K: 2004/348 T: 09.06.2004

Yargıtay Büyük Genel Kurul E: 2004/1 K: 2010/1 T: 30.04.2010

5831 sayılı Yasa’nın 5. maddesi ile 6831 sayılı Orman Yasası’na eklenen ek 10. madde hükmünün maki tespit komisyonlarınca 5653 sayılı Yasa uyarınca maki olarak tefrik edilen yerlere de uygulanması gerektiğine ve bunun sonucu olarak bu yerlerin tespit tarihinden itibaren imar, ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılmasına olanak bulunmadığı.

I- GİRİŞ

1- İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME KONUSUNDA BAŞVURULAR

Rasih ve arkadaşları vekili Av. Mehmet’in 21.03.2003 tarihli dilekçesi ile “Maki komisyonlarınca haritaya bağlandıkları tarihten itibaren orman sayılmayan ve böylece Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz niteliğini kazanan tapusuz makilik alanlar olarak belirlenen taşınmazların kazanmayı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya yoluyla kazanılmasının olanaklı olup olmadığı konusunda 16, 20, 1, 7. Hukuk Daireleri ve HGK kararları arasında görüş ayrılığı bulunduğu” ileri sürülerek içtihatların birleştirilmesi yoluyla bu aykırılığın giderilmesi istenmiş; daha sonra Av. İsmail’in 22.11.2004 tarihli dilekçesi ile aynı konuda talepte bulunulması üzerine her iki talep birleştirilerek ele alınarak değerlendirilmiştir.

2- GÖRÜŞ AYKIRILIĞININ GİDERİLMESİ İSTEMİNE KONU KARARLAR

1. HD.nin, 03.07.1998 T. 1998/2781 E. 1998/2699 K.
2. HD.nin, 20.05.2002 T. 2002/2254 E. 2002/4808 K.
3. HD.nin, 18.09.1996 T. 1996/8925 E. 1996/10021 K. 13.11.1996 T. 1996/12541 E. 1996/13343 K.

20.09.1996 T. 1996/7053 E. 1996/10205 K.

1. HD.nin, 25.09.1997 T. 1997/4757 E. 1997/4296 K. 16.11.1998 T. 1998/3265 E. 1998/4940 K.

HGK.nun, 26.11.1997 T. 1997/1-715 E. 1997/982 K.

26.11.1997 T. 1997/1-716 E. 1997/983 K.

3- GÖRÜŞ AYKIRILIĞININ GİDERİLMESİ İSTEMİNDE DAYANILAN KARARLARDA BELİRTİLEN GÖRÜŞLERİN ÖZETİ

Konuyla ilgili Yargıtay’ın Hukuk Daireleri arasında görüş farklılığı bulunmaktadır.

Önceleri 16 ve 20. Hukuk Daireleri kararlılıkla makiye ayrılan alanların zilyetlikle iktisabı kabul etmezken, 16. Hukuk Dairesi bu konudaki yaklaşımını değiştirmiş, 20. Hukuk Dairesi ise, kararlı uygulamasını sürdürdüğünü bildirmiştir.

1, 7, 8, 17. Hukuk Daireleri ve daha sonra görüş yazıları ile bu Daireler görüşüne katılan 16. Hukuk Dairesi, makiye ayrılan içtihadı birleştirmeye konu alanların makiye ayırma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren 20 yıllık kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ile kazanılabileceği görüşünü benimsemişlerdir.

Hukuk Genel Kurulu kararları ağırlıkla 1, 7, 8, 17. Hukuk Daireleri görüşleri yönünde olmakla birlikte bu görüşlerden ayrılan kararları da bulunmaktadır.

Hukuk Genel Kurulu’nun konuya ilişkin bildirdiği görüş yazısında ise, yurdumuzdaki makilerin ikincil (sekonder) makilik olması ve bu nedenle eskiden orman iken müdahaleler veya doğa olayları sonucu yok olan orman örtüsü yerine gelişmiş olmaları vurgulanarak, bu yerlerin orman toprağı olduğunun kabulü ile zilyetlikle kazanılmalarının kural olarak olanaklı olmadığı, maki tefrik komisyonu işlemlerinin tespit mahiyetinde olup, usulünce yapılmış orman tahdit işlemiyle tamamlanması gerektiği, ayrıca 27.01.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 5831 sayılı Kanun’un 5. maddesi ile 6831 sayılı Orman Yasası’na eklenen ek 10. madde hükmü başta olmak üzere yeni yasal düzenlemelerin varılacak sonuca etkisi üzerinde durulması gerektiği belirtilmiştir.

4- İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRME YOLUYLA GÖRÜŞ AYKIRILIĞININ GİDERİLMESİ GEREKTİĞİNE İLİŞKİN BİRİNCİ BAŞKANLAR KURULUNUN KARARLARI VE İÇTİHATLARI BİRLEŞTİRMENİN KONUSU

Birinci Başkanlık Kurulu’nun 23.09.2004 tarih ve 118 sayılı Kararı ile “Maki Komisyonlarınca haritaya bağlandıkları tarihten itibaren orman sayılmayan ve böylece Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz niteliğini kazanan tapusuz makilik alanlar olarak belirlenen taşınmazların iktisabı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya yoluyla kazanılmasının olanaklı olup olmadığı konusunda 16, 20, 1, 7. Hukuk Daireleri ve HGK kararları arasında görüş ayrılığı bulunduğuna ve bu aykırılığın Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nca giderilmesi gerektiğine, görüşme tarihinin daha sonra belirlenmek üzere raportör üye görevlendirilmesine”, Birinci Başkanlık Kurulu’nun 12.02.2007 tarih ve 16 sayılı kararıyla, raportör üye değişikliğine gidilerek, 2004/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararının kapsamı, Yargıtay İçtihatları Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 03.11.2006 tarihli Kararı da gözetilerek, bu karar çerçevesinde; “3116 sayılı Orman Kanunu’nun yürürlükte bulunduğu dönemde orman kadastro komisyonlarınca yapılarak kesinleşen ve tapuya tescil edilmeyen orman tahdidi alanlarında, maki tefrik komisyonlarınca olarak belirlenen yerlerin imar-ihya yoluyla mülk edinilip edinilemeyeceği”

Şeklinde belirlenmiştir.

Bu konuda yeniden görüş alınmasına ve yeniden rapor düzenlenmesine karar verilmiştir.

Birinci Başkanlık Kurulu’nun 27.01.2009 tarih ve 13 sayılı kararıyla da raportör üye değişikliği yoluna gidilerek, yeni bir raportör üye görevlendirilmiştir.

II- İÇTİHADI BİRLEŞTİRMEYLE İLGİLİ KAVRAM, KURUM VE YASAL DÜZENLEMELER

1- MAKİLER İLE İLGİLİ GENEL AÇIKLAMALAR

Öncelikle içtihadı birleştirmenin konusu olan makiler hakkında genel bir bilgi sunmak gerekir.

1/1- Tanımlar

Maki;

Osmanlıca/Türkçe Sözlükte coğrafi terim grubundan olmak üzere “çalı ve küçük ağaçlarla kaplı arazi” (Abdullah Yeğin/Abdulkadir Badıllı/Hekimoğlu İsmail/İlham Çalım, Osmanlıca-Türkçe Büyük Lügat, Aralık 1978, s. 878);

Türkçe Sözlükte (TDK-Ankara 1969, 5. Bası, sh. 506) iki tanımdan birincisinde (Madagaskar yerlilerinin dilinden açıklaması ile) coğrafya terimi olarak “çalı ve ağaççıklarla örtülü arazi”;

Yine, Türkçe Sözlüğün (Türk Dil Kurumu Yayınları Atatürk Kültür, Dil ve Tarih Yüksek Kurumu, Türk Dil Kurumu’nun Ankara, 2005 tarih, 10. Baskı) 1332. sahifesinde yer alan birinci tanımında da İtalyanca “macchia bot” kaynak gösterilerek; “Akdeniz dolaylarında yaygın bodur ağaç ve çalılardan oluşan bitki örtüsü”

Makilik ise;

“Maki yetişen yerdir”

Şeklinde tanımlanmaktadır.

Makiler, kserofit bünyeli, her dem yeşil, sert ve çoğu zaman dikenli yapraklı ağaç ve ağaççıkların teşkil ettiği bitki formasyonudur.

Barındırdığı 40’dan fazla ağaççık ve çalı türü ile biyolojik çeşitlilik bakımından olağanüstü zengin ve tipik bir Akdeniz bitki örtüşüdür.

Tanımda geçen ağaç ve ağaççıklara gelince;

Ağaç, çam, göknar, ladin, sedir, ardıç, porsuk vs. (ibreliler); meşe, kayın, gürgen, ıhlamur, dişbudak, karaağaç, kızılağaç, akçaağaç, kestane, kavak, söğüt, çınar vs. (yapraklılar) olarak sıralanabilir.

Ağaççıklar ise; (ibreli) bodur adi ardıç, (yapraklı) taflan, kurtbağrı, karayemiş, mürver, leylak, şimşir, orman asması, kızılcık, fındık, dağ muşmulası, muşmula, alıç, hanımeli, cehri, orman gülü, Frenk üzümü, sandal, kocayemiş, akçakesme, iğde, çobanpüskülü-ışılgan, salkım, defne, gül, üvez olarak sayılabilir.

Yurdumuzda makiler; mersin, defne, sandal, kocayemiş, pirnal meşesi, kermes meşesi, katran ardıcı, katırtırnağı, kurtbağrı, keçiboğan, erguvan, teşbih çalısı, karaçalı, herdem taze, keçiboynuzu, peruka çalısı, akçakesme, geniş yapraklı akçakesme, menengiç, terebentin ağacı, sakız, boyacı sumağı, yabani zeytin-delice, kokarçalı, zakkum, pembe çiçekli laden, beyaz çiçekli laden, tüylü laden, ılgın nevileri, yaprağını döken somak nevileri, badem yapraklı ahlat, yabani kuşkonmaz ve benzeri bitkiler olarak bulunur.

Bunlardan elde edilen orman emvali, genellikle odun veya kömürlük odun olarak kullanılır.

Ormanlarımızın büyük bölümünü örten bu bitki türleri ağırlıkla Akdeniz, Ege ve özellikle Güney Ege bölgesinde bulunmakta hatta birçok yayında da Akdeniz iklimi orman bitkisi olarak tanımlanmaktadır.

Ne var ki, son zamanlarda iç kesimler ve Karadeniz bölgesinde de ormanların gerek doğal olarak gerekse insan ya da doğa olayı kaynaklı çeşitli nedenlerle azaldığı alanlarda maki özelliği gösteren vejetasyonların gelişim göstermeye başladığı yönünde tespitler içeren bilimsel yayınlar da vardır.

Makiler, tarihsel süreç içinde, önceleri kesin orman sayılan yerlerden iken, 1950 yılından sonra orman rejimi içindeki yeri koşullara bağlanmıştır. Gerek yasal değişiklikler gerek makilik sahaların tespitine ilişkin yönetmelik hükümleri ile toprak muhafaza karakteri ve yapısal özelliklerine göre bir kısmı kesin orman rejimine tabi olurken, bir kısmı da bu rejim dışında tutulmuştur.

1/2- Makilerin Ülkemizde Bulunduğu Alanlar ve Tipleri

Makiler, ağırlıkla Akdeniz ve Ege’de yer almaktadır.

Bunun dışında, Türkiye’nin kuzeyinde tüm Karadeniz kıyı kesimlerinde çoğunlukla yalancı maki olarak bulunur. Kuzeydoğuda Yeşilırmak, Kelkit ve Çoruh vadileri yoluyla iç kesimlere doğru sokulur. Yine Trabzon’da Değirmendere ve Kalenema dereleri, Samsun’da Kızılırmak, Zonguldak’ta Filyos çayı ve Sakarya’da Sakarya nehri ile iç kesimlere doğru uzandığı gözlenir.

Orta Karadeniz bölgesinde Kelkit’te ve Erbaa-Niksar arasında özellikle kızılcam ormanlarının arasında çalı toplulukları bulunmaktadır Bunlar, Karadeniz kıyı şeridindeki yalancı makiden farklı olup, Akdeniz kökenli kalıntı (relikt) maki topluluklarıdır. Erbaa-Toptepe yöresinde 700-1300 arasında Akdeniz kökenli kalıntı sarıçam-karaçam-sedir (Pinus sylvestris-Pinus nigra-Cedrus libani) ormanı bulunmaktadır. Burada 100 yaşının üzerinde 15-20 m. boyunda sedir ağaçları bulunmaktadır. Sedir ağaçlarının tohumundan gelen gençlik otlatma nedeniyle yok olmakta; yerine makilikler gelişmektedir. Yayılışı ise, yüksek kesimlerde karaçam (Pinus nigra) ormanıyla, aşağı kesimlerde kızılcam (Pinus brutia) ormanıyla ilişkili olmaktadır.

Niksar yöresindeki 650-900 metre arasındaki kalıntı sedir ormanları genellikle sapsız meşe (Gjuercus petraea ssp. İberica) karışık ormanlarında ara ve alt katta bulunmaktadır. Kalıntı kızılcam (Pinus brutia) ormanına ve makiye bitişik konumdadır.

Doğu Karadeniz’deki Borçka-Artvin arsındaki Çoruh vadisinde derin boğazlar içinde (100-200 m.) zeytin-nar (Olea europea var. sylvestris-Punica granatum) yalancı makisi, ardıç-menengiç (Juniperus communis-Pistacia terbinthus) çalılığı bulunmaktadır. Bunun yanında fıstık çamı (Pinus pinea) topluluklarına da rastlanmaktadır.

Trabzon Değirmen Dere’de Esiroğlu-Maçka arasında (200-300 m.), koca yemiş (Arbutus unedo), sandal (Arbutus andrachne); Trabzon Düzköy’de ise, fıstık çamı (Pinus pinea) topluluklarına rastlanmaktadır. Sakarya nehrinin iç taraflarına doğru, Alifuatpaşa-Pamukova arasından Orhaneli-Bilecik’e doğru kızılcamın (Pinus brutia) yayılışıyla birlikte Akdeniz kökenli maki toplulukları görülür.

Marmara Bölgesi’nde ise, maki, Marmara Denizi’nin kıyı kesimlerinde, Tekirdağ, Ganos Dağı’nın alçak ve denize dönük yamaçlarında, Armutlu Yarımadası’nda, Gemlik körfezinde, İznik gölü çevresinde yayılışını yapar. Burada makinin yayılışının zeytin (Olea europea var. sylvestris) makisi belirlemektedir.

Ege bölgesinde hem Ege denizine kıyı kesimlerinde bulunmakta hem de, bu bölgede Karadeniz ve Akdeniz bölgesinin aksine dağlar denize paralel değil, dik olduğundan dolayı Gediz, Büyük ve Küçük Menderes nehirleri ile iç kesimlere doğru sokulmaktadır. Örneğin, Kermes meşesi (Quercus coccifera) makisi üst Menderes havzasında bulunan Akdağ (Çivril-Denizli)’ın güneybatı yamaçlarında 830-1000 m. arasında ve Ege’yi İç Anadolu’ya bağlayan Kufi çayı vadisinde yayılışını yaparak (Sandıklı-Afyon) İç Anadolu stepine kadar uzanmaktadır. Ege denizinden bu bölgenin uzaklığı 300 km içeridedir.

Güneyde Akdeniz bölgesinde, Akdeniz’in kıyı kesimlerinde, Göller bölgesinde (Burdur, Isparta), Seyhan ve Ceyhan nehirleri ile iç kesimlere doğru sokularak Kahramanmaraş’ta ve Amanos dağlarında yayılış yapmaktadır.

Bunun yanında İç Anadolu’da üst Sakarya havzasında Sarıyar baraj gölü çevresinde, Aladağ çayı vadisinde Seben (Bolu)-Nallıhan (Ankara)’da kızılcam (Pinus brutia) ile lokal olarak yayılış yapmaktadır.

Maki vejetasyonunun toprak koruma ve erozyonu önleme gibi yararları yanında, deri sanayiinde kullanılan tanen maddeleri, parfümeride kullanılan reçineleri, çeşitli alkolitleri, boya sanayiinde kullanılan birçok glikozitleri, ayrıca yenen tohum ve meyve gibi çok sayıda yan ürün verecek ekonomik yararları bulunmaktadır.

Arbutus unedo (koca yemiş)’in meyveleri yenilir, likör yapımında kullanılır ve odunları yakacak olarak kullanılır. Calluna vulgaris (süpürge çalısı)’in çiçeklerinde nektar maddesi bol olduğundan arıcılıkta kullanılır, sürgünleri boya maddesi içerir ve tanenli maddeler içerdiğinden İkinci Dünya Savaşı’nda şerbetçi otunun yerine biracılıkta kullanılmıştır. Gövdesi süpürge yapımında kullanılmaktadır. Erica arborea (funda)’nın, kök odunundan pipo başları yapılmaktadır. Erica manipliflora (pembe çiçekli funda)’nın sürgün ve dalları daha sık olduğundan süpürge yapımında kullanımı yaygındır. Örneğin, İstanbul’un Asya yakasında bulunan fundalık alanlarında süpürge yapımı için Erica manipliflora’nın kullanımı oldukça yaygındır.

Ortalama iklim şartlarıyla Akdeniz bölgesinin karakteristik bitki örtüsünü, pırnal meşesinin (Quercus ilex) baskın olduğu doğal maki birlikleri oluşturmaktadır.

Pırnal meşesi, yarı Akdeniz iklimi özelliği gösteren nispeten soğuk bölgelere kadar sokulmuş olsa da, böyle alanların kurak kesimlerinde yerini karaçam (Pinus nigra), sedir (Cedrus libani), Juniperus excelsa (boylu ardıç) ve kokulu ardıçtan (Juniperus foetidissima) oluşan ormanlara bırakmaktadır. Nemli ve soğuk bölgelerde pırnal meşesi, Castanea sativa (kestane) ve kayın (Fagus orientalis) gibi türlerin baskın olduğu yaprak döken ormanlarla yer değiştirmektedir.

Akdeniz’in aşırı sıcak ve kurak bölgelerinde ise daha çok kermes meşesinin (Quercus coccifera) yaygın olduğu kurakçıl maki birlikleri uzanmakta; bunun yanında, nemli ve sıcak iklim tipinde pırnal meşesi makisinin yüksek sıcaklığa ihtiyacı olan, aynı zamanda kuraklığa dayanamayan formları bulunmakta ve böyle alanlarda pırnal meşesine yer yer fıstık çamı (Pinus pinea) eşlik etmektedir.

Yukarıdaki örneklerden de anlaşılacağı üzere, iklimsel farklılaşmalara göre pırnal meşesi yerini ormanlara veya makiyi oluşturan başka çalı türlerine bırakabilmektedir.

İklimsel değişimin çok uç düzeyde olmadığı durumlarda, toprak yapısındaki farklılıkların da devreye girmesiyle, değişik maki tiplerinin oluştuğu gözlenmektedir.

Boylu maki: Bu maki, içerisinde boyları 4-5 metreye ulaşabilen çalıların bulunuşu ile tanınır. Boylu maki’de genellikle kocayemiş (Arbutus unedo), sandal (A. Andrachne), Fenike ardıcı (Juniperus phoenica), pırnal meşesi (Quercus ilex), erguvan (Cercis siliquatrum), zeytin (Olea europea), Halep çamı (Pinus halepensis), funda (Erica arbirea), akçakesme (Phillyrea latifolia), katırtırnağı (Sparteum junceum) gibi türler bulunur.

Doğal maki vejetasyonu; insan kaynaklı (antropojen) etki ile doğal yapısı bozulmaz ise; maki vejetasyonunu oluşturan odunsu taksonlar çalıdan (gövde çapı 10 cm’den, boyu 5 m’den küçük), ağaç (gövde çapı 10 cm’den, boyu 5 m’den büyük) formunda yapıları bulunmaktadır. Karabük Yenice’deki Sandal (Arbutus andrachne) makisi, Isparta Eğirdir Kovada’da bulunan Kermes meşesi (Quercus coccifera) makisi buna örnek olarak verilebilir.

Alçak maki; 1.5-2 metre boyunda nispeten kısa çalılardan oluşur. İçinde sakız ağacı (Pistacia lentiscus), biberiye (Rosmarinus officinalis), akçakesme (Phillyrea latifolia), şalba (Phlomis fruticosa), farekulağı (Ruscus aculeatus), karaçalı (Paliurus spina-christii), adaçayı yapraklı laden (Cistus salviifolius), tüylü laden (C. Creticus) ve funda (Erica arborea) gibi türler bulunur. Ege bölgesinde ve Ege adalarında yoğun olarak bulunmaktadır. Garig vejetasyonuna yapı bakımından benzemektedir. İzmir Foça’da, Muğla Ula-Karaböğürtlen’de ve Yunanistan’ın Sakız Adası’nda görülmektedir.

Kermes meşesi (Quercus coccifera) makisi; 300 ile 1200 m. yükseklikler arasında kırmızı renkli Akdeniz topraklarında yayılır ve kermes meşesinin yanı sıra akçakesme (Phillyrea latifolia), tüylü laden (Cistus creticus), dafne (Daphne sericea), menengiç (Pistacia terbinthus), sandal (Arbutus andrachne), teşbih çalısı (Sytrax officinalis) gibi boylu çalılardan oluşur. Genellikle Ege bölgesinde İzmir, Samsun ve Nif Dağında, Manisa Sipil Dağında, Denizli Honaz Dağında, Aydın Dağlarında alçak kermes meşesi makisi yer almaktadır.

Alçak maki olarak bulunmasının nedeni ise aşırı hayvan (keçi) otlatmasından kaynaklanmaktadır. Akdeniz bölgesinde, Antalya-Adana arasında geniş bir yayılışa sahiptir. İç Akdeniz’de Burdur ve Isparta’da özellikle Isparta Eğirdir Kovada Gölü etrafında tahrip edilmemiş alanlarda boylu kermes meşesi makisi bulunmaktadır.

Zeytin (Olea europea) makisi; kırmızı renkli topraklar üstünde 0-700 (1000) m. arasında yayılır. Yabani zeytinin veya delicenin (Olea europea var. Sylvestris) yanında, akçakesme (Phillyrea latifolia), menengiç (Pistacia terbinthus ssp. Palaestina), karaçalı (Palirus spina-christii), keçi boğan (Calycotome villosa) gibi bitki taksonlarını içerir. Yabani zeytinin yayılışı, Akdeniz ikliminin ve vejetasyonunun göstergesi olup ve sınırlarını çizmektedir. Kocaeli’nde Körfez bölgesinin güney yamaçlarında, İznik Gölü çevresinde, Edremit’te Kaz Dağları’nın güneyinde, İzmir Çeşme’de, Feke ve Köprülü Kanyon Milli Parkı’nda boylu ve alçak zeytin makisi bulunmaktadır. Karadeniz’de Düzce Akçakoca’da, Zonguldak, Ereğli, Amasra, Kastamonu İnebolu ve Cide’de, Sinop, Samsun, Tirebolu’da, Trabzon’da kıyıya yakın alanlarda; yalancı maki (pseudomaki) içerisinde boylu ve alçak zeytin makisi varlık göstermektedir.

Keçiboynuzu (Cerotonia silqua)-Defne (Laurus nobilis) makisi, Akdeniz kırmızı toprağı üzerinde 50-850 m. arasında bulunur. Akçakesme (Phillyrea latifolia), kermes meşesi (Cjuercus coccifera), menengiç (Pistacia terbinthus ssp. Palaestina), dafne (Daphne sericea), karaçalı (Palirus spina-christii), katran ardıcı (Juniperus oxycedrus) gibi bitki taksonlarını içermektedir. Aydın Dilek Yarımadası Milli Parkı’nın Ege denizine bakan yamaçlarında, Adana ve Tarsus’ta Torosların güney yamaçlarındaki korunaklı vadilerde keçiboynuzu-defne makisi bulunmaktadır.

Sandal (Arbutus andrachne) makisi; Akdeniz kırmızı toprakları üstünde 300-900 m. arasında yayılış gösterir. Bu tür makide sandal ağacına, kermes meşesi (Cjuercus coccifera), akçakesme (Phillyrea latifolia), teşbih çalısı (Sytrax officinalis), tüylü laden (Cistus creticus), cehri (Rhamnus oleoides), kayacık (Ostrya carpinifolia), mazı meşesi (Cjuercus infectoria ssp. Boissieri) gibi bitki türleri eşlik eder. Türkiye’de tahrip olmamış yapıda sandal makisi; Denizli-Muğla arasındaki Sadras Dağının güney yamaçlarında bulunmaktadır. Bunun yanında Karabük’te Yenice ırmağı vadisinde ve Yenice ormanlarının önemli bir kısmını oluşturan Çit Dere bölgesinin aşağı kısımlarında boylu sandal makisi bulunmaktadır.

Garig; Akdeniz bölgesinde makinin çeşitli faktörler etkisi ile (aşırı otlatma, yangın vb.) bozulması sonucunda ortamı çoğunlukla her dem yeşil ve bodur çalı formunda olan kurakçıl bir bitki örtüsü kaplar. Garig olarak adlandırılan bu bitki örtüsü tipi Akdeniz bölgesinin farklı kısımlarında içerdiği türlere ve fiziksel görünüşüne göre değişik adlar alır. Örneğin, özellikle kekik (Thymus spp.) türlerinin hakim olduğu İspanya gariğine tomillares, Yunanistan ve Türkiye’de yaygın olan ve daha kurakçıl özellikteki yuvarlak ve dikenli türlerden ibaret gariğe “phrygana-firigana” adı verilir. Garig kurakçıl alanlarda bulunduğundan, toprak-su ilişkisini dengede tutabilmek için, bitkilerin kökleri derine inebilen kazık kök şeklinde gelişmiştir. Bitkilerin gövdelerinde dikenler ve yapraklarında ise buharlaşmayı azaltan yüzey küçülmesi, beyaz keçemsi tüyler ve deri gibi sertleşmeler görülür. Bu bitkilerin çoğu, bodur çalı ile çok yıllık, küçük boylu yarı odunsu yapıdadır. Gariği oluşturan türlere abdes bozan (Sarcopoterium spinosumn), beyaz kekik (Coriodotymus capitatum), adaçayı yapraklı laden (Cistus salviifolius), tüylü laden (C. Creticus), küçük yapraklı laden (C. Parviolius), kaya kekiği (Satureja tymbra), boyacı katırtırnağı (Genista acanthoclados), şalba (Phlomis viscosa), keçi boğan (Calicotome villosa), pembe çiçekli funda (Erica manipuliflora), biberiye (Rosmarinus officinalis), lavanta (Lavandula stoechas), adaçayı (Salvia triloba), acı yavşan (Teucrium divaricatum) gibi bitki türleri örnek verilebilir. Küçük kümeler veya yastık formunda diz boyunu geçmeyen bodur çalılar genellikle Ege ve Akdeniz bölgesinde, özellikle Gelibolu Yarımadası’nda, Ayvalık’ta, İzmir, Menemen, Bergama’da, Manisa’da, Antalya, Manavgat, Adana ve Tarsus’ta maki alanları içerisinde bulunmaktadır. Gökçeada ve Bozcaada’da garig vejetasyonu bulunmaktadır.

Yalancı maki; bunların yanında Akdeniz kökenli her dem yeşil bitki türlerin bulunmadığı, hayvan veya insan etkisiyle tahrip olarak çalılığa dönüşmüş bitki topluluklarına Anadolu’da sıklıkla rastlanır. Bu bitki örtüsüne yalancı maki denilir. Yalancı maki kuraktan hoşlanan, Akdeniz dağlık alanlarında ve Akdeniz Bölgesi ardında yaygın bir çalı formasyonudur. Makinin kış soğuklarına dayanıklı olup tüm yıl boyunca gelişme göstermesine karşın, yalancı maki bitkilerinde belirgin kış dinlemesi görülür. Makide yaprağını döken bitkiler azınlıkta olmasına karşın, yalancı makide yaprağını döken çalılar hakimdir. Ova akça ağacı (Acer campestre), sandal (Arbutus andrachne), kocayemiş (Arbutus unedo), şimşir (Buxus sempervirens), süpürge çalısı (Calluna yulgaris), kiraz (Cerasus avium), erguvan (Cercis siliquastrum), alıç (Crataegus monogyna), kızılcık (Cornus mas), fındık (Corylus avellana), tüylü laden (Cistus creticus), dafne (Dafne pontica), funda (Erica arborea), ardıç (Juniperus communis), defne (Laurus nobilis), akçakesme (Phillyrea latifolia), kurtbağrı (Ligustrum vulgare), katırtırnağı (Sparteum junceum), ateş dikeni (Pyracantha coccinea), delice (Olea europea var. Sylvestris), incir (Ficus carica), diken ucu (Similax excelsa) gibi türler bulunmaktadır. İstanbul Boğazı’nın Karadeniz ile buluştuğu yerlerde, Sarıyer sırtlarında, boğaz içlerinde Şile, Ağva, Kefken, Adapazarı Karasu’da, Düzce Akçakoca’da, Zonguldak, Ereğli, Bartın, Amasra, Kastamonu, İnebolu ve Cide’de, Ayancık, Gerze, Sinop, Samsun, Ünye, Tirebolu, Trabzon’da Mersin Köyü’nde, Sürmene-Çamburnu’nda, Çoruh Vadisi ile Artvin bölgesinde yaygın olarak görülmektedir.

1/3- Makilerin Bitki Coğrafyası Yönünden Anlamı ve Ülkemiz Açısından Önemi

Açıklandığı üzere, ülkemizin birçok bölgesinde bazen tekil, bazen ormanları oluşturan ağaçların diplerinde gelişmek üzere bulunan makiler ağırlıkla ve kural olarak, bitki coğrafyası yönünden Akdeniz rejyonunun özel bir vejetasyon tipi olarak kabul edilmekte, bu bitki formasyonunun Türkiye’nin Akdeniz rejyonu içinde kalan Ege bölgesinde, 600-700 metre ve Akdeniz bölgesinde de 900 metre yüksekliklere kadarki sahil yörelerinde mevcut olduğu bilim çevrelerince açıklanmaktadır.

Makinin orijinine ilişkin ise, iki ayrı temel görüş bulunmaktadır.

Birinci görüş; makinin Akdeniz iklim koşullarının dikte ettiği primer (birincil) nitelikte bir klimaks olduğu (primer maki)

İkinci görüş; Akdeniz iklim tipinin hakim olduğu bu yerlerdeki palamut meşesi, kızılcam, fıstık çamı ve servi gibi yayvan ve iğne yapraklı ağaç türlerinin oluşturduğu ormanlardaki aşırı insan müdahaleleri (yangın, açma, otlatma gibi) sonucunda tabii olarak bu orman örtüsü altında bulunan maki elemanlarının sahada yalnız kaldığı ve daha sonradan varlığını artırarak hakim duruma geçtiği (ikincil/sekonder maki)

Şeklindedir.

Bugün ülkemizin Ege ve Akdeniz bölgelerindeki kızılcam, fıstıkçamı ve palamut meşesi ormanları bu yönden incelendiğinde, maki formasyonunu oluşturan türlerden birçoğunun bu ormanlarda mevcut bulunması, Türkiye’de maki alanlarının çoğunlukla sekonder nitelikte olabileceğini gösteren bir olgu olarak görülmektedir.

Primer veya sekonder olsun, floristik kombinasyon bakımından maki; yaz kuraklığının bariz olarak görüldüğü çok sıcak ve kurak yerleşme bölgesi koşullarına intibak eden deri gibi sert yapraklı, çoğunluğu herdem yeşil ve kserofit karakterdeki elemanlardan oluşmakta; su tutma ve doğal dengeyi koruma konusunda önemli etkiye sahip bulunmaktadır.

İklim bakımından geçiş zonlarındaki kışın yaprağını döken yapraklı ağaç ormanlarında açıklanan maki elemanlarının intikal iklimine sahip yörelerde, kışın yaprağını döken yayvan yapraklı ağaç türlerinden oluşan orman kuruluşları hakim duruma geçmekte ve orman örtüsü altında maki elemanları da değişik oranlarda görülmektedir. Bu oluşum çeşitli etkenlerle ormanda yer alan ağaç ve çalıların tahribi, buna karşılık mevcut maki elemanlarının çoğalarak %50 ve daha fazla orana sahip olması şeklinde görüldüğü takdirde, bitki coğrafyacıları tarafından Pseudomaki (yalancı maki) olarak isimlendirilmektedir.

Bu tespite göre, yalancı maki örtüsüne sahip alanların da orijini itibariyle yayvan yapraklı orman olduğu sonucu ortaya çıkmaktadır.

Görülmektedir ki, iyi bir inceleme ve ayrım yapılmaması halinde, yayvan yapraklı orman niteliğindeki sekonder maki ve yalancı maki alanlarının (orman orijinli yerlerin) primer maki olarak nitelendirilmesi ve yanlış değerlendirme ile gerçekte orman olan sahaların yok edilmesi söz konusu olabilmektedir.

Öyle ise, Orman Kanunu’nun öngördüğü şekilde orman ve toprak koruma karakteri taşımayacak ve ormandan başka kullanmaya tahsis suretiyle değerlendirilmesi mümkün olabilecek funda ve makilik alanlar ile gerçekte orman orijinli olup, doğal yapıları gereği orman ve muhafaza karakteri taşıyan alanların sağlıklı bir biçimde ayrımının yapılması gerekir.

2- İMAR-İHYA KAVRAMLARI VE UNSURLARI

2/1- Günlük Dilde İhya Kavramı

İhya, konuşma dilinde ve sözlükte, genel olarak, “diriltme”, “canlandırma”, “diri kılma”, “yeniden hayat verme”, “toprağı taze can verircesine şenlendirme”, “faydalı, kullanılabilir hale getirme”, “şan ve şeref kazandırma”, “bir kimseye umut, güç ve mutluluk verme” anlamına gelen bir kavramdır (Eren, F., Toprak Hukuku, Ankara-1991, s. 55).

2/2- Teknik Dilde İhya Kavramı

Mecelle’de ihya, imar anlamında kullanılmakta ve bir araziyi tarıma elverişli hale getirme biçiminde tanımlanmaktaydı (Mecelle, mad. 1051). Arazi Kanunu’nda ise ihya, tarıma elverişli olmayan bir yerin kültür arazisi haline getirilmesiyle o arazi üzerinde yararlanma hakkı sağlayan bir fiil olarak kabul edilmiştir (Arazi K. mad. 6, 103; Ozanalp, Nusret; Tapulama Kanunu Şerhi, 2. baskı, Ankara-1976, sh. 542).

766 sayılı Tapulama Kanunu’nun 37. maddesinde, ihya edilecek yerlerin bazı nitelikleri belirtilmiştir. Adı geçen maddede, ihya edilen yerlerin öncesinin, taşlık, delicelik, pırnallık gibi yerlerden olması gerekli idi. Bu gibi yerlerin ihya edilmiş sayılması için, bağ, bahçe, meyvelik, zeytinlik, tarla haline getirilmesi gerekli idi. Böylece kanun koyucu, uygulamada nelerin ihya sayılacağı konusunda belirlemede bazı ilkeler belirlemiş olmaktaydı.

Kadastro Kanunu’nda ihyanın tanımı yapılmadığı gibi, nelerin ihya sağlayacağı da belirtilmiş değildir. Ne var ki; Kanunun ilk tasarısında, ihya edilecek yerlerin “taşlık, çalılık, fundalık gibi” yerler olması gerektiği hükmü yer almaktaydı. Bununla birlikte, tasarının TBMM’de görüşülmesi sırasında verilen bir önerge ile söz konusu kavramlar madde metninden çıkarılmıştır (Düzceer, Ali Rıza; Kazandırıcı Zamanaşımıyla Taşınmaz İktisabı, 2. Baskı, Ankara-1994, sh. 14).

İhya, bugünkü hukukumuzda, genel olarak üzerinde ekim, dikim yapılmayan yerlerin tarım arazisi haline getirilmesi olarak anlaşılmaktadır.

Buradan hareketle, Veysel Başpınar, ihyayı teknik olarak, şu şekilde tanımlamaktadır:

“İhya, işlenmemiş araziye, masraf ve emek sarf ederek tarıma elverişli hale getiren, ekim, bakım yoluyla bitkisel ürünlerin düzenli bir işletmecilik esasına göre yapılmasına imkan veren hukuki bir fiildir… İhya ekonomik olduğu kadar hukuki bir fiildir. Zira ihyada işgal ve ihraz gibi mülkiyetin iktisabına yol açan ve hukukun bu yüzden kendisine önem ve sonuç atfettiği bir fiil söz konusudur” (Başpınar, Veysel; Türk Toprak Hukukunda İhya, Ankara-1999, sh. 13).

2/3- İhyanın Olağanüstü Zamanaşımı Yoluyla İktisaptan Farkı

Taşınmazların olağanüstü zamanaşımı yoluyla iktisabının şartları, 743 s. TMK.nın 639. maddesi ve bu maddeyi değiştiren, 4721 s. TMK.nın 713. maddesi;

“Tapu kütüğüne kayıtlı olmayan bir taşınmazı davasız ve aralıksız olarak yirmi yıl süreyle ve malik sıfatıyla zilyetliğinde bulunduran kişi, o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir.

Aynı koşullar altında, maliki tapu kütüğünden anlaşılmayan ve yirmi yıl önce ölmüş ya da hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kimse adına kayıtlı bulunan taşınmazın tamamının veya bir parçasının zilyedi de o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir.

Tescil davası, Hazine’ye ve ilgili kamu tüzel kişilerine veya varsa tapuda malik gözüken kişinin mirasçılarına karşı açılır.

Davanın konusu, mahkemece gazeteyle bir defa ve ayrıca taşınmazın bulunduğu yerde uygun araç ve aralıklarla en az üç defa ilan olunur.

Son ilandan başlayarak, üç ay içinde yukarıdaki koşulların gerçekleşmediğini ileri sürerek itiraz eden bulunmaz ya da itiraz yerinde görülmez ve davacının iddiası ispatlanmış olursa, hakim tescile karar verir. Mülkiyet birinci fıkrada öngörülen koşulların gerçekleştiği anda kazanılmış olur.

Davalılar ve itiraz edenler, aynı davada kendi adlarına tescile karar verilmesini isteyebilirler.

Kararda, tescili istenilen taşınmazın niteliği, yeri, sınırları ve yüzölçümü belirtilir ve karara, uzmanlarca düzenlenen teknik bilgileri içeren krokisi de eklenir.

Özel kanun hükümleri saklıdır.”

Hükmü ile düzenlenmiş; ayrıca Kadastro Kanunu’nun 14. maddesinde bu hususa yer verilmiştir… Söz konusu hükümlere göre, bir taşınmazın olağanüstü zamanaşımı nedeniyle iktisabı için, tapu kütüğünde kayıtlı olmaması veya tapu kütüğünde kayıtlı olmakla birlikte, malikinin kim olduğunun anlaşılamaması ya da 20 yıl önce ölmüş olması veya gaipliğine karar verilmiş kimselere ait bulunması gerekir.

Buradan anlaşılan, olağanüstü zamanaşımı yoluyla iktisap için, taşınmazın özel mülkiyete elverişli alanlardan olması gerekir (Sungurbey, İ./İsviçre-Türk Hukukuna Göre İktisabı Müruruzaman, İstanbul-1956, sh. 9 vd., Küley, M./Müruruzamanla İktisap, İstanbul-1958, sh. 50 vd.).

İşte, 3402 s. Kadastro Kanunu’nun 17/1. maddesi, söz konusu kurala bir istisna getirmiştir (Düzceer, Ali Rıza; Kadastro Kanunu, Ankara-1996, sh. 134).

Bu hükme göre, kanundaki şartların tamamlanması halinde, özel mülkiyete elverişli olanlar, ihya yoluyla iktisabı imkan dahilinde olan yerler haline getirilmiştir. Bu durum, zamanaşımı yoluyla ihya arasındaki en büyük farktır.

Bununla birlikte, 3402 s. Kadastro Kanunu’nun 17/1. maddesi, ihyanın zilyetliğe ilişkin şartlarını zamanaşımı yoluyla iktisabın şartlarına bağlamıştır.

Bu şartlar, Türk Hukukunda ilk defa görülmektedir. Bu bakımdan Kadastro Kanunu ile kabul edilen ihya kurumu, yeni şartlara bağlanmış ve Tapu Kanunu’ndaki eski haline göre, şartları son derece ağırlaştırılmış bir şekilde ortaya çıkmıştır (Başpınar, Veysel; Türk Toprak Hukukunda İhya, Ankara-1999, sh. 16-17).

3- ORMAN İLE İLGİLİ YASAL DÜZENLEMELER VE MAKİLİK ALANLARIN TARİHSEL GELİŞİM İÇİNDE BU DÜZENLEMELER KARŞISINDAKİ DURUMU

3/1- 1982 ANAYASASI’NA KADAR OLAN DÖNEMDEKİ YASAL DÜZENLEMELER

3/1.1- Cumhuriyet Öncesi

Ülkemizde, orman ile ilgili ilk düzenleme 1856 tarihli Arazi Kanunnamesi’dir. Bu Kanunname’de gerek miri (devlet) ormanlarda, gerekse cibali mübahada kimseye tapu verilemeyeceği hükme bağlanarak, bunların kamu mülkiyetinde olduğu ve özel mülkiyete konu olamayacağı esası getirilmişti. Bu anlayış daha sonraki orman ile ilgili düzenlemelerde de kabul görmüş, zaman içinde değişen şart ve anlayışlar karşısında ise son yıllarda bu temel felsefeden uzaklaşılmıştır.

İkinci düzenleme 1870 tarihli Orman Nizamnamesi’dir. Ormanlarla ilgili ilk toplu mevzuat olan bu düzenleme padişah iradesi ile yürürlüğe girdiği için kanun hükmündedir.

Daha önce cibali mubaha olarak ayrıma tabi tutulan ormanları Devlet ormanları içine almış; ormanları “Devlete ait -Miri- ormanlar”, “Evkafa bağlı ormanlar”, “Kura ve kasabata mahsus ormanlar” ve “Eşhas uhdesinde bulunan ormanlar” şeklinde ayrıma tabi tutmuştur.

1. maddesi ile devlet ormanları ile kura ve kasabata mahsus ormanların zamanaşımı yoluyla mülk edinilmesini yasaklamıştır.

1917 tarihli Devlet Ormanlarının Usulü İdare-i Fenniyeleri Hakkında Kanun orman ile ilgili düzenlemelerin üçüncüsüdür.

1920 tarihli Baltalık Kanunu dördüncü düzenleme olup, yürürlük süresi çok kısa olan bu kanun köylülere bazı baltalıkların sınırlı ölçüde olmak üzere verilmesine ilişkin düzenlemeleri içermektedir.

3/1.2- Cumhuriyet Dönemi (1982 yılına kadar olan dönem)

Cumhuriyet dönemi ile yapılan ilk düzenleme 1924 tarihli Türkiye’de Mevcut Bilumum Ormanların Fenni Usulü İdare ve İşletilmeleri Hakkında Kanun’dur. Bu kanunla 1917 tarihli Kanun yürürlükten kaldırılmış ve ormanların idare ve işletilmesine ilişkin hükümler getirilmiştir.

1926 yılında yürürlüğe giren Türk Kanunu Medenisi’nin 675 ve 742. maddelerinde ormanlarla ilgili hükümlere yer verilmiştir.

1934 yılında yürürlüğe giren 2644 sayılı Tapu Kanunu Devlet orman ve açıklıklarının el değiştirme ve özel mülkiyete geçme yollarını kapamış; tapu verilmesini yasaklamıştır.

1937 tarihinde 3116 sayılı Orman Kanunu Cumhuriyet Döneminin ormanlarla ilgili ilk toplu mevzuatı olarak yürürlüğe girmiştir. Cumhuriyet Tarihimizin ilk Orman Kanunu’dur. Ormanın hukuki tanımı ilk defa bu kanunda yapılmış; 1938 yılında 3444 sayılı Kanun’la bazı maddeleri değiştirilmiş; 1945 yılında da 4785 sayılı Kanun’la orman tanımının yer aldığı 1. maddesinde değişiklik yapılarak Devlet Ormanları dışındaki özel ormanların bazı istisnaları hariç olmak üzere devletleştirilmesi esası getirilmiştir.

1950 yılında 5653 sayılı Kanun’la 3116 sayılı Kanun’un başta orman tanımının yer aldığı 1. maddesi olmak üzere büyük bölümü değiştirilmiş, 1. maddede orman sayılmayan yerler de sıralanarak (e) bendi ile “maki cinsinden her türlü ağaççıklarla örtülü yerler orman sayılmaz” hükmü makilik alanların orman sayılamayacağı; bu Kanun’un 43. maddesi gereğince muhafaza ormanı mahiyeti taşıdığı veya devamlı orman hasılatı verdiği Tarım Bakanlığı’nca fennen belirlenecek olan makiliklerle örtülü sahaların (e) fıkrası hükmünün dışında kalacağı hükmü getirilmiştir.

5658 sayılı Kanun’la da bazı maddeler eklenerek 1. maddede de değişiklik yapılmıştır. Devletleştirilen ormanlardan belli şartları taşıyanların iadesi esası getirilmiştir.

1956 tarihinde 6831 sayılı Orman Kanunu yürürlüğe girmiştir.

Bu Kanun 1956 yılından sonra 1959 tarihinde 7095, 1968 tarihinde 1056, 1971 tarihinde 1444, 1973 tarihinde 1744, 1975 tarihinde 1906, 1982 tarihinde 2655 sayılı Kanunlarla değişikliğe uğramıştır. 1982 Anayasası’nın yürürlüğünden sonra ise, başta 1983 tarihli 2896 sayılı Yasa olmak üzere 3302, 3373, 3493, 4079, 4114, 4569, 4570, 4578, 4629, 4915, 4999, 5177, 5192, 5218, 5728 sayılı değişik tarihli çok sayıda yasa ile değişikliğe uğrayarak günümüze gelmiş; son olarak 27.01.2009 tarihli 5831 sayılı Kanun’la 7/1, 9/7, 45/1. maddeler değiştirilerek ek madde 10 ilave edilmiştir.

3/1.3- Makilerle İlgili Yasal Sürecin Değerlendirilmesi

3116 sayılı Orman Kanunu’nun 1. maddesi ormanı “kendi kendine yetişmiş olup da herhangi bir çeşit orman hasılatı veren ağaç ve ağaççıklar yerleri ile birlikte orman sayılırlar” şeklinde tanımlamış; bu tanımla makilik alanlar orman sayılan yerler tanımı içinde kalmış; fundalıklar ise orman sayılmayan yerler arasında belirtilmiştir. Orman tanımında değişikliğin yapıldığı 1950 yılına kadar makiler orman olarak kabul edilmiş ve buna göre uygulama görmüştür.

Orman tanımını yapan maddeye 1950 yılında yürürlüğe giren 5653 sayılı Kanun ile;

“Maki cinsinden her türlü ağaççıklarla örtülü yerler orman sayılmaz. Bu Kanun’un 43. maddesi gereğince muhafaza ormanı karakteri taşıdığı veya devamlı orman hasılatı verdiği Tarım Bakanlığı’nca fennen belirlenecek olan makilerle örtülü sahalar yukarıdaki hükmün dışındadır.”

Hususu eklenmiştir.

Bu hükmün uygulanması ile ilgili 17.08.1950 tarih ve 203 sayılı tamimle yayınlanan;

“Makilik ve Orman Sahalarının Birleştiği Yerlerde Orman Sınırlarının Tespitine Ait Talimat” ile; maki florası ve makilik sahalar “florya, funda nevileri, laden nevileri, akgünlük (teşbih ağacı), defne, sandal, kermes meşesi, pirnal meşesi, mersin, zakkum, ılgın nevileri, yaprağını döken sumak nevileri, çaltı ve karaçalıdan” ibaret olarak sayılmış ve “bu ağaççıklardan müteşekkil formasyonla örtülü sahalar düz ve inbat kabiliyeti fazla olan yerlerde işgal sahası alan itibariyle %10 nisbetine kadar baltalık orman teşkil eden ağaçları ihtiva etse bile maki sahası sayılır” tanımlaması getirilmiştir.

Oysa talimatnamelerin (yönetmeliklerin) Kanuna aykırı hüküm içermemesi gerekir. Bu hükümde yer alan tanımlamanın isabetli olmadığı, maki florası içinde sayılan kermes meşesi ile pirnal meşesi ağaç olup, ağaççık vasfı taşımadıkları, kanun metninde olmayan bir hükümle %10 koru ve %25 baltalık orman teşkil eden ağaç nevilerinin bulunduğu ormanlık sahalarının makilik sahalara katılmasının da orman sahasının daraltılması anlamına geldiği doktrinde belirtilmiştir (Süreyya Toygar, Eski ve Yeni Hükümlere Göre Orman Anlamı ve Ormanların Mülkiyet Yönünden Bütünlüğü, İstanbul 1964, sh. 77-78).

Öte yandan, bilimsel kaynaklara göre, 1950-1956 yılları arasında, orman kadastrosu ve ormanların sınırlandırılması çalışmaları neredeyse tümüyle durdurulmuş; “maki tefrik komisyonlarının” çalışmalarına hız verilerek; bu komisyonlar aracılığıyla bu altı yıl içinde 617 bin hektar “orman sayılmayacak”, buna karşılık yalnızca 95 bin hektar da “orman sayılabilecek” maki sınıflandırması yapılmıştır.

1956 yılında 6831 sayılı Kanun’la birlikte “funda ve makiliklerle örtülü orman ve toprak muhafaza karakteri taşımayan yerler” orman sayılmayan yer olarak tanımlanmış; ölçüt olarak “orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyıp taşımama olgusu” getirilmiştir. 24.12.1965 günlü Orman Bakanlığı olurları ile yürürlüğe giren “Funda ve Makilik Sahaların Tespitine Ait Talimatname’sinin 24. maddesinde “17.08.1950 tarih ve 9857-203 sayılı tamimle yayınlanan maki yönetmeliği hükümsüzdür” denilmiş; bu talimatnamenin 2. maddesinde maki “fakir topraklar üzerinde bulunan kserofil bünyeli, her dem yeşil sert yapraklı ve boyları en çok üç metreyi geçmeyen ağaççıkların teşkil ettiği bir bitki formasyonudur” şeklinde tanımlanarak, hangi bitkilerin maki olduğu tek tek sayılmış ve tanım genişletilmiştir.

Talimatnamenin 3. maddesinde orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyan funda ve makiliklere ait tanım yapılmış; burada sayılanların orman rejimi dışına çıkarılamayacağı belirtilmiştir. Örneğin, memleketin ve halkın menfaat, sıhhat ve selametine yarayacak yerler, 23. maddesi gereğince arazi kayması veya yağmurlarla yıkanma tehlikesine maruz yerlerdeki maki ve fundalar…

Talimatnamenin 5. maddesinde “üzerinde orman ağacı ve bitişiğindeki ormanların devamı şeklinde bulunan maki ve funda ile örtülü yerler orman muhafaza karakteri taşımaları dolayısıyla orman rejimi dışına çıkarılamaz” denilmiş; 6. maddesinde ise; “funda ve makilerle örtülü bir sahada:

A- Hangi derecede olursa olsun toprak erozyonu varsa (tabaka, oluk, yarıntı) toprağı uzvi kısmı kısmen veya tamamen yıkanmışsa;

B- Toprak aşınması müşahede edilmese dahi erozyon potansiyeli bakımından tehlike ve zarar vukuu melhuz ise;

C- Toprak sığ ve arazide kayma tehlikesi mevcut ise de,

D- Arazi %12’den fazla meyile haizse, bu kabil sahalar toprak muhafaza karakteri taşır ve orman dışına çıkarılamaz” düzenlemesi getirilmiştir.

Talimatnamenin 7. maddesinde “bir sahanın erozyon potansiyeli; funda ve maki formasyonu bozulup tahsis edilmesi halinde o saha dahilinde vukua gelmesi varit görülen toprak aşınması ile aynı akar ve bakar dahilinde bulunan arazinin su taşkınlarından ve teressübattan göreceği zarara göre tetkik ve mütalaa olunur.”

9.maddesinde “Toprakların muhafazası maksadıyla sahanın erozyon potansiyelinin mütalaasında gerekli tetkik yalnız funda ve maki ile örtülü sahaya inhisar ettirilmeyip, suların tanzimi ve sel zararlarının önlenmesi bakımından arazinin jeolojik, klimotolojik, topoğrafik ve edafik faktörleri de gözönünde tutulur.”

“Tespit Komisyonları, Sınırların Tespiti Sınır İşaretleri ve Bakımı” başlıklı 10. maddesinde; “funda ve maki sahalarının tespiti işi umum müdürlükçe başmüdürlük merkezlerinde vazifelendirilen, biri tercihan toprak muhafazasında yetişmiş üç yüksek orman mühendisinden müteşekkil komisyonlar marifetiyle yapılır. Komisyon reisini Orman Umum Müdürlüğü tespit eder. Zaruret halinde bu elamanlardan biri mühendis yardımcısı da olabilir. Mahalli bölge şefi ve bölümün orman muhafaza memuru müşahit sıfatıyla mıntıkada çalışan komisyonlara intibak ederler…” denilmiştir.

Bu Talimatnamenin 11. maddesinde; “Orman sayılmayan funda ve maki sahalarının tespitinde hudutlar:

A- Mümkün olduğu kadar sabit notlara istinat ettirilir.

B- Tahdit görmemiş ise, 1/25.000 mikyaslı haritaları bulunmayan sahalarda da aynı şekilde ölçüye istinat ettirilir.

C- Tahdit görmemiş 1/25.000 mikyaslı haritaları bulunan sahalarda ise arazi üzerinde tespit olunan noktalar harita üzerinde işaretlenmek ve bu noktalar arasını birleştirmek suretiyle tespit olunur.”

12.maddesinde de “Orman rejimine giren funda ve maki sahalarının hudutları, işin sürati bakımından arazi üzerinde tespit olunan noktaların 1/25.000 mikyaslı haritalar ve kati amenajman haritaları ve bu haritalar bulunmadığı takdirde birinci devre amenajman haritaları üzerinde işaretlenmesi ve bu noktalar arasının birleştirilmesi suretiyle tayin olunur” düzenlemesine yer verilmiştir.

Orman niteliğini kaybetme nedeniyle orman dışına çıkarılma kavramı, 1961 Anayasası’nın 131. maddesinde 1970 yılında 1255 sayılı Kanun’la yapılan değişiklik sonucu hukukumuza girmiş; bu değişiklikle birlikte 6831 sayılı Kanun’da da “bilim ve fen bakımından orman niteliğini yitirme” kavramı getirilmiş; bu işlemlerin orman kadastro komisyonlarınca yapılması uygulamasına geçilmiştir.

3/2- 1982 ANAYASASI’NDAN SONRAKİ DÖNEM

3/2.1- Makilerin 1982 Anayasası ve Daha Sonraki Yasal Düzenlemelerdeki Yeri

Devlete ait ormanların hepsinin devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğu ve özel mülkiyete konu olamayacağı, Türk Medeni Kanunu’nun 641. maddesi ve 1961 Anayasası’nın 130 ve 131. maddeleri ile 1982 Anayasası’nın 169 ve 170. maddelerinde yer alan temel hükümlerde belirtilmiştir.

Bu duruma göre Devlet ormanlarında kamu mülkiyeti söz konusu olup, mülkiyet devlete aittir.

Burada sahiplik kavramı üzerinde durulmalıdır.

1982 Anayasası’nın 169. maddesinde; “Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları kanununa göre Devletçe yönetilir ve işletilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz” hükmü yer almakta; maddenin son fıkrasında ise, orman olarak muhafazasında bilim ve fen bakımından hiçbir yarar görülmeyen yerler ayrık tutularak orman sınırlarında daraltma yapılamayacağı belirtilmektedir.

Orman sayılan yerlerde durum açıkken, orman sayılmayan ya da sonradan orman rejimi dışına çıkarılan yerlerde ise sahiplik kavramı çok net ortaya konulamamaktadır.

Orman kadastrosu yapılan yerlerde orman rejimi dışına çıkarılan yerler dayanağını ilgili kanunlarından almakta; usulünce ilan olunup, kesinleşme süreci gerçekleşmektedir.

Oysa, maki tefrik komisyonlarının yaptığı tefrik işlemleri uzun süre tartışma konusu olmuş; bu işlemlerin sonraki orman kadastro çalışmalarında değerlendirilebilecek, değişikliğe uğrayabilecek bir ön çalışma olduğu, hukuken geçerli olmakla birlikte tek başına bağlayıcı olmayıp, orman kadastro çalışmaları ile birlikte değerlendirilmesi gerektiği, yaklaşımı benimsenmiştir. Ancak bu konuda da görüş ayrılıkları ortaya çıkmış; eldeki içtihadı birleştirme talebine konu değişik kararlar verilmiştir.

3116 sayılı Kanun’un yürürlük tarihinden 5653 sayılı Kanun’un yürürlüğe girdiği 1950 yılına kadar makilikler orman sayılmış; 5653 sayılı Kanun ile birlikte bu yerler orman sayılmayan yer olarak tanımlanmış ve orman sınırları içinde kalan makilik alanlar maki tefrik komisyonlarınca ormandan tefrik edilerek, bir kısmı tevzi ve temlik edilerek tapuya bağlanmış; bir kısmı ise tapuya bağlanmamıştır. 1956 tarihinde yürürlüğe giren 6831 sayılı Kanun’un 1. maddesinin (j) bendi ile bir ayrıma gidilerek orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyan makiliklerin orman sayılacağı düzenlemesi getirilmiştir. Bugün için bu yasal düzenlemenin esas alınacağı belirgindir.

Tartışma konusu, 03.04.1950 tarihinde yürürlüğe giren 5653 sayılı Kanun ile 08.09.1956 tarihinde yürürlüğe giren 6831 sayılı Kanun arasındaki dönemde, makiliklerin orman sayılmaması nedeniyle yönetmelikle görevlendirilen maki tefrik komisyonlarınca maki tespit işlemine konu olan yerlerin hukuki durumudur.

3116 sayılı ilk Orman Kanunu’ndan başlayarak bu güne kadarki orman mevzuatını düzenleyen bütün kanunlarda orman kadastrosunun orman kadastro komisyonlarınca yapılacağı öngörülmüş; başta Anayasa olmak üzere mevcut tüm mevzuatta kesinleşmiş orman sınırları içinde kalan yerlerin ancak koşulları varsa Orman Kanunu’nun 2. madde işlemi ile orman sınırları dışına çıkarılabileceği öngörülmüş; orman sınırları dışına çıkarılma işlemlerinde yetkili komisyonun orman kadastro komisyonu olduğu kabul edilmiştir.

Oysa, 5653 sayılı Kanun açıkça makilikleri orman sayılmayan yer olarak belirlemiş; ancak orman sınırları içinde kalan makiliklerin ormandan tefrik edileceğine ilişkin bir hükme yer vermemiştir. Bu nedenle, 1950-1956 tarihleri arasında yapılan maki tefrik işlemleri hukuken tartışmalı hale gelmiştir.

5653 sayılı Kanun nedeniyle maki olarak tespit edilen ve 6831 sayılı Kanun gereğince de orman sayılmayan makilik alanlarda tevzi ve temlik işlemlerinin yapılmış olması ve özel yasalarla (2510 sayılı İskan Kanunu, 4753 sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Kanunu, 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Kanunu, 5658 sayılı Orman Kanunu’na Ek Kanun gibi) sınırlı hallere ilişkin olmak üzere tapuya bağlanması durumunda bunların orman sınırları dışında olduğu yargısal uygulamada kabul edilmiştir.

Ancak, maki tefrik komisyonlarınca tefrik edilip de henüz tapuya bağlanmamış yerler ortada mülkiyet yönünden kesinlik kazanmış bir hukuki durum bulunmadığından 3116 sayılı Kanun’a göre yapılan ve kesinleşen orman kadastro sınırları kapsamında kalmaktadır. Sahiplenme koşullarının buna göre değerlendirilmesi gerekmektedir.

Hemen belirtmelidir ki, maki tefrik komisyonlarının oluşumu ve verdikleri kararların hukuken geçerli olup olmaması ayrı bir olgu, bu komisyonlarca verilen kararların kesinleşmesi ve tapuya bağlanmasa da doğrudan sahiplenme olanağı getirdiğinin kabul edilip edilmemesi ise ayrı bir olgudur.

6831 sayılı Kanun’da değişiklik yapan 1983 tarihli 2896 sayılı Kanun’la, orman kadastro komisyonlarının, devlet ormanları ile evvelce sınırlaması yapılmış olup da herhangi bir nedenle orman sınırları dışında kalmış olan yerlerin kadastrosunun da orman kadastro komisyonlarınca yapılacağı hükme bağlanmıştır. Böylece esasen orman sayılan yer niteliğinde olup da herhangi bir nedenle orman sınırları dışında kalmış olan yerlerin yeniden orman sınırları içine alınması olanağı getirilmiştir. Burada herhangi bir sebeple ibaresi daha sonra 1987 yılında 3373 sayılı Kanun’la yapılan değişiklikle metinden çıkarılmıştır.

Makilik ve orman sahalarının tespiti usulü ile ilgili yıllar itibariyle birçok yönetmelik çıkarılmıştır.

Son olarak 15.07.2004 tarihli ve 25523 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan, 6831 Sayılı Orman Kanunu’na Göre Orman Kadastrosunun Uygulanması Hakkında Yönetmeliğin 20. maddesinde “Orman kadastro komisyonları, işletme müdürlüklerinden çalışma alanları ile ilgili; (k) bendi, 5653 sayılı Kanun’un 1. maddesinin (e) bendi uygulamalarını gösterir, makilik ve orman sahalarının tespitine ait yönetmelik ile 6831 sayılı Kanun’un 1. maddesinin (j) bendi uygulamasını gösteren funda ve makilik sahaların tespitine ait talimatname gereğince yapılmış tespit ve tefrik ve parselasyon işlerine ait harita ve tutanakları, …yazı ile ister” hükmü yer almış; vasıf tayinine esas olacak tanımlar başlıklı 23/o maddesinde;

“Maki ve funda; kserofil bünyeli, herdem yeşil, sert ve çoğu zaman dikenli yapraklı ağaççıkların teşkil ettiği bitki formasyonudur.

Yurdumuzda makiler; Mersin (Myrtus Communis), Defne (Laurus nobilis), Sandal (Arbutus andrachne), Kocayemiş (Arbutus unedo), Pırnal Meşesi (Quercus ilex), Kermes Meşesi (Quercus coccifera), Katran Ardıcı (Juniperus oxycedrus), Katır Tırnağı (Spartium junceum), Kurtbağı (Ligustrum vulgare), Keçiboğan (Calicotome spinosu), Erguvan (Cercissiliquastrum), Teşbih Çalısı (Styrax officinalis), Karaçalı (Paliurus acueleatus), Herdemtaze (Ruscus acuelatus), Keçiboynuzu (Ceratonia siliqua), Peruka Çalısı (Continus coggygria), Akçakesme (Phillyrea media), Geniş Yapraklı Akçakesme (Phillyrea latifolia), Menengiç (Pistacia terebinthus), Sakız (Pistacia lenttiscus), Boyacı Sumağı (Rhus cotinus), Yabani Zeytin-Delici (Olea evropea var. Oleaster), Kokarçalı (Anagyris foedita), Zakkum (Nerium oleander), Pembe Çiçekli Laden (Cistus creticus), Beyaz Çiçekli Laden (Cistus salvifolius), Tüylü Laden (Cistus villiosus), Badem Yapraklı Ahlat (Pyrus amygdaliformis), Yabani Kuşkonmaz (Asparagus acurtifolius) ve benzeri bitkiler olarak bulunur.

Funda; ağaç fundası (Erica arborea) ve pembe çiçekli funda (Erica verticillata), Erica cinsi bitkilerdir.”

Şeklinde tanımlama getirilmiş;

23/p maddesinde de “Orman ve Toprak Muhafaza Karakteri; üzerindeki bitki formasyonu ile taşkınları, şiddetli yağış sonrası oluşan zararlı akışları, toprak erozyonunu, toprağın strüktür ve tekstürünün bozulmasını önleyici, su verimini artırıcı etkisi bulunan ve eğimi yüzde oniki’den fazla olan yerlerdir” denilmiştir.

“Makilik ve Yabani Zeytinlik Sahalarda Orman Kadastrosu” başlıklı 31. maddede;

“Orman kadastro komisyonlarınca;

a- Evvelce makiye tefrik edilen fakat tevzii yapılmayan sahalarla 6831 sayılı Kanun’un 1. maddesine giren ancak istisna bentlerine girmeyen ormanlık alanlar,

Devlet ormanı olarak sınırlandırılır.

b- Evvelce makiye tefrik edilip, çiftçiyi topraklandırma ve iskan mevzuatına göre tevzii yapılan, temlik kararı verilmiş ve tapuya bağlanmış sahalar içinde kalan ve yüzölçümü bir bütün olarak üç hektardan büyük ormanlık alanlar,

Özel orman olarak sınırlandırılır.

c- 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı ve Yabanilerinin Aşılattırılması Hakkında Kanun ile bu Kanunu değiştiren 6777 sayılı Kanun’a göre Devlet ormanlarından tefrik edilmiş zeytinlik, sakızlık ve harnupluk sahalar için tevzi

işlemleri yapılmamış ise Devlet ormanı olarak, çiftçiyi topraklandırma ve iskan mevzuatına göre tevzi yapılan, temlik kararı verilmiş ve tapuya bağlanmış sahalar içinde kalan ve yüzölçümü bir bütün olarak üç hektardan büyük

olanlar ise özel orman olarak sınırlandırılır.

d- Evvelce makiye tefrik edilip, çiftçiyi topraklandırma ve iskan mevzuatına göre tevzii yapılan, temlik kararı verilmiş ve tapuya bağlanmış sahalar içinde kalan ve yüzölçümü bir bütün olarak üç hektardan küçük ormanlık alanlar ile delicelik sahaların tespiti, tevzii, temlik ve tapuya tescil işlemleri, o günkü mevzuata göre yapılmış ve tahsis amacına uygun olarak kullanıyor ise bu sahalar orman sınırları dışarısında bırakılır.”

Düzenlemesi yapılmıştır.

“Orman Niteliğinin Devamı” başlıklı 34. maddede;

“6831 sayılı Kanun’un 1. maddesine göre, orman sayılan yerlerdeki; yanan orman alanları, muhafaza ormanları, milli park alanları, tabiat parkları, tabiatı koruma alanları ile izin ve irtifak hakkı tesis edilen ormanlık alanlar, orman olarak kamulaştırılan ve 6831 sayılı Kanun’un 3. maddesi ile orman rejimi içine alınan yerler ile,

a -20.06.1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanun’la değişik 2. maddesi,

b- 23.09.1983 tarihli ve 2896 sayılı, 05.06.1986 tarihli ve 3302 sayılı Kanunlarla değişik 2. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi,

uygulamaları ile orman sınırları dışına çıkarılan, ancak fiilen orman olduğu Genel Müdürlükçe tespit edilen ve Maliye Bakanlığı’nca Genel Müdürlüğe tahsis edilen yerler, orman sayılan yerlerden olma niteliklerini korurlar” denilmiş;

“Bilim ve Fen Bakımından Orman Niteliğinin Tam Olarak Kaybolması” başlıklı 35. maddede ; “31.12.1981 tarihinden önce üzerinde ağaç ve ağaççık toplulukları bulunmayan, ormancılık faaliyetleri ve ekonomisi yönünden orman kurulmasında yarar olmayan yerler bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş sayılır” denilmiştir.

3/2.2- Makilerle İlgili Yasal Düzenlemelerin Değerlendirilmesi ve Yargısal Uygulama

Açıklanan düzenlemeler ortaya koymaktadır ki, makiye ayırma işlemine konu olan yerler, daha sonra orman kadastrosu kapsamında ve açıklanan ölçüler dahilinde yeniden değerlendirmeye tabi tutulmuş ve yukarıda açıklanan koşullarda orman içine alınan ya da orman dışına çıkarılanlar olmuştur.

Öyle ise, 3116 sayılı Orman Kanunu’nun yürürlükte bulunduğu dönemde orman kadastro komisyonlarınca yapılarak kesinleşen ve tapuya tescil edilmeyen orman tahdidi alanlarında, sonradan maki tefrik komisyonlarınca olarak belirlenen yerlerin, daha sonra yapılan orman kadastro çalışmaları ile orman sayılan yer kapsamında kabulü de olanaklıdır. Yani maki tefrik komisyonlarınca yapılmış geçerli bir belirleme işlemi olsa dahi bu işlemler tek başına orman dışına çıkarma anlamına gelmediğinden, hukuksal durumları belirgin değildir.

Nitekim, 22.03.1996 gün ve 1993/5-1996/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararında da;

“3116 sayılı Orman Kanunu’nun 5653 sayılı Kanun’la değişik 1/e maddesine göre çıkartılan, Makilik ve Orman Sahalarının Birleştiği Yerlerde Orman Sınırlarının Tespitine Ait Yönetmelik ile bu yönetmelik uyarınca kurulan maki tefrik komisyonları yasal olup, yaptıkları işlemler de geçerli olduğu, orman sınırlandırması kapsamında iken söz konusu komisyonlar tarafından makilik alan olarak belirlenen taşınmazlar hakkında, özel kanunlar gereğince oluşturulan tapulara değer verilmesi gerektiği” kabul edilmiştir.

Burada varılan sonuç geniş yoruma tabi tutulamayacak kadar açık olup, sadece makilik alan olarak komisyonca belirlenen yerler hakkında özel kanunlar (2510, 4753, 3573 sayılı Kanunlar vs.) gereğince oluşturulan tapulara değer verilmiş; bu özel kanunlar dışında kalan tapulara ise değer verilmemiştir. Zilyetlikle kazanma ile ilgili olarak ise, herhangi bir değerlendirmeye yer verilmemiştir.

Anayasa Mahkemesi’nin 1987/31-13 sayılı kararının gerekçesinde ise;

“a- Orman sınırı dışına çıkartılan alanlardaki tapulu yerler:

aa- Orman sınırı dışına çıkarılan yerler, o andan başlayarak orman olma niteliğini, orman olma niteliklerini yitirirler. Bu bakımdan eski, geçersiz tapulara değer vermek, (devlet ormanlarının mülkiyetinin devrolunamayacağını öngören) Anayasa’nın 169. maddesinin ikinci fıkrası hükmüne aykırı düşmektedir. Verilen orman değil, orman olmaktan çıkmış, bir kamu mülküdür…

bb- …orman sınırı dışına çıkartılan tapulu yerlerin… geçersiz tapu sahibine verilmesi Anayasa’nın 170. maddesine aykırıdır.

b- Orman sınırı içinde kalan tapulu yerler:

…Devlet ormanını ve toprağıyla birlikte orman sayılan bir yeri, yerleşim, dağıtım yoluyla özel mülkiyete konu yapmak ya da devretmek Anayasa’nın yasakladığı hususlardandır. 6831 sayılı Kanun’un 1. maddesine göre, orman içi bir yere ilişkin olarak sonradan alınan tapu gibi, orman tahdit edildikten sonra, daha önce alınmış olsa da hukuksal değerini yitirip, geçersiz duruma düşen kaydı, denetlenen üçüncü fıkra geçerli kılmakta, kayıtlarda yazılı malikleri hak sahibi saymaktadır. Sözü edilen fıkra, böylece, 6831 sayılı Yasa’nın 2896 ve 3373 sayılı Yasalarla değişik 1. maddesinin (F) ve (G) fıkralarına karşın, hiçbir koşul aramaksızın, tarım arazisi niteliği bulunmayan, tümüyle orman örtüsüyle kaplı ve orman sayılan bir yer için ne suretle alınmış olursa olsun tapuları geçerli sayarak adı yazılı kimse adına tescilini sağlamaktadır.

Anayasa’nın 169. maddesinin son fıkrasının olanaklı kıldığı durumlar dışında orman sınırlarında daraltma yapılamaz. Kime olursa olsun, orman içindeki tapulu yerlerin verilmesi bir tür daraltmadır. Üçüncü fıkranın sınırlama kararı uyarınca incelenen ibaresi, bu nedenle Anayasa’nın 169. maddesine aykırıdır.

Orman sınırı dışına çıkarılsa bile tapu malikine verilemeyecek bir yerin, orman niteliğini taşırken de verilmemesi gerekir. Yasa koyucu, bu yerleri geçersiz tapu sahiplerine mutlaka vermek istiyorsa, Anayasa’nın öngördüğü sınırlara uygun yeni bir orman tanımı yapmak zorundadır.

Açıklanan nedenlerle üçüncü fıkradaki “…tapulu yerlerle…” ibaresi iptal edilmelidir.”

Şeklinde görüşlere yer verilmiştir.

Görüldüğü gibi Anayasa Mahkemesi, kesinleşen orman kadastrosu sınırları içinde kalan yerlerdeki tapu kayıtlarına değer verilemeyeceğini kabul ettiği gibi, orman sınırları dışına çıkartılan yerlere ait tapu kayıtlarına dahi değer verilmesinin Anayasa’ya aykırı olduğunu vurgulayarak iptal kararı vermiştir.

3/3- 27.01.2009 TARİH VE 27123 SAYILI RESMİ GAZETE’DE YAYIMLANARAK YÜRÜRLÜĞE GİREN TAPU KANUNU VE BAZI KANUNLARDA DEĞİŞİKLİK YAPILMASINA DAİR 5831 SAYILI KANUN

5831 sayılı Kanun’un:

1. maddesi ile; 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 7. maddesinde değişiklik yapılarak birinci fıkrasının sonuna “Ancak, henüz orman kadastrosuna başlanılmamış yerlerde, 3402 sayılı Kadastro Kanunu hükümlerine göre belirlenen orman sınırı, orman kadastro komisyonunca belirlenen orman sınırı niteliğini kazanır.” cümlesi,
2. maddesi ile; 6831 sayılı Kanun’un 9. maddesinin yedinci fıkrasının birinci cümlesinden sonra gelmek üzere; “3402 sayılı Kadastro Kanunu’na göre kadastrosuna başlanan çalışma alanlarında evvelce kesinleşmiş olan orman haritalarının kontrolü sonucunda tespit edilecek hesaplamalardan kaynaklanan yüzölçümü hataları 3402 sayılı Kanun’un 4. maddesine göre oluşan kadastro ekibince düzeltilir. Diğer vasıf ve mülkiyet değişikliği dışında kalan aplikasyon, ölçü ve çizimden kaynaklanan yüzölçümü ve fenni hatalar ise kadastro müdürlüğünce mahalli orman kuruluşuna bildirilir. Bildirim tarihinden itibaren onbeş günlük süre içerisinde orman kadastro komisyonu görevlendirilir.” cümleleri eklenmiş;
3. maddesi ile; 6831 sayılı Kanun’un 45. maddesinin birinci fıkrasının birinci cümlesi; “Amme müesseselerine ait ormanların kadastrosu da bu Kanun’un 7. maddesi hükümlerine göre yapılır.” şeklinde değiştirilmiştir.

Yine aynı Kanun’un 5. maddesi ile;

6831 sayılı Kanun’a Ek Madde 10 eklenmiş; bu maddede; “Bu Kanunun; 20.06.1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanun’la değişik 2. maddesi ile 23.09.1983 tarihli ve 2896 sayılı Kanun ve 05.06.1986 tarihli ve 3302 sayılı Kanun’la değişik 2. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi uygulamaları ile orman sınırları dışına çıkarılan yerler, çıkarma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren kazandırıcı zamanaşımı yolu ile iktisap edilemez.” hükmüne yer verilmiştir.

Yine aynı Kanun’un 8. ve 9. maddesi ile 21.06.1987 tarihli ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’na konuyla ilgili olarak aşağıdaki maddeler eklenmiştir.

Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin kadastrosu ve tescili

Ek Madde 4- 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 20.06.1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanun’la değişik 2. maddesi ile 23.09.1983 tarihli ve 2896 sayılı, 05.06.1986 tarihli ve 3302 sayılı Kanunlarla değişik 2. maddesinin (B) bendine göre orman kadastro komisyonlarınca Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerler, fiili kullanım durumları dikkate alınmak ve varsa üzerindeki muhdesatın kime veya kimlere ait olduğu ve kim veya kimler tarafından ne zamandan beri kullanıldığı kadastro tutanağının beyanlar hanesinde gösterilmek suretiyle, bu Kanun’un 11. maddesinde belirtilen askı ilanı hariç diğer ilanlar yapılmaksızın öncelikle kadastrosu yapılarak Hazine adına tescil edilir.

Bu maddeye göre yapılacak kadastro çalışmaları ikinci kadastro sayılmaz. Bu maddeye göre yapılacak kadastro sırasında orman ve Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin sınır nokta ve hatları; orman kadastro tutanakları esas alınmak suretiyle orman işletme müdürlüğünce görevlendirilecek en az bir orman yüksek mühendisi ya da orman mühendisinin iştirak ettirildiği kadastro ekibince zemine aplike edilir. Bu çalışmalar sırasında kadastro veya orman haritalarında düzeltmeyi gerektiren tutanak, pafta ve zemin uyumsuzluğunun tespiti halinde, yukarıda oluşturulan kadastro ekibince teknik mevzuata uygun hale getirilir. Bu çalışmalara kadastro kontrol mühendisi de iştirak ettirilir. Çalışma sonucunda bir zabıt düzenlenir ve bu zabıt ekip görevlileri ile kontrol mühendisi tarafından birlikte imzalanır. Düzeltme işlemleri, orman mevzuatı ile tapu ve kadastro mevzuatına göre yapılmış ve bu Kanuna göre yapılacak askı ilanı ile de ilan ve tebliğ edilmiş sayılır.

Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerler, daha öncesi tescil edilmiş olduğuna bakılmaksızın Maliye Bakanlığı’nın talebi üzerine, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü’nce fiili kullanım durumları dikkate alınmak suretiyle ifraz ve/veya tevhit de yapılabilir. Bu işlemler sırasında, orman ve kadastro haritalarında tespit edilen fenni hatalar, yukarıdaki üçüncü fıkrada belirtilen usul ve esaslara göre düzeltilir.

Bu madde kapsamındaki kadastro, ifraz ve tescil işlemleri, 3194 sayılı İmar Kanunu ile 03.07.2005 tarihli ve 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanunu’ndaki kısıtlamalara tabi olmaksızın yapılır.

Kadastro çalışmalarına başlanılmadan önce, Hazine adına orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin içerisinde özel kanunlarına göre değerlendirilmesi gereken alanlar bulunup bulunmadığı kadastro müdürlüğünce ilgili kurum ve kuruluşlarına yazı ile sorulur. İlgili idarelerce 15 gün içerisinde kadastro müdürlüğüne bilgi verilir. Bu süre içinde cevap verilmediği takdirde, söz konusu alanların bulunmadığı yönünde cevap verilmiş sayılır. Bu bilgilere veya ilgili idarelerce zeminde gösterilen sınırlara göre bu yerler içindeki bu alanların sınırları ölçülerek krokisinde gösterilir ve beyanlar hanesinde belirtilir.”

3402 sayılı Kanun’un geçici 7. maddesi aşağıdaki şekilde değiştirilmiş ve Kanun’a aşağıdaki geçici maddeler eklenmiştir.

“Geçici Madde 7- Bu Kanun’a göre yapılacak çalışmalardan önce 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre başlanan orman kadastrosu, bu Kanun’un 4. maddesine göre sonuçlandırılır.

Geçici Madde 8- Bu Kanun’un yayımı tarihinden önce yapılan tapulama veya kadastro çalışmalarında tespit dışı bırakılan tapuda kayıtlı taşınmazlar ile kamu kurum ve kuruluşlarına ait yerlerde ve çalışma alanı içinde orman olduğu gerekçesiyle tespit harici bırakılan alanlarda, daha sonra kesinleşen orman kadastrosu sonucunda orman sınırı dışında kalan tapulu ve tapusuz taşınmazların 3402 sayılı Kanun hükümleri gereğince kadastrosu yapılır.”

5831 sayılı Kanun açıkça 5653 sayılı Kanun ile değişik 3116 sayılı Kanun dönemine ilişkin açık bir düzenleme getirmemiş; makiler hakkında bu döneme ait yasal boşluk sürdürülmüşse de, kurulda yapılan görüşmeler sırasında öncelikle 27.01.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren ve 5831 sayılı Yasa’nın 5. maddesi ile 6831 sayılı Orman Yasası’na eklenen ek 10. madde hükmü değerlendirilmiştir.

III- GEREKÇE

Yukarıda açıklanan tüm olgu, yasal düzenleme, yargısal uygulama ve uluslararası sözleşmeler ile en son yasal düzenlemelerle getirilen hükümler birlikte değerlendirildiğindE:

Anayasamızın 169. maddesindeki koruma hükümlerine rağmen orman ve maki alanlarının korunması mümkün olamamaktadır. Bunların korunmasında en büyük problemlerden birini, yürürlükte olan 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1. maddesinin İ ve J bentleri ile 2. maddesinin A ve B maddesi oluşturmaktadır.

6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1. maddesinde “funda veya makilerle örtülü orman ve toprak muhafaza karakteri taşımayan yerler” orman sayılmamakta; böylece, funda veya makiliklerin orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyıp taşımamaları ölçüt alınarak ya orman rejiminin dışında bırakılmakta veya bu rejim içinde kabul edilmektedir. Dolayısıyla, orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyıp taşımadığı usulünce tespit edilecek funda ve makilikler, bu karakterleri taşıyorlarsa orman tanımı içinde yer alacak; taşımıyorlarsa orman sayılmayacaklardır.

Aynı Kanun’un 2. maddesinin (A) maddesine göre tarım alanlarına dönüştürülmesinde yarar görülen funda ve makiliklerle örtülü yerler orman sınırları dışına çıkarılacaktır. Orman sınırları dışına çıkarma işlemi ise sadece 31.12.1981 tarihinden önce orman niteliğini kaybetmiş yerlerle sınırlandırılmıştır.

Burada önem taşıyan funda ve makiliklerin orman sayılıp sayılmaması olgusu ise Orman Kanunu’nun 1. maddesine göre tayin edilecektir. 1. maddenin (J) bendine göre orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyan funda ve makilik alanlar orman sayılır. Toprak ve orman muhafaza karakteri taşımayan funda ve makiliklerin ise orman sınırı dışına çıkarılması mümkündür. Buna göre; orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyan funda ve makilik alanların orman sayılmayan yer olarak nitelendirilmesi, Orman Kanunu’nun 1. maddesine ve Anayasa’nın 169. maddesine göre imkansızdır.

Yasalarda, maki tefrik komisyonları tarafından yapılan işlemlerin hukuki niteliği konusunda içtihatlarla bir yol çizilmeye çalışılmış; bunlar arasında ortaya çıkan görüş ayrılıkları üzerine, ilk önce İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 22.03.1996 tarih ve 1993/5 E. 1996/1 K. sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı ile tapulu taşınmazlar yönünden konu ele alınmış; şimdi eldeki taleple de tapuya bağlanmamış alanlar yönünden ortaya çıkan aykırılıklar büyük kurul önüne gelmiştir.

– Eldeki içtihadı birleştirmenin konusu; Birinci Başkanlık Kurulu’nun görevlendirme yazılarında (3116 sayılı Orman Kanunu’nun yürürlükte bulunduğu dönemde orman kadastro komisyonlarınca yapılarak kesinleşen ve tapuya tescil edilmeyen orman tahdidi alanlarında, maki tefrik komisyonlarınca “orman sayılmayan makilik” olarak belirlenen yerlerin imar-ihya-zamanaşımı yoluyla mülk edinilip edinilemeyeceği) biçiminde belirlenmiştir.

Orman niteliğini taşımayan makilik alanların öncesi tapulu olsun veya olmasın niteliğinin ne olması gerektiği, orman sayılıp sayılmayacakları İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu’nun 22.03.1996 tarih ve 1993/5 E. 1996/1 K. sayılı kararı ile belirlenmiştir.

Bilindiği gibi kesinleşen orman tahdidi içerisinde kalan yerlerin orman niteliği ile Hazine adına tapuya tescilinin yapılması yasa hükmüdür.

Gerek 3116 sayılı Orman Kanunu’nun 13. maddesine, gerekse 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 11. maddesine göre kadastrosu yapılıp kesinleşen Devlete ait ormanlar, tapu dairelerince hiçbir harç, vergi ve resim alınmaksızın Hazine adına tapuya tescil olunur.

Ancak kesinleşen orman tahdidi içerisinde kalıp da tapuya orman niteliği ile tescili gerekirken her nasılsa tescili yapılmayan taşınmazlar da bulunmaktadır. İşte makiye ayrılan yerlerdeki tapulu-tapusuz ayırımı bundan kaynaklanmaktadır.

Ancak bu ayırım orman niteliği taşımayan makiliklerin hukuki durumlarının belirlenmesinde önem arz etmemektedir.

1996 tarihli İçtihatları Birleştirme Kararı’nda sonuç itibarı ile Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık makiye ayrılmadan önce Hazine adına orman niteliği ile tapuya kayıtlı yerlerle ilgili ise de; ortaya koyduğu belirlemeler, öncesi tapulu olsun veya olmasın tüm orman sayılmayan makiliklerle ilgilidir. Bu durumda, buradaki irdelemelere değinmekte yarar vardır.

Söz konusu İçtihatları Birleştirme Kararında maki komisyonlarınca belirlenen yerlerle ilgili olarak şu irdelemeler yapılmaktadır:

(…İçtihat uyuşmazlığına konu olan olayda; orman niteliğini taşıyan makilik alanlarla, orman sayılmayan makilik alanların fennen belirtilmesi görevi Tarım Bakanlığı’na verilmiştir. İdare, 5653 sayılı Kanun’dan kaynaklanan “Belirleme” görevini yönetmelikle düzenleme yaparak yerine getirmiştir. Bakanlığa verilen görevin yerine getirilmesi yönetmelikle düzenleme yapılmasını zorunlu kılmıştır. Kanunda belirleme görevinin ne şekilde yapılacağına dair hüküm olmadığından bu yön idarenin takdirine bırakılmıştır. Yönetmeliğin dayanağı olmadığına ilişkin görüş, değinilen nedenlerle yasal dayanaktan yoksun bulunmaktadır. …Makilik alanların belirlenmesi görevi Tarım Bakanlığı’na verilmiş olup, Orman Kanunu’nda bu konuda başka hiçbir hüküm bulunmamaktadır. 3116 sayılı Orman Kanunu’nun 5653 sayılı Kanun’la değişik 5. maddesi ise ormanların sınırlandırılması ile ilgili hükümleri içermektedir. Kanun’da “orman sayılmadığı” açıklanan makilik alanların tespiti ayrı bir işlem, “orman niteliği” taşıyan ormanların sınırlandırılması ise başka bir işlemdir. İşlemlerin amaçları, nitelikleri ve işlevleri değişiktir.

İçtihat uyuşmazlığı, orman sınırlandırması yapılan yerlerdeki makilik alanların tespitine ilişkindir. 3116 sayılı Orman Kanunu’nun 13. maddesi gereğince sınırlandırılması kesinleşen ormanlar Hazine adına tapuya tescil olunur. 3116 sayılı Kanun’la makilikler de orman sayıldığı için, bu alanlar da sınırlandırma kapsamına alınmıştır. 5653 sayılı Kanun, istisnalar ayrık olmak üzere makiliklerin orman sayılmayan yer olduğunu kabul etmiş, bu değişikliğe uygun olarak orman sayılmayan makilik alanların tespiti gerekmiştir. Maki komisyonlarının görevi, orman sayılmayan makilik alanları belirlemekten ibarettir. Orman sayılmayan makiliklerin tespiti yeni orman tanımına göre tapu sicilinde düzeltme yapılması niteliğindedir. Bu düzeltme sonucu “orman niteliği ile Hazine adına tescil” edilen taşınmaz, orman sayılmayan makilik alan olarak tespit edilmekle “özel mülk olarak Hazine adına tapuya tescil” edilecek, taşınmazın sadece tapudaki niteliği değişecektir. Böylece tespit işlemi ile Hazine adına tapulu olan taşınmaz tapusuz hale dönüşmeyecektir.

….. …Bilim ve fen bakımından orman niteliğini tam olarak kaybetmiş ve tarım arazisi veya yerleşim yeri olarak kullanılmasında yarar olan ormanların, orman dışına çıkarılabileceği hükmü, gerek Anayasada ve gerekse 6831 sayılı Orman Kanunu’nun 2. maddesinde yer almıştır. Orman dışına çıkarılan yerin öncesi orman olduğundan, orman kavramına “yerleri de” dahildir. Bitki örtüsünün kaldırılmış olması, o yerin orman rejimi dışına kendiliğinden çıkmasını gerektirmez. Anayasa ve Yasada öngörülen şartların oluşması halinde orman tahdit komisyonları tarafından orman dışına çıkarma işlemleri yapılmaktadır.)

Bu açıklamalardan da anlaşılacağı gibi maki tespit komisyonlarının işlemi sonucu orman niteliğini kaybetmiş yerler özel mülkiyete konu olabilecek yer haline gelmektedir.

Bu gibi yerlerden öncesi tapulu olanlarla ilgili uyuşmazlık, yukarıda açıklanan 1996 tarihli İçtihatları Birleştirme Kararı ile çözümlenmiştir.

– Eldeki içtihadı birleştirme talebinin konusu ise; tapuya bağlanmamış yerlerle ilgili olup; öncesi orman niteliği ile Hazine adına tapuya tescil edilmesi gerekirken, bu tescil yapılmamış yerlerin tapusuz sayılıp sayılmayacağı, bunun sonucu olarak da imar-ihya ve zamanaşımı ile kazanılıp kazanılmayacağıdır.

Yukarıda ayrıntısıyla açıklandığı üzere, ormanların bu vasıfla Hazine adına tescil edilmesi yasa gereğidir. Orman olarak tespit ve tescil görmüşken, daha sonra yine yasa gereği Orman Kanunu’nun 2/B maddesi gereğince orman sınırları dışına çıkarılan alanlar, orman rejimi dışına çıkarılmıştır.

Koruma makiliği dışındaki makilerle ilgili hukuksal durum ise bu kadar belirgin değildir.

Bu durumda bu tür taşınmazların tapulu sayılıp sayılmayacağının tartışılması gerekmekte ise de içtihadı birleştirme görüşmelerinde, konunun öncelikle 27.01.2009 tarihli Resmi Gazete’de yayımlanarak yürürlüğe giren “5831 sayılı Tapu Kanunu ve Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun”un getirdiği yasal düzenleme doğrultusunda ele alınması ve inceleme yapılması kabul edildiğinden, yukarıda belirtilen hususun incelenmesine şimdilik gerek görülmemiştir.

Konuya ilişkin, 27.01.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 5831 sayılı Yasa’nın 5. maddesi ile 6831 sayılı Orman Yasası’na eklenen ek 10. maddesinde; “Bu Kanun’un; 20.06.1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanunla değişik 2. maddesi ile 23.09.1983 tarihli ve 2896 sayılı Kanun ve 05.06.1986 tarihli ve 3302 sayılı Kanunla değişik 2. maddesinin birinci fıkrasının (B) bendi uygulamaları ile orman sınırları dışına çıkarılan yerler, çıkarma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren kazandırıcı zamanaşımı yolu ile iktisap edilemez.” hükmü getirilmiş; kanun koyucu, orman tahdidi içinde yer alıp da orman tahdit komisyonlarınca sonradan Orman Kanunu’nun 2. maddesinin B bendi kapsamında orman dışına çıkarılan alanların dahi zilyetlikle kazanılmalarına olanak vermemiş; açıkça bu yerlerin zilyetlikle kazanılamayacağını düzenleme altına almıştır.

5831 sayılı Kanun’un 4. ve 5. maddelerinin tasarıda 5. ve 6. madde altında açıklanan gerekçesinde;

“Madde 5- 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 5304 sayılı Kanunla değişik 4. maddesinin üçüncü fıkrası ile, çalışma alanında orman bulunması ve 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre orman kadastrosuna başlanılmamış olması halinde, orman kadastrosu ve bu ormanların içinde ve bitişiğinde her çeşit taşınmaz malların ormanlarla müşterek sınırlarının tayini ve tespitinin bu maddede belirtilen kadastro ekibi tarafından yapılacağı hüküm altına alındığından, amme müesseselerine ait ormanların da, Kadastro Kanunu’nda yapılan ‘değişiklik kapsamında kadastrolarının yapılabilmesi için bu değişiklik yapılmaktadır.

Madde 6- 6831 sayılı Kanun’un 2. maddesi uyarınca orman sınırları dışına çıkarılan yerler Hazine adına çıkarılıp Hazine adına tescil edilmektedir.

Anayasa’nın 170. maddesi de orman sınırları dışına çıkarılan yerlerin değerlendirilmesinin kanunla düzenleneceği hükmünü getirerek bu taşınmazların, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki diğer taşınmazlardan farklı bir statüye tabi olmasını benimsemiştir. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmazların 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713. maddesi uyarınca kazandırıcı zamanaşımı ile mülk edinilmesi mümkün iken, Anayasa’nın 170. maddesi hükmü gereği özel kanunla düzenlenmesi öngörülen 2. madde alanlarının bu niteliği gereği kazandırıcı zamanaşımı ile mülkiyetinin elde edilmesi mümkün olmayacağı halde, Türk Medeni Kanunu’nun ilgili hükümlerine dayanarak tescil talebi ile davaların açıldığı bilinmektedir.

Orman sınırları dışına çıkarılan bu yerlerin Hazine adına tescil edilmesi yasal zorunluluk olmakla beraber, teknik ve mali zorluklar nedeniyle kısmen tescil sağlanmıştır. Ayrıca bu alanlarda orman kadastrosundan önce oluşmuş tapular da bulunduğundan bu tapuların iptali üzerine ancak tescil sağlanabileceğinden tescil işlemleri tamamen ikmal edilememiştir.

Bu nedenle; 1974 yılından beri orman dışına çıkarılan bu alanlarda, çıkarma tarihinden itibaren Türk Medeni Kanunu’ndaki kazandırıcı zamanaşımı süreleri dolan yerler için mahkemelerce zilyedi adına tescile dair kararlar verilmektedir.

Bu alanların Anayasa ve 6831 sayılı Kanun’a uygun değerlendirileni meşini sağlamak, ayrıca ormanların işgalinin özendirilmesini önlemek için bu düzenleme yapılmıştır.” açıklamalarına yer verilmiştir.

Gerek Kanun metni, gerek gerekçesi birlikte ele alındığında bu yasal düzenlemenin amacı “çalışma alanında orman bulunması ve 6831 sayılı Orman Kanunu’na göre orman kadastrosuna başlanılmamış olması halinde, orman kadastrosu ve bu ormanların İçinde ve bitişiğinde her çeşit taşınmaz malların ormanlarla müşterek sınırlarının tayini ve tespitinin bu maddede belirtilen kadastro ekibi tarafından yapılacağı hüküm altına alındığından, amme müesseselerine ait ormanların da, Kadastro Kanunu’nda yapılan değişiklik kapsamında kadastrolarının yapılabilmesi” ve sonuçta “Bu alanların Anayasa ve 6831 sayılı Kanun’a uygun değerlendirilebilmesini sağlamak, ayrıca ormanların işgalinin özendirilmesini” önlemek” şeklinde ortaya konulmuştur.

Anılan kanun hükmü ile varılmak istenen sonucun, Anayasa ve 6831 sayılı Kanun’a uygun değerlendirme ile ormanların işgalinin özendirilmesinin önlenmesi amacıyla, orman sayılmayan yer haline gelen taşınmazların bu niteliklerini kaybettikleri tarihten itibaren imar ihya ve zamanaşımı yolu ile kazanılmasının ortadan kaldırılması olduğu, anlaşılmaktadır. Böylece, öncesi orman iken orman sayılmayan yer haline gelen alanların dahi zilyetlikle kazanılması yolu kapatılmışken, koruma makiliği olmamakla birlikte, maki tefrik komisyonlarınca orman sayılmayan makilik alan olarak tespit edilen yerlerin yasa karşısındaki durumu da bu çerçevede ele alınmalıdır.

Bu nedenledir ki, Kanunun lafzı ve ortaya konulan amacı da gözetilerek, anılan bu hükmün koruma makiliği dışında kalan makilik alanlar yönünden uygulanıp uygulanamayacağı işin esasına girilmeden evvel, ele alınarak değerlendirilmiştir. Bu değerlendirmede; Kanunun bu hükmünün; kamu düzenine ilişkin olması yanında, eldeki uyuşmazlığa konu koruma makiliği dışındaki makilik alanlarla ilgili işlemlerin sadece tespitle sınırlı olmakla beraber 1996 tarihli İçtihadı Birleştirme Kararına göre orman sayılmayan yer niteliğinde olduğundan bu yerlere de uygulanacağı oybirliği ile benimsenmiştir.

Sonuç itibariyle, söz konusu yasal düzenleme yönünden yapılan incelenmede;

5831 sayılı Kanun’un 5. maddesi ile 6831 sayılı Kanun’a eklenen ek 10. maddede (Bu Kanun’un 20.06.1973 tarihli ve 1744 sayılı Kanunla değişik 2. maddesi ile 23.09.1983 tarihli ve 2896 sayılı Kanun ve 05.06.1986 tarihli ve 3302 sayılı Kanun’la değişik 2. maddesinin birinci fıkrasının “B” bendi uygulamaları ile orman sınırları dışına çıkarılan yerler, çıkarma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren zamanaşımı yolu ile iktisap edilemez) hükmü getirildiğinden, belirtilen hallerde tapusuz taşınmazların zamanaşımı ile kazanımlarının mümkün olmadığı; Yasada her ne kadar maki tespit komisyonlarının kararı ile orman niteliğini kaybeden ve makiye ayrılan yerler ayrıca belirtilmemiş ise de; Genel Kurul görüşmelerinde Yasanın amacının orman niteliğini kaybeden tüm taşınmazların imar-ihya ve zamanaşımı yoluyla kazanımını önlemek olduğu, bu durumda öncesi tapuya kayıtlı olmayan taşınmazların zamanaşımı ile kazanılamayacağı sonucuna varılmıştır.

Böylelikle, makiye ayrılan yerin öncesi tapulu olduğu takdirde zaten zamanaşımı ile kazanılmayacağından, tapuya tescil edilmeyen yerlerin öncesi tapulu kabul edilsin veya edilmesin 5831 sayılı Kanun hükmü dikkate alındığında bu hususun sonuca etkili olmadığından içtihatların bu değişik gerekçe ile birleştirilmesine ve bu tür yerlerin zamanaşımı ile kazanılamayacağına karar verilmiştir.

Açıklanan durum karşısında; maki tefrik komisyonlarınca maki oldukları tespit edilmekle birlikte, devamında orman tahdit işlemine konu edilmemiş alanların, maki tefrik komisyonlarının tespiti tarihinden itibaren imar-ihya ve zilyetlikle kazanılmasına olanak bulunmamaktadır.

IV- SONUÇ

Yukarıda açıklanan gerekçelerle: 1- 3116 sayılı Yasa hükümlerine göre yapılıp kesinleşen ve tapuya tescil edilen orman kadastro (tahdit) sınırları içinde bulunan ve 1996/1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı ile kabul edilen konunun bu içtihadı birleştirmenin kapsamı dışında olduğuna, aynı yasa hükümlerine göre yapılıp kesinleşen, ancak tapuya tescil edilmeyen yerlerde 5653 sayılı Yasa ile değişik 3116 sayılı Yasa hükümlerine göre maki komisyonlarının yaptığı işlemlerin bir tespit niteliği taşıdığına, teknik ve hukuki anlamda orman kadastro (tahdit) sınırı dışına çıkarma işlemi olmadığına,

2- 27.01.2009 tarihinde Resmi Gazete’de yayımlanarak aynı tarihte yürürlüğe giren 5831 sayılı Yasa’nın 5. maddesi ile 6831 sayılı Orman Yasası’na eklenen ek 10. madde hükmünün maki tespit komisyonlarınca 5653 sayılı Yasa uyarınca maki olarak tespit edilen yerlere de uygulanması gerektiğine ve bunun sonucu olarak bu yerlerin tespit tarihinden itibaren imar, ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılmasına olanak bulunmadığına”

30.04.2010 tarihinde yapılan ilk toplantıda oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Hukuk Genel Kurulu E: 1990/3 K: 1990/5 T:19.10.1990
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu E: 1996/4 K: 1998/3 T: 4.12.1998
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/20-490 K: 2003/510 T: 24.9.2003
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/75 K: 2007/90 T: 28.02.2007

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/681 K: 2001/711 T: 10.10.2001

Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz konumuna gelen koruma makiliği olmayan, tapusuz maki alanlarının imar ihya ve buna bağlı zilyetlik yoluyla özel mülke konu olabileceğinin kabulü gerekir. Koruma makiliği diğer bir anlatımla orman muhafaza karakterini taşıyan makilik niteliğindeki alanlarda kalan taşınmazlar için Medeni Kanunun 639/1. ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddelerince öngörülen zilyetlikle kazanma koşullarının gerçekleşemeyeceği açıktır ve tartışmasızdır.

Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Antalya Asliye 6. Hukuk Mahkemesi´nce davanın kabulüne dair verilen 17.5.2000 gün ve 1999/603 E. 2000/902 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesi´nin 9.11.2000 gün ve 7577-8444 sayılı ilamiyle; (…Davacı uyuşmazlık konusu parsellerin Hazine üzerindeki kaydının iptali ile adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir. Hazine davanın reddine karar verilmesini savunmuş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm Hazine tarafından temyiz edilmiştir.

Uyuşmazlık konusu parsellere ait kadastro tutanağında; dava konusu parsellerin 1945 yılında yapılan orman sınırlama hattının içerisinde kalması ve 1983 yılında yetkili orman kadastro komisyonu tarafından 6831 sayılı Orman Kanununun 1744 sayılı Yasa ile değişik 2/B maddesi hükmü uyarınca nitelik kaybı sebebiyle orman dışına çıkarılan yerlerden olduğu açıklanmak suretiyle hazine adına tesbit edilmiştir.

Davacı, imar ihya ile kazanmayı sağlayan zilyetliğe dayanarak iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. Dosya içerisindeki belgelere ve uzman bilirkişilerin raporlarındaki açıklamalara göre; dava konusu taşınmazların bulunduğu yerde 1946 yılında orman kadastro komisyonunca yapılan sınırlama çalışmaları sırasında bu yerin sınırlama haritası içerisine alındığı ve işlemin kesinleştiği, 1952 yılında maki tefrik komisyonunca yapılan çalışmalar sırasında da taşınmazların makiye tefrik edilmek suretiyle tahdit dışında bırakıldığı ve 1981 yılında da 6831 sayılı Orman Kanununun değişik 2/8 maddesi uyarınca yapılan çalışmalar sırasında nitelik kaybı sebebiyle orman dışına çıkarıldığı açıklanmıştır. Her ne kadar dava konusu taşınmaz kesinleşen sınırlama hattının içerisinde kalan bir yer ise de, 5653 sayılı Kanun hükümleri uyarınca yapılan çalışmalar sırasında dava konusu taşınmaz orman sınırları dışına çıkarılmıştır. Maki Tefrik komisyonunca orman sınırlama hattının dışına çıkarılan bir yer 6831 sayılı Orman Kanununun 1. maddesi hükmü uyarınca orman sayılmaz. Böyle bir yer maki işlemi kesinleştiği tarihten itibaren 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. ve MK.nun 639/1. maddesinde belirtilen koşullar altında kazanılması mümkün olabilir.

Makiye Tefrik edilen bir yerin ormanla bağlantısı kesilmiş olacağından böyie bir yerin nitelik kaybından sözedilemeyeceği gibi 1981 yılında yetkili orman kadastro komisyonlarınca bu sebeple orman dışına çıkarılmış olması hukuken bir değer taşımaz. Mahkemece taşınmazın makiye tefrik edildiği tarihten itibaren 20 yıldan fazla kazanma süresinin geçtiği görüşünden hareketle davanın kabulüne karar verilmiş ise de, yapılan araştırma ve inceleme hüküm vermeye yeterli bulunmamaktadır. 1952 yılında yapılan maki tefrik komisyonu işleminin kesinleşip kesinleşmediğinin, kesinleşme işleminden itibaren kazanma koşullarının oluşup oluşmadığının gözönünde tutulması gerekir.

Makiye tefrik edilen bir yer kural olarak MK.nun 641. maddesi kapsamında sayılır. Böyle bir yerin kazanılabilmesi için 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesinde belirtilen koşullar altında ihya edilmesi ve ihyanın tamamlandığı tarihten itibaren 20 yıldan fazla süre ile tesbit tarihine kadar tasarruf edilmesi gerekir. Yerel bilirkişi ve tanıklar imar ihya olgusu hakkında bir açıklamada bulunmaksızın 30-40 yıllık kazanma süresinden haber vermişlerdir. Uzman ormancı bilirkişi raporunda orman sınırlama, maki tefrik harita ve tutanaklarını araziye tatbik ettiğini bildirmiş ise de, keşif tutanağındaki bilgilere göre bu uygulama yetersizdir. Bu belgelerin yerel ve teknik bilirkişi ve ormancı bilirkişiler aracılığıyla keşif yerinde sağlıklı. olarak yerine uygulanması, bu uygulamanın Yargıtay denetimi sırasında izlenebilmesi bakımından teknik bilirkişi tarafından krokisine işaret edilmesi ve bu beyanlar gözönünde tutularak raporların düzenlenmesi gerekir. Eksik incelemeye dayanılarak hüküm kurulmuş olması doğru değildir….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu´nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Yerel Mahkeme ile Yüksek Özel Daire arasındaki uyuşmazlık kazandırıcı zaman aşımı zilyetliğine dayalı olarak açılan davada kazanma (mülk edinme) koşulları yönünden yapılan soruşturmanın hükme yeterli olup olmadığı, kazanma koşullarının davacılar yararına gerçekleşip gerçekleşmediği noktasında toplanmaktadır.

Hukuk Genel Kurulu´ndaki müzakereler sırasında, davaya konu taşınmazın makilik alanda kaldığı ve bu taşınmazın imar ve ihya yoluyla kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanılıp iktisap edilebileceği hususu Özel Dairenin çoğunluk ve azınlığı tarafından benimsendiği anlaşılmaktadır. Daire çoğunluğu, imar ve ihya olgusu konusunda yerel mahkemesince toplanan kanıtların yeterli bulunmadığını benimserken, daire azınlığı davacının taşınmazın ihyasını 40 yıl önce tamamladığını, o tarihten dava tarihine kadar imar ve ihya ile kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile iktisap koşullarının yerine getirildiğini başkaca bir tahkikata gerek bulunmadığını ileri sürmüşlerdir.

Hukuk Genel Kurulu´ndaki bir kısım üyeler ise, taşınmazın makilik alanda kaldığı ve makiliklerin kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanılıp iktisap edilemiyeceği görüşünü ileri sürmüşlerdir. Yapılan müzakereler sonucunda beliren bu ön sorunlar aşılarak, taşınmazın imar ve ihya yoluyla kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanılıp iktisap edilebileceği ve daire çoğunluğu görüşünün doğru olduğuna aşağıdaki gerekçelerle karar verilmiştir.

Bilindiği gibi Ormanlar hakkında Osmanlı döneminde ve Cumhuriyet döneminde birçok yasalar çıkarılmış ve Anayasalarımıza hükümler konulmuştur. Cumhuriyetten önceki dönemde çıkarılan 1856 tarihli Arazi Kanunnamesinde Ormanlar dört gruba ayrılmıştır. 1- Eşhas üzerindeki Ormanlar; 2- Valey Ormanları, 3- Cibali mubaha, 4- Kura ve kasabahata mahsus Ormanlar olarak gruplandırılmıştır. Orman Nizamnamesinin 24. maddesinde sınıflandırılma yapıldıktan sonra Devlet Ormanları ile Kura ve Kasabata mahsus ormanların zamanaşımı ile kazanılamayacağı belirtilmiştir.

Cumhuriyet döneminde Ormanlar hakkında ilk kapsamlı düzenleme getiren yasal düzenleme 1/6/1937 tarihinde yürürlüğe giren 3116 sayılı Orman Kanunu´dur. Bu kanun 1. maddesinde Ormanın tarifi yapılmakla beraber orman sayılmayan yerler teker teker belirtilmediğinden makilikler orman sayılmış, o dönemde yapılan sınırlamalarda da maki alanları orman sınırları içerisine alınmıştır. Bu durum 5653 sayılı kanunun yürürlük tarihine kadar devam etmiştir. 24.3.1950 tarihinde kabul edilerek 3.4.1950 tarihinde yürürlüğe giren 3116 sayılı Orman Kanunun bazı-maddelerinin değiştirilmesine ve bu kanuna bazı maddeler eklenmesine dair söz konusu kanunun birinci maddesinin birinci fıkrasında orman yeniden tanımlanmış, orman sayılmayan yerler ayrı ayrı açıklanmış (e) fıkrasında makiliklerin orman sayılmadığı açıkça belirtilmiş bu fıkranın son bendinde ise 43. maddeye yollamada bulunularak hangi makiliklerin orman olduğu hükme bağlanmıştır.Adı geçen kanun uyarınca “makilik ve orman sahalarının birleştiği yerlerde orman sınırlarının tesbitine ait yönetmelik” çıkarılmış, oluşturulan orman-tahdit komisyonları ve maki komisyonları aracılığı ile ormanlar ile artık orman sayılmayan maki ajanlarının sınırları tesbit edilmiştir. Böylece daha önce orman niteliği ile hazine adına tapuya bağlanan maki alanları yasa gereğince nitelik değiştirerek orman olmaktan çıkmış ve hazinenin özel mülkü haline gelmiş, tapuya bağlanmamış yerler ise Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan taşınmaz durumuna dönüşmüştür. 8.9.1956 tarihinde yürürlüğe giren ve halende yürürlükte bulunan 6831 sayılı Orman Kanunun 1/j. maddesinde belirtilen ayrıcalıklar dışında makiliklerin ve fundalıkların orman sayılmadığı hükmü tekrarlanmıştır. Yukarıda değinilen yönetmelik ve bu yönetmelik uyarınca oluşturulan komisyonların ve yaptıkları işlemlerin yasal dayanaklarının bulunup bulunmadığı, geçerli olup olmadıkları yönünde içtihatlar arasında çıkan uyuşmazlıkta 22.3.1996 tarih 1993/5 esas, 1996/1 sayılı Yargıtay İçtihatları Birleştirme Kararı ile giderilerek komisyonların ve yaptıkları işlemlerin yasal ve geçerli olduğu hükme bağlanmıştır.

Bu durumda 5653 sayılı kanun ile orman niteliğini kaybeden ve ilgili komisyonlarca sınırları belirtilip haritaya bağlanan 3.4.1950 tarihinden bu yanada adı geçen yasa maddelerinde sayılan ayrıcalıklar dışında hiçbir surette orman sayılmayan böylece Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki taşınmaz konumuna gelen koruma makiliği olmayan, tapusuz maki alanlarının imar ihya ve buna bağlı zilyetlik yoluyla özel mülke konu olabileceğinin kabulü gerekir. Değinilen ilkeler, Hukuk Genel Kurulu´nca benimsenmiş ve kararlılıkla uygulanmıştır. “Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 22/3/1996 gün E: 1993/5, K: 1996/1, Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 26/11/1997 gün E: 1997/1-715, K: 1997/982, 5/5/1999 gün E: 1999/1-262, K: 1999/257, 28/3/2001 gün E: 2001/8-260, K: 2001/315 28/3/2001 gün E: 2001/8-262, K: 2001/317”

Yineleyerek belirtilmelidir ki; “koruma makiliği” diğer bir anlatımla “orman muhafaza karakterini taşıyan makilik” niteliğindeki alanlarda kalan taşınmazlar için Medeni Kanunun 639/1. ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddelerince öngörülen zilyetlikle kazanma koşullarının gerçekleşemeyeceği açıktır ve tartışmasızdır.

Öte yandan, Medeni Kanunun ve bazı özel kanunların hazine adına tapu kaydı oluşturulmasına (tapu siciline tescile) olanak tanıması, 3116 sayılı kanun uyarınca gerçekleştirilen orman tahdidine tapu kaydı anlamını veremez ve bu işleme tapu kaydının doğurduğu hukuki sonuçları izafe edemez, Nitekim Medeni Kanun, Tapu Kanunu ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu tapu sicilini (tapu kaydını) oluşturmanın esas ve yöntemlerini düzenleyen hükümleri içermektedir.

O halde mahkemece Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken noksan soruşturma ile yetinilip, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda açıklanan ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerle BOZULMASINA, 10.10.2001 gününde ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

KARSI OY YAZISI Yerel mahkemenin davanın kabulüne dair kararının temyizi üzerine dairece yapılan inceleme sonunda kabul kararının bozulmasına dair çoğunluk kararına karşı azınlık oyları ile onama görüşü ileri sürülmüştür. Çoğunluk ile azınlık arasındaki uyuşmazlık; devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden sayılan ve ancak imar-ihya yoluyla kazanılması mümkün olan dava konusu taşınmazın ihyasının toplanan delillere göre tamamlanıp tamamlanmadığı, iktisap koşullarının davacılar yararına gerçekleşip gerçekleşmediği ihya yönünden yeniden araştırmaya gerek bulunup bulunmadığı, üzerinde toplanmaktadır. Yüksek Genel Kuruldaki tartışmalar sırasında, dava konusu taşınmazın Maki Tefrik Komisyonu işlemi sonucu koruma makiliklerinden sayılmayan makilik alan olarak kabul edildiği, bu tür yerlerin imar-ihya yoluyla kazanılmayacağı görüşünün ortaya konulması üzerine uyuşmazlığa makilik alanların imar-ihya yoluyla kazanılıp kazanılmayacağı hususu da, eklenmiştir. Konunun iyice anlaşılabilmesi için koruma makiliği sayılmayan ve Maki Tefrik Komisyonu işlemi sonucu, makilik alan olarak belirlenen taşınmazın imar-ihya veya kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla kazanılmasının mümkün olup olmadığı hususu iie kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ve imar-ihya yoluyla kazanma koşullarının ve özelliklerinin açıklanmasında zaruret vardır.

Dava konusu taşınmazın, 1957 yılında yapılan Maki Tefrik Komisyonu işlemi sırasında koruma makiliklerinden sayılmayan makilik alan olarak belirlendiği dosya kapsamı ile sabit olup, bu hususta uyuşmazlık bulunmamaktadır. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Genel Kurulunun 22.3.1996 tarih ve 1993/5 esas, 1996/1 sayılı kararında belirtildiği gibi “3116 sayılı Orman Sahalarının Birleştiği Yerde Orman Sınırlarının Tespitine Ait Yönetmelik” ile bu yönetmelik uyarınca kurulan maki komisyonları yasal olup yaptıkları işlemlerde geçerlidir. Orman sınırlandırma kapsamında iken söz konusu komisyonlar tarafından makilik alan olarak belirlenen taşınmazlar hakkında özel kanunlar gereğince oluşturulan tapulara değer verilmek gerekir.

Maki Tefrik Komisyonu işlemi sonucu makilik alan olarak belirlenen dava konusu taşınmazın hukuksal niteliği nedir ve bu yerler ne şekilde kazanılabilir. Bu sorunun cevabını 26.11.1997 tarih, 1997/1-715-982 sayılı HGK kararı, gayet açık ve net bir şekilde vermiş ve “5553 sayılı Kanuna göre orman niteliğini kaybeden ve maki tefrik komisyonlarınca sınırları belirtilip haritaya bağlanan ve 5653 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 3.4.1950 tarihinden buyana adı geçen yasa maddelerinde sayılan ayrıcalıklar dışında hiçbir şekilde orman sayılmayan devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerler durumunda bulunan tapusuz maki alanları İMAR-İHYA YOLUYLA ÖZEL MÜLKİYETE KONU OLABİLİR. ilgili Maki Tefrik komisyonlarınca makilik olarak belirlenen ve orman sayılmayan taşınmazlar için sonraki tarihlerde yapılan orman dışına çıkarma işlemleri geçersiz olup, bunlara değer verilemez ve hiçbir hukuki sonuç bağlanamaz” denilmiştir. HGK.nun 24.3.1999 tarih 1999/1-170-167 ve 5.5.1999 tarih 1999/1-262-257 sayılı kararları da aynı mahiyette olduğu gibi mahkemeden aynı konuda verilen davanın kabulüne dair Antalya 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 30.11.2000 tarih ve 2000/8-255-275 sayılı kararı ile yerel mahkemenin kabul kararı ONANMIŞTIR. Böylece Hukuk Genel Kurulu kararları ile makilik alanların devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olup tapusuz olanların zilyetlikle kazanılabileceği hususu istikrar kazanmıştır. Buna rağmen aksi düşüncelerle varılacak sonuç, hukukta istikran bozacağı gibi Yargıtay ve HGK´a olan güveni de, sarsar. Yüce kurulun istikrar bulan kendi kararlarına sahip çıkması gerekir.

İçtihadı Birleştirme ve HGK kararlarının tarifi ve açıklaması karşısında dava konusu taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olup ancak imar-ihya yoluyla özel mülkiyete konu olabileceği açıktır. Bu durumda taşınmazın kazanılmasının yasal dayanağı olan imar-ihya hakkında konunun özelliğine binaen bilgi sunmakta zaruret görmekteyiz. Zira imar-ihya fiilinin tarif ve unsurları somut olaydaki özelliğe göre açıklanmadığında uyuşmazlığın çözümü zorlaşır.

İmar-ihya bilimsel eserlerde; tarıma elverişli olmayan araziyi masraf ve emek şartıyla tarıma elverişli hali getirme şeklinde tanımlanmıştır. İmar-ihya yoluyla kazanmaya imkan tanıyan Mülga 755 SK´nun 37. maddesinin son fıkrasının 26.7.1972 gün ve 1617 sayılı (TTRÖTK) kanunla kaldırılmasından sonra imar-ihya yoluyla kazanma yolu kapanmıştır. Ancak bu yasak 3402 SK´nun yürürlüğe girdiği 10.10.1987 tarihinde kalkmış ve bu yasanın 17. maddesi ile zilyetlere ihya yoluyla kazanma olanağı yeniden tanınmıştır. Anılan madde de, imar-ihya ile ilgili şartlar, arazi, ihya fiili ve iktisapla ilgili olmak üzere üç bölümde ifade edilmiştir. Arazi ile ilgili şartları, taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olması ve tarıma elverişli bulunması olmak üzere olumlu şartlar; Orman sayılmayan yerlerden olması, kamu hizmetine tahsis edilmemiş il, ilçe ve kasabaların imar planlarının kapsamında bulunmaması gibi olumsuz şartlar olarak açıklayabiliriz. İhya fiili ile ilgili şartları ise emek ve para harcamak, ihya ile oluşturulacak toprağın tarıma elverişli hale gelmesi ve ihya zamanı olarak tespit edebiliriz, iktisapla ilgili şartlar ise maddenin atıf yaptığı 14. maddedeki şartlardır.

Somut olayımızda arazi ile ilgili şartlarda çoğunluk ile azınlık görüşleri arasında bir uyuşmazlık söz konusu değildir. Arazi ile ilgili olarak açıklanan hususlar dosyada araştırılmıştır. Uyuşmazlık ihya fiili ile iktisap şartlarında toplanmaktadır.

Bir taşınmazın imar ve ihya edildiğinden söz edebilmek için kolayca tarım yapılması mümkün olmayan toprakta oldukça zor ve zahmetli ve gider gerektiren bir uğraş verilmiş olmalıdır. Yoksa sadece ham toprağın sürülmesi yada taşları temizlenmiş bir yerde bina ve duvar yapılması yada ağaç dikilmesi bir emek ve masrafı gerektirmesine rağmen, imar-ihya sayılmaz. Yasa taşınmazın tarıma elverişli hale getirilmiş olmasını aramıştır. (Tekinay Eşya Hukuku Sh:311)

Bu hususta HGK´nun 24.2.1999 T. 1999/8-84-118 sayılı kararında, “3402 SK´nun 17. maddesine göre imar-ihya işlemleri tarımsal amaçlı olmalıdır. Ve nitelik itibariyle devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen arazi masraf ve emek şartıyla tarıma elverişli hale getirilmelidir. Taşınmaz üzerinde ev, “ahır, samanlık yapmak gibi eylemler taşınmazı tarıma elverişli hale getiren işlemler değildir” denilmiştir.

ihyanın varlığından ve sonuçlandığından söz edebilmek için taşınmaz mal ihya edilmeye başlandığında güdülen amacın gerçekleşmiş olması gerekir. Kazandırıcı zamanaşımı süresi ihyanın tamamlandığı tarihte başlar. Bu nedenle ihyanın tamamlandığı tarihin tespiti davalarda önem kazanır.

İhyanın gerçekleştiği gün, taşınmaz malın tamamen kültür arazisi haline getirildiği, ekonomik yönden yararlanmaya başlanıldığı ve işe yarar hale getirildiği gündür.

İhya sonrası taşınmazın niteliğinin tespiti ve ihya fiilinin ispatı ile ilgili olarak değerli hukukçu Ozanalp, (Tapulama Kanunu Şerhi) adlı eserinde (Sh: 549-550) ihyanın ispatı bakımından takdiri delil ilkesinin uygulanacağını açıkladıktan ve bu iddialarda ilk planda taşınmazın ihyadan önceki durumunun tespit edilmesinin gerekli olduğunu vurguladıktan sonra, o taşınmazın gerçekten gider ve emek harcanması suretiyle tarıma elverişli hale getirilip getirilmediğinin ispatı evresinden söz eder ve geçmişte olup gitmiş maddi olaylar niteliğini taşıyan bu yönlerin tanık sözleri ile ispatının zorunlu olduğunu açıklar. Maddi olaylar hakkında bilirkişi tarım uzmanı da, olsa bu yönde düşünce bildirmeye yetkili olamaz. Bununla beraber bilimsel incelemelerde ihyanın geçmişe ilişkin evrelerinin (safhalarının) saptanması mümkün ise bu yolda incelemeye dayanan uzman bilirkişi düşüncesi delil sayılmalıdır. Aksi halde geçmişteki olaylar yönünden tanık sözlerine başvurmak zorunludur.

İhyanın gerçekleştiği günün, taşınmaz malın tamamen kültür arazisi haline getirildiği ve ekonomik yönden yararlanmaya başlanıldığı ve işe yarar hale getirildiği gün olduğunu kabulle birlikte ihya fiilini ilgilendiren ve maddi olaylardan sayılan bu olguların öncelikle tanık sözleri ile ispatının zorunlu olduğunu kabul etmek gerekir. Bu açıklamanın ışığında somut olayda hukuki niteliği itibariyle ihya fiiline muhtaç olan dava konusu taşınmazın ihyasının tamamlanıp tamamlanmadığı, tamamen kültür arazisi haline getirilip getirilmediği ve ekonomik yönden yararlı hale gelip gelmediği yönünden dinlenen tanıklar ve ziraatçi bilirkişi nasıl açıklamada bulunuyorlar. Tanıkların tamamı ittifakla taşınmazın en az 40 yıldan beri tarım ve kültür arazisi olarak kullanıldığını ifade etmişler, Ziraatçi bilirkişi de; taşınmazın en az 40 yıl öncesinden imar-ihya edilerek tarıma kazandırılmış olup, tarımsal faaliyette bulunulduğunu raporunda açıklamıştır. Dava tarihi itibariyle ifadelerde ve raporda açıklanan 40 yıl öncesi 1960 yıllarına rastlamakta olup, tespit tarihine yani 23.8.1988 tarihine kadar 28 yıldır tarım arazisi olarak kullanıldığı sabittir. Başka bir ifade ile tespit tarihinden 28 yıl önce ihya işleminin tamamlandığı, ekonomik amaca uygun yararlanmaya başlanıldığı ve taşınmazın kültür arazisine dönüştüğü tanık sözleri ve ziraatçi raporu ile sabit iken, şimdi tekrar 40 yıl öncesine dönerek tekrar ihyanın nasıl yapıldığı, ne zaman bittiği, nasıl kullanıldığını araştırmanın hiçbir faydası yoktur. Zira bütün bu araştırmaların amacı ihyanın bittiği tarihi tespittir. Bittiği tarihten amaçta kültür arazisi haline getirildiği tarihtir. Tanıklar ve ziraatçi bilirkişi bu hususu açık ve kesin bir şekilde ifade etmişlerdir.

Tanıkların bilgileri ihyası tamamlanıp tarla ve kültür arazisine dönüşen safnaya aittir. Bilgilerinin başladığı 40 yıl öncesinde taşınmaz üzerinde her hangi bir ihya işleminin devam etmekte olduğu veya ihyasına başlanmamış bir durum söz konusu olsaydı, tanıklar bu durumla ilgili bilgi verirlerdir.

İhyaya dayanılan olaylarda, ihyanın nasıl yapıldığı, nasıl emek harcandığı ve masraf yapıldığı elbette sorulup araştırılacaktır. Ancak bu araştırma ihyanın tamamlandığı açık ve kesin olarak belli olmayan ve araştırılmamış olan veya ihya işleminin başladığı ve bittiği tarihten itibaren uzun süre geçmeyen, 20 yılın dolup dolmadığı şüpheli olup tam kanıtlanamayan davalar içindir. Yoksa olayımızda olduğu gibi 40 yıla varan fiili kullanımı ve kültür arazisi niteliği belli olan ve kanıtlanan davalarda tekrar 40 yıl öncesine dönüp kanıtlanan bir olguyu tekrar araştırmaya kalkmak ve tanıklardan bildikleri fiili durumun dışında ve belki de, bilgileri olmayan hususta yeniden araştırma yapmak, amacı aştığı gibi vatandaşın adalete olan güvenini de sarsar. Mülkiyet hakkını da, tehlikeye sokar. Zira asıl olan ihyanın tamamlanıp tamamlanmadığının tespiti ve kanıtlanmasıdır.

Tüm dosya kapsamı ve açıklamaya gayret ettiğimiz nedenlerle davacının taşınmazın ihyasını 40 yıl önce tamamlandığı ve bu tarihten dava tarihine kadar imar ve ihya ile kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yolu ile iktisap koşulları yerine getirilmiş olup ve mülkiyet hakkının doğduğu sabit olduğundan davanın kabulüne dair yerel mahkeme kararında usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmamaktadır. Açıklanan nedenlerle yerel mahkeme kararının onanması gerekir. Ancak Genel Kurul tartışmaları sonunda ilk oturumda Dairedeki çoğunluk ve azınlığın onama ve bozma görüşü ile birlikte taşınmazın makilik alanlardan sayılması nedeniyle kazanılmayacağına dair “kesin bozma” görüşü oylanıp yeterli oy Sağlanamayınca ikinci oturumda “onama” görüşünün bozma anlamına geldiği, zira ilk oylamada bozma ve kesin bozmanın çoğunluk kazandığı fakat oy sayısının yeterli olmadığı açıklanarak oylama yapılması nedeniyle ve bozma görüşünün aynı zamanda onama anlamına geldiği düşünce, görüşü ve kararı ile oylama yapıldığı için bozmaya dair oyumuzun (iç oylama yönetmeliğe aykırıda olsa oyumuzu bildirme zorunluğunda olduğumuz için) ONAMA anlamına geldiği düşüncesi ile oy kullanmak mecburiyetinde kaldık.

KARSI OY YAZISI Yüksek Kurulun sayın çoğunluğunun araştırmanın yetersiz olduğu konusundaki bozma kararına katılmakla birlikte mahkeme hükmünün aşağıdaki nedenlerle de bozulması gerektiği düşüncesindeyim.

1- Yüksek Kurulca birlikte incelemesi yapılan 2001/8-681-682-683 esas sayılı dosyaların konusu olan parsel tutanaklarının edinme sütunlarında 1937 tarihli vergi kaydı uygulandığı (Örneğin: 2001/581 sayılı dosyada davaya konu Gaziler Köyü 704 ve 709 numaralı parsellerin tutanağının edinme sütununda 12 adet parselin öncesi bütün iken ifrazen ayrıldığı, kadastro sırasında Ali Atik adına olan vergi kaydının uygulandığı, vergi kaydı kadar yer verildikten sonra çekişmeli parsellerin de içinde olduğu 703 ila 711 numaralı parsellerin vergi kayıt fazlası olarak Hazine adına yazıldığı belirtilmiştir.) ve çekişmeli parsellerin vergi kayıt fazlası olması nedeniyle Hazine adına tespit edildiği yazılı olduğu halde, sözü edilen vergi kayıtları getirtilip uygulanmamış ve vergi malikinin davacılarla ırsi ve akdi ilişkileri saptanmamış, vergi kaydı sınırında yazılı taşınmazların zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olup olmadığı da araştırılmamıştır.

2- Dava konusu parsellerin 1945 yılında kesinleşen orman tahdidi içinde kaldığı anlaşılmaktaysa da 1952 yılında makiye ayrılıp ayrılmadığı kesin olarak belirlenememiştir. Yüksek özel Daire de bozma kararında, bu konudaki uygulamanın yetersiz olduğuna işaret etmektedir. 1945 tahdit haritası, 1952 maki ve 1970-1988 yıllarında yapılan kadastro paftaları ölçekleri, bilgisayar ortamında eşitlenmek suretiyle uygulanıp, çekişmeli parsellerin orman sahasında mı, yoksa maki sahasında mı kaldığı kesinlikle belirledikten sonra bu konuda düzenlenecek rapor ve harita mahkeme ve Yargıtay´ın denetimine uygun olmalıdır. Bilirkişilerin düzenledikleri harita 1/20.000 ölçekli olup, dava konusu parsellerin yeri bu haritada nokta şeklinde işaretlenmiştir. Bu haliyle rapor yetersizdir ve Yargıtay´ın denetimine olanak vermemektedir.

3- Yine yüksek Özel Daire bozma kararında, makiye ayırma işleminin kesinleşip kesinleşmediğinin de belli olmadığını, bu konunun da araştırılmasına işaret edilmiştir. Gerçekten maki belirtme yönetmeliğinin 1. maddesi “DEVAMLI HASILAT VERMEYEN VEYA MUHAFAZA ORMANI MAHİYETİNİ TAŞIMAYAN MAKİLİKLERİN” sınırlarını belirlemeyi öngörmektedir. Maki komisyonu, yönetmelik hükümlerini gözönünde bulundurmadan belirleme yapmışsa, Orman Yönetimi tarafından yapılan işlem onaylanmayacağından, bu halde makiye ayırma işlemi kesinleşmez ve taşınmaz kesinleşmiş orman tahdidi içinde, orman olma özelliğini sürdürür.

4- 03.04.1950 tarihinde yürürlüğe giren 5653 Sayılı Yasanın 1. maddesi ile 17.08.1950 tarihli “Makilik ve Orman Sahalarının Birleştiği Yerlerde Orman Sınırla´rının Tespitine ait Yönetmeliğin” 1. ve 08.09.1956 tarihinde yürürlüğe giren 6831 Sayılı Orman Yasasının 1/J maddesinde “funda ve makilerle örtülü orman, ve toprak muhafaza karakteri taşımayan yerler orman sayılmamışsa da, MUHAFAZA ORMANI NİTELİĞİNİ TAŞIYAN ve DEVAMLI ORMAN HASILATI VEREN MAKİLİKLER orman sayılmıştır. Yine sözü edilen Yönetmeliğin 2j. maddesinde “Ancak toprağın kaymasına ve aşınmasına mani olan ve ziraat arazisini tehlikelerden koruyan meyilli yerlerde ve dağlık arazide muhafaza ormanı karakterini haiz bütün makiliklerle yıllık veya periyodik devamlı orman hasılatı vermesi mümkün meyilli veya düz arazideki makilikler orman sahası içine alınabilir.” hükmü bulunmaktadır. Bilirkişi raporlarında bu konularda bir araştırma yapılmadığı anlaşılmaktadır.

5- Bir an için dava konusu parsellerin MUHAFAZA MAKİLİĞİ olmadığı kabul edildiği takdirde, 22.03.1996 gün, 1993/5-1 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı, sadece makilik alanlarda özel yasalar uyarınca oluşturulan tapulara değer verileceği konusundadır. Aslında sözü edilen İçtihadı Birleştirme Kararının konusu makilik yerlerde zilyetliğe değer verilip verilmeyeceğiyle de ilgili değildir. İçtihadı Birleştirme Kararının gerekçesinde bu konu, bir kelime ya da cümle halinde dahi yer almamıştır. Yorum yoluyla içtihadı birleştirme kararı genişletilemez.

6- Orman tahdidinin yapılıp kesinleştiği 1945 tarihinde yürürlükte bulunan 3116 Sayılı Yasanın 13. maddesi hükmüne göre “tahdidi yapılmış ve kesinleşmiş ormanlar Hazine adına tescil olunur”. Buna paralel olan ve o maddenin yerine 08.09.1956 tarihinde yürürlüğe konulan 6831 Sayılı Orman Yasasının 11. maddesinin 4. fıkrası da “Kadastrosu yapılıp kesinleşen devlete ait ormanlar, tapu dairelerince hiçbir harç, vergi ve resim alınmaksızın Hazine adına tapuya tescil olunur” hükmünü taşımaktadır.

Bu yerde orman tahdidinin 1945 yılında kesinleşmiş olduğu mahkeme, Özel Daire ve Yüksek Kurulun kabulünde olduğuna göre, yasanın emredici hükmü gereğince, Hazine adına tapuya tescil edilmiş olması gerekir. Bu konuda bir araştırma yapılmamıştır. Tapulu devlet ormanının bir bölümünün makiye ayrılması halinde o yer orman değil ve fakat cinsi makilik yer olarak ve yine Hazinenin tapulu taşınmazı olmaya devam eder. Bu konu 22.03.1996 gün ve 1993/5-1 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulu Kararı gerekçesinin 19. paragrafında aynen şu cümlelerle ifade edilmektedir. (Maki komisyonlarının görevi orman sayılmayan makilik alanları belirlemekten ibarettir. Orman Sayılmayan makiliklerin tespiti yeni orman tanımına göre tapu sicilinde düzeltme yapılması niteliğindedir. Bu düzeltme sonucu “orman niteliği ile Hazine adına tescil” edilen taşınmaz, orman sayılmayan makilik alan olarak tespit edilmekle, “özel mülk olarak Hazine adına tapuya tescil” edilecek, taşınmazın sadece tapudaki niteliği değişecektir. Böylece tespit işlemi ile Hazine adına tapulu olan TAŞINMAZ TAPUSUZ HALE DÖNÜŞMEYECEKTİR). Görüldüğü gibi, kesinleşen orman kadastrosu sınırlan içindeki makilik alanın ayrılması o yeri tapusuz hale getirmeyip, sadece niteliğini değiştirdiğinden makilik cinsi ile tapulu olma halini sürdürecek ve imar-ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılamayacaktır.

7- Kesinleşen orman kadastrosu, yasanın emredici hükmüne rağmen her hangi bir nedenle tapuya tescil edilmemiş olsa bile; orman kadastrosunun kesinleşmesi ile taşınmazın orman niteliğiyle mülkiyet hakkı Hazineye geçer. Kesinleşen orman kadastrosunun sonradan tapuya tescil edilmesi mülkiyet hakkının doğumu için gerekli değildir, tescil işlemi, kurucu değil açıklayıcı nitelikte olduğundan durum yine değişmez. Maki komisyonlarının yaptığı işlem 6831 Sayılı Yasının 2. maddesinin öngördüğü anlamda “orman sınırı dışına çıkarma” işlemi “makilik yer olduğunu belirleme” işlemidir. Çünkü, 5653 Sayılı Yasada tahdit komisyonlarına orman sınırı dışına çıkartma yetkisi verilmemiştir. Bu komisyonların görevi orman sayılmayan maki alanları belirlemekten ibarettir.

8- Bilindiği gibi 3402 Sayılı Kadastro Yasasının 18/2 maddesi hükmüne göre “Yasaları uyarınca devlete kalan taşınmaz mallar tapuda kayıtlı olsun olmasın zilyetlikle kazanılamaz.”

Yasanın bu maddesinde “Yasaları uyarınca devlete kalan taşınmaz malların” hangi malları kapsadığı sayılmamıştır. Kanaatimce;

6831 Sayılı Orman Yasasının 2/8 madde uygulaması sonucu Hazine adına orman rejimi dışına çıkartılan yerler ile geçerli bir işlemle makiye ayrılan yerlerin de 3402 Sayılı Yasanın 18. maddesi anlamında “yasaları uyarınca Devlete kalan taşınmaz mallar” olduğunu kabul etmek gerekir.

5653 Sayılı, kısa ismiyle Makiye Ayırma Yasasının 24.03.1950 tarihinde kabulünden üç gün sonra 27.03.1950 tarihinde 4753 Sayılı Çiftçiyi Topraklandırma Yasasında değişiklik yapan 5618 Sayılı Yasa kabul edilmiştir. Bilindiği gibi 5653 Sayılı Yasanın asıl amacı, makilik alanları Devlet Ormanlarından ayırarak Devletin elindeki toprak rezervini çoğaltmak ve bu alanları 4753 Sayılı Yasanın 8. maddesine göre topraksız çiftçiye dağıtmak suretiyle hem yurt ekonomisine katkı sağlamak, hem de yurt genelinde sosyal adaleti ve sosyal barışı devamlı kılmaktır. Uygulamalarda görüyoruz ki, makiye ayırma işlemlerinin kesinleşmesinden hemen sonra bu yerler topraksız çiftçilere dağıtılmak üzere Toprak Tevzi Komisyonlarının emrine verilmekte ve bu komisyonlarca gerekli tevzi işlemleri yapılarak kişiler adına özel tapular oluşturulmaktadır. 22.03.1996 tarih ve 1993/5-1 Sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararı gerekçesinde açıklandığı gibi, Yüksek Kurulu; “maki komisyonlarının yaptıkları işlemlerin geçerli olduğuna” ve “bu komisyonların makilik saha olarak ayırdıkları taşınmazlar hakkında kişiler adına oluşturulan özel tapulara değer verilmesi gerektiğinin kabulüne” sevk eden ana düşünce 5653 Sayılı Yasanın çıkarılış amacına da uygundur.

Yasa koyucunun, 5653 Sayılı Yasayı, kadastrosu kesinleşmiş devlet ormanları içinde kalan makilikleri deyim yerinde ise, “kapanın elinde kalması” amacı ile yürürlüğe koyduğu düşünülemez.

Bu nedenle, kesinleşmiş orman tahdidi içinde kalan, ancak makiye ayrılan alanların ister tapuya kayıtlı olsun ister olmasın imar-ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılmasına 3402 Sayılı Kadastro Yasasının 18/2. maddesinin engel olduğunu kabul etmek gerekir.

9- Yürürlükten kaldırılan 765. Sayılı Tapulama Yasasının 30. maddesi “Tapulama tutanaklarının tapulama müdürü tarafından tasdik tarihinin, tescil tarihi olarak gösterilmek suretiyle tapu kütüklerine geçirileceği”ni, yine aynı yasanın 31/2. maddesi “sicillerde belirtilen haklara, tescilleri tarihinden itibaren on sene geçtikten sonra, tapulamaya takaddüm eden sebeplere dayanılarak itiraz olunamaz ve dava açılamaz” hükümlerini öngörmektedir. Yargıtay içtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 24.10.1983 gün, 1983/8-3 sayılı kararı ile “766 Sayılı Tapulama Yasasının 31/2. maddesinde yer alan on yıllık hak düşürücü sürenin tapulama tespitinin kesinleştiği tarihte başlayacağı” kabul edilmiştir. 3402 Sayılı Kadastro Yasasının 12/3 maddesinde sözü edilen içtihadı birleştirme kararında benimsenen ilke, yasa maddesi haline getirilmiş ve “…tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren on yıl geçtikten sonra, kadastrodan önceki hukuki sebeplere dayanarak itiraz olunamaz ve dava açılamaz” şeklinde düzenlenmiştir. Yasanın emredici hükmüne rağmen süresinde tapu siciline tescil edilmeyen tutanaklar, kesinleştiği tarihten 8-10 yıl sonra bile tapuya tescil edilse yasanın 12/2. maddesi hükmü gereğince “…tutanakların kesinleşme tarihleri tescil tarihi olarak gösterilmek suretiyle tapu kütüklerine kaydedilir” hükmü karşısında, hak düşürücü sürenin başlangıcı tutanağın kesinleştiği tarih olarak hesaplanacaktır. Bu olgu, kütüğe tescilin daha sonra yapılmasının geçmişe etkili sonuç doğurduğunu göstermektedir. Tespit tutanağının kesinleşmesinden sonra ve fakat tapu siciline tescil edilmesinden önce, o taşınmaza zilyet olan kişinin zilyetliğine değer verilemez. Çünkü, tespit tutanağının kesinleşmesinin tapu kaydı hükmünde olduğu kabul edilmektedir.

3116 Sayılı Yasanın 7. maddesi; orman tahdit komisyonlarının düzenledikleri TAHDİT MAZBATALARININ özetinin Resmi Gazetede yayınlanacağı, ayrıca tahdit haritası ile birlikte bir örneğinin ilgili belde ve köyde ilan edileceği, ilan tarihinden itibaren üç ay içinde itiraz edilmezse komisyon kararının yani ORMAN KADASTROSUNUN KESİNLEŞECEĞİNİ, 13. maddesi de; tahdidi (kadastrosu) yapılmış ve kesinleşmiş olan ormanların hiç bir harç ve resim alınmaksızın Hazine adına tapuya tescil edileceğini öngördüğü gibi, 3116 Sayılı Yasanın yerine 08.09.1956 tarihinde yürürlüğe konulan 6831 Sayılı Yasanın 11. maddesinde kadastro komisyonlarının tahdit tutanak özeti ile tahdit haritasının ilgili belde ve köylerde bir yıl (2836 Sayılı Yasa ile yapılan değişiklikle yine bir yıl 3302 ve 3373 Sayılı Yasalarla yapılan değişikliklerde ise ilan süresi altı aydır) süre ile ilan edileceğini ve bu süre içinde itiraz edilmezse komisyon kararının kesinleşeceğini, kadastro işlemi yapılmış ve sınırlan kesinleşmiş olan ormanların Hazine adına tescil edileceğini, yasada sözü edilen bu süreler geçtikten sonra orman kadastrosuna itiraz edilip dava açılamayacağını öngörmektedir.

Genel kadastro sırasında “tapulama” veya “kadastro” ya da “tespit tutanağı” olarak isimlendirilen tutanakları ve kadastral haritaları kadastro ekipleri düzenleyip 30 gün süre ile ilana çıkartılmakta, orman kadastrosunda ise “orman kadastro tutanağı” ya da “orman tahdit tutanağı” olarak isimlendirilen tutanaklar ile orman kadastro haritasını orman kadastro (tahdit) komisyonları tarafından düzenlenerek altı ay süre ile ilana çıkartılmaktadır. (3402 Sayılı Yasanın 7, 11 ve 6831 Sayılı Yasanın 7, 9 ve 11. maddeleri.)

Arazi ve orman kadastrosu sırasında düzenlenen haritalar, kadastral yöntemle ve ölçekli olarak düzenlenmektedir. Her iki işlem de yasalar karşısında teknik anlamda birer kadastro işlemi olduğu gibi, biri biri karşısında ikinci kadastro olduğu kabul edilemez. Her ikisinde de tapuya tescil tarihinden itibaren değil, tutanakların askı ilan süresi bitiminde başlayan 10 yıllık HAK DÜŞÜRÜCÜ süreler öngörülmüştür. Arazi kadastrosunda tespit öncesi ZİLYETLİĞE ve TAPUYA dayananlar yönünden bir ayırıma gidilmeden tutanağın kesinleştiği tarihten itibaren 10 yıllık hak düşürücü süre içinde dava açılabileceği kabul edildiği halde, orman kadastrosunda daha da ileriye gidilerek, ZİLYETLİĞE dayananların ancak altı aylık askı ilan süresi içinde orman kadastrosuna itiraz davası açılabileceği, bu altı ayın sonunda hak düşürücü süre nedeniyle artık dava açılamayacağı hükmü getirilmiştir. (3402 Sayılı Yasanın 1-12/3 ve 6831 Sayılı Yasanın 3373 Sayılı Yasa ile değişik 11/1. maddeleri.)

Kaldı ki; 3402 Sayılı Kadastro Yasasının 4. maddesi arazi ve orman kadastrosu işlemlerini birleştirmiştir. Sözü edilen bu madde hükmüne göre, Kadastro çalışma alanı sınırında orman bulunduğu takdirde, bildirini üzerine orman sınırlaması 6831 Sayılı Yasa hükümlerine göre orman kadastro komisyonlarınca tespit ve haritasına işaretlenerek tutanakları ile birlikte kadastro ekiplerine teslim edilir. iki ay içinde kadastro komisyonlarınca orman sınırlarının belirlenmemesi halinde, kadastro çalışma alanı sınırları kadastro ekiplerince belirlenir. Bu şekilde tespit ve ilan edilen yerlerde ORMAN KADASTRO İŞLEMLERİ DE İKMAL EDİLMİŞ SAYILIR.

Bu açıklamalardan sonra şu sonuca ulaşılmaktadır. Hangi yolla (ister arazi, isterse orman kadastrosu yoluyla) oluşursa oluşsun, tapu sicil hukuku tüm tapu sicillerini kapsar. Başka bir anlatımla, sicilin meydana geliş biçimi, sicilin hukuksal niteliğine etkili değildir. Aksi hükmen sabit oluncaya kadar tapu sicilleri geçerliliğini sürdürmektedir. Tapu sicilinin geçersizliği, sadece mahkeme hükmü ile mümkündür. Arazi ve orman kadastrosu yasalar karşısında birer kadastro işlemidir. Her ikisinde de tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren tapu siciline tescil öngörüldüğü ve tutanakların kesinleştiği tarihten itibaren hak düşürücü sürenin başlayacağı kabul edildiğinden, tutanakların kesinleşmesi mülkiyet hakkını doğurması nedeniyle tapu hükmündedir. Orman ya da arazi kadastrosu sonucu düzenlenen ve kesinleşen tutanakların yasanın emredici hükmüne rağmen tapuya zamanında tescil edilmemiş olması sonuca etkili değildir.

Bu olgular karşısında, somut olaya hangi yönden bakılırsa bakılsın, orman kadastrosu kesinleşerek ve orman alanında kalan, ancak daha sonra makilik alan olarak ayrılan yerlerin imar-ihya ve zilyetlikle kazanılma olanağı bulunmadığından tescil davasının REDDİNE KARAR VERİLMEK üzere mahkeme kararının BOZULMASI gerekirdi.

Yüksek Kurulun sayın çoğunluğunun görüşüne açıkladığım nedenlerle katılmıyorum.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/20-490 K: 2003/510 T: 24.9.2003
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/75 K: 2007/90 T: 28.02.2007
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/592 K: 2003/508 T: 24.09.2003

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/592 K: 2003/508 T: 24.09.2003

Uzun yıllardan beri bir taşınmaza malik sıfatıyla zilyet olan, gerek Türk Kanunu Medenisinin 639.maddesi gerekse Kadastro Yasasının 14 ve 17. maddelerindeki taşınmaz mal kazanımına ilişkin koşulların lehine gerçekleştiği kişinin cebri icra tehdidi altında Hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemesi aleyhine yorumlanamaz. Burada ihtirazı kayıt ileri sürüp sürmemesinin de bir önemi yoktur.

Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; İskenderun 2.Asliye Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 20.02.2002 gün ve 2000/1002 E-2002/50 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8.Hukuk Dairesi’nin 03.06.2002 gün ve 2002/3800-4529 sayılı ilamiyle; (…Davacı Şaban Çamur, dava dilekçesinde mevkii ve sınırları gösterilen 1 parça taşınmazın adına tapuya tescil edilmesini istemiştir.

Davalılardan Hazine vekili davanın reddine karar verilmesini savunmuş, diğer davalı Üçgüllük Belediye Başkanlığı yargılama oturumuna katılmamıştır.

Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine; hüküm, davalılardan Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı, imar-ihya ve zilyetlik hukuki nedenine dayanarak dava konusu taşınmazın adına tapuya tescil edilmesini istemiştir. Davalılardan Hazine vekili davanın zilyetlikle kazanılmayacak yerlerden olduğunu ve yargılama aşamalarında uyuşmazlık konusu taşınmazla ilgili olarak davacı Şaban Çamur’un Hazineye muhtelif tarihlerde ecrimisil ödediğini bildirmiş, buna dair makbuz ve belge örneklerini dosyaya ibraz etmiştir. Davacı Şaban Çamur İskenderun Mal Müdürlüğüne hitaben yazdığı ve örneği dosya arasında bulunan 29.08.1995 günlü dilekçesinde aynen “…Üçgüllük beldesinde Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerden kulanmış olduğum 15140 m2’lik yer için, benden 14.510.000 lira istenilmektedir. Benden istenilen para çok fazladır. Kullandığım yer kıraç ve susuz olduğundan ecrimisilin düşürülmesi için gereğini arz ederim…” ifadesine yer vermiş bulunmaktadır. Görüldüğü gibi, dava açılmadan önce İskenderun Mal Müdürlüğü tarafından uyuşmazlık konusu taşınmazı kullandığından bahisle davacıya ecrimisil tahakkuk ettirilmiş, davacı ecrimisil tahakkukuna karşı koymamış, sadece tahakkuk ettirilen ecrimisil miktarının fazlalığına itiraz etmiştir. Dosya arasında bulunan tahsilat makbuz örneklerine göre davacı Şaban Çamur’un Hazine tarafından tahakkuk ettirilen 14.510.000 lira ecrimisil bedelini herhangi bir itiraz ileri sürmeden ödediği anlaşılmıştır. Uyuşmazlık konusu taşınmaz tapuda kayıtlı bulunmamaktadır. Davacı yukarıda tarihi verilen dilekçesinde taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğunu başka deyişle taşınmazda Hazinenin üstün hakkı bulunduğunu açıkça kabul etmiştir. Hazinenin üstün hakkı kabul edilen bu yerde davacının daha sonra zilyetlik yada imar ihya olgusuna dayanarak hak iddia etmesi dosya içeriğine uygun düşmektedir. Davacının açık ve tereddütle yer vermeyecek beyanı karşısında davacının daha önceki zilyetliğinden ve edinme koşullarının lehine doğduğundan söz etmek yasanın ruhuna aykırıdır.

Açıklanan nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde kabule karar verilmiş olması doğru değildir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, imar ihya ve zilyetlik hukuksal nedenine dayalı tescil isteğine ilişkindir. Davacı, para ve emek sarf ederek imar ve ihya ettiği, tarıma elverişli hale getirdiği taşınmazın adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir. Davalı Hazine vekili, dava konusu yerin devletin hüküm ve tasarrufu altındaki dere yatağı olduğunu, zilyetlikle iktisabının mümkün olmadığını, davanın reddini savunmuştur. Yerel mahkemece davanın kabulüne ilişki olarak verilen karar, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

Teknik bilirkişi tarafından kadastro çalışmaları sırasında taşınmazın tespit dışı bırakılan bir yer olduğu belirtilmiştir.

Davaya konu taşınmaz, tespit harici bırakılan, zilyetlik, imar ve ihya koşullarının gerçekleşmesi halinde Türk Kanunu Medenisinin madde 639 ve 3402 sayılı Kanunun 14 ve 17. maddeleri uyarınca kazanılması mümkün bulunan yerlerdendir. Keşifte dinlenilen yerel bilirkişi ve tanıklar 40-45 yılı aşkın zilyetlikten söz etmişlerdir. Jeoloji mühendisi raporuyla taşınmaz üzerinde 35-40 yıldır tarımsal faaliyet yapıldığını bildirmiştir. Ziraat mühendisi ise raporunda taşınmazın 40 yıl öncesinde para ve emek sarf edilerek tarım arazisi haline getirildiğini; üzerinde 40 yaşın üstünde ağaçlar bulunduğunu açıklamıştır.

Toplanan deliller ve tüm dosya içeriğine göre, tespit harici bırakılan taşınmazın davacı tarafından tarım arazisi olarak zilyet ve tasarruf edildiği anlaşılmaktadır. Bu konuda yerel mahkeme ile Özel Daire arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Bilindiği üzere 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun 713. maddesi her ne kadar mülkiyetin kazanım koşullarının gerçekleştiği anda doğacağını amirse de dava tarihinde bu kanun henüz yürürlüğe girmediğinden uygulama yeri bulamaz. Dava tarihinde uygulanması gereken mevzuat Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 4.12.1998 gün ve 1996/4 Esas ve 1998/3 Karar sayılı ilamıdır. Burada ise; Türk Kanunu Medenisinin 639/1. maddesine göre verilen tescil kararının yapıcı kurucu yenilik doğuran bir karar olduğu ve mülkiyet hakkının bu kararın kesinleştiği anda kazanılacağı ilkesi vurgulanmıştır.

Önemle belirtelim ki uzun yıllardan beri bir taşınmaza malik sıfatıyla zilyet olan, gerek Türk Kanunu Medenisinin 639. maddesi gerekse Kadastro Yasasının 14 ve 17. maddelerindeki taşınmaz mal kazanımına ilişkin koşulların lehine gerçekleştiği kişinin cebri icra tehdidi altında Hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemesi aleyhine yorumlanamaz. Burada ihtirazı kayıt ileri sürüp sürmemesinin de bir önemi yoktur. Çünkü bir taşınmazın zilyetlikle kazanım koşulları lehine gerçekleşen kişi bu taşınmazı adına tapuya tescil ettirmediği evrede Hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemediği takdirde hakkında Amme Alacaklarını Tahsili Usuli Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanacak ve ödeme yapmadığı ve mal beyanında bulunmadığı durumda Hapsen Tazyik (Hapis ile Zorlama) yaptırımı ile karşı karşıya kalacaktır.

Somut olayda Hazine ilk olarak 7.8.1995 tarihinde 1.10.1992-31.7.1995 tarihleri arasındaki haksız işgal tazminatını hesaplayarak davacıya ecrimisil ihbarnamesi göndermiştir. Davacı da Hazinenin bu zorlaması karşısında, ecrimisil miktarının düşürülmesini içeren 29.8.1995 tarihli dilekçeyi vermiştir. Davacının amacı, taşınmazı elinde tutmak ve sahip olmaktır. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre bu tarihten çok önce zilyetlik, imar ve ihya nedenine dayalı olarak taşınmaz edinme koşullarının gerçekleştiği kuşkusuzdur. O halde davacının cebri icra (zorlayıcı yaptırım) altında Hazineye ecrimisil ödemiş bulunması, ecrimisil öderken ihtirazı kayıt ileri sürmemesi Hazinenin üstün mülkiyet hakkını kabul ettiği anlamına gelmez. Üstelik, kazanım koşulları gerçekleşmiş olan mülkiyet hakkından vazgeçtiğini de göstermez. Bu durum bir kimse kendi aleyhinde beyanda bulunamaz ilkesine de aykırıdır.

Tüm bu hukuki ve somut olgular karşısında direnme kararı usul ve yasaya uygundur, onanması gerekir.

SONUÇ: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile direnme kararının yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, Harçlar Kanunun değişik 13. maddesinin “j” bendi gereğince harç alınmamasına, 24.09.2003 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/220 K: 2007/217 T: 18.04.2007
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/327 K: 2004/348 T: 09.06.2004

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/15 K: 2004/7 T: 21.01.2004

Devlet ormanı olarak tapuya tescil edilen bir yerin ayırma ve birleştirme işlemleri sırasında eski niteliğinin bırakılarak “hali arazi” niteliği ile tapuya tescil edilmiş olması hukuken bir değer taşımayacağı için taşınmazlar devlet ormanı niteliğini kaybetmezler. Böyle bir yerin mülkiyeti ancak Orman Kanununun değişik 2/B maddesi hükmü uyarınca bilim ve fen bakımından orman niteliğini kaybetmesi ve bu nedenle orman dışına çıkarılması, çıkarma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarruf edilmiş olması halinde kazanılabilir.

Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ümraniye 1.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 16.4.2002 gün ve 218-62 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8.Hukuk Dairesinin 9.12.2002 gün ve 5194-8980 sayılı ilamı ile, (..Davacı vekili, dava konusu parsele ait tapu kaydının kısmen iptali ile vekil edeni adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine vekili, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmesi üzerine: hüküm, davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu taşınmaz bölümünü kapsayan 250 parsel başka parselden ayırma sonucu oluşmuştur. Dosyaya ibraz edilen belgelere ve tapu kayıtlarına göre davalı taşınmaza ilişkin tapu kaydının kronolojik açıdan hukuki oluşumu (geldisi) ve el değiştirmesi aynen şöyledir; 1942 yılında 3116 sayılı Orman Kanununun Hükümleri uyarınca yapılan orman sınırlama çalışmaları sırasında, dava konusu ve çevresindeki tüm alanlar orman olarak sınırlanmış ve buna dayanılarak 07.12.1942 gün, 7, 13, 14. 15 ve 16 sıra numaralarında “Devlet ormanı” niteliği ile Hazine adına tapuya tescil edilmiş, kütüğün Özel sütununda “Ziraat Vekaletine tahsisli” olduğu açıklanmıştır. Taşınmazın bulunduğu çalışma alanında 1972 yılında yapılan genel kadastro çalışmaları esnasında yukarıda tarih ve sayısı yazılı tapu kayıtları 211, 212. 213. 214 ve 215 parsellere revizyon görmüş, “devlet ormanı” niteliği ile Hazine adına kadastro yolu ile tapuya tescil edildikten sonra 14.10.1996 tarihinde yapılan birleştirme sonucu 226 parsel, aynı tarihte yapılan ayırmada da 242 ile 265 parseller oluşmuştur. Son defa yapılan ayırma sonucu oluşan parsellerin “Devlet Ormanı” niteliği değiştirilerek “hali arazi” niteliği ile Hazine adına tespit edilmiş, tapu kaydının özel sütununda “2/B madde dışıdır” denilmiştir.

Davacı vekili kazanmayı sağlayan eklemeli zilyetliğe dayanarak iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. Mahkemece uyuşmazlık konusu taşınmaz bölümünü kapsayan 250 parselin kesinleşmiş orman sınırlama hattının dışında kalan, orman sayılmayan yerlerden olduğu, kazanma koşullarının davacı lehine gerçekleştiği gerekçesiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.

Bir yerin kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile edinilebilmesi için Kanunda yazılı diğer kazanma koşulları yanında taşınmazın niteliği itibariyle kazanılmaya elverişli yerlerden olması gerekir. Ayrıntıları dosya arsında bulunan yetkili Orman Kadastro Komisyonlarınca düzenlenen sınırlama haritası, tutanakları ve eklerine göre dava konusu parsel ve çevresinde bulunan tüm taşınmazlar orman sayılan yerlerden olması nedeniyle “devlet ormanı” olarak sınırlandırılmış ve itiraz olmaksızın kesinleştikten sonra yukarıda tarihi ve sayısı yazılı tapu kayıtları ile Hazine adına tapuya tescil edilmiştir. Sınırlamaya ilişkin harita, tutanaklar ve dayanak tapu kayıtlarının oluşumuna esas olan dayanak tapu kayıtlarına, teknik bilirkişiler tarafından düzenlenen krokilerdeki açıklamalara göre, 250 parsel 07.12.1944 tarih ve 7 numara ile Hazine adına tapuya tescil edilen Soğuksu, Ali Paşa Devlet Ormanı içinde kalan bir yerdir. Dayanak tapu kaydına göre, Soğuksu, Ali Paşa Devlet Ormanı’nın yüzölçümü 3.679.120 m2’dir. Yetkili Orman Kadastro Komisyonlarınca düzenlenen haritaya göre Soğuksu, Ali Paşa Devlet Ormanı, Soğuksu Vakıf Ormanı, Soğuksu Devlet Ormanı, Reşadiye Devlet Ormanı, Simitçi Yatağı Devlet Ormanı, Simitçi Yatağı Vakıf Ormanı ve Kovanpınarı Devlet Ormanları ile çevrili bulunmaktadır. Alemdağ Orman İşletme Şefliğinin 07.04.1999 gün ve 320 sayılı karşılık yazısına ekli Tapu İdaresinin 24.06.1954 gün ve 2276 yevmiye numaralı tapu kaydına göre, Alemdar-Reşadiye Köyü, Yediveren- Orta, Meşeliburun-Orta, Taşlıburun, Kovanpınarı, Domuzgölleri, Defneli, Simitçiyatağı ve Soğuksu mevkiilerindeki 8 parça taşınmazın “Atik Valide Vakfı” adına kayıtlı iken bu yerlerin birbirine bitişik olması nedeniyle birleştirilerek bir parça halinde 4785 sayılı Kanununun hükümleri uyarınca devletleştirildiği, devletleştirme nedeniyle İstanbul Devlet Ormanı İşletme Müdürlüğünün 16.04.1954 gün 5352/5033 sayılı yazılarına dayanılarak Hazine adına tescil edildiği bildirilmiştir.

Gerek orman sınırlamasının yapıldığı tarihte yürürlükte bulunan 3116 sayılı Orman Kanunun ve gerekse 1956 yılında yürürlüğe giren 6831 sayılı Orman Kanunun hükümleri uyarınca orman sayılan bir yerin kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla edinilmesi mümkün olmadığı gibi böyle bir yerin özel mülkiyet şeklinde tapuya tescil edilmesi de mümkün olmaz. Diğer taraftan 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesi hükmüne göre orman sayılan bir yerin imar ve ihya yoluyla da kazanılması mümkün bulunmamaktadır. Orman sınırlamasının yapıldığı ve kesinleştiği tarihte yürürlükte bulunan 3116 sayılı Orman Kanununun 13. maddesi hükmüne göre sınırlanması yapılmış ve kesinleşmiş olan ormanların hiç bir harç ve resim alınmaksızın Hazine adına tescil edileceği açıklanmıştır.

Yukarıda da izah edildiği üzere, dava konusu parsel ve çevresindeki tüm taşınmazlar 1942 yılında yapılan orman sınırlamaları sırasında Devlet ormanı olarak sınırlanmış ve bu niteliğiyle Hazine adına tapuya tescil edilmiştir. Her ne kadar 14.10.1996 tarihinde yapılan ayırma sonucu taşınmazın “hali arazi” niteliği ile Hazine adına tescil edilmiş ise de, baştan itibaren “Devlet ormanı” olarak sınırlandırılan ve bu niteliği ile tapuya tescil edilen bu taşınmazların niteliğinin değiştirilme sebebi açıklanmamıştır. “Devlet ormanı” olarak tapuya tescil edilen bir yerin ayırma veya birleştirme işlemleri sırasında eski niteliğinin bırakılarak “hali arazi” niteliği ile tapuya tescil edilmiş olması hukuken bir değer taşımayacağı gibi bu nedenle de taşınmazlar devlet ormanı niteliğini yitirmezler.

Böyle bir yer ancak 6831 sayılı Orman Kanunun değişik 2/B maddesi hükmü uyarınca bilim ve fen bakımından orman niteliğini yitirmesi ve bu nedenle orman dışına çıkarılması, çıkarma işleminin kesinleştiği tarihten itibaren 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarruf edilmiş olması halinde ancak böyle bir yerin kazanılması mümkün olabilir. Somut olayda taşınmazların bulunduğu yerde nitelik kaybı sebebiyle orman dışına çıkarma işlemleri yapılmamıştır. 14.10.1996 tarihinde yapılan ayırma ve birleştirme sonucu oluşturulan dava konusu 250 parselin “düşünceler ve işlemin şekli” sütununda “2/B madde dışıdır” denilmiş ise de dayanağı olmayan bu açıklama daha sonra Tapu Sicil Müdürlüğünce doğrudan doğruya kütükten silinmiştir. Bu açıklamalar karşısında dava konusu yerin nitelik kaybı sebebiyle orman dışına çıkarılan bir yer olduğunun da kabulü mümkün değildir.

Her ne kadar bilirkişi kurulu tarafından düzenlenen 25.11.2001 günlü raporda 250 parselin 1942 ve 1943 yıllarında yapılan orman sınırlandırma hattının dışında kaldığı ve evvelden beri hiç orman olmamış kültür arazisi olduğu, 4785 sayılı Kanuna göre Devletleştirmeye tabi olmadığı, Devletleştirilen Atikvalide Vakfı adına yazılı 29.05.1930 tarih, 26 ve 33 sıra numaralarında kayıtlı tapu kayıtlarının ve haritasının kapsamında kalmadığı belirtilmiş ise de, yukarıda hukuki oluşumu ayrıntılı olarak açıklanan tapu kayıtları ve dayanak belgeler karşısında bu açıklamalar yerinde görülmemiştir. Taşınmazın yetkili Orman Kadastro Komisyonlarınca düzenlenen orman sınırlama harita ve tutanaklarının, buna dayanılarak oluşturulan tapu kayıtlarına göre, Devlet Ormanı olduğu sabit olduğundan davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçelerle davanın kabulüne karar verilmiş olması yerinde görülmemiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, 6831 sayılı Orman Kanununun 2/B maddesi uygulaması ile orman sınırı dışında bırakılan taşınmazın hazine adına olan tapusunun iptali ve davacı adına tescili isteminden ibarettir.

Davacı, Ümraniye ilçesi Reşadiye Köyü 250 nolu parselin 1972 yılında yapılan tapulama çalışmaları sırasında sehven tapulama dışı bırakıldığını, bu yerin hiçbir zaman orman olmadığı gibi, orman tahdit sınırları içinde de kalmadığını, buna karşılık 1996 senesinde yapılan kadastro çalışmaları sırasında davaya konu edilen 250 nolu parsel 6831 sayılı Orman Kanunun 2/B maddesinde kalan bir yermiş gibi düşünülerek Hazine adına tapuya tescil edildiğini, daha sonra Ümraniye Kadastro Müdürlüğünün yapılan bu yanlışlığı fark ederek durumu Tapu Sicil Müdürlüğüne bir yazı ile bildirmesine rağmen, Hazine adına yapılan tespit ve tescilin değiştirilmediğini ileri sürerek, kadastroca Hazine adına yapılan tespit ve tescilin iptali ile adına tapuya tescilini istemiştir.

Davalı Hazine, yapılan tespitin doğru olduğunu, dava konusu taşınmazın öncesinin orman olup, özel mülkiyete konu edilemeyeceğini savunarak davanın reddini istemiştir.

Yerel mahkeme ile Özel Daire arasındaki uyuşmazlık, taşınmazın öncesinin orman olup olmadığı, zilyetlikle kazanmaya elverişli bulunup bulunmadığı ve zilyetlikle kazanma şartlarının oluşup oluşmadığı konusundadır.

Dava konusu taşınmazın bulunduğu bölgede 1942 yılında 3116 sayılı Orman Kanunu uyarınca orman tahdidi, 1972 yılında ise arazi kadastrosu yapıldığı tartışmasızdır.

3116 sayılı Kanun ile Devlet ormanlarının tahdidi yapılmış olup, vakıflara, kamu kurum ve kuruluşlarına ve özel kişilere ait ormanların tahdidi ise yapılmamıştır.

13.7.1945 tarihinde yürürlüğe giren 4785 sayılı Kanunda ise, kanunda öngörülen istisnalar dışında tüm ormanlar Devletleştirilmiştir. Tahdit tarihi itibariyle Devlet’e ait olmayan ormanların tahdidinin yapılmaması yasadan kaynaklanmaktadır. Bu itibarla, taşınmazın tahdit dışında kalmış olması o yerin “orman olmadığı” şeklinde kabulünü gerektirmez.

Çekişmeli taşınmazın bulunduğu bölgede 1972 yılında arazi kadastrosu yapıldığı ve taşınmazın tespit dışında bırakıldığı belirlenmiştir. Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü, Ümraniye Kadastro Müdürlüğü’nün 19.3.1988 gün B.021.TKG.4348420/289 sayılı yazıları ile “1972 yılında Reşadiye Köyünde yapılan tapulama çalışmaları sırasında anılan bölge (247-250 nolu parselin bulunduğu kısım) zuhulen orman olduğu zannedilerek sehven tapulama dışı bırakıldığı…” bildirilmiştir. Bölgede tapulama işlemi 766 sayılı Tapulama Kanunu uyarınca yapılmıştır. Her olaya vuku bulduğu tarihteki kanun hükümlerinin uygulanması gerekir. Anılan Tapulama Kanunu’nun 2. maddesinde ormanların tapulama dışı (tespit dışı) bırakılması zorunludur. Tapulama ekibi tarafından taşınmaz, kanunun amir hükmü gereğince “orman olarak tespit dışı” bırakılmıştır. Kadastro Müdürlüğü yazısında belirtildiği gibi tapulama dışı bırakma işleminin yanılgıya dayalı olması mümkün değildir. Üstelik Kadastro Müdürlüğü, yapılan işlemin niteliğini belirtmekle yükümlü olup yorum yapmak durumunda değildir. Kaldı ki, Kadastro Müdürlüğünün yorumu olaya da uygun düşmemektedir. Şöyleki; taşınmazın doğu, kuzey ve güneyi eylemli olarak ormanla çevrilidir. Bu olgu tahdidi yapılan Devlet ormanıyla taşınmazın bir bütün olduğunu kanıtlamaktadır. Öte yandan, 2.12.1999 tarihli ormancı bilirkişi Prof.Dr. Orman Yüksek Mühendisi Turgay Aykut ile fen bilirkişisi Faruk Pala tarafından düzenlenen raporun 4. maddesinde “Büyük bir bölümü otsu bitki örtüsü ile kaplı olan 250 parsel sayılı taşınmazın bazı bölümlerinde yaşlı meşe ağaçlarına da rastlanmıştır.” denilmektedir. Bilirkişiler ormancı Prof.Dr. H.Cahit Şat, ziraatçı bilirkişi Solmaz Acar ve kadastro teknisyeni Faruk Pala tarafından düzenlenen 26.3.1999 tarihli raporda “Arazinin üstü genellikle çayır ve eyrelti otlarıyla kaplı olup, az sayıda emekle yetiştirilmiş 10-15 yaşlarında bazı süs ve meyve ağaçlarına da rastlanmaktadır.” sözlerine yer verilmiştir. Her iki bilirkişi kurulunun gözlemi ve raporu birbirini doğruladığı gibi arazi kadastrosu sırasında taşınmazın orman olması nedeniyle tapulama dışı bırakıldığı olgusunu da doğrulamakta ve güçlendirmektedir.

6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1. maddesi gereğince “Tabii olarak yetişen veya emekle yetiştirilen ağaç ve ağaçcık toplulukları yerleriyle birlikte orman sayılır. Orman kavramına yerleri de dahildir. Bu nedenle, orman örtüsünün kaldırılmış olması o yerin öncesinin orman olmadığı anlamına gelmez ve o şekilde yorumlanamaz. Yerel bilirkişiler ve bazı tanıklar taşınmaz üzerinde 50-60 yıllık zilyetlikten söz etmektedirler. Bu beyanlar maddi olgu olan tespit dışı bırakma işlemiyle bağdaşmadığı gibi ormancı bilirkişi raporlarıyla da bağdaşmamaktadır. Zira sözü edilen bilirkişi raporlarında açıkça inşaat yapılmaya ve fidanlar dikilmeye başlandıktan sonra taşınmazın kullanılmaya başlanıldığı bildirilmiştir. Teknik bilirkişilerin bu değerlendirmeleri de dosya içeriğine uygun düşmekte, yerel bilirkişi ve tanık beyanları soyut nitelikte kalmaktadır.

3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 18/2 ve 17. maddeleri uyarınca orman ve orman toprağının zilyetlikle kazanılması ve özel mülkiyete konu olması mümkün değildir. Kaldı ki, dosya kapsamından davacı tarafın kazanma sağlayacak bir zilyetliğinin varlığı da kanıtlanamamıştır.

Açıklanan ve Daire kararında gösterilen diğer gerekçelere göre bozma kararına uyulması gerekirken direnilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının açıklanan nedenlerle H.U.M.K 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, 21.1.2004 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/327 K: 2004/348 T: 09.06.2004

Uzun yıllardan beri bir taşınmaza malik sıfatıyla zilyet olan, gerek Türk Kanunu Medenisinin 639. maddesi gerekse Kadastro Yasasının 14 ve 17. maddelerindeki taşınmaz mal kazanımına ilişkin koşulların lehine gerçekleştiği kişinin cebri icra tehdidi altında Hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemesi, kira sözleşmesi yapması aleyhine yorumlanamaz.

Taraflar arasındaki “kadastro tespitinin iptali” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Datça Kadastro Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 14.1.2001 gün ve 1995/53-2001/1 sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 7.Hukuk Dairesi’nin 15.10.2002 gün ve 3103-4966 sayılı ilamıyla; (…Kadastro sırasında 180 ada 1 parsel sayılı 3026.20 m2 yüzölçümündeki taşınmaz vergi kaydına ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanılarak E. T. adına tespit edilmiştir. Davacı Hazine davalı adına olan ve nizalı taşınmaza uygulanan tapu kaydının iptal edildiğini, davalıdan ecrimisil ve kira bedelleri alındığını ileri sürerek dava açmıştır. Mahkemece davanın kısmen kabulüne, teknik bilirkişinin düzenlediği 21.12.2000 tarihli haritalı raporda (A) harfi ile gösterilen 2493 m2.lik kısmının E. T. mirasçıları adına, aynı krokide (B) harfi ile gösterilen 533.20 m2.lik kesiminin Hazine adına tapuya tesciline karar verilmiş; hüküm davacı Hazine tarafından temyiz edilmiştir.

Dava ve temyiz konusu taşınmazın bilirkişi haritasında (A) harfi ile gösterilen 2493 m2.lik bölümünün davalı tarafın dayandığı tapu kaydının kapsamında kaldığı bu kaydın iptaline dair mahkeme kararının bulunmadığı ve bu kaydın halen geçerli olduğu gerekçe gösterilerek hüküm kurulmuş ise de varılan sonuç dosya içeriğine uygun değildir. Datça Sulh Hukuk Hakimliğinin 16.3.1954 tarihli tapu sicil memurluğuna hitaben yazdığı yazıda 2493 m2 yüzölçümlü 15.2.1951 gün 12/10 sayılı C. oğlu E. T.’e ait tapu kaydının mahkemenin 15.3.1954 gün 1954/3-10 sayılı ilamı ile iptal edildiği bildirilmiş ve kaydına işaret olunması istenmiştir. Her ne kadar tapu kütüğünde bu hususun işlenip işlenmediği anlaşılamamış ve Sulh Hukuk Mahkemesinin kesinleşen kararı bulunamamış ise de daha sonra uzun yıllar E. T. tarafından hazineye işgal tazminatı ödenmiş 1990 yılında bu taşınmazı hazineden kiralamış daha sonra yine işgal tazminatı ödenmesi için yazı yazılmıştır. Hazineye işgal tazminatı ödenmiş ve özellikle aynı taşınmazla ilgili olarak hazine ile kira sözleşmesi yapılmış olması karşısında davalı tarafın miras bırakanı E. T.’in kendisine ait tapu kaydının iptal edildiğini bildiği anlaşılmaktadır. Bu durumda temyiz konusu taşınmazın 2493 m2.lik bölümünün de hazine adına tesciline karar verilmesi gerekirken delillerin değerlendirilmesinde yanılgıya düşülerek davanın reddine karar verilmesi isabetsizdir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Davacı Hazine vekili, Datça ilçesi, Hızırşah Köyü, 180 ada, 1 parsel sayılı taşınmazın kadastro tespiti sırasında E. T. adına tespit edildiğini, tespitin isabetsiz olduğunu; esasen taşınmazı kapsayan 15.2.1951 tarih, 12/10 numaralı tapu kaydının Hazine tarafından Datça Sulh Hukuk Mahkemesinde açılan iptal davası sonunda 15.3.1954 tarih 1954/3 Esas, 1954/10 numaralı kararla iptal edildiğini, bu hususun Sulh Hukuk Mahkemesince tapu memurluğuna bildirildiğini; kaydın terkininin istendiğini; 1978-1982 yılları arasındaki dönemde taşınmazın davalı tarafından fuzulen işgal edildiğini, 1983 yılında aynı taşınmazın Hazine tarafından E. T.’e 5 yıl süre ile kiralandığını; buna göre dava konusu taşınmaz üzerinde davalı ve mirasçıları yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının oluşmayacağını ileri sürerek 1 parselin E. T. adına yapılan tespitinin iptali ile davacı hazine adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı E. T. mirasçıları davaya cevap vermemişler, yerel mahkemece davalıların dayandıkları kaydın iptal edildiğine dair tapuda herhangi bir kayıt bulunmadığı, dayanak kaydın geçerliliğini devam ettirdiği, teknik bilirkişinin 21.12.2000 tarihli raporunda A harfi ile gösterilen bölümünün davalıların murisinin tapu kaydı kapsamında kaldığı, bu kısım bakımından tespitin doğru olduğu, B harfi ile gösterilen kayıt fazlası bölüm üzerinde ise davalıların murislerinin kiracı sıfatı ile zilyetliğinin söz konusu olduğu, malik sıfatıyla zilyet olmadığı, kazandırıcı zaman aşımı koşulları oluşmadığı gerekçesiyle davacının davasının kısmen kabulüne karar verilmiş, hüküm özel dairece yukarıda yazılı gerekçe ile bozulmuştur.

Dava, zilyetlik nedeniyle davalı adına tespit ve tescil edilen tapunun iptali, davacı hazine adına tescili isteminden ibarettir.

Davaya konu taşınmaz, Türk Kanunu Medenisi madde 639/1 ve 3402 sayılı Kanunun 14 ve 17.maddeleri uyarınca davalı adına tespit edilmiştir. Dinlenen yerel bilirkişiler, tespit bilirkişileri, babası C. ve C.’in satış yoluyla temlikinden sonra davalılar murisi E.’in taşınmaza 50-55 yıldır zilyet olduğunu söylemişlerdir. E. T. adına 15.2.1951 tarih, 5 sıra noda kayıtlı tapu kaydı, ilçe idare kurulunun kararına dayanılarak idari yoldan oluşmuştur. Sulh Hukuk Mahkemesince, tapu sicil müdürlüğüne yazılan 16.3.1954 tarih 954/3 sayılı yazıda, tapu kaydının iptaline karar verildiği, İcra İflas Kanunun 28.maddesi gereğince bu durumun kaydına işaret olunması bildirilmiştir. İptalin dayanağı dosya ve karar kartonu, bütün aramalara rağmen mahkemece bulunamamıştır. Bu durumda davalılar murisi adına idari yoldan tesis edilen tapunun hangi nedenle iptal edildiği anlaşılamamıştır.

Milli Emlak Memurluğu görevlilerince taşınmazın E. T. tarafından kullanılması nedeniyle 10.12.1982 tarihinde tespit yapılmış, tutanak tutulmuş, tutanakta adı geçenin 1978-1982 yılları arasında taşınmazı kullandığı belirtilmiştir. E. T. 28.1.1983 tarihinde kendisinden istenen ecrimisili ödemiş, 4.1.1983 tarihinde taşınmazı kiralamak için arazi kira istek beyannamesi vermiş, 2.12.1983 tarihinde hazine ile 5 yıllık kira sözleşmesi imzalamıştır. Davalı E. T. ve mirasçıları dayanak tapunun iptal edildiği 1954 yılından sonra, davanın açıldığı tarihe kadar taşınmaz üzerindeki zilyetliklerini sürdürmüşlerdir.

Bilindiği üzere 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe girmiştir. Bu kanunun 7/3.maddesi her ne kadar mülkiyetin, kazanım koşullarının gerçekleştiği anda doğacağını amirse de dava tarihinde bu kanun henüz yürürlüğe girmediğinden uygulama yeri bulamaz. Dava tarihinde uygulanması gereken, Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun 4.12.1998 gün ve 1996/4 Esas ve 1998/3 Karar sayılı ilamıdır.Bu kararda, Türk Kanunu Medenisinin 639/1 maddesine göre verilen tescil kararının yapıcı, kurucu, yenilik doğuran bir karar olduğu ve mülkiyet hakkının bu kararının kesinleştiği anda kazanıldığı ilkesi vurgulanmıştır.

Önemle belirtelim ki uzun yıllardan beri bir taşınmaza malik sıfatıyla zilyet olan, gerek Türk Kanunu Medenisinin 639.maddesi gerekse Kadastro Yasasının 14 ve 17.maddelerindeki taşınmaz mal kazanımına ilişkin koşulların lehine gerçekleştiği kişinin cebri icra tehdidi altında Hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemesi, kira sözleşmesi yapması aleyhine yorumlanamaz. Çünkü kişi, hazine tarafından istenen işgal tazminatını ödemediği ve taşınmazın elinden alınacağı korkusuyla kira sözleşmesi yapmadığı takdirde hakkında Amme Alacaklarının Tahsili Usulü Hakkındaki Kanun hükümleri uygulanacak ve ödeme yapmadığı, mal beyanında bulunmadığı durumda hapsen tazyik (hapis ile zorlama) yaptırımı ile karşı karşıya kalacaktır.

Davalılar murisinin amacı, taşınmazı elinde tutmak ve sahip olmaktır. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre davalılar murisi dayanak tapusunun iptal edildiği 1954 yılından sonra devletin hüküm ve tasarrufu altındaki iktisap edilebilir yer haline gelen taşınmazı kullanmaya devam etmiş, dava tarihinde 20 yıllık iktisap süresi fazlasıyla dolmuştur. Bu durumda anılan kişinin ecrimisil ödemesi, kira sözleşmesi yapması hazinenin üstün mülkiyet hakkını kabul ettiği anlamına gelmez. Mülkiyet hakkından vazgeçtiğini de göstermez. Bu durum bir kimse kendi aleyhinde beyanda bulunamaz ilkesine de aykırıdır. Nitekim Hukuk Genel Kurulunun 24.9.2003 gün 2003/8-592 E, 508 K ve 5.5.2004 gün, 2004/8-252 E, 257 K sayılı ilamlarında da aynı ilke vurgulanmıştır.

Ne var ki yerel mahkemece davalı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluşması yönünde yapılan araştırma yetersizdir.Taraf tanıkları dinlenilmemiş taşınmaz üzerindeki ağaçların nitelikleri belirtilmemiştir. O halde mahallinde yeniden uzman bilirkişi vasıtasıyla keşif yapılmalı, tarafların gösterecekleri tanıklar dinlenilmeli, davalıların zilyetliklerini nasıl ve ne şekilde sürdürdükleri belirlenmeli, uzman bilirkişiden taşınmaz üzerindeki ağaçların yaşları, nitelikleri bakımından rapor alınmalı, davalı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının bir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde oluşup oluşmadığı saptanmalı varılacak sonuca göre hüküm kurulmalıdır.

Yukarıda açıklanan nedenlerle direnme kararının bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Davacı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429.maddesi uyarınca BOZULMASINA, 9.6.2004 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/73 K: 2006/67 T: 15.03.2006

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/520 K: 2005/536 T: 28.09.2005

Çalılık ve sazlık olarak tespit dışı bırakılıp, orman olmadığı saptanan davaya konu taşınmaz bakımından 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 4. ve 17. maddelerine göre zilyetlikle kazanma koşulları lehine gerçekleşen davacının davasının kabulü gerekir.

Taraflar arasındaki “imar ihyaya dayalı tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Karaisalı Asliye Hukuk Mahkemesi’nce davanın kabulüne dair verilen 31.03.2004 gün ve 2003/201 E,- 2004/145 K. sayılı kararın incelenmesi davalı Orman Yönetimi vekili ve Hazine vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 20.Hukuk Dairesi’nin 07.04.2005 gün ve 2004/14316-2005/4241 sayılı ilamı ile;

(…Davacı vekili, dava dilekçesinde sınırlarını bildirdiği Örcün Köyünde bulunan taşınmazın tapuda kayıtlı olmadığını, kazandırıcı zamanaşımı zilyedliği yoluyla taşınmaz edinme koşullarının müvekkili yararına oluştuğunu iddia ederek Medeni Yasanın 713. maddesi hükmüne göre müvekkili adına tescilini istemiştir. Mahkemece davanın kabulüne, fen elemanı bilirkişi raporunda (A) ile işaretlenen 3300 m2’lik yerin davacı adına tapuya tesciline karar verilmiş, hüküm Hazine ve Orman Yönetimi vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava, Medeni Yasanın 713. maddesi hükmü uyarınca tapusuz olan taşınmazın tesciline ilişkindir.

Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde tesbit tarihinden önce orman kadastrosu yapılmamıştır. Genel arazi kadastrosu işlemi 1954 yılında yapılmış ve sonuçları 06.07.1954-04.08.1954 tarihleri arasında ilan edilmiş ve kesinleşmiştir. Kesinleşme tarihi ile davanın açıldığı tarih arasında 20 yıllık süre geçmiştir.

Mahkemece verilen karar usul ve yasaya aykırıdır. Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde genel arazi kadastrosunun 1954 yılında yapıldığı ve 05.08.1954 tarihinde kesinleştiği, taşınmazın çalılık ve sazlık olması nedeniyle tapulama harici bırakıldığı anlaşılmaktadır. 3402 Sayılı Kadastro Yasasının uygulanmaya başladığı tarihe kadar kadastrosu yapılacağı ilan edilen ve önceden sınırları belirlenen çalışma alanları içerisindeki ormanlar tesbit dışı bırakılmışlardır. 3402 Sayılı Kadastro Yasasının yürürlüğünden sonra ise anılan yasanın 4. maddesi gereğince işlem yapılmıştır. Her ne kadar orman ve yerel bilirkişi, çekişmeli yerlerin orman sayılmayan yerlerden olduklarını açıklamışlar ise de, kadastro işlemi olan tesbit dışı bırakma işlemine ve resmi belgelere uygun düşmeyen bilirkişi sözlerine ve raporlarına değer verilemez. Zaman içinde taşınmaz üzerindeki orman bitki örtüsünün kaldırılmış olması, o yerin orman niteliğini kaybettiği anlamına gelmez. Dava konusu taşınmazın tespit tarihinde yürürlükte bulunan yasa hükümlerine göre, sazlık – çalılık yerlerden olması nedeniyle tespit dışı bırakılarak orman olduğu belirlendiğine göre, taşınmazın orman olmadığı hususu, ancak yörede yapılıp kesinleşecek orman kadastrosu sonucu tahdit haritası dışında bırakılması halinde kabul edilebilir. Orman kadastrosunun yapıldığı tarihe kadar taşınmazlar orman sayılır. Taşınmazların zilyetlikle iktisabı bu tarihten sonra mümkün hale gelir. Bu durumda, orman kadastrosunun kesinleşme tarihi zilyetliğin başlangıcına esas teşkil eder. Başka bir anlatımla, yörede yapılacak orman kadastrosunun kesinleşeceği güne kadar, taşınmaz orman sayılan yerlerden olma özelliğini sürdüreceğinden daha önceki tarihlerdeki zilyetliğe değer verilemeyecektir. Yargıtay H.G.K.nun 24.10.2001 gün, 2001/8-464/751 ile 12.05.2004 gün 2004/8-242-292 sayılı kararları da bu yöndedir. Davaya konu taşınmazın bulunduğu yerde, dava tarihinden önce orman kadastrosu yapılmadığı gözetildiğinde, davacı yararına zilyetlikle kazanma koşullarının gerçekleştiğinden söz edilemez. Kaldı ki; çekişmeli yer Seyhan Gölü Barajı koruma sahası içindedir.

O halde; anılan nedenlerle, davanın reddine karar verilmesi gerekirken aksi düşünce ile yazılı şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırı olduğundan davalılar Hazine ve Orman Yönetimi vekilinin temyiz istemlerinin kabulü gerekmiştir….)

Gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, imar ve ihya nedenine dayalı tescil istemine ilişkindir.

A-DAVACININ İSTEMİNİN ÖZETİ: Davacı Adana ili Karaisalı ilçesi Örcün köyünde bulunan Doğusu; Dere, Batısı;Yol, Kuzeyi; Emsal Bilgetay, Güney; 274 numaralı parsel ile çevrili taşınmazı imar ihya ederek tarla haline getirdiğini, 30 yıldan beridir nizasız ve fasılasız olarak zilyet ettiğini ileri sürerek, bu yerin adına tescilini istemiştir.

B-DAVALININ CEVABININ ÖZETİ: Davalı Orman yönetimi ve Hazine vekilleri; dava konusu taşınmazın ormandan açılma ve orman bütünlüğünü bozan bir yer olduğunu, zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olmadığını, orman sayılan yerlerden olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemişlerdir.

C-YEREL MAHKEMENİN KARARININ ÖZETİ: Mahkemece; davalı taşınmazın 1954 yılında kesinleşen arazi kadastrosu sırasında saylık ve çalılık niteliği ile tespit dışı bırakıldığı, davacının davaya konu yerin imar ihyasını tamamlamasından itibaren dava tarihine kadar 20 yılı aşkın bir süre nizasız ve fasılasız malik sıfatıyla zilyet olduğu, ziraatçı bilirkişi raporuna göre davalı taşınmaz üzerinde 30 yıldır tarımsal faaliyet yapıldığı, orman bilirkişisi raporuna göre orman sayılmayan yerlerden olduğu ve orman bütünlüğünü bozmadığı, davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluştuğu sonucuna varılarak, davanın kabulüne karar verilmiştir.

D-TEMYİZ EVRESİ, BOZMA VE DİRENME : Davalılar Orman Yönetimi ve Hazinenin temyizi üzerine Özel Dairece yukarıya aynen alınan gerekçelerle karar bozulmuş, yerel mahkeme ise; “saylık ve çalılık olarak tespit dışı bırakılan taşınmazların orman sayılacağına ilişkin bir hüküm bulunmadığını, usul ve yasaya uygun olarak yapılan inceleme sonucunda dava konusu taşınmazın orman olmadığının anlaşıldığını, Kadastro Kanunu’nun 17.maddesine göre bu gibi yerlerin imar ve ihya ile kazanılabileceği hususunun Yargıtay’ın kökleşmiş içtihatlarından olduğunu, davacı lehine zilyetlikle kazanma koşullarının oluştuğunu” açıklayarak davanın kabulüne ilişkin ilk hükümde direnmiştir.

E-UYUŞMAZLIK: Arazi kadastrosu sırasında çalılık ve saylık niteliği ile tespit dışı bırakılan taşınmazın bulunduğu yerde orman kadastrosunun da yapılmamış olmasına göre, imar ihya yoluyla kazanılıp kazanılamayacağı noktasında toplanmaktadır.

F-GEREKÇE: İmar, ihya tarıma elverişli olmayan toprakların yoğun bir şekilde para ve emek harcanmak sureti ile tarıma elverişli hale getirilmesi eylemidir.

3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 17.maddesi imar ve ihya ile tarıma elverişli hale getirilebilmesi mümkün olan taşınmazlar için üç sınırlama getirmiştir. Buna göre, 1) orman sayılmayan, 2) devletin hüküm ve tasarrufu altında olmakla birlikte, kamu hizmetine tahsis edilmemiş olan, 3) il, ilçe ve kasabaların imar planlarının kapsamı dışında kalan arazi parçalarının, 3402 sayılı Kadastro Kanunun 14.maddesindeki koşulların gerçekleşmesi durumunda zamanaşımı ile kazanılması mümkün olabilecektir.

Bunun dışında mevzuatımızda zilyetlikle kazanma davalarında mutlaka o yerde orman kadastrosunun yapılmasının beklenmesi gerektiği yönünde bir sınırlama ve bir zorunluluk bulunmamaktadır.

Kanun koyucunun imar ve ihya sebebiyle bazı arazileri ihya edenlere verilmesini öngörmesindeki amacı, ekonomik bakımdan işe yaramaz halde bulunan arazi parçalarının, memleket ekonomisine yararlı kültür arazisi haline getirilmesini sağlamaktır.

Dava konusu taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerden olduğu, bir kamu hizmetine tahsis edilmediği, imar planı kapsamında bulunmadığı belirgin olup, tespit edilmesi gereken husus, buranın orman sayılan yerlerden olup olmadığı hususudur.

Dava konusu taşınmaz Karaisalı İlçesi Örcün birliği Karaharnıp mevkiinde; doğusunda Kumdere, batısında arazi yolu, kuzeyinde kısmen arazi yolu ve kısmen şahıs zilyetliğindeki taşınmaz ve güneyinde davacının murisi üzerine kayıtlı 274 numaralı parsel ile çevrili olup, taşınmazın yüzölçümü 3.300 m2’dir.

Dava konusu taşınmazın bulunduğu yerde 5602 sayılı Kanununa göre yapılan kadastro tespiti 06.08.1954 tarihinde kesinleşmiş ve çekişmeli arazi “çalılık ve saylık” niteliği ile tespit dışı bırakılmıştır.

Davacının murisi adına kayıtlı olan 274 numaralı parsele uygulanan 1937 tarih ve 136/25 tahrir numaralı vergi kaydı dava konusu taşınmazı, kuzeyde Şevket ve doğuda Kazım olarak şahıs taşınmazı okumaktadır.

Keşifte dinlenen 1938 doğumlu yerel bilirkişi ve yine 1938 doğumlu tanık benzer şekilde dava konusu taşınmazın kadastro tespitinden önce çalılık görünümünde olduğunu, üzerinde azgan, karahan gibi bir takım küçük çalıların bulunduğunu, davacının 1970’li yılların başında arazi üzerindeki çalıları kazma kürekle sökerek kaldırdığını, ağabeysine ait traktörle zemini sürüp ekmeye başladığını, burada bulanan yabani zeytin ağaçlarını para ile başkasına aşılattırdığını ve imar ihyasını bu şekilde tamamladıktan sonra da, 20 yılı geçkin süredir zeytinlerin bakımını yaparak ve pamuk ve buğday ekerek nizasız ve fasılasız malik sıfatıyla kullandığını, taşınmazın ormanla bir ilgisinin olmadığını bildirmişlerdir.

Serbest Orman Mühendisi tarafından düzenlenen 05.02.2004 tarihli rapor ve krokide ise; dava konusu taşınmazın sınırlarında orman bulunmadığı, taşınmaz içinde orman artıkları ya da humus tabakasına rastlanmadığı, toprağın orman toprağı özelliği göstermediği, arazi eğiminin %5-6 düzeyinde olduğu, dolayısı ile toprak muhafaza karakteri taşımadığı, dört tarafının da orman ile çevrili olmaması nedeniyle orman bütünlüğünü bozmadığı, dava konusu yere 1953 tarihli hava fotoğrafı ile bütünlemesi yapılmış 1/25.000 ölçekli KOZAN N34-CI memleket haritası ile 1991 tarihli orman amenajman haritasının aplikesi sonucunda; davaya konu taşınmazın kuzey ve kuzey batısının açıklık alan, güney ve güney doğusunun çalılık alan olduğu, orman amenajman planında ziraat alanı kapsamında kaldığı, 3116 sayılı Kanuna göre orman sayılmayan yerlerden olduğu, 4785 sayılı Kanuna göre devletleştirilmediği ve 5658 sayılı Kanuna göre iadeye tabi olmadığı, dolayısıyla dava konusu taşınmazın orman sayılmayan yerlerden olduğu tespit edilmiştir.

Ziraat mühendisi bilirkişi de 11.02.2004 tarihli raporunda, ormancı bilirkişinin görüşlerini paylaşmış ve dava konusu taşınmazın tarım arazisi olduğunu açıklamıştır.

Mahkeme yaptığı miktar araştırmasında zilyetliğe engel bir durumun olmadığını saptamış, ilanlar yaptırılmıştır.

Taşlık, çalılık, hali arazi ve sazlık gibi Devletin hüküm ve tasarrufu altında olan yerlerin Türk Medeni Kanunu’nun m.713 ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 ve 17.maddeleri uyarınca, tespit dışı bırakılma tarihinden itibaren 20 yıldan fazla bir süre Kanunda belirtilen koşullar altında tasarruf edilmesi halinde zilyetlikle kazanılabileceği hususu Yargıtay’ın yerleşik görüşüdür (Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 18.05.1984 gün 1982/7-148 E. ve 1984/564 K. sayılı ilamı, 18.02.1998 gün 1998/8-15 E. ve 1998/129 K. sayılı ilamı, 17.03.1999 gün 1999/8-168 E. ve 1999/158 K. sayılı ilamı, 06.12.2000 gün ve 2000/8-1766 E. ve 2000/1755 K. sayılı ilamı).

6831 sayılı Orman Kanunu’nun 1.maddesi orman sayılan yerleri tarif etmiş, ancak sazlıklar, step bitki örtüsü bulunan yerler ve her çeşit dikenlikler gibi yerlerin orman sayılmayacağı açıklanmıştır.

Bir taşınmazın ormandan elde edilip edilmediğinin tespiti için öncelikle,o yerde orman tahdidi yapılıp yapılmadığı hususu orman idaresinden sorulmalı, orman kadastrosu yapılan bölgelerde çekişmeli taşınmazın bulunduğu yere ait kesinleşmiş sınırlandırma haritası, çalışma ve askı tutanakları getirtilmeli, bunlar uzman orman bilirkişileri ve yerel bilirkişiler aracılığı ile yerine usulünce uygulanarak rapor ve krokide denetime elverişli ve ayrıntılı olarak taşınmazın durumu gösterilip açıklanmalıdır.

Taşınmazın bulunduğu yerde orman kadastrosu yapılmamış ise, o yerin öncesinin ne olduğu, orman sayılan yerlerden bulunup bulunmadığının belirlenmesi ve hukuksal durumunun saptanması için; varsa ilgili yerlerden memleket haritası, hava fotoğrafı, amenajman planı getirtilerek, bu belgeler serbest orman yüksek mühendisi yada orman mühendisi bilirkişi aracılığı ile mahalline uygulanmalı ve taşınmazın bu belgelerde ne olarak gösterildiği ve niteliği belirlenmelidir.

Bu uygulamanın sonucu düzenlenecek krokiye işaret ettirilerek denetime elverişli bir biçimde ayrıntılı rapor alınmalı, ayrıca raporda taşınmaz ve çevresinin bitki örtüsü üzerinde durulup, 6831 sayılı Kanunun 1. ve ilgili maddelerdeki ormanla ilgili unsurlar gözönünde tutularak orman sayılan yerlerden olup olmadığı gerekçeli bir şekilde saptanmalı, ayrıca 3116, 4785 ve 5658 sayılı Kanunlar karşısında taşınmazın durumu belirlenmelidir.

Bu ilkelerin ışığında somut olaya bakıldığında; yerel mahkemenin müzekkeresine yanıt olarak gönderilen Orman İşletme Müdürlüğü’nün 16.12.2003 tarih ve 569 sayılı yazılarında Karaisalı İlçesi Örcün Köyü sınırları içerisinde orman kadastrosu çalışması yapılmadığı bildirilmiştir. Dolayısı ile uygulanacak bir orman sınırlandırması bulunmadığına göre, hâkim yukarıda açıklanan ilkelere göre yapacağı araştırma ile bu yerin orman olup olmadığını belirleyecektir.

Yukarıda mahkemece yapılan orman araştırmasında da ayrıntılı olarak değinildiği gibi, yerel mahkemece ilkelere uygun bir biçimde orman araştırması yapılmış ve taşınmazın orman sayılmayan bir yer olduğu saptanmıştır. Gerek Türk Medeni Kanunu’nun 713.maddesi ve gerekse 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 ve 17.maddesinde; imar ihya ile ve zilyetliğe dayanarak taşınmaz kazanımı için bir yerde orman kadastrosunun geçmiş olması gerektiği kuralı yer almamaktadır.

Bu durumda çalılık ve sazlık olarak tespit dışı bırakılıp, orman olmadığı saptanan davaya konu taşınmaz bakımından 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 4. ve 17.maddelerine göre zilyetlikle kazanma koşulları lehine gerçekleşen davacının davasının kabulü yönündeki yerel mahkeme kararı doğru olup onanması gerekir.

SONUÇ: Davalı Orman Yönetimi ve Hazine vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile, hükmün yukarıda açıklanan nedenlerle ONANMASINA, aşağıda dökümü yazılı (133.70 YTL) harcın Orman İdaresinden alınmasına, 28.09.2005 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY YAZISI

I- Usul Yönünden;

Özel Daire kadastro paftası ve memleket haritasındaki işaretlemeyi gözönünde bulundurarak, dava konusu yerin orman sayılan yer olduğunu kabul ederek, bozma nedenine göre diğer konuları incelemeden mahkeme hükmünü bozmuş, Yüksek Kurulun Sayın Çoğunluğu bu yerin orman sayılmayan yer olduğunu, bu konudaki araştırmanın yeterli olduğunu kabul etmiştir.

1) Dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan ve davacı tarafından aşılandığı bildirilen yabani zeytinliklerin aşı yaşı bilirkişilerce belirlenmemiş ve dolayısıyla aşı yaşına göre zilyetlik süresinin 20 yıla ulaşıp ulaşmadığı anlaşılamamıştır. Bu konunun incelenmesi için,

2) Orman İdaresi vekili davaya verdiği cevapta, çekişmeli yerin Orman Bakanlığının 01.02.2002 gün ve 1 sayılı oluru ile “muhafaza oranı sınırları içine alındığını” bildirmiş, mahkemece bu konuda hiçbir araştırma ve inceleme yapılmamıştır. Bu konunun incelenmesi için,

3) Mahkemece, eski tarihli hava fotoğrafları ile memleket haritası dava dosyasına getirtilmemiştir. Yerleşik uygulama ve Yargıtay İçtihatları nazara alınarak orman mühendisi bilirkişi hava fotoğraflarının incelenmesine dayalı olarak rapor vermemiş ve dava konusu arazi üzerindeki bitki örtüsünün ne olduğunu hava fotoğraflarına göre açıklamamıştır. Halbuki hava fotoğrafları orman niteliğinin belirlenmesinde çok önemlidir. Yani kısaca hava fotoğrafları, memleket haritası, amenajman planı usulüne uygun olarak dava konusu yerle birlikte etrafındaki geniş arazi parçasına uygulanmamış ve bu belgelere göre gereği gibi orman araştırması yapılmamıştır. Bu konunun incelenmesi için,

4) 3402 Sayılı Yasanın 14 ve 17. maddelerinde anılan diğer imar-ihya ve zilyetlik koşullarının oluşup oluşmadığının incelenmesi için,

Sayın Çoğunluğun kabul şekline göre, dava dosyasının Özel Daireye gönderilmesine karar verilmesi gerekirdi.

II- Esas Yönünden;

Davacı gerçek kişi, yörede 1954 yılında yapılan arazi kadastrosu sırasında tesbit harici bırakılan yeri imar-ihya edip 20 yıl süre ile çekişmesiz aralıksız malik gibi kullanıldığını, yararına Medeni Yasanın 713., 3402 Sayılı Yasanın 14. ve 17 madde koşullarının oluştuğunu bildirerek adına tescil iddiası ile temyize konu davayı açmıştır.

Davalılardan Hazine taşınmazın Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olmadığını, Orman Yönetimi de, dava konusu yerin öncesinin orman olup, ormandan açıldığını, orman bütünlüğünü bozulduğunu, öncesi orman olan yerin üzerindeki bitki örtüsü kaldırılsa bile salt orman toprağının orman sayılan yerlerden olduğunu, ayrıca Orman Bakanlığının 01.02.2002 gün 1 sayılı olurları ile oluşturulan muhafaza ormanı sınırlarında kaldığını bildirerek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, yapılan araştırma sonucu alınan bilirkişi raporu ile yerel bilirkişi ve tanık beyanlarına göre, dava konusu taşınmazın 1954 yılında yapılan arazi kadastrosunda, çalılık-saylık olarak tesbit harici bırakıldığı, öncesinin çalılık yerlerden iken 1970’li yıllardan itibaren üzerindeki çalılıkların temizlenip yabani zeytin ağaçlarının aşılattırıldığını ve davacının o yıllardan beri sürdürdüğü zilyetliğin kazandırıcı zamanaşımı süresine ulaştığını, taşınmazın orman sayılmayan yer olduğunun belirlendiği

Orman Yönetimi ve Hazinenin temyizi üzerine Dairece diğer konular incelenmeksizin sadece arazi kadastrosu sırasında çalılık-saylık olarak bırakılan arazinin o yerde orman kadastrosu yapılıncaya kadar orman sayılacağı, orman kadastrosunun yapılıp kesinleştiği tarihten sonra kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine konu olabileceği gerekçesiyle mahkeme hükmü bozulmuştur.

Mahkemenin önceki kararında direnmesine ilişkin kararının Yüksek Kurulun sayın çoğunluğunun oylarıyla onanmasına karar verilmiştir.

1) Dosyadaki kadastro pafta örneğinden görüldüğü gibi, dava konusu yerin bitişindeki ve yakınındaki tarım parselleri pafta üzerinde serpili vaziyette ve öbek öbek gösterilmiş ve kadastro paftası üzerine, parseller arasındaki boşluklara çalılık-saylık yazılmıştır. Yüksek Kurulun Sayın çoğunluğu, kadastro paftası üzerine “çalılık-saylık” değil de “Orman” yazılmış olsaydı, bu takdirde H.G.K.’nun 12.05.2004 gün ve 242-292 sayılı kararında benimsenen ilkeye uygun olarak, bu yerde orman kadastrosunun yapılıp kesinleştiği güne kadar dava konusu yerin orman sayılacağı ve o tarihten sonra imar-ihya ve zilyetliğe konu olabileceği, mademki kadastro paftası üzerine çalılık yazılmıştır, öyle ise bu yer orman değildir görüşündedir.

2) Dava konusu arazinin bulunduğu yerde bu güne kadar orman kadastrosu yapılmamıştır. Yerel mahkemenin direnmesine gerekçe yaptığı Dairemize ait kararlara konu Dörtler Köyünde 18.07.1998 tarihinde ilanı yapılarak kesinleşen orman kadastrosu bulunmaktadır. Bu nedenle, o kararlar temyize konu bu davada emsal olamaz.

Yüksek Kurulun ve Dairemizin kararlılık kazanan uygulama ve içtihatlarına göre, orman kadastrosunun yapılmadığı yerlerde bir yerin orman sayılan yerlerden olup olmadığı, en eski tarihli hava fotoğrafı, memleket haritası ve amenajman planının üçünün birlikte dava konusu yer ile beraber çevre araziye de uygulanması sonucu belirlenmesi gerekir. Başka bir anlatımla, küçük yüzölçümlü arazinin tek başına incelenerek o yerin orman niteliği belirlenemez. Etrafındaki geniş arazi kesiminin de bu resmi belgelere göre değerlendirilmesi gerekir.

3) Dava dosyasına memleket haritası ve hava fotoğrafı getirtilmemiştir. Orman bilirkişisinin bilgisayardan tarayarak raporunda gösterdiğine 1953 yılında çekilmiş hava fotoğrafından bütünlemesi yapılarak düzenlenen 1/25.000 ölçekli memleket haritasında, dava konusu yer ve etrafı geniş bir yeşil alan olarak gösterilmiş ve bu yeşil alan iğne yapraklı ağaç sembolüyle işaretlenerek, ağaçların boyunun 0,5-10 m olduğu, yine harita üzerine yazılmıştır.

4) H.G.K.’nun ve Dairemizin bir çok kararlarında kabul edilen ve önceki yıllarda orman kadastrosu ile ilgili davaların temyiz incelemesini yapmakta olan 14. Hukuk Dairesinin 15.02.1991 gün ve 1991/606-1516 sayılı kararındaki ilkeye göre “Bir taşınmazın orman olup olmadığının belirlenmesi için uygulamada en önemli hukuki dayanaklar hava fotoğrafları ve memleket haritalarıdır. Haritaların ve hava fotoğraflarının kişisel düşüncelerle yok sayılması veya bu belgelerdeki bulguların bir tarafa itilmesi asla kabul edilemez. Hava fotoğrafları ve memleket haritaları gerçeğin ifadesidir. Taşınmazların bu günkü fiili durumları önemli olmayıp, orman bitki örtüsünün tahrip edilmiş olması o yeri orman olmaktan çıkarmaz.”

1953 tarihinde Harita Genel komutanlığı ekiplerince çekilen hava fotoğrafı ve bu fotoğraflar esas alınarak düzenlenen memleket haritası varken ve bu haritada dava konusu yer ve etrafı iğne yapraklı orman ağacı olarak işaretlenip ağaçların boyları da 0,5-10 m yazılmışken, bu tarihten sonra düzenlenen kadastro paftası üzerine kadastro teknisyenlerince çalılık-saylık yazılmış olmasının gerçeği yansıtmadığı apaçık ortadadır. Kadastro paftası üzerindeki yazıların doğru olmadığını, bu haritaların düzenlenmesinden bir yıl önce çekilen ve güçlü delil niteliğinde bulunan hava fotoğraflarından yararlanılarak düzenlenen memleket haritası kanıtlamaktadır. Ormancı bilirkişi düzenlediği krokide de dava konusu yerin güneydoğu sınırının eylemli orman alanına dayandığını göstermiştir. Bu durumda, ormancı bilirkişinin raporundaki açıklamalarıyla düzenlediği kroki dahi biribiriyle çelişkilidir. Orman Bilirkişisinin uyguladığı amenajman planı 1991 tarihlidir. Sadece amenajman planı bir yerin orman olup olmadığını göstermeye yeterli değildir. 1953 tarihli hava fotoğrafı esas alınarak düzenlenen memleket haritasında geniş bir orman alanı olarak gösterilen arazide, eğimi düşük fundalık çalılık olan yerler ile ormansız açık alanların ya da bodur çalılıkların bulunması doğaldır. Bu tür yerler orman bütünlüğü içinde ormandan ayrılmayan, ormanın uzantısı olan orman içi açıklığı niteliğindeki yerlerdir. 6831 Sayılı Yasanın 17/2. maddesi orman içindeki bu tür yerlerin kişiler adına tapuya tescil edilmesini yasaklamıştır.

5) Kadastro Yasasının 17/1. maddesi hükmüne göre, orman sayılmayan Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan kamu hizmetine tahsis edilmeyen araziler, imar-ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılabilir. Ne var ki; dava konusu taşınmaz 3300 m2’dir. Orman bilirkişisi raporunda hava fotoğrafları incelenmemiş ve hava fotoğrafında taşınmaz üzerindeki ve çevresindeki bitki örtüsünün ne olduğu açıklanmamıştır. Ziraatçi bilirkişi ise aşı yaşlarını açaklamadan 10 adet 25-30 yaşlarında aşılı zeytin ağacı olduğunu bildirmiş, keşif sırasında dinlenen yerel bilirkişi ve davacı tanığı, dava konusu yer üzerindeki yabani zeytin ağaçlarının davacı tarafından başkalarına aşılatıldığını söylemiştir. Yabani zeytin ağacının orman hukukundaki ismi “delice”dir ve deliceler de orman ağacıdır. Bu haliyle dava konusu yerin bir bölümünün orman içi açıklık, bir bölümünün de fiilen ve eylemli orman olduğu anlaşılmaktadır. HGK’nun 1996/599 sayılı kararında açıklandığı gibi orman ağaçlarıyla kısmen kapalı olan taşınmaz, orman sayılan yerlerdendir.

6) 6831 Sayılı Yasanın 1/j maddesi hükmüne göre. “funda veya makiliklerle örtülü orman ve toprak muhafaza karakteri taşımayan yerler” orman sayılmazsa da, bu tür yerlerin orman sayılmaması için, ormanların içinde ve bitişiğinde olmaması, orman bütünlüğünü bozmaması gerekir. Somut olayda, dava konusu yer ormanın devamı olup ormanın içindedir ve ormandan ayrılması mümkün olmayan yerlerdendir. Bu nedenle, orman sayılan yer olması nedeniyle 3402 Sayılı Yasanın 17/1. maddesi gereğince imar-ihya ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla kazanılacak yerlerden değildir.

SONUÇ 1) Yüksek Kurulun Sayın Çoğunluğunun görüşünün aksine, Mahkemece hava fotoğrafı getirtilmemiş, bilirkişi de hava fotoğrafını incelediğini raporunda açıklamamış, bu fotoğraflarda dava konusu yer ile çevresindeki bitki örtüsünün niteliği belirlenmemiş, memleket haritası üzerindeki işaret ve yazılarla kadastro paftası üzerindeki yazı arasındaki çelişki giderilmemiştir. Bu nedenle orman araştırmasının bu yönleriyle yetersiz olduğu,

2) Yüksek Kurulun Sayın çoğunluğun orman araştırmasının yeterli olduğu sonucuna varan direnme kararını kabul ettiğine göre, Özel Dairece diğer konuların incelenmesi için dava dosyasının özel daireye gönderilmesine karar verilmemiş olduğu,

3) Kadastro paftasının aksi, daha eski tarihli ve güçlü delil niteliğinde olan memleket haritası ile kanıtlanmıştır. Bu haritaya göre dava konusu yer geniş orman arazisinin bir parçasıdır ve orman bütünlüğü içinde Seyhan Baraj Gölüne çok yakın orman sayılan yerdir. Bu haliyle 3402 Sayılı Yasanın

17/1. maddesi gereğince İmar-ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılacak yerlerden değildir. Açıklanan nedenlerle; Mahkeme kararının bozulmasını düşündüğümüzden Yüksek Kurulun Sayın Çoğunluğunun görüşüne katılmıyoruz.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/73 K: 2006/67 T: 15.03.2006

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/73 K: 2006/67 T: 15.03.2006

Zilyetlikle iktisap davalarında taşınmazların tutanak ve dayanağını oluşturan belgeler getirtilip dosya ikmal edildikten sonra mahallinde keşif yapılmalı, yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazların geçmişte ne halde bulunduğu, kime ilişkin olduğu, kim tarafından ne zamandan beri, ne suretle kullanıldığı, kullanmanın ekonomik amaca uygun bulunup, bulunmadığı, taşınmaz üzerindeki tasarruf kadastro tespitinden önce sona erdirildiğine göre, bunun terk iradesine dayalı olup olmadığı etraflıca sorulup saptanmalı, bilirkişi ve tanık sözlerinin eylemli duruma uygunluğu varsa komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli; beraberce götürülecek uzman ziraat mühendisi veya mühendisler kurulundan taşınmazların niteliğini belirtir ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, uzman ziraat bilirkişisince murisi ve davacı tarafından dikildiği iddia edilen bağ ve ağaçların taşınmaz üzerindeki yerlerinin ayrıca, varsa imar-ihya ve zilyetlikle iktisap edilemeyecek kısımların düzenlenecek kroki üzerinde gösterilmesinin sağlanması, mahkemece taşınmazların başında gerekli gözlem yapılıp, bu husus zapta yazılmalı, bundan sonra bütün deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.

Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Çal Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 10/6/2004 gün ve 2004/148-217 sayılı kararın incelenmesi davalı hazine tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesinin 25/11/2004 gün ve 2004/7406-7991 sayılı ilamı ile; (…Davacı 24.3.2004 havale tarihli dava dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kadastro çalışmaları sırasında 246 ada 6 nolu parsel olarak Hazine adına tespit ve tescil edildiğini, bu yerin tespit öncesinden en az yüz yıldan beri gelen zilyetliklerinin bulunduğunu ve tarım arazisi niteliğinde olduğunu açıklayarak iptal ve tescil talep etmiştir

Davalı Hazine, kadastro tespitinin doğru olduğunu ve davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne, davalı Hazine adına olan kaydın iptali ile davacı adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmiştir. Hüküm, süresi içerisinde Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.

Toplanan deliller, tüm dosya içeriğinden, dava konusu 246 ada 6 parsel sayılı taşınmazın 37767, 19 m2 olarak ham toprak ve çalılık niteliğiyle senetsizden devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olup ileride ekonomik yarar sağlaması mümkün bulunduğu ve hiç kimsenin hak ve alakasının olmadığı belirlenerek 13.7.1994 tarihinde Hazine adına tespit görmüş, itirazsız olarak 15.12.1994 tarihinde kesinleşmiştir. Mahkemece 28.5.2004 tarihinde yapılan keşiften sonra dosyaya sunulan ziraat mühendisi Abdurrahman Yavuz tarafından düzenlenen 2.6.2004 havale tarihli raporda özetle; dava konusu taşınmaz üzerinde takriben 40-50 yaşlarında çalı formunda eskiden tesis edilmiş bağ omcaları, 1 adet 10-15 yaşlarında dut ağacı, 2 adet 10-12 yaşlarında çam ağacı, yer yer çalı formunda badem, armut, ahlat ağaçları ve doğada yetişen dikenli çalı formunda maki bitkilerinin bulunduğu, taşınmazın doğu-batı istikametinde eğimli olduğu, %20-%60 lık eğilimin mevcut bulunduğunu ve keşif tarihi itibariyle taşınmazın 10-15 yıldan beri işlenmediği açıklandıktan sonra söz konusu taşınmazın yaklaşık 40-50 yıl öncesi zilyetliğinin açık olduğu ve kültür arazisi niteliğinde bulunduğu belirtilmiştir. Dinlenen mahalli bilirkişi ve tanıklar, zilyetlikle ilgili beyanda bulunmuşlardır.

Hal böyle olunca; Kadastro tutanağının düzenlendiği tarihte dava konusu taşınmazın ham toprak ve çalılık niteliğinde bulunduğu, uzman ziraatçı bilirkişinin raporu kapsamıyla bu olgunun doğrulandığı anlaşılmaktadır. Öyle ise davanın reddine karar vermek gerekirken yazılı olduğu üzere hüküm kurulması doğru değildir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, zilyetlik hukuksal nedenine dayalı tescil isteğine ilişkindir. Davacı “Feslitepe” adıyla bilinen tepenin bir kısmını kapsayan, babasından intikal eden bağ niteliğindeki taşınmazın, kadastro sırasında, 6 parsel olarak davalı hazine adına kaydedildiğini; en az yüz yıldır murisleri ve kendisi tarafından büyük bir kısmının bağ; kalanının ise meyve bahçesi olarak; ayrıca, hayvan otlatılarak kullanıldığını; diğer mirasçıların taşınmaz üzerindeki haklarını kendisine devrettiklerini ileri sürerek tapunun iptaliyle adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı İbrahim ve davalı Hazine vekili, davanın reddini savunmuşlar; mahkemece, temyize konu taşınmaz üzerinde davacı yararına zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleştiğinden söz edilerek, davanın kabulüne karar verilmiş; hükmün Özel Dairece yukarda yazılı gerekçeyle bozulması üzerine direnme hükmü kurulmuştur.

Dosyadaki bilgi ve belgelere göre, mahkemece yapılan araştırma, inceleme ve uygulama sağlıklı bir sonuca varmaya, karar vermeye yeterli bulunmamaktadır. 6 parsel sayılı taşınmaz kadastro tespiti sırasında, 3402 sayılı Kadastro Kanununun 18. maddesi uyarınca, ham toprak niteliği ile hazine adına tespit edilmiş, tutanak 15/12/1994 tarihinde kesinleşmiştir.

28/5/2004 günü mahallinde yapılan keşifte dinlenen yerel bilirkişi ve tanıklar, taşınmazın tarım arazisi niteliğinde bulunduğunu, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olmadığını, murisleri ve davacının zilyet ve tasarrufu altında bulunduğunu söylemişlerse de; zirai bilirkişi, 31/5/2004 günlü raporunda, taşınmaz üzerinde yaklaşık 40-50 yaşlarında, çalı formunda, eskiden tesis edilmiş, taşınmazın genelini temsil eden bağ (asma) omcaları ve 1 adet 10-15 yaşlarında dut ağacı, 2 adet 10-12 yaşlarında iğne yapraklı çam ağacı, yer yer çalı formunda armut, ahlat ağaçları ve doğal yetişen dikenli çalı formunda maki bitkileri mevcut olduğunu belirtmiştir. Çalı formunda armut, ahlat ve maki bitkilerinin bulunduğu bölüm üzerinde davacı yararına imar-ihya ve zilyetlik yoluyla mülk edinme koşullarının gerçekleştiğini kabul etmek mümkün değildir.

Hükme esas alınan zirai bilirkişi raporu ile tespit tutanağı, yerel bilirkişi ve tanık beyanları, eylemli durum birbiri ile çelişmektedir. Bu çelişki giderilmeden karar verilmesi isabetli değildir. Doğru sonuca varılabilmesi için; davaya konu parsellere komşu taşınmazların tutanak ve dayanağını oluşturan belgeler getirtilip dosya ikmal edildikten sonra mahallinde yeniden keşif yapılmalı, yerel bilirkişi ve tanıklardan taşınmazların geçmişte ne durumda bulunduğu, kime ait olduğu, kim tarafından ne zamandan beri, ne suretle kullanıldığı, kullanmanın ekonomik amaca uygun bulunup, bulunmadığı, taşınmaz üzerindeki tasarruf kadastro tesbitinden önce sona erdirildiğine göre, bunun terk iradesine dayalı olup olmadığı etraflıca sorulup saptanmalı, bilirkişi ve tanık sözlerinin eylemli duruma uygunluğu varsa komşu parsel tutanak ve dayanakları ile denetlenmeli; beraberce götürülecek uzman ziraat mühendisi veya mühendisler kurulundan taşınmazların niteliğini belirtir ayrıntılı ve gerekçeli rapor alınmalı, bozmadan önceki bilirkişi raporu ile çelişmesi halinde bu çelişkinin giderilmesine çalışılmalı; uzman ziraat bilirkişisince murisi ve davacı tarafından dikildiği iddia edilen bağ ve ağaçların taşınmaz üzerindeki yerlerinin ayrıca, varsa imar-ihya ve zilyetlikle iktisap edilemeyecek kısımların düzenlenecek kroki üzerinde gösterilmesinin sağlanması, mahkemece taşınmazların başında gerekli gözlem yapılıp, bu husus zapta yazılmalı, bundan sonra tüm deliller birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir.

Mahkemece, yukarda değinilen biçimde araştırma ve inceleme yapılmaması isabetsizdir. O halde, yukarda açıklanan gerekçeyle Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı Hazinenin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının yukarda açıklanan nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, 15/3/2006 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/141 K: 2006/134 T: 05.04.2006

Bir taşınmazın tescile konu olabilmesi için öncelikle tapuda kayıtlı olmaması, orman, mera, yayla ve kışlak gibi kamu malı niteliğindeki yerlerden bulunmaması ve 3402 sayılı Kanunun 14.ve 17. maddelerinde yer alan zilyetlikle yer kazanmaya ait gerekli koşulların davacı yararına gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

YARGITAY İLAMI Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Köyceğiz Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kısmen kabulüne dair verilen 17.07.2001 gün ve 1998/246 E- 2001/247 K.sayılı kararın incelenmesi davalılardan Hazine ve Orman İdaresi vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 20.Hukuk Dairesinin 17.02.2003 gün ve 2003/17-350 sayılı ilamı ile; (…Davacı, dava dilekçesinde sınırlarını bildirdiği Ekincik Köyü Avlukürü Mevkiinde bulunan taşınmazın tapuda kayıtlı olmadığını, kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği yoluyla taşınmaz edinme koşullarının yararına oluştuğunu iddia ederek Medeni Yasanın 713. maddesi hükmüne göre adına tescilini istemiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne, dava konusu yerin (A) ve (B) ile gösterilen 2445.55 m2’nin davacı adına tesciline, (C) ile gösterilen bölüme yönelik istemin kesinleşen orman sınırları içinde kaldığı belirlendiğinden reddine karar verilmiş, hüküm davalı Yönetimler tarafından kabul edilen kesim yönünden temyiz edilmiştir.

Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava Medeni Yasanın 713. maddesi hükmü uyarınca tapusuz olan taşınmazın tesciline ilişkindir.

Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde tespit tarihinden önce 1942 yılında yapılıp kesinleşen orman kadastrosu bulunmaktadır. Daha sonra 10.11.1993 tarihinde 4785 sayılı yasanın da gözetildiği dava tarihinde kesinleşen orman kadastrosu, aplikasyon ve 2/B uygulaması vardır.

Taşınmazın bulunduğu yerde genel arazi kadastro işlemi 1953 yılında yapılmış, bu çalışmada devlet çam ormanı olarak tahdit ve tespit dışı bırakılmıştır. Kadastro paftasının düzenlenme tarihi ile davanın açıldığı tarih arasında 20 yıllık süre geçmiştir.

Hükme dayanak alınan 04.10.2000 hakim havale tarihli uzman ve fen bilirkişi raporuna ek krokide dava konusu taşınmaz A “1025.76 m2”, B “1419.79 m2”, C “868.07 m2” bölümlerine ayrılarak incelenmiştir. C ile gösterilen 868.07 m2 temyiz edilmediğinden redde ilişkin bu hüküm bölümü kesinleşmiştir.

Gerçek kişi adına tescillerine karar verilen (A) ve (B) bölümlerine gelince; mahkemece yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmaya yeterli olmadığı gibi, (B) bölümü yönünden davanın kabulünde dosyada yer alan bilirkişi raporları ve kanıtlar yanlış değerlendirilmiştir. Bir taşınmazın tescile konu olabilmesi için öncelikle tapuda kayıtlı olmaması, orman-mera, yayla ve kışlak gibi kamu malı niteliğindeki yerlerden bulunmaması ve 3402 Sayılı Yasanın 14.ve 17. maddelerinde yer alan zilyetlikle yer kazanmaya ilişkin gerekli koşulların davacı yararına gerçekleşmiş olması gerekmektedir.

Bu nedenle;

1)Taşınmazın (B) bölümü 13.12.1996 tarih ve 1996/26-140 Karar sayılı H.U.M.Y.nın 237. maddesi hükmüne göre kesin hüküm niteliğindeki orman tahdidinin iptaline karar verilen alan olduğu belirlenmekle birlikte, bu kesimin 08.10.1999 günlü jeolog bilirkişi raporunda “1-15 cm boylarında taşların yoğun olduğu çakıltaşlı ve kısmen kumlu toprak yapısına sahip, gerekli imar-ihya çalışması yapılmayan kültür arazisi niteliğini kazanmamış yer” olduğunun ve yine 12.07.1999 günlü tarım uzmanı bilirkişinin de katıldığı rapor içeriğinde “%20 meyilde orman ağacı ve yer yer maki diri örtüsünü haiz işlenmemiş orman toprağı yapısında” bulunduğunun bildirildiği görülmüştür. Eylemli biçimde devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yer niteliğindeki taşınmaz bölümü (B) hakkında mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken, gerçek kişi adına tesciliyle özel mülke dönüşecek şekilde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır.

2)(A) bölümüne yönelik temyiz itirazlarına gelince; taşınmaz 187 ve 188 sayılı tapulama parsellerine komşudur. Bu parsellerin oluşumu Tapulama Mahkemesinin 30.03.1983 tarih 1981/339-93 sayılı ilamına dayanmaktadır. Dosya ekindeki bu dava dosyasında tapulama kadastro sırasında 64 sayılı parsel olarak tespit edilen parselin kesinleşen orman sınırları dışında kalan kesimi 187 parsel numarası ile kişi adına, orman sınırları içinde kalan kesimi 188 parsel numarası ile orman niteliğinde Hazine adına tescil edilmiştir. 3116 Sayılı Yasa uygulamasına ait orman tahdit haritasına göre belirlenen 3180-3181 numaralı orman sınır noktaları arasındaki bu hat kesinleşen dosyadaki konumuna göre şu an eldeki (A) ile kişi adına tescil edilen bölümün büyük bir kesimini orman sınırları içinde bırakmaktadır. Oysa, (A) bölümü yapılan uygulamada 4785 Sayılı Yasa gözetilerek gerçekleştirilen 56-57 numaralı orman sınır noktaları arasında hatla irtibatlandırılarak gösterilmiş ve orman dışı alan olarak açıklanmıştır. Saptanan bu çelişki ve geniş kadastro paftasıyla tahdit hatlarının irtibatlandırılıp taşınmaz konumu gösterilmeden hazırlanan rapor yetersiz olup, uygulamanın doğruluğu konusunda duraksamaya neden olmuştur. Çelişkili ve denetlenemeyen rapor ile hüküm kurulamaz.

O halde, mahkemece 1942 yılında yapılarak kesinleşen orman tahdidine, 3302 Sayılı Yasa uygulamalarına ait tutanaklar ve haritalar ile 1953 yılında yapılan genel arazi kadastro paftası getirtilip dosyaya eklenerek, önceki bilirkişiler dışında serbest orman mühendisleri arasından seçilecek bir uzman orman yüksek mühendisi ya da mühendisi ve bir harita mühendisinden oluşturulacak bilirkişiler aracılığıyla yeniden yapılacak keşifte tutanaklardaki orman sınır noktaları arazide birer birer bulunup ölçülerek yöntemince zemine uygulanmalı; Ekincik Köyünün bu mevkiinin 3116 ve 3302 Sayılı Yasalar uygulamalarına ait tahdit haritaları ile kadastro paftası ayrı ayrı özel aletlerle ölçekleri eşitlenmek suretiyle çakıştırılmalı; çekişmeli taşınmazın, bu belgelerdeki konumu saptanarak hazırlanan bu çakıştırılmış harita üzerinde denetime elverişli nitelikte bilirkişilere ortak imzalı yeterli, duraksamaya yer vermeyen rapor ve kroki düzenlettirilmelidir.

Yukarıda açıklanan yöntemle yapılacak uygulama ve araştırma sonucunda çekişmeli taşınmaz bölümünün (A) kısmen veya tamamen 1942 tahdit haritasına göre orman sınırları içinde kaldığı, 3302 Sayılı Yasa uygulaması sırasında orman sınırları içine alındığı veya 2/B maddesinde konu edildiği saptandığı takdirde davanın reddine karar verilmesi gerektiği düşünülerek oluşacak sonuç çerçevesinde bir hüküm kurulmalıdır…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, zilyetliğe dayalı tescil isteğine ilişkindir. Davacı, davaya konu taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olduğunu, orman tahdit sınırları dışında kaldığını, yararına zilyetlikle iktisap koşulları oluştuğunu ileri sürerek adına tescile karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Hazine ve Orman İdaresi vekilleri davanın reddini savunmuşlardır. Yerel mahkemece davanın kısmen kabulüne ilişkin olarak verilen hüküm, davalı hazine ve orman idaresi vekilinin temyizi üzerine Özel Dairece, yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

1- Yapılan keşif sonunda alınan fenni bilirkişi rapor ve krokisinde (B) ile gösterilen taşınmaz kesimi bakımından mahkemece bozma kararına uyulduğundan, bu kısım hakkında yeni hükme yönelik davacının temyiz itirazlarının incelenmesi için dosya Özel Daireye gönderilmelidir.

2- Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulunca benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: 1- Yukarıda (1) maddede açıklanan nedenlerle davacının yeni hükme yönelik temyiz itirazlarının incelenmesi için dosyanın 20.Hukuk Dairesine gönderilmesine,

2- Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesine gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının Orman İdaresine geri verilmesine, 05.04.2006 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/641 K: 2006/655 T: 11.10.2006

Somut olayda dosya içinde bulunan tapu kayıtlarından dava konusu taşınmazın malikinin Toplu Konut İdaresi olduğu anlaşılmıştır. Dava konusu taşınmazın bir kısmı davanın açılmasından bir müddet sonra Toplu Konut İdaresine intikal etmiştir. Davanın TMK.nun 713/3. maddesine göre ilgisi sebebiyle Toplu Konut İdaresine de yöneltilmesi gerekir. Doğru hasıma yöneltilmeden davanın sonuçlandırılması yasaya uygun değildir ve öncelikle davacı vekiline Toplu Konut İdaresi’ni davaya katması için mehil verilmesi ve Toplu Konut İdaresi’nin delilleri de toplandıktan sonra keşif kararı verilerek imar ihyanın buna göre değerlendirilmesi gerekir.

YARGITAY İLAMI Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 18.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 24.11.2005 gün ve 2004/31 E. 2005/457 K. sayılı kararın incelenmesi davalı Hazine vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8.Hukuk Dairesinin 27.03.2006 gün ve 2006/1505-2010 sayılı ilamı ile;(…Davacı vekili, dava dilekçesinde mevkii ve hudutlarını yazdığı 30 dönüm yüzölçümündeki taşınmazın 1952 yılında yapılan tapulama çalışmaları sırasında ekilemez arazi olarak tespit dışı bırakıldığını, müvekkilinin taşınmaz üzerindeki zilyetliğinin 25 yılı aşkın bir zamandır devam ettiğini açıklayarak bu taşınmazın 3402 sayılı Kadastro Kanununun 14 ve 17. maddeleri gereğince müvekkili adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine vekili, hava fotoğraflarının getirtilip mahallinde uygulanmasını, imar ihya şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin belirlenmesini ve davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, dava konusu tescil talep edilen taşınmaz fen memuru bilirkişinin krokisine atıf yapılarak 3 parça halinde gösterilmiş, A harfiyle gösterilen 16655,38 m2’lik kısmın 832 parselden; B harfiyle gösterilen 12301,68 m2’lik kısım ile C harfiyle gösterilen 2637,60 m2’lik kısmın 836 parselden ayrı ayrı ifraz edilip tapu kaydının iptali ile davacı adına tapuya tesciline karar verilmiştir. Hüküm, davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu taşınmazlar 1953 yılında yapılan tapulama çalışmaları sırasında ekilemez arazi olarak tespit dışı bırakılmıştır. Dava konusu taşınmazlar bilahare ihdasen Hazine adına 832 ve 836 parseller içerisinde kalacak şekilde tapuya tescil edilmiştir.

Dava konusu taşınmazların tapulama çalışmaları sırasında ekilemez arazi niteliğinde bulundukları tespit edilmiştir. Mahkemeye 21.02.2005 tarihli raporlarını sunan bilirkişiler kadastro fen memuru Bekir Tatlısu, topoğraf Erhan Merzifon ve jeolog bilirkişi Coşkun Gürel taşınmaz içerisinde taşlık ve kayalık alanların bulunduğunu, imar-ihyası için büyük emek ve para harcanması gerektiğini açıklamışlardır. Taşınmaz niteliği itibariyle 3402 sayılı Kadastro Kanununun 17. maddesine göre, imar-ihyaya muhtaç bir taşınmazdır. Böyle bir yer imar-ihyası tamamlandıktan sonra 3402 sayılı Kadastro Kanununun 14. maddesine göre zilyetlikle iktisap edilebilir. Mahkemece gerek imar-ihya araştırması ve gerekse zilyetliğin başlangıç süresi bakımından yapılan inceleme hüküm vermeye yeterli değildir.

Yerel mahkemenin dinlediği mahalli bilirkişi ve şahitler, davacının 1974 yılında taşınmaz üzerinde bulunan taşları temizleyip traktörle sürerek ve toprak taşıyarak imar-ihya işlemlerine başladığını açıklamışlardır. Mahkemeye rapor sunan teknik bilirkişiler de, taşınmaz içerisindeki kaya parçalarının toplanıp yamaçlarda biriktirildiğini ifade etmişlerdir. O halde, imar-ihyanın en erken 1974 yılında başladığı sabittir. Ancak, imar – ihyanın tamamlandığı tarih net bir biçimde belirlenmemiştir. İmar ihyanın tamamlanmasından sonra başlayan zilyetlik süresi iktisap için önem arz etmektedir.

Mahkemece dinlenen mahalli bilirkişi ve şahitlerin beyanlarının diğer delillerle birlikte değerlendirilerek sonuca varılması gerekir. Bu amaçla mahallinde yapılan keşfi müteakip düzenlenen raporun hüküm vermeye yeterli olması gerekir. Mahkemece 1982 yılına ait hava fotoğrafları Harita Genel Komutanlığına hitaben yazılan 23.06.2004 tarihli müzekkere ile istenmiştir. Oysa biraz önce ifade edildiği gibi, imar-ihya ve zilyetlik 1974 yılında başlamıştır. Mahkemenin 1982 yılına ait hava fotoğraflarını istemesinin sebebi anlaşılamamaktadır.

Ekilemez arazi vasfını taşıyan taşınmaz üzerinde tarımsal faaliyete başlandığının belirlenmesi için memleket haritalarının, topoğrafik haritanın ve hava fotoğraflarının birlikte bilirkişiler marifetiyle uygulanması gerekir. Tek başına hava fotoğrafları yeterli değildir. Hava fotoğraflarının uygulanması da sağlıklı bir biçimde yapılmalıdır. Mahkemece bu amaca ulaşmak için davacının zilyetlik ve imar-ihya faaliyetlerinin başladığı ifade edilen 1974 yılının öncesine ve sonrasına ait 1/20000 veya 1/25000 ölçekli stereoskopik hava fotoğraflarının dosyada yer alması ve bu fotoğrafların stereoskop aletiyle incelenmesi gerekir. Stereoskop aletiyle yapılan iki ayrı zamanlı hava fotoğrafı incelemelerinde çakıştırılacak iki ayrı zamanlı hava fotoğrafı üzerinde taşınmaz üç boyutlu olarak görülür ve bu haliyle taşınmaz üzerinde tarımsal faaliyete başlanıp başlanmadığı belirlenmiş olur. (Ankara Üniv.Ziraat Fak. Öğretim Üyeleri Prof. Sadık Usta, Cihat Kütük ve Doç.Dr.Mahmut Yüksel’in açıklamaları)

O halde mahkemece yapılacak iş; bölgeye ait memleket haritasını, topoğrafik haritayı ve 1974 yılına ait iki ayrı zamanlı hava fotoğraflarını getirtmek, öğretim üyesi seviyesinde ziraat mühendisi bilirkişi, harita mühendisi ve kadastro fen memurundan oluşturulacak üç kişilik bilirkişi heyetine bu hava fotoğraflarını stereoskop aletiyle inceletmek, memleket haritası ve topoğrafik haritayla çakıştırmak ve bu belgeler ışığında dava konusu yerin ne zaman tarımsal amaçlı kullanılmaya başladığını belirlemek, arazinin topoğrafik yapısı bakımından %kaç nispetinde eğime sahip olduğunu tespit etmek olmalıdır. Eksik incelemeyle karar verilemez.

Dava konusu 832 ve 836 parsellerin dosya arasında bulunan tapu kayıtlarından ilk tesis tarihini belirlemek mümkün olmamaktadır. Mahkemece, yeniden Tapu Sicil Müdürlüğüne yazılacak müzekkere ile her iki parselin ilk tesis tarihinden itibaren tapu kayıtları getirtilmeli, davacının belirlenecek zilyetlik başlangıç tarihinden tapunun tesis tarihine kadar geçen zilyetlik süresinin iktisap için yeterli olup olmadığı üzerinde durulmalıdır.

Dava konusu taşınmazlardan 836 parselin mülkiyeti 23.06.2004 tarihinden itibaren Toplu Konut İdaresine intikal etmiştir. Davanın TMK.nun 713/3. maddesine göre ilgisi nedeniyle Toplu Konut İdaresine de yöneltilmesi gerekir. Doğru hasıma yöneltilmeden davanın sonuçlandırılması kanuna uygun değildir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava;, tapu iptali ve tescil istemine ilişkindir. Davacı vekili; dava konusu taşınmazın 1952 yılında yapılan kadastro tespiti sırasında ekilemez arazi olduğundan tespit dışı bırakıldığını, tamamen ekime uygun bulunmayan arazinin emek ve masraf sarfı ile tarım arazisi haline getirtildiğini, imar ve ihya edildiğini, 25 yılı aşkın zamandır nizasız ve fasılasız ve malik sıfatı ile davacının zilyetliğinde olduğunu ileri sürerek taşınmazın davacı adına tapuya tesciline, dava sırasında bu yerin Hazine adına tescilinin yapılması halinde tapunun iptali ile davacı adına tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Hazine vekili; imar ve ihya şartlarının gerçekleşip gerçekleşmediğinin irdelenmesini cevaben bildirmiştir.

Mahkemenin; “Davacının taşınmazı imar ve ihya ettiği, 20 yıllık kazandırıcı zaman aşımı süresinin dolduğu ” gerekçesiyle davanın kabulüne dair verdiği karar, Özel Daire’ce yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuş, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasındaki uyuşmazlık; eksik inceleme ile karar verilip verilmediği noktasındadır.

Dosya içerisinde bulunan tapu kayıtlarından dava konusu 836 parsel sayılı taşınmazın malikinin Toplu Konut İdaresi olduğu anlaşılmıştır. O halde öncelikle davacı vekiline Toplu Konut İdaresi’ni davaya katması için mehil verilmesi ve Toplu Konut İdaresi’nin delilleri de toplandıktan sonra keşif kararı verilerek imar ihyanın buna göre değerlendirilmesi gerekir.

Hal böyle olunca; Yerel Mahkemece, aynı yöne işaret eden ve Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma ilamına uyulmak gerekirken, yanılgılı değerlendirme sonucu önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Dairenin bozma kararında açıklanan nedenlerle HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, 11.10.2006 gününde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/849 K: 2007/853 T: 14.11.2007
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/75 K: 2007/90 T: 28.02.2007

Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunmasına Dair 2863 Sayılı Yasanın 11. maddesi 5226 Sayılı Yasanın 5. maddesi ile yapılan değişiklikle sit alanlarının zilyetlik yoluyla edinilmesi imkanı kapatılmıştır. Ne var ki, anılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 14.7.2004 tarihine kadar zilyetlik yoluyla edinilen hakların korunması gerekeceği de muhakkaktır. Çekişmeli taşınmazın 3573 Sayılı Yasa hükümleri gereği davalı adına tapusunun oluştuğu tarih bakımından davalının zilyetlikten kaynaklanan haklarının korunması gerekeceği de tartışmasızdır.

Taraflar arasındaki “tapu iptali ve tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Milas 1. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 1.12.2004 gün ve 2004/97-74 sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 1.Hukuk Dairesinin 15.9.2005 gün ve 2005/8531-9651 sayılı ilamı ile, (…Dava, tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir.

Dosya içeriğinden, toplanan delillerden; çekişme konusu 366 parsel sayılı taşınmazın 18.11.1974 tarih, 73 nolu tapu kaydı esas alınmak suretiyle davalı adına 16.11.2001 tarihinde tespit gördüğü ve tespitin 16.3.2002’de kesinleştiği görülmektedir. Revizyon kaydı incelendiğinde anılan tapu kaydının 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Hakkındaki Yasa gereği 1974 yılında oluştuğu anlaşılmaktadır. Yine tapu kaydının söz konusu yasanın 2 ve 3. maddeleri hükümleri gereği tevzii edildiği dosya kapsamıyla sabittir. Bunun yanında çekişme konusu 366 parselin sözü edilen dayanak 18.11.1974 tarih 73 nolu tapu kaydı kapsamı dışında kaldığı da kanıtlanmış değildir. Esasen kadastroca 366 parsel sayılı taşınmaz revizyon kaydı miktarına uygun olarak oluşturulmuştur.

3573 Sayılı Yasa hükmü gereği tevzii edilen sahaların orman mefhumu haricinde kalacağı ve bu taşınmazların ormanla ilgisinin kesileceği sözü edilen yasanın 4. maddesi ile ifade edilmiştir. Her ne kadar, anılan hüküm 4086 sayılı Yasanın 8. maddesi ile 1995 yılında ilga edilmiş ise de, tapunun tesis tarihi itibariyle bu ilganın kazanılmış haklara bir etkisi olmayacağı tartışmasızdır. Öyle ise, taşınmazın öncesinin orman olması iptal hükmüne dayanak yapılamaz.

Öte yandan, çekişmeli parselin bulunduğu yerin 1. ve 3. derece sit alanında kaldığı ancak bu yerde korunması gereken kültür ve tabiat varlığının bulunmadığı arkeolog bilirkişinin 4.10.2004 tarihli rapor kapsamıyla sabittir. Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunmasına Dair 2863 Sayılı Yasanın 11. maddesi 5226 Sayılı Yasanın 5. maddesi ile yapılan değişiklikle sit alanlarının zilyetlik yoluyla edinilmesi imkanı kapatılmıştır. Ne var ki, anılan değişikliğin yürürlüğe girdiği 14.7.2004 tarihine kadar zilyetlik yoluyla edinilen hakların korunması gerekeceği de muhakkaktır. Çekişmeli taşınmazın 3573 Sayılı Yasa hükümleri gereği davalı adına tapusunun oluştuğu tarih bakımından davalının zilyetlikten kaynaklanan haklarının korunması gerekeceği de tartışmasızdır.

Hal böyle olunca, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ve hatalı gerekçeyle davanın kabul edilmesi doğru değildir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, zeytincilik tapusu miktar fazlasına yönelik tapu iptali ve tescil davasıdır. Davacı Hazine, davalı aleyhine açtığı tapu iptal ve tescil davasında niza konusu 366 parsel nolu taşınmazın kadastro tespitinde davalı adına 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Hakkındaki Kanuna göre verildiğini, davalının taşınmazı Yasanın aradığı şartlara göre imar ve ihya ettiğini ve kaymakamlık oluru ile davalı adına tapuya tescil edildiğini, ancak bu yerin öncesinin orman olduğunu, ayrıca taşınmazın güney batı sınırının arkeolojik sit alanı içerisinde kaldığını, bu tüt yerlerin zamanaşımı ile kazanılmasının mümkün olmadığını belirterek, taşınmazın 110 nolu zeytincilik parseline isabet eden alanının iptali ile Hazine adına tescilini talep ve dava etmiştir.

Davalı, 40-50 yıldır taşınmaza zilyet olduğunu, ormanla bir ilgisinin olmadığını, sit alanı ilan edilmezden önce zilyetlikle iktisap süresinin çoktan dolduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini cevaben bildirmiştir.

Mahkemece, taşınmazın çekişme konusu tapu miktar fazlası bölümünün, tarım arazisi niteliğinde bulunduğu, kamu yararına tahsis edilen Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olmadığı, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. ve 17. maddelerinde yazılı şartlar gerçekleşmiş olmakla beraber, taşınmazın arkeolojik sit alanı içerisinde kalmış olması ve yargılama sırasında değişen ve sit alanlarında kalan taşınmazların zilyetlikle iktisap edilemeyeceğini öngören 5226 sayılı Kanunla değişik 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 11. maddesi gereğince iktisabının mümkün bulunmadığı kabul edilmek suretiyle davanın reddine dair hüküm kurulmuştur.

Hal böyle olunca, davanın reddine karar verilmesi gerekirken yanılgılı değerlendirme ve hatalı gerekçeyle davanın kabul edilmesi doğru değildir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Özel Dairece, taşınmazın ormanla bir ilgisinin bulunmadığını, taşınmazın tapusunun revizyon kaydına uygun olarak oluşturulduğu, 3573 sayılı Yasaya göre tevzii edilen yerlerin ormanla ilgisinin kalmayacağı, diğer taraftan taşınmazın 1. ve 3. derece sit alanı içerisinde kaldığı, üzerinde korunmaya değer kültür ve tabiat varlığının bulunmadığı, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunmasına Dair 2863 sayılı Kanunun 11. maddesinin 5226 sayılı Kanunun 5. maddesi ile değiştirilmiş olup, sit alanlarının zamanaşımı ile kazanılması yolunun kapatıldığı ancak, bu değişikliğin yasanın yürürlüğe girdiği 14.7.2004 tarihinden önceki kazanılmış hakları etkilemeyeceği, davalının zilyetliğinin de bu kazanıma yeterli olduğu belirtilerek yerel mahkeme kararı bozulmuş, mahkemece daha önce aynı konuda verilen Hukuk Genel Kurulunun kararları örnek gösterilerek yasa değişikliğinin devam eden davalarda da uygulanması gerektiği bu nedenle sit alanlarının kazanılamayacağı belirtilerek eski kararda direnilmiştir.

Mahkeme ile Özel Daire arasında taşınmazın tarım arazisi niteliğinde bulunduğu, kamu yararına tahsis edilen yerlerle ilgisinin olmadığı, davalı tarafın 20.7.2004 tarihinden geriye doğru aralıksız, çekişmesiz ve malik sıfatı ile zilyetliğinin 20 yılı aşkın süreye ulaştığı taşınmaz üzerinde korunmayı gerektirir kültür ve tabiat varlığının yada bunların korunma alanlarının bulunmadığı hususlarında bir uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Bu davanın konusunu teşkil eden uyuşmazlık sit alanlarında yer alan taşınmazlarda 20.7.2004 tarihinde 2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununda 5226 sayılı Kanunla yapılan değişikliğe kadar zilyetlikle iktisap koşulları lehine gerçekleşen zilyedin müktesep hakkının korunup korunmayacağı ve değişikliğin kazanılmış hakları etkileyip etkilemeyeceği konusunda toplanmaktadır. Diğer bir anlatımla kamu düzeni, kamu yararı gibi gerekçelerle kanunda yapılan değişikliğin, kanunun yürürlüğe girdiği tarihten önceki müktesep hakları ortadan kaldırıp kaldıramayacağı, bu kararın ve ihtilafın konusunu oluşturmaktadır.

Konuyu incelerken öncelikle kazanılmış hakkın ne olduğunun belirlenmesi, daha sonra da kazanılmış hakkın mevcut olup olmadığının açıklığa kavuşturulması gerekmektedir. Türkiye Cumhuriyeti, Anayasasının 2. maddesine göre sosyal bir hukuk devleti olup, hukuk devletinin vazgeçilmez unsurlarından birisi de kazanılmış, hakların korunmasıdır. Bir çok yargı kararlarında da açık biçimde saptandığı gibi hukuk devleti, kişinin mevcut yasalara göre kazandığı haklarının daha sonra çıkartılacak yasalar ile elinden alınmayacağı yolunda vatandaşına güvence veren devlettir. Bu ilke ile Devletin güvenirliliği sağlanmaktadır. Hukukun temelinde “kanunların geriye yürümemesi” ilkesi bulunmaktadır.

Ancak, yasa koyucunun aksine bir düzenleme yaparak açıkça bir kanunun geriye yürütülmesini öngörebileceği kabul edilmektedir.

Bu husus müstakar yargı kararlarında da aynen benimsenmiştir. (Örnek: YHGK. 9.3.1988 gün 1987/2-860 1988/232 K ve 13.2.1991 gün 1990/2-648 1991/65 K sayılı ilamları).

Kazanılmış hakların korunması o kadar önemlidir ki, sadece yasal değişiklikler nedeni ile değil yürürlükten kaldırılan yasalar ile elde edilen haklar dahi korunmaktadır. Örneğin 1966 tarihinde yürürlüğe giren 775 sayılı Gecekondu Kanununun 3. maddesinin 1. fıkrasında bir kısım Hazine mallarının belediyelerin mülkiyetine geçeceği belirtilmiş ve bu taşınmazlar belediyeler adına tescil edilmiştir. Tescili yapılmayanlarla ilgili olarak açılan davalarda da koşulları oluşmuş ise, bu taşınmazlar mahkeme kararı ile belediyeler adına tescil edilmekte iken, 19.7.2003 tarihinde yürürlüğe giren 4916 sayılı Kanun ile Hazine mallarının belediyeye geçişini sağlayan madde iptal edilmiştir. Bu iptale rağmen, istikrarlı Yargıtay uygulamasında yasanın iptalinden önce kazanma koşulları doğmuş ise, iptalden sonra açılan davalar kazanılmış hak ilkesi göz önüne alınarak kabul edilmektedir.

Yine, 1934 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren ve halen yürürlükte bulunan 2644 sayılı Tapu Kanununun 8 ve 9. madde hükümleri denizden izinli veya izinsiz doldurulan yerlerin bazı usul ve esaslar dairesinde mülkiyetinin doldurana devredilmesine, sicil kaydı oluşturularak özel mülkiyete konu edilmesine imkan tanımış ve bu uygulama 6785 sayılı İmar Kanununda bazı değişiklikler yapılmasını içeren 1605 sayılı Kanunun yürürlük tarihi olan 20.7.1972 tarihine kadar devam etmiştir. Ne var ki 1605 sayılı Kanunun ek 7. maddesinin son fıkrası ile dolgu ile mülk edinme yolu tümden kapatılmış ve kıyıların özel yasalardan kaynaklanan tasarrufuna dair istisnai hükümler dışında özel mülkiyete konu edilemeyeceği kabul edilmiştir. Ancak kararlılık kazanmış yargısal uygulamalarda, bu gün dahi açılan davalarda, 1972 tarihinden önce 2644 sayılı Kanunun 8 ve 9. maddelerine dayanılarak kazanılmış bir hak varsa, kazanılmış hak ilkesi dikkate alınarak bu yerlerin tesciline karar verilmektedir. Hakkı sağlayan Kanunun ortadan kalkması o hak zamanında kazanılan hakkı ortadan kaldırmamaktadır.

24.12.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5272 sayılı Belediye Kanununun geçici 1. maddesi ile Hazineye ait bazı taşınmazların belediyelere devri öngörülmüş, ancak daha sonra, 31.12.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5281 sayılı Kanunun 44/7 maddesi ile Hazine mallarının belediyelere devrini öngören geçici madde iptal edilmekle beraber, bu iptale kadar kazanılmış hakları ortadan kaldırmayacağından, aynı yasanın 45/10 maddesi ile, sonradan çıkan yasanın 5272 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 24.12.2004 tarihinden itibaren hüküm ifade edeceği açıklanmıştır. Görüldüğü gibi yasa koyucu yasanın geçmişe etkili olabilmesi için açıkça yasaya hüküm koymuştur. Demek ki yasada hüküm bulunmayan hallerde, sonradan çıkan bir yasanın kazanılmış hakları zedeleyecek biçimde kamu yararının bulunduğu düşüncesi ile geçmişe etkili olarak uygulanması mümkün değildir.

Nitekim 3402 sayılı Yasa’nın 14-17. maddesinin uygulanması sırasında da aynı prensipler kabul edilmiş, imar ihya ile iktisap koşulları zilyet yararına oluştuktan sonra taşınmaz imar planı kapsamı içerisine alınmışsa kesinleşen imar planı ile daha önce doğan mülkiyet hakkının ortadan kaldırılamayacağı, imar planına ilişkin idari kararın zilyedin müktesep hakkını etkilemeyeceği Yargıtay daireleri uygulamasında kararlılıkla benimsenmiştir. Müktesep hakkın varlığının tanınması Hukuk Devletinde yukarda belirtilen ilkeler ve mevzuat karşısında ayrı bir yasal düzenlemeye ihtiyaç göstermez 5226 sayılı Yasa’da kazanılmış hakları bertaraf edecek bir hükme yer verilmediğine göre, mahkemelerce kazanılmış hakların göz ardı edilemeyeceği kuşkusuzdur. Hukuk Genel Kurulu’nun 9.3.1988 tarih 1987/2-860 esas ve 1988/232 sayılı kararında da belirtildiği üzere herhangi bir yasa veya düzenleyici kural yürürlüğe girdiği andan itibaren derhal ve ileriye doğru hukuksal sonuçlarını doğurmaya başlar. Bunun doğal sonucunda yasaların yürürlüğe girmelerinden önceki olayları etkilemeyeceği, başka bir anlatımla geriye yürümeyeceğidir. Başta mahkemeler olmak üzere, yasaları uygulama durumunda bulunanlar, onları geriye yürür sonuçlar doğuracak şekilde yorumlamamakla yükümlüdürler.

Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesinin 1 nolu protokolünün 1. maddesi mülkiyet hakkını teminat altına almaktadır. Madde şöyledir: “Her gerçek ve tüzel kişinin mal ve mülk dokunulmazlığına saygı gösterilmesini isteme hakkı vardır. Bir kimse ancak kamu yararı sebebiyle ve yasada öngörülen koşullara ve Uluslararası Hukukun genel ilkelerine uygun olarak mal ve mülkünden yoksun bırakılabilir…” Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi mülkiyet hakkını tanıyan tek uluslararası belge değildir. Örneğin İnsan Hakları Evrensel Bildirisi şöyle demektedir, “1- Herkesin tek başına veya diğerleri ile birlikte mülkiyet sahibi olma hakkı vardır.

2- Kimse keyfi bir biçimde mülkünden mahrum bırakılamaz.” Açıklanan ilkeler Türkiye Cumhuriyeti Anayasasının muhtelit maddelerinde de yerini bulmuştur. Anayasamızın 35. maddesine göre; “herkes mülkiyet ve miras haklarına sahiptir ve bu haklar ancak kamu yararı amacıyla kanunla sınırlanabilir.” 63. maddede de, Tarih, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunması başlığı altında; “Devlet, tarih, kültür ve tabiat varlıklarının korunmasını sağlar. Bu amaçla destekleyici ve teşvik edici tedbirleri alır. Bu varlıklar ve değerlerde özel mülkiyet konusu olanlara getirilecek sınırlamalar ve bu nedenle hak sahiplerine yapılacak yardımlar ve tanınılacak muafiyetler kanunla düzenlenir.” hükmünü getirmiştir. Yine 13. maddede “Temel hak ve hürriyetlerin, özlerine dokunulmaksızın, yalnızca Anayasanın ilgili maddelerinde belirtilen sebeplere bağlı olarak ve ancak kanunla sınırlanabileceği” hükmünü getirmiştir. Hukukun genel prensipleri de mülkiyet hakkının kutsallığını ve sınırlamaların ancak kanunla yapılabileceğini kamu düzeni ve kamu yararı amacıyla yapılabilecek sınırlamalarında müktesep hakları bertaraf edemeyeceği prensiplerini öngörmektedir.

Bilindiği üzere, bir ülkenin zenginliklerinin, tarihi ve kültürel değerlerinin başında kültür ve tabiat varlıkları gelir. Bunların korunması ve özellikle gelecek nesillere aktarılması için herkese büyük görevler düşmektedir. Bu varlıkların korunması için tüm çağdaş hukuk sistemlerinde olduğu gibi hukukumuzda da bu konu üzerinde hassasiyetle durulmuş muhtelif tarihlerde yasa ve tüzükler çıkarılmıştır. Ancak getirilen düzenlemelerle kişilerin mülkiyet hakları kısıtlanmakta ise, bu hükümlerin iptal edilmediği sürece, ileriye doğru sonuç doğurması gerekir.

Görüşmeler sırasında sit alanlarının zamanaşımı ile kazanılmasının yasa hükmü ile engellenmesinde kamu yararı bulunduğu, bu nedenle geçmişe etkili olarak yasa değişikliğinin uygulanması gerektiği ileri sürülmüştür. Ancak yukarıda da açıklandığı gibi hiçbir neden hukuk devletinde kazanılmış hakların geri alınması sonucunu doğuramaz. Unutulmamalıdır ki, kazanılmış hakkın korunması da kamu yararı ilkesi ile sıkı sıkıya bağlıdır.

Kazanılmış haklar, Hukuk Devleti kavramının temelini oluşturan en önemli unsurlardandır. Kazanılmış hakları ortadan kaldırıcı nitelikte sonuçlara yol açan yorumlar, Anayasa’nın 2. maddesinde “Türkiye Cumhuriyeti Sosyal bir Hukuk Devletidir” hükmüne aykırı olacağı gibi, toplumsal kararlılığı ve hukuksal güvenceyi ortadan kaldıracağından belirsizlik ortamına neden olur ve kabul edilemez (YHGK.nun 12.4.2006 gün ve 2006/21-104-174 sayılı ilamı, 12.7.2006 gün ve 2006/4-519-527 sayılı ilamı).

Nitekim, yukarıda sözü edilen Kıyı Kanunu, İmar Kanunu gibi kanunlar da kamu düzeni düşüncesi ile çıkarılan kanunlar olmasına rağmen yargısal içtihatlarla, kararlı bir şekilde kazanılmış haklar korunmuştur.

Öte yandan Türk Medeni Kanununun Yürürlüğü ve Uygulama Şekli hakkında Kanunun 1. maddesi Türk Medeni Kanununun yürürlüğe girdiği tarihten önceki olayların hukuki sonuçlarına bu olaylar hangi kanun yürürlükte iken gerçekleşmiş ise kural olarak o kanun hükümlerinin uygulanacağı ilkesini getirerek kazanılmış hakların korunmasını yasal güvenceye almıştır.

Somut olayda, korunması gereken kazanılmış bir hakkın bulunup bulunmadığı meselesine gelince: Taşınmazın, üzerinde korunmaya değer doğal veya kültürel varlık bulunmayan birinci ve üçüncü derecede sit alanı olduğu, bu niteliği ile yasa değişikliğinden önce zamanaşımı ile kazanılacak yerlerden olup, davalının bu taşınmazda 1954 yılında başlayan zilyetliğinin kadastro tespitinin yapıldığı 2002 yılına kadar nizasız (davasız), aralıksız ve malik sıfatı ile devam ettiği ve kadastro tespitinde davalı adına çap oluşturulduğu anlaşılmaktadır. Sonuç olarak, kadastro tespitinden önce zilyetlikle mülk edinme koşulları oluşmuştur. Bu nedenle, zamanaşımı ile kazanımı engelleyen yasa değişikliğinden önce kadastro tespiti yapılmamış veya senetsizden tescil davası açılmamış olsa bile, yasa değişikliğinden sonra, tespitte davalı adına yazılmasına veya açılacak bir tescil davasında zilyet adına tescile karar verilmesinde bir engel bulunmamaktadır. Çünkü zilyetliğin hukuksal sonuçları yasa değişikliğinden önce doğmuştur. Türk Medeni Kanununun 713. maddesinin beşinci fıkrasına göre; zilyetlik ile kazanım koşulları oluştuğunda, iddia ispatlandığı taktirde, mülkiyet, kadastro tespiti veya senetsizden tescil davasının sonucu ile değil, koşulların oluştuğu anda kazanılmaktadır. Bu niteliği ile bu konuda açılan tescil davaları inşai (kurucu) nitelikte olmayıp ihdasi (tespit edici) niteliktedir.

Kaldı ki, dava konusu 366 parsel numaralı taşınmaz 3573 sayılı Zeytinciliğin Islahı Hakkındaki Kanun hükümleri gereğince imar ihya edildiğinden Tarım Bakanlığının 23.11.1973 gün ve 1840-004-1716-88631 sayılı emirleri ve Ziraat Teknisyenliğinin Kaymakamlık onaylı 31.12.1973 tarih ve 18-C-361 sayılı yazıları gereği olarak, davacı adına 18.11.1974 tarih ve 73 numaralı tapu ile tescil edildiği, dolayısıyla tapulu arazi niteliğinde bulunduğu, 16.3.2002 tarihinde kesinleşen kadastro tespiti ile de yine davacı adına tespit gördüğü belirgin olduğundan, dolayısı ile mahkemece dayanılan Hukuk Genel Kurulu kararlarının bu dosyaya emsal teşkil etmeyeceği sonucuna varılmıştır.

Tüm bu açıklamalar göz önüne alındığında; davalının kazanılmış hakkı korunarak davanın reddine karar verilmesi gerekirken, hukuksal ve yasal olmayan gerekçeler ile davanın kısmen kabulüne karar verilmesi yerinde değildir. Davalının bu yöne ilişkin temyiz itirazlarının kabulü ile yerel mahkeme kararının bozulması gerekmektedir.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 28.2.2007 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY: Davacı Hazine vekili, dava konusu 115 ada 366 parselin birinci ve üçüncü derece arkeolojik sit alanları içerisinde kaldığını açıklayarak tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmesini istemiştir.

Dava konusu 115 ada 366 parsel dava dışı başka parsellere uygulanan 18.11.1974 gün ve 73 numaralı tapu kaydının miktar fazlası olması nedeniyle zilyetliğe dayanılarak davalı adına tespit edilmiş ve tespit itirazsız 16.5.2002 tarihinde kesinleşmiştir.

Yapılan uygulama ve dosya içeriğine göre dava konusu taşınmaz bölümünün 3573 sayılı Kanun hükümleri uyarınca imar ve ıslah edilmek üzere davalıya tahsis edilen zeytinlik parsellerinin ve bu kanuna dayanılarak oluşturulan yukarıda tarih ve sayısı yazılı tapu kaydının kapsamı dışında kalan bir yerdir. Kesinleşmiş orman sınırlandırma hattının dışında kalan ve orman sayılmayan kayıt miktar fazlası bir yerin imar-ihya ve olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkündür. Bu husus 3402 sayılı Kadastro Kanununun 20. maddesinin son fıkrasında açıkça belirtilmiştir. Ancak bir yerin imar-ihya veya olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılabilmesi için yasada belirtilen diğer kazanma koşulları yanında taşınmazın niteliği itibariyle de kazanılmaya elverişli yerlerden olması gerekir. Dava konusu parselin İzmir 2 numaralı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kurulunun 8.6.1996 gün ve 5756 sayılı kararı ile tescil edilen İassos Antik Kentine ilişkin karara ekli 1/2500 ölçekli haritasında kısmen birinci derece, kısmen de üçüncü derece arkeolojik sit alanı içerisinde kaldığı belirlenmiştir. Esasen taşınmazın bu niteliği yönünden herhangi bir uyuşmazlıkta bulunmamaktadır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanununun 11 maddesinin 1.fıkrası hükmüne göre korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ile bunların koruma alanlarının zilyetlik yoluyla kazanılmaları mümkün bulunmakta idi. 27.7.2004 tarihinde yürürlüğe giren 5226 sayılı Kanunla getirilen değişiklik ve ekleme ile 2863 sayılı Kanunun 11. maddesinin 1.fıkrasının son cümlesine “Sit alanlarının” zilyetlik yoluyla iktisap edilemeyeceği hükmü getirilmiştir. Bu tarihten itibaren korunması gereken kültür ve tabiat varlıkları ile bunların korunma alanlarında olduğu sit alanlarının da zilyetlik yoluyla kazanılmaları yasaklanmıştır. Bu konuda herhangi bir uyuşmazlık bulunmamaktadır. Hukuki sorun, 5226 sayılı Kanunla getirilen düzenleme karşısında 27.7.2004 tarihinden önce kazanılmış hakların korunup korunamayacağı noktasında toplanmaktadır.

2863 sayılı Kültür ve Tabiat Varlıklarını Koruma Kanunu ile bu kanunun tüm ek ve değişiklikleri kamu düzeni ile ilgili olup bu nedenle görülmekte olan tüm davalara uygulanacak olan hükümlerdir. Bu husus Yüksek Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 30.6.1993 günlü 1993/16-139 Esas, 1993/487 sayılı Kararında açıkça belirtilmiştir. 5226 sayılı Kanunun yürürlüğe girmesinden sonra direnme yoluyla Hukuk Genel Kuruluna intikal eden dava nedeniyle 29.11.2006 gün 2006/8-286-775 Esas ve sayılı kararıyla da aynı husus benimsenmiştir. 2863 sayılı Kanun hükümlerinin kamu düzeniyle ilgili bulunması ve henüz kesinleşmemiş ve görülmekte olar davalarda da göz önünde tutulması ilkesi yakın tarihe kadar Yargıtay Hukuk Genel Kurulu, Yargıtay 7, 8 ve 17.Hukuk Dairelerince de benimsenmiştir.

Konuya ilişkin Hukuk Genel Kurulunun; a- 10.5.2006 gün, 2006/8-246 Esas, 2006/290 sayılı Kararı b- 29.11.2006 gün, 2006/8-286 Esas, 2006/755 sayılı Kararı Yargıtay 7.Hukuk Dairesinin; 28.1.2005 gün, 2005/127 Esas, 2005/97 sayılı Kararı, Yargıtay 8.Hukuk Dairesinin bu konuya ilişkin kararlılık kazanan kararları kökleşmiştir.

Yargıtay 17.Hukuk Dairesinin; 13.10.2005 gün, 2005/9941 Esas, 2005/9749 sayılı Kararı, tarih ve sayıları yukarıya alınan karar örneklerinden de anlaşılacağı üzere Yargıtay Hukuk Genel Kurulu ve Özel Dairelerin uygulamaları ile 2863 sayılı Kanunun Değişik 11. maddesinin görülmekte olan tüm davalara uygulanacağı benimsenmiştir.

Somut olayda dava konusu taşınmaz sit alanında kalmış olmakla birlikte üzerinde korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları bulunan bir yerdir. Bu dava nedeniyle dinlenen uzman bilirkişi tarafından düzenlenen 15.5.2003 günlü raporda aynen:

“ARAZİ ÜZERİNDE YAPMIŞ OLDUĞUM İNCELEMELERDE BAHSE KONU PARSELİN GÜNEY BATI SINIRINI ANTİK SUR DUVARLARI OLUŞTURMAKTADIR. AYRICA PARSELİN YÜZEYİNDE AZ MİKTARDA SERAMİK PARÇALARINA RASTLANILMIŞTIR. ZEYTİNLİK OLARAK KULLANILAN PARSEL EĞİMLİ BİR YAPIYA SAHİPTİR. TOPRAK ALTINDAN KÜLTÜR VARLIĞI ÇIKMASI MUHTEMELDİR.”

Uzman bilirkişinin raporunda geçen “Antik sur duvarları” ve “seramik parçaları” 2863 sayılı Kanunun 6. maddesinde belirtilen kültür varlığı örneklerindendir. Anılan maddede açıkça seramik parçaları ve eski anıt ve duvar kalıntılarının kültür varlığı olduğu açıkça hüküm altına alınmıştır. Yukarıda da açıklandığı üzere korunması gerekli kültür ve tabiat varlıkları ile bunların koruma alanlarının zilyetlik yoluyla kazanılmaları mümkün değildir. Yüce Genel Kurulun çoğunluğunca gerek taşınmazın niteliği ve gerekse üzerinde bulunan korunması gereken kültür ve tabiat varlıkları göz ardı edilerek böyle bir yer üzerinde doğmuş bulunan kazanılmış hakların korunacağının kabul edilmiş olması anılan yasa hükümlerine ve yerleşik uygulamaya aykırı düşmektedir. Bu tür bir yaklaşım kültür ve tabiat varlıklarının ortadan kaldırılması sonucunu doğurur.

Yukarıdan beri açıklanan yasal düzenlemeler ve maddi olgular karşısında usul ve yasaya uygun bulunan yerel mahkeme kararının doğru olduğu düşüncesiyle değerli Hukuk Genel Kurulu çoğunluğunun görüşlerine katılmıyorum.

KARŞI OY YAZISI: Dava konusu 115 ada 366 parsel sayılı 40599.89 m2 yüzölçümündeki taşınmaz zeytinlik niteliği ile kasım 1974 tarih 73 numaralı tapu kaydı revizyon gösterilerek 2457.19 m2’lik bölümün 1. derece, kalan bölümünün de 3. derece arkeolojik sit alanı içinde bulunduğu beyanlar hanesinde gösterilmek suretiyle davalı Hıdır Yiğitkaya adına tesbit ve tapuya tescil edilmiştir.

Davacı Hazine, dava ve Islah dilekçesinde, dava konusu taşınmazın, 52, 56, 59, 113 ve 114 sayılı zeytincilik parsellerinin içinde kaldığı tesbitin dayanağı Kasım 1974 tarih 73 numaralı tapu kaydı kapsamının 112 ve 113 zeytincilik parsel numarası ile davalıya tevzien tahsis edilerek imar ihya edilen zeytincilik parsellerden oluştuğunu, 112 ve 113 numaralı zeytincilik parselleri dışında kalan zeytincilik parsellerinin dağıtılmadığını, dağıtılmayan taşınmazlar üzerindeki yabani zeytin ağaçlarının aşılanmasının imar ihya sayılamayacağını ve taşınmazın arkeolojik sit alanı içerisinde bulunduğunu ileri sürerek, iptal ve tescil isteminde bulunmuştur.

Keşif sırasında dinlenen fen bilirkişi, krokili raporunda dava konusu 115 ada 366 sayılı parselin 52, 56, 59, 113 ve 114 numaralı zeytincilik parsellerinin içinde kaldığını belirtmiştir.

Mahkemece, bilirkişi raporunda (A) ile gösterilen bölümün davalıya tevzien tahsis edilen 113 numaralı zeytincilik parseli içinde, geriye kalan B, C, D, E ile gösterilen bölümlerin ise 114, 59, 52 ve 56 numaralı zeytincilik parseli kapsamında kaldığı, ancak bu bölümler davalıya tevzi ve tahsis edilmediğinden üzerindeki delicelerin aşılanmasının imar ihya sayılamayacağı ve kısmen 1. derece kısmen de 3.derece arkeolojik sit alanı içinde yer aldığı gerekçesiyle B, C, D ve E ile gösterilen bölümlerin tapu kaydının iptali ile Hazine adına tesciline karar verilmiştir.

Davalı vekilinin temyizi üzerine Yüksek 1. Hukuk Dairesince davanın reddine karar verilmesi gereğine değinilerek hüküm bozulmuş, mahkemece de eski kararda direnilmiştir.

Yerel mahkeme ile özel Daire arasındaki çekişme, zeytincilik parseli olarak ayrılan ve aynı zamanda arkeolojik sit alanında kalan ancak, dağıtımı yapılmayan yerlerin imar, ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılıp kazanılamayacağı noktasında toplanmaktadır.

Gerek 3573 Sayılı Yasanın 2, 3, 4, 5 gerekse 6831 Sayılı Yasanın 1/ı. maddesi gereğince yabani zeytinlik sahalarının kişiler adına tescil edilebilmesi için tahsis, imar ihya koşullarının gerçekleşmesi ve Bakanlık onayından sonra tahsis edilen kişi adına o yerin mülki amiri tarafından tapuya tescil ettirilmesi gerekir.

Hazine tarafından 3573 Sayılı Zeytincilik Yasasına göre dağıtıma tabi tutulmayan veya dağıtıma (tahsis) tabi tutulduğu halde imar ve ihya edilmeyen taşınmazların salt zeytincilik parselasyon haritası kapsamında bulunması mülkiyet hakkı doğurmayacağından, bu tür taşınmazların daha sonradan imar ihya ile kazanılması olanaklı değildir.

3402 Sayılı yasanın 20/A maddesi gereğince haritaya dayanan kayıt ve belgelerin kapsamı haritasına göre belirlenir. O halde, 52, 56, 59, 114 sayılı zeytincilik parsellerinin kimlere dağıtıldığı, dağıtılan kişiler adına tapu kaydı oluşup oluşmadığı ilgili ziraat müdürlüğü yada ziraat teşkilatından sorularak bununla ilgili belge ve haritalar getirtilmeli, çekişmeli taşınmaza komşu 349, 363, 365, 367, 526, 527 sayılı parsellerin kadastro tutanak suretleri, dayanak kayıtları, tapu kayıtları Tapu Sicil Müdürlüğünden istenmeli, Hazine dava konusu taşınmazın, 113 sayılı zeytincilik parseli dışında kalan bölümlerinin dağıtılmadığını iddia ettiğinden, tapu kaydının dayanağı zeytincilik parselasyon haritası 3402 Sayılı Yasanın 20/A maddesine göre komşu parsellerin dayanağı tapu kayıtlarından da yararlanılarak yerine uygulanıp, dava konusu taşınmaza uyup uymadığı, komşu parsellerin zeytincilik haritasındaki konumları ile 3573 Sayılı Yasaya göre oluşan zeytincilik tapuları bulunup bulunmadığı, sınırların sabit hale gelip gelmediği araştırıldıktan sonra tapu kaydının uyduğu ve 366 sayılı parsel içinde kalan zeytincilik parsellerinin tümünün dağıtıldığı ve sınırların sabit hale geldiğinin anlaşılması halinde, Kültür ve Tabiat Varlıklarının Korunmasına dair 2863 Sayılı Yasanın 11. maddesinin 5226 Sayılı Yasanın 5. maddesinde yapılan değişiklikle sadece sit alanların zilyetlik yolu ile kazanılmayacağının öngörüldüğü, 3573 Sayılı Yasa ile oluşan tapu kaydı kapsamındaki taşınmazın sit alanında kalmasının sözü edilen yasa kapsamında değerlendirilemeyeceği, göz önünde bulundurularak 113 sayılı zeytincilik parseli dışında kalan parsellerin dağıtılmadığı veya dağıtılsa bile, imar ihya koşullarının tamamlanmadığından, 3572 Sayılı Yasaya göre tapu kaydının oluşmadığının anlaşılması halinde bu zeytincilik parsellerinin daha sonraki yıllarda imar ihya edilerek kazanılmasının 3573 Sayılı Yasa karşısında olanaklı olmadığı gözetilerek hüküm kurulması gerekir. Mahkeme kararı açıklanan nedenlerle bozulması gerekirken, Sayın çoğunluğun kesin bozma yönünde oluşan kararına bu nedenle katılmıyoruz.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/20-490 K: 2003/510 T: 24.9.2003
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/220 K: 2007/217 T: 18.04.2007

Somut dava, imar, ihya ve zilyetliğe dayalı tescil isteğine ilişkindir. Somut olayda yerel bilirkişiler ve tanık mahkemece taşınmaz mahallinde değil, oturumda dinlenmişler, davacının imar ve ihya eyleminin hangi tarihte, nasıl ve ne şekilde başladığı, sürdürüldüğü kendilerine açık ve net bir şekilde sorulmamış, değerlendirilmemiştir. Bu durumda öncesi itibarıyla tespit dışı bırakılan, fenni bilirkişi krokisinde (B) harfi ile gösterilen taşınmaz parçası, mera komisyonunca mera olarak sınırlandırıldığı tarihe kadar zilyetlikle iktisap edilebileceğinden, yerel bilirkişi ve tanıkların taşınmaz başında dinlenilerek yer ve zaman gösterecek şekilde beyanları alınmalı, değerlendirilmeli, davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluşup oluşmadığı tespit edilmeli, sonucuna göre bir karar verilmelidir.

YARGITAY İLAMI: Taraflar arasındaki “tapu iptali, tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ankara 25.Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 13.10.2005 gün ve 2004/144 E-2005/343 K.sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8.Hukuk Dairesinin 13.04.2006 gün ve 2006/1743-2493 sayılı ilamı ile; (…Davacı vekili, imar-ihya ve kazanmayı sağlayan zilyetlik nedeniyle dava dilekçesinde mevkii ve sınırları yazılı kadastroca tespit dışı bırakılan taşınmazın vekil edeni adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiş, yargılama sırasında tescil konusu yerin 1451 parsel sayısı ile idari yoldan mer’a olarak tahsis ve tescil edilmesi üzerine davayı ıslah ederek tapu kaydının iptali ile vekil edeni adına tescilini istemiştir.

Davalı Hazine vekili ile Belediye vekili, davanın reddine karar verilmesini savunmuşlardır. Mahkemece, davanın reddine karar verilmesi üzerine; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, TMK.nun 713/1 ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 14. ve 17. maddeleri uyarınca kadastroca tespit dışı bırakılan taşınmazın tescili isteğiyle açılmış, yargılama sırasında dava konusu yerin mer’a olarak tahsis edilmesi üzerine sınırlandırmanın kısmen iptali isteğine dönüşmüştür. Tescil konusu yerin teknik bilirkişi krokisinde A harfi ile gösterilen bölümünün 264 nolu mer’a parseli içinde kaldığı, B harfi ile gösterilen bölümünün ise 03.02.2003 gün ve 601 yevmiye numarası ile sonradan tahsis edilen 1451 nolu mer’a parseli kapsamına alındığının belirlenmesi üzerine mahkemece meraların kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlikle özel mülkiyet olarak tescilinin mümkün bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir. Öncesi mer’a olan bir yer, süresi neye ulaşırsa ulaşsın zilyetlikle kazanılamayacağından mahkemenin bu açıdan red gerekçesi yerinde ise de; somut olayda olduğu gibi dava konusu yerin bir bölümü, ekilemez arazi niteliğinde kadastroca tespit dışı bırakılan bir yerdir. Öncesi mer’a olmayan böyle bir yerin TMK.nun 713/1 ve 3402 sayılı Kanunun 14 ve 17. maddelerindeki olumlu ve olumsuz koşulların gerçekleşmesiyle kazanılması mümkün olabilir. Dosyadaki 12.04.2002 gün ve 13 sayılı mera komisyonu kararına göre mer’a sınırlandırmasına karşı davacının yapmış olduğu itiraz, söz konusu yerin mera olarak kullanılmasında kamu yararı bulunduğu gerekçesiyle reddedilmiştir. Dava konusu taşınmazını teknik bilirkişi krokisinde B harfi ile gösterilen 6571 m2 yüzölçümündeki bölümü, öncesi itibariyle ekilemez arazi niteliğiyle tespit dışı bırakılan ve mer’a olmayan bir yer olduğu belirlendiğine göre, imar-ihyasının tamamlandığı tarihten mer’a olarak tahsis ve sınırlandırıldığı tarihe kadar koşullarının gerçekleşmesi halinde kazanılması mümkün olabilir. Ancak, bu yer mer’aya tahsis edilmekle kamu emlakine dönüşmüş bulunduğundan özel mülkiyet şeklinde tapuya tescili mümkün olamayacağından mülkiyetin tespitine karar verilmesi gerekir. Mahkemece açıklanan şekilde inceleme ve değerlendirme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve direnme kararının verildiği tarih itibariyle HUMK. 2494 sayılı Yasa ile değişik 438/II.fıkrası hükmü gereğince duruşma isteğinin reddine karar verilip dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, imar, ihya ve zilyetliğe dayalı tescil isteğine ilişkindir. Davacı kadastro tespiti sırasında tescil harici bırakılan taşınmazını 30 yıldan fazla bir süredir, malik sıfatıyla ektiğini, verimliliği artırmak için işçi tutmak suretiyle taşlarını ayıklattırdığını, para ve emek sarf ederek imar, ihya ettiğini ileri sürerek taşınmazın adına tescilini talep ve dava etmiştir.

Davalı Hazine vekili, dava konusu taşınmazın mera olduğunu, kazandırıcı zamanaşımı yoluyla edinilmesinin mümkün olmadığını, davanın reddine karar verilmesini cevaben bildirmiştir.

Davalı köy muhtarlığı davaya cevap vermemiş; yerel mahkemece, davanın reddine ilişkin olarak kurulan hüküm, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

Dosyadaki bilgi ve belgelerden, dava konusu yerin, teknik bilirkişi raporunda (A) harfi ile gösterilen bölümünün 264 numaralı mera parseli içerisinde, (B) harfi ile gösterilen bölümünün ise idari yoldan tahsis ve tescil edilen 1451 numaralı mera parseli içerisinde kaldığı anlaşılmaktadır. Yargılama sırasında davacı vekili 23.3.2005 tarihli dilekçesiyle, 1451 parsel içerisinde kalıp, (B) harfi ile gösterilen kısmın tapusunun iptaliyle, yeni bir parsel numarası altında davacı adına tescili yönünde davasını ıslah ettiğini bildirmiştir.

Hemen belirtilmelidir ki meralar zilyetlikle iktisap edilemez. Dava konusu, krokide (B) harfi ile gösterilen taşınmaz kadastro tespiti sırasında tespit dışı bırakılan, devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerdendir. Mera olarak sınırlandırıldığı tarihe kadar zilyetlikle iktisap edilebilme olanağı bulunmaktadır.

Taşınmaz davalarında kural olarak keşif yapılmadan karar verilmesi mümkün değildir. Bilirkişi ve tanıklar keşif mahallinde dinlenmelidirler.

Somut olayda yerel bilirkişiler ve tanık mahkemece taşınmaz mahallinde değil, 27.1.2005 tarihli oturumda dinlenmişler, davacının imar ve ihya eyleminin hangi tarihte, nasıl ve ne şekilde başladığı, sürdürüldüğü kendilerine açık ve net bir şekilde sorulmamış, değerlendirilmemiştir.

Bu durumda öncesi itibarıyla tespit dışı bırakılan, fenni bilirkişi krokisinde (B) harfi ile gösterilen taşınmaz parçası, mera komisyonunca mera olarak sınırlandırıldığı tarihe kadar zilyetlikle iktisap edilebileceğinden, yerel bilirkişi ve tanıkların taşınmaz başında ve yukarıda değinildiği şekilde dinlenilerek yer ve zaman gösterecek şekilde beyanları alınmalı, değerlendirilmeli, davacı yararına zilyetlikle iktisap koşullarının oluşup oluşmadığı tespit edilmeli, sonucuna göre bir karar verilmelidir.

O halde, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının Özel Daire bozma kararında ve yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine, 18.04.2007 gününde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/287 K: 2007/322 T: 30.05.2007

Orman niteliğindeki taşınmazların zilyetlikle kazanılması mümkün değildir.

YARGITAY İLAMI: Taraflar arasındaki “Kadastro Tespitine İtiraz” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Tunceli Kadastro Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 2.6.2006 gün ve 2006/315 E., 2006/411 K. sayılı kararın incelenmesi davalı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin 13.11.2006 gün ve 2006/11901-15164 sayılı ilamı ile, (…Kadastro sırasında, Uzuntarla Köyü 115 ada 23 parsel sayılı 4.021,34 m2 yüzölçümündeki taşınmaz, senetsiz belgesiz olarak tarla niteliği ile kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği nedeniyle davalı Ahmet Güyildar adına tespit edilmiştir. Davacı Orman Yönetimi, çekişmeli taşınmazın orman sayılan yerlerden olduğu iddiasıyla dava açmıştır. Mahkemece davanın kabulüne, dava konusu taşınmazın kadastro tespitinin iptal edilerek orman niteliği ile Hazine adına tapuya tesciline karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, kadastro tespitine itiraz niteliğindedir. Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yerde orman kadastrosu yapılmamıştır. Mahkemece yapılan inceleme, araştırma ve uygulama hüküm kurmaya yeterli değildir.

a- Hükme dayanak yapılan orman bilirkişi raporunda; çekişmeli alanın, çok eski tarihlerden beri 30-40 cm pulluk derinliğinde sürülerek ve işlenerek en az 100 yıldır tarım arazisi olarak kullanıldığı, ancak son 10-15 yıldır terk edilerek nadasa bırakıldığı, bakımsızlıktan üzerinin çayır otları ile kaplandığı, yörenin ekolojik koşullarına uygun olarak nadasa bırakıldığı süre içerisinde alana gelen ve alanın kenarlarında serpili halde 10-15 yaşlarında meşe ağaçlarının oluştuğu, davalı parsel üzerinden alınan toprak örneklerinden ve profil içinde yapılan incelemelerden toprak içerisinde orman ağaçlarına ilişkin kök kalıntılarının yer almadığının tespit edildiği,

b- Raporun devamında ise, dava konusu alanın çevresi ile birlikte incelendiğinde ormanlık alanlar ile arasında ayırıcı unsur bulunmadığı, çevresindeki ormanlık alanlar ile tam bir bütünlük arz ettiği genel görünümü itibariyle alanın toprak yapısının orman yetiştirmeye elverişli ve orman toprağı niteliğinde bulunduğu, çekişmeli taşınmazın 1959 basım tarihli memleket haritasında ve tarihi belirtilmeyen hava fotoğraflarında yeşil zemin üzerinde orman ile sembolize edilen orman alanları içinde kaldığı, bu sebeplerle orman sayılan yerlerden olduğunu,

c- Diğer taraftan, aynı keşifte bilgisine başvurulan ziraat bilirkişi tarafından düzenlenen raporda ise; çekişmeli taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olmadığı tarım arazisi niteliğinde bulunduğu açıklanmıştır.

Bu durumda; karara dayanak alınan uzman orman ve ziraat bilirkişi raporları birbiriyle ve kendi içinde çelişkili olup, raporlar çekişmeli yerin öncesinin orman niteliğini belirlemeye yeterli ve kanaat verici olmadığından, bu raporlara dayanılarak hüküm kurulamaz.

O halde; mahkemece, eski tarihli memleket haritası, hava fotoğrafları ve varsa amenajman planı ilgili yerlerden getirtilip, önceki bilirkişiler dışında bu konuda uzman serbest orman mühendisleri arasından seçilecek bir orman yüksek mühendisi, bir ziraat mühendisi ve bir fen elemanı aracılığıyla yeniden yapılacak inceleme ve keşifte, çekişmeli taşınmaz ile birlikte çevre araziye de uygulanmak suretiyle taşınmazın öncesinin bu belgelerde ne şekilde nitelendirildiği belirlenmeli; 3116, 4785 ve 5658 Sayılı Yasalar karşısındaki durumu saptanmalı; tapu ve zilyedlikle ormandan toprak kazanma olanağı sağlayan 3402 Sayılı Yasanın 45. maddesinin ilgili fıkraları, Anayasa Mahkemesinin 01.06.1988 gün ve 31/13 E.K.; 14.03.1989 gün ve 35/13 E.K. ve 13.06.1989 gün ve 7/25 E.K. sayılı kararları ile iptal edilmiş ve kalan fıkraları da 03.03.2005 gününde yürürlüğe giren 5304 Sayılı Yasanın 14. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olduğundan, bu yollarla ormandan yer kazanılamayacağı, öncesi orman olan bir yerin üzerindeki orman bitki örtüsü yok edilmiş olsa dahi, salt orman toprağının orman sayılan yer olduğu düşünülmeli; toprak yapısı, bitki örtüsü ve çevresi incelenmeli; kesinleşmiş orman kadastrosu bulunmadığından, yukarıda değinilen diğer belgeler fen ve uzman orman bilirkişiler eliyle yerine uygulattırılıp; orijinal-renkli (renkli fotokopi) memleket haritasının ölçeği kadastro paftası ölçeğine, yine kadastro paftası ölçeği de memleket haritası ölçeğine çevrildikten sonra, her iki harita komşu ve yakın komşu parselleri de içine alacak şekilde birbiri üzerine ablike edilmek suretiyle, çekişmeli taşınmazın konumunu çevre parsellerle birlikte haritalar üzerinde gösterecekleri yalnız büro incelemesine değil, uygulamaya ve araştırmaya dayalı, bilirkişilerin onayını taşıyan krokili bilimsel verileri bulunan yeterli rapor alınmalı ve oluşacak sonuç çerçevesinde bir karar verilmelidir. Açıklanan hususlar gözetilmeksizin, eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporuna dayanılarak yazılı biçimde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır…) gerekçesiyle bozularak dosya geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

c- Diğer taraftan, aynı keşifte bilgisine başvurulan ziraat bilirkişi tarafından düzenlenen raporda ise; çekişmeli taşınmazın devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerlerden olmadığı tarım arazisi niteliğinde bulunduğu açıklanmıştır.

Bu durumda; karara dayanak alınan uzman orman ve ziraat bilirkişi raporları birbiriyle ve kendi içinde çelişkili olup, raporlar çekişmeli yerin öncesinin orman niteliğini belirlemeye yeterli ve kanaat verici olmadığından, bu raporlara dayanılarak hüküm kurulamaz.

O halde; mahkemece, eski tarihli memleket haritası, hava fotoğrafları ve varsa amenajman planı ilgili yerlerden getirtilip, önceki bilirkişiler dışında bu konuda uzman serbest orman mühendisleri arasından seçilecek bir orman yüksek mühendisi, bir ziraat mühendisi ve bir fen elemanı aracılığıyla yeniden yapılacak inceleme ve keşifte, çekişmeli taşınmaz ile birlikte çevre araziye de uygulanmak suretiyle taşınmazın öncesinin bu belgelerde ne şekilde nitelendirildiği belirlenmeli; 3116, 4785 ve 5658 Sayılı Yasalar karşısındaki durumu saptanmalı; tapu ve zilyedlikle ormandan toprak kazanma olanağı sağlayan 3402 Sayılı Yasanın 45. maddesinin ilgili fıkraları, Anayasa Mahkemesinin 01.06.1988 gün ve 31/13 E.K.; 14.03.1989 gün ve 35/13 E.K. ve 13.06.1989 gün ve 7/25 E.K. sayılı kararları ile iptal edilmiş ve kalan fıkraları da 03.03.2005 gününde yürürlüğe giren 5304 Sayılı Yasanın 14. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olduğundan, bu yollarla ormandan yer kazanılamayacağı, öncesi orman olan bir yerin üzerindeki orman bitki örtüsü yok edilmiş olsa dahi, salt orman toprağının orman sayılan yer olduğu düşünülmeli; toprak yapısı, bitki örtüsü ve çevresi incelenmeli; kesinleşmiş orman kadastrosu bulunmadığından, yukarıda değinilen diğer belgeler fen ve uzman orman bilirkişiler eliyle yerine uygulattırılıp; orijinal-renkli (renkli fotokopi) memleket haritasının ölçeği kadastro paftası ölçeğine, yine kadastro paftası ölçeği de memleket haritası ölçeğine çevrildikten sonra, her iki harita komşu ve yakın komşu parselleri de içine alacak şekilde birbiri üzerine ablike edilmek suretiyle, çekişmeli taşınmazın konumunu çevre parsellerle birlikte haritalar üzerinde gösterecekleri yalnız büro incelemesine değil, uygulamaya ve araştırmaya dayalı, bilirkişilerin onayını taşıyan krokili bilimsel verileri bulunan yeterli rapor alınmalı ve oluşacak sonuç çerçevesinde bir karar verilmelidir. Açıklanan hususlar gözetilmeksizin, eksik inceleme ve yetersiz bilirkişi raporuna dayanılarak yazılı biçimde hüküm kurulması usul ve yasaya aykırıdır…) gerekçesiyle bozularak dosya geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, bozma kararında açıklanan gerektirici nedenlere göre, Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 30.05.2007 gününde ikinci görüşmede oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

Dava; Kadastro tespitine itirazdır. Niza konusu taşınmaz Tunceli İli, Uzuntarla Köyü, 115 ada, 23 parsel olup, 4.021.34 m2.dir. Taşınmazın bulunduğu bölgede daha önce orman kadastrosu yapılmamıştır.

1- Bir taşınmazın bulunduğu yerde orman kadastrosu yapılmış, kesinleşmişse taşınmazın orman olup olmadığı, orman tahdit tutanakları ile haritasına değer verilerek ve serbest orman mühendisi veya mühendisleri tarafından uygulanarak belirlenir.

2- Somut olayda olduğu gibi, eğer taşınmazın bulunduğu yerde orman kadastrosu yapılmamışsa, o taşınmazın orman sayılan yerlerden olup olmadığı yapılacak keşifte dinlenilecek serbest orman mühendisi veya mühendislerinin verecekleri rapor ile belirlenir. Bu rapora esas alınan hususlar memleket haritası, amenajman planları ve en eski tarihli hava fotoğraflarıdır.

23.5.2006 tarihli Orman Yüksek Mühendisi Yrd.Doç.Dr. Arslan Okatan’ın raporunda;

“Sonuç ve Kanaat Bölümünde;

Dava konusu 115 ada, 23 nolu parsel,

3116 sayılı Orman Yasasına göre “Orman Sayılan” yerlerdendir.

4785 sayılı Yasaya göre devletleştirilen orman alanlarındandır.

5658 sayılı Yasaya göre, iadeye tabi alanlardan değildir.

…eğim düşük olduğundan toprak muhafaza karakteri taşımadığı tespit edilmiştir. Ancak çevresi ile birlikte değerlendirildiğinde, bu tür alanların sürekli olarak yoğun bir bitki örtüsü tabakası ile kaplı bulundurulması gerekmektedir. Genel görünümü itibariyle alanın toprak yapısı orman yetiştirmeye elverişli ve orman toprağı niteliğindedir.

Dava konusu alan çevresindeki orman alanlarıyla tam bir bütünlük arz etmektedir.

Amenajman planı meşçere haritasında nizalı olan BBT-OT (Bozuk, Baltalık-Orman Toprağı) niteliğindeki alanlar içerisinde kalmaktadır.

Dava konusu alanın orman yetiştirmeye elverişli olması ve orman toprağı ile kaplı bulunması bu alanın eskiden beri ormanlık bir alan olduğunu ve orman sayılan yerlerden olduğunu göstermektedir.

Dava konusu alan ile çevresindeki orman toprağı ile kaplı olan ormanlık alanlar arasında herhangi bir ayırıcı unsur mevcut değildir.

Dava konusu parselin, 1/25000 ölçeğine dönüştürülen kadastro pafta krokisinin, 1/25000 ölçekli eski tarihli memleket haritası ve 1/25000 ölçekli amenajman planı meşçere haritası üzerine yapılan çakıştırması sonucunda ortaya çıkan yeri ve konumu belirlenerek işaretlenmiştir.

…Bunun için Küresel Konum Belirleme Sistemi alıcısından yararlanılmıştır… parselin harita üzerindeki konumu hatasız olarak tespit edilmiştir. Parselin harita üzerinde yer aldığı konum ve etrafına ilişkin değerlendirme ise, memleket haritasının sağ kenarında yer alan “İŞARETLER” bölümü dikkate alınarak yapılmıştır. Burada yeşil alanlara ilişkin olarak 9 adet sembolizasyon mevcuttur. Buna göre dava konusu alan zeminde yeşil renk ile boyalı olup, yeşil zemin üzerinde ise “Orman” ile sembolize edilen orman alanları içerisinde kaldığı tespit edilmiştir. Yöreye ait hava fotoğraflarının stereoskop ile yapılan üç boyutlu incelemelerinde alanın ormanlık alan niteliğinde olduğu tespit edilmiştir.

Denilmektedir. Bu bilirkişi raporunun daha sonraki bölümlerinde, taşınmazın genel görünümü hakkında açıklamalarda bulunulmuştur.

…

Dava konusu alanın çevresi ile birlikte incelenmesi yapıldığında ormanlık alanlar ile ayırıcı unsur olmadan bütünlük sağladığı ve alanın çok eski tarihlerde ormandan açılarak elde edildiği tespit edilmiştir.

Dava konusu parselin eğim durumu ve fiziki yapısı dikkate alındığında tarım yapmaya elverişli olduğu ancak, konumu dikkate alındığında, orman içi açıklık durumunda olması dava konusu alanın orman sayılan yerlerden olduğunu ortaya koymuştur.

…

Dava konusu nizalı parsel, 6831 sayılı Orman Yasasının 1. maddesine göre yukarıda sayılan nedenlerde dikkate alınarak, gerekli değerlendirmeler yapıldığında “Orman Sayılan” alanlardan olduğu sonuç ve kanaatine varılmıştır.

Denilmektedir.

Orman Yüksek Mühendisinin bu raporu açık ve net olarak nizalı taşınmazın orman olduğunu tespit eden rapordur. Bu raporun kendi içerisinde çelişik olduğunu söylemek mümkün değildir. Zira taşınmazın orman olup olmadığı konusunda rapor verecektir. Gözlemini yazması onun taşınmazı tarım arazisi olduğunu belirlediği anlamına gelmez. Zira Orman Yüksek Mühendisinin öyle bir görevi yoktur. Bu tür beyanlarına da itibar edilemez. Zira aksi halde makine mühendisinin inşaat alanında rapor vermesine benzer. Bu rapora çelişik denilemez. Değer verilmez.

Orman mühendisi de kendi alanında rapor vermiş ve taşınmazın orman olduğunu belirlemiştir.

Ziraat Mühendisi Hüseyin Rahmi Yerlikaya’nın raporunda ise; taşınmazın tarım arazisi vasfında olduğu bildirilmiş ve kazanım şartları dile getirilmiş, gözlemlerine yer verilmiştir. Bu raporda kendi içerisinde doğrudur.

Orman mühendisi raporu ile ziraat mühendisi raporu arasında da çelişki yoktur.

Her iki rapor kendi içerisinde tutarlıdır.

Bir taşınmazın önce orman olup olmadığı saptanacaktır (Ormansa ki, olayımızda taşınmazın orman olduğu belirlenmiştir). O zaman taşınmazın zilyetlikte kazanılması mümkün değildir. Yapılan zilyetlik, imar-ihya geçersizdir.

Eğer orman değilse; o zaman taşınmazın tarım arazisi yönü ve şartları üzerinde durularak ziraat mühendisinin raporu devreye girecektir. Ve bu raporda 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 713/1. maddesindeki ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. ve 17. maddelerindeki şartların mevcut olup olmadığı araştırılacaktır.

Somut olayda yukarıda anlatılan nedenlerle Orman Yüksek Mühendisinin raporu kendi içerisinde çelişkili olmadığı gibi, Orman Yüksek Mühendisi ile Ziraat Mühendisi raporları arasında da çelişki yoktur.

Nizalı taşınmazın toprağı ile birlikte çok eski tarihlerden beri orman olduğu belirlenmiştir. Araştırılacak başka bir yön yoktur. Orman sayılan taşınmazın zilyetlikle kazanılması mümkün değildir. Özel Dairenin şimdiye kadarki tüm uygulaması da bu yöndedir. Zaten aynı mahkemenin verdiği birçok kabul kararını da bu sebeple onamıştır. Hatta aynı mahkemenin red ettiği bir kararı da orman diye bozmuştur.

Somut olayın özellikleri itibariyle çoğunluğun araştırmaya yönelik bozma kararına katılmıyorum.

KARŞI OY

23.5.2006 tarihli Yardımcı Doçent Dr. Arslan Okatan’ın (Orman Yüksek Mühendisi) Bilirkişinin raporunda dava konusu yer, genel görünümü itibariyle toprak yapısı orman yetiştirmeye elverişli ve orman toprağı niteliğinde olduğu, çevresindeki orman alanlarıyla bir bütünlük arz ettiği, amenajman planı meşcere haritasında nizalı alanın (Bozuk Baltalık-Orman Toprağı) niteliğindeki ormanlık alanlar içinde kaldığı, çevresindeki orman toprağı ile kaplı ormanlık alanlar arasında herhangi bir ayırıcı unsur mevcut olmadığı belirtilmiştir.

Aynı raporda, dava konusu parselin eski tarihli ve 1/25.000 ölçekli memleket haritası (Erzincan 43-d2) üzerindeki yerinin belirlenmesinde ve haritanın zemine ablikasyonunda (küresel konum belirleme sistemi alıcısından) yararlanılması sonucu, yeşil zemin üzerinde “orman” sembolize edilen orman alanları içerisinde kaldığının tesbit edildiği vurgulanmıştır.

Böylece tüm dosya içeriğinden dava konusu taşınmazın çevresinin orman özelliği gösteren orman toprağı ile çevrili olması nedeniyle orman bütünlüğünü bozmakta ve 6831 sayılı yasanın 17/2 maddesi kapsamında özel mülkiyete konu olmayacak niteliktedir.

3402 sayılı yasanın 45. maddesinin ilgili fıkraları Anayasa Mahkemesinin 1.6.1988 gün ve 31/13 E.K., 14.3.1989 gün ve 35/13 E.K. ve 13.6.1989 gün ve 7/25 E.K. sayılı kararları ile iptal edilmiş olduğundan, bu yollarla ormandan yer kazanılamayacağı, öncesi orman olan bir yerin üzerindeki bitki örtüsü yok edilmiş olsa dahi, salt orman toprağının orman sayılan yer olduğu yönündeki kararları doğrultusunda mahalli mahkemece “dava konusu taşınmazın kadastro tesbitinin iptal edilerek orman niteliği ile Hazine adına tesbit ve tapuya tesciline dair direnme kararı, doğru ve yerinde olduğundan ONANMALI’dır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/15 K: 2004/7 T: 21.01.2004

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/849 K: 2007/853 T: 14.11.2007

Kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı tescil isteminin aynı zamanda imar-ihya istemini de kapsayacağında kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

Taraflar arasındaki “tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Adıyaman Asliye Hukuk Mahkemesince davanın reddine dair verilen 27.09.2004 gün ve 2003/391 E.,2004/1158 K. sayılı kararın incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8.Hukuk Dairesinin 7.6.2005 gün ve 3709-4304 sayılı ilamı ile; (…Davacı vekili, dava dilekçesinde; mevkii ve sınırlarını açıkladığı taşınmazın vekil edeni adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine vekili, uyuşmazlık konusu taşınmazın 1973 yılında tespit dışı bırakılan bir yer olduğunu, daha sonra sürülmek suretiyle kullanıldığını, imar ve ihya edilmediğini belirterek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Davalı köy tüzel kişiliği temsilcisine, yöntemine uygun dava dilekçesi tebliğ edilmesine karşın yargılama oturumlarına katılmamıştır.

Mahkemece, “kadastronun kesinleştiği tarih ile dava tarihi arasında 10 yıllık sürenin geçtiğini, taşınmazın kadimden beri tarım arazisi olduğunu, davacının imar ve ihyaya dayanmadığını” gerekçe göstermek suretiyle davanın reddine karar verilmesi üzerine; hüküm, davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, kazanmayı sağlayan zilyetlik, imar ve ihya hukuksal sebeplerine dayalı olarak TMK.nun 713/1, 3402 sayılı Kanunun 14 ve 17. maddeleri gereğince açılan tescil davasıdır.

Mahkemenin gösterdiği red gerekçesine katılmak mümkün değildir. Uyuşmazlık konusu taşınmaz 1974 yılında yapılan kadastro (tapulama) çalışmaları sırasında 766 sayılı Tapulama Kanununun 2. maddesi uyarınca tespit dışı bırakılan bir yerdir. Tespit dışı bırakılan yerlerin sınırlandırılması yapılmadığı gibi, bu gibi yerler hakkında kadastro tutanağı da düzenlenmemekte ve geometrik durumları tespit edilmemektedir. Bu şekilde yapılan işlem bir tespit işlemi değil ise de; kadastro görevlilerince taşınmazın tescile tabi olmadığı saptanarak hukuksal durum belirlenmiş olduğundan, yapılan işlem bir kadastro işlemi niteliğini taşımaktadır. Bu bakımdan bu gibi yerler hakkında 3402 sayılı Kanunun 12/3. fıkrasında belirtilen 10 yıllık hak düşürücü sürenin uygulama olanağı yoktur. Kural olarak kadastro tespitiyle kadastrodan önceki zilyetlik süresi kesintiye uğramakta ve kadastroca tespit dışı bırakıldığı tarihten dava tarihine kadar TMK.nun 713/1. ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14 ve 17. maddelerinde belirtilen koşullar yanında 20 yıllık kazanma süresi de davacı yararına gerçekleşmiş ise, bu tür taşınmazların kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğiyle edinilmesi mümkün bulunmaktadır. Her ne kadar red gerekçesinde davacı tarafın imar ve ihyaya dayanmadığı bildirilmiş ise de, taşınmaz, 766 sayılı Tapulama Kanununun 2. maddesi uyarınca tespit dışı bırakılan yerlerden olup, imar ve ihyaya muhtaç yerlerden olduğu açıktır.

Mahkemenin bu yöndeki gerekçesi yerinde bulunmamaktadır. Çünkü tescil isteği aynı zamanda imar ve ihyayı da kapsamaktadır. Şu halde mahkemece yapılacak iş; yukarıda belirtilen somut olgular doğrultusunda taraf delillerini toplamak ve sonucuna göre karar vermekten ibarettir. O halde mahkemece hiçbir delil toplanmadan ve keşif de yapılmadan yazılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmiş olması usul ve yasaya aykırıdır…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava tescil istemine ilişkindir. Davacı vekili, tapulama sırasında tespit harici bırakılan dava konusu taşınmazın davacı tarafından 30 yıldan beri malik sıfatıyla tarım alanı olarak kullanıldığını ileri sürerek taşınmazın davacı adına tapuya tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Hazine vekili, dava konusu taşınmazın 1973 yılında tapulama harici bırakılan yerlerden olduğunu, davacının bu yeri son yıllarda sürmek suretiyle kullandığını, herhangi bir imar ihyanın söz konusu olmadığını, davacının böyle bir iddiası bulunmadığını, davacının zilyetlikten dava açması için 10 yıllık hak düşürücü zamanaşımı süresinin geçtiğini ileri sürerek davanın reddini savunmuştur.

Yerel Mahkeme, kadastronun kesinleştiği tarih ile dava tarihi arasında 10 yıldan fazla zaman geçtiği, dava dilekçesinde taşınmazın kadimden beri tarım arazisi olduğunun belirtildiği ve imar ihyaya dayanılmadığı gerekçesi ile davanın reddine karar vermiş, davacı vekilinin temyizi üzerine hüküm Öze Dairece yukarıdaki gerekçe ile bozulmuş, yerel mahkeme imar ve ihya hukuki nedenine dayanılmadığı gerekçesi ile kararında direnmiştir.

Hukuk Genel Kurulunun 12.3.1997 gün 1996/8-813 E.,1997/184 K.; 4.6.1997 gün 1997/8-218 E.,1997/484 K.; 28.10.1998 gün 1998/8-753 E.,1998/747 K.; 26.5.1999 gün 1998/8-318 E.,1999/466 K.; 6.10.1999 gün 1999/8-592 E.,1999/786 K.sayılı kararlarında da açıkça benimsendiği gibi kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayalı tescil isteminin aynı zamanda imar-ihya istemini de kapsayacağında kuşku ve duraksamaya yer olmamalıdır.

O halde Hukuk Genel Kurulu’nca da benimsenen Özel Daire bozma kararına uyulmak gerekirken, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz ilam harcının iadesine, 14.11.2007 oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/220 K: 2007/217 T: 18.04.2007
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/75 K: 2007/90 T: 28.02.2007
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/15 K: 2004/7 T: 21.01.2004

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2011/714 K: 2012/78 T: 15.02.2012

Zilyetliğin o malın/taşınmazın maliki olduğunu sahiplenme, kullanma, idare ve işletmesi amacıyla hakimiyetinde bulundurması halinde malik sıfatıyla zilyetlikten söz edilebilir. O mal üzerinde kendi zilyetliğinden başka kişinin üstün ve korunmaya değer zilyetliğini tanımayan kişinin zilyetliği malik sıfatıyla zilyetliktir. Tapusuz taşınmazın tesciline ilişkin davasında, diğer koşullar yanında malik sıfatı ile zilyetliğin Hazine’ye karşı kanıtlanması gerekir.

Taraflar arasındaki “tapu iptali tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Akçaabat 2. Asliye Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 12.11.2008 gün ve 2008/23 E-2008/156 K. Sayılı kararın incelenmesi davalılar tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 20. Hukuk Dairesinin 26.04.2010 gün ve 2010/2512-5656 sayılı ilamı ile;

(“…Çekişmeli taşınmazların bulunduğu Akpınar Beldesinde 1998 yılında yapılan genel arazi kadastrosu sırasında 105 ada 24 parsel sayılı 875,26 m2, 177 ada 2 parsel sayılı 1080,27 m2 ve 179 ada 28 parsel sayılı 1884,67 m2 yüzölçümündeki taşınmazlar, mera vasfı ile sınırlandırılmıştır. Davacı 20.03.2003 tarihli dava dilekçesi ile 12.07.1984 tarih 7 sırada kayıtlı tapu kaydı ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak 105 ada 24, 177 ada 2 ve 179 ada 28 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile adına tescili talebi ile dava açmıştır. Mahkemece, davanın kabulü ile 105 ada 24, 177 ada 2 ve 179 ada 28 parsel sayılı taşınmazların tapu kayıtlarının iptali ile davacı adına tapuya tesciline karar verilmiş, hüküm davalı Hazine ve Belediye Başkanlığı tarafından temyiz edilmiştir.

Dava dilekçesindeki açıklamaya göre dava, tapu iptali tescil davasına ilişkindir. Çekişmeli taşınmazın bulunduğu yörede genel arazi kadastrosu 1998 yılında yapılmış ve sonuçları 07.08.1998- 07.09.1998 tarihleri arasında ilan edilerek kesinleşmiştir.

Mahkemece davacı yararına kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği şartlarının gerçekleştiği kabul edilerek davanın kabulüne karar verilmiş ise de yapılan inceleme ve araştırma hüküm kurmaya yeterli değildir. Çekişmeli taşınmazların bulunduğu yörede orman kadastrosu yapılıp yapılmadığı araştırılmadığı gibi taşınmazların orman sayılan yerlerden olup olmadığı da araştırılmamıştır.

Mahkemece önceki bilirkişiler dışında halen Çevre ve Orman Bakanlığı ve bağlı birimlerinde görev yapmayan bu konuda uzman yüksek orman mühendisleri arasından seçilecek bir mühendis ve bir fen elemanı aracılığıyla yeniden yapılacak inceleme ve keşifte, çekişmeli taşınmazlarla ile birlikte çevre araziye de uygulanmak suretiyle taşınmazların öncesinin bu belgelerde ne şekilde nitelendirildiği belirlenmeli; 3116, 4785 ve 5658 Sayılı Yasalar karşısındaki durumu saptanmalı; tapu ve zilyedlikle ormandan toprak kazanma olanağı sağlayan 3402 Sayılı Yasanın 45. maddesinin ilgili fıkraları, Anayasa Mahkemesinin 01.06.1988 gün ve 31/13 E.K.; 14.03.1989 gün ve 35/13 E.K. ve 13.06.1989 gün ve 7/25 E.K. sayılı kararları ile iptal edilmiş ve kalan fıkraları da 03.03.2005 gününde yürürlüğe giren 5304 Sayılı Yasanın 14. maddesi ile yürürlükten kaldırılmış olduğundan, bu yollarla ormandan yer kazanılamayacağı, öncesi orman olan bir yerin üzerindeki orman bitki örtüsü yok edilmiş olsa dahi, salt orman toprağının orman sayılan yer olduğu düşünülmeli; toprak yapısı, bitki örtüsü ve çevresi incelenmeli; Orman sayılan veya orman rejimine girmiş yerler 15.07.2004 günlü Resmi Gazetede yayınlanan Orman Kadastro Yönetmeliğinin 26. maddesine göre özel mülkiyete tabi olmayacağından bu madde hükmü de dikkate alınarak ve kesinleşmiş orman kadastrosu bulunmadığından, yukarıda değinilen diğer belgeler fen ve uzman orman bilirkişiler eliyle yerine uygulattırılıp; orijinal-renkli (renkli fotokopi) memleket haritasının ölçeği kadastro paftası ölçeğine, yine kadastro paftası ölçeği de memleket haritası ölçeğine çevrildikten sonra, her iki harita komşu ve yakın komşu parselleri de içine alacak şekilde birbiri üzerine aplike edilmek suretiyle, çekişmeli taşınmazın konumunu çevre parsellerle birlikte haritalar üzerinde gösterecekleri yalnız büro incelemesine değil, uygulamaya ve araştırmaya dayalı, bilirkişilerin onayını taşıyan krokili bilimsel verileri bulunan yeterli rapor alınmalıdır. Bu şekilde yapılacak inceleme ve araştırma sonucunda taşınmazın orman sayılmayan yerlerden olduğu belirlendiği taktirde;

3402 Sayılı Kadastro Yasasının 17. maddesi gereğince orman sayılmayan, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve kamu hizmetine tahsis edilmeyen ve il, ilçe ve kasabaların imar planları kapsamında kalmayan araziden masraf ve emek sarfı ile imar ve ihya edilip tarıma elverişli hale getirilen (ev ve benzeri tesisler yapmak, dışarıdan toprak getirilerek tarıma elverişli hale getirmek imar ihya olarak kabul edilemez) ve imar ihyanın tamamlandığı tarihten tescil davasının açıldığı güne kadar 20 yıl süreyle zilyet edildiği ileri sürülerek tapuya tescili istenen taşınmazların, Kadastro Yasasının 14. maddesinde yazılı diğer koşulların yanında niteliğinin, imar ihya edildiğinin ve üzerinde sürdürülen zilyetliğin, başlangıç ve süresinin, kullanılıp kullanılmadığının ve tasarruf sınırlarının ne olduğunun takdiri delil olan yerel bilirkişi ve tanık sözleri yanında, gerçeğin bir resmi olan en eski tarihli hava fotoğrafı ile gerçeğin modeli olan memleket haritaları ile dava tarihinden ya da kadastro tespit tarihinden 15-20 yıl önce en az iki zamanda birbirini izleyen bindirmeli olarak çekilen çiftli hava fotoğrafları ve bu fotoğrafların yorumlanması ile üretilen memleket haritaları ve standart tomografik fotoğrametri yöntemi ile düzenlenen kadastro haritalarının, özellikle ön bindirmeli çekilen ve birbirini izleyen stereoskopik çift hava fotoğraflarının stereoskop aletiyle ve üç boyutlu olarak incelenip taşınmazın niteliğinin, konumunun ve kullanım durumunun anlatılan bilimsel yöntemle kesin olarak belirlenmesi gerekir.

Somut olayda mahkemece, anlatılan biçimde bir araştırma ve inceleme yapılmamıştır. O halde; dava konusu taşınmazın orman sayılmayan ve zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olduğunun belirlenmesi halinde, dava konusu taşınmaz ve etrafını gösterir ve ilk defa o yerde grafik ya da fotogrametri yöntemiyle düzenlenen 1/5000 ölçekli arazi kadastro paftasının orijinal fotokopi örneği ile taşınmaza bitişik ya da yakın komşu parsellerin, kadastro tespit tutanak örnekleri ve varsa bu parsellere uygulanan tapu ve vergi kayıtları ilk oluşturulduğu günden itibaren tüm gittileri ile, yine en eski tarihli memleket haritası ve hava fotoğrafları ve 288 sayılı genelgeye göre yapılan orman sınırlandırması yapılıp yapılmadığı sorularak yapılmış ise buna ilişkin harita, tomografik yöntemle yapılmış bir harita mevcut ise buna ilişkin harita getirtilmelidir. M.Y.’nın 713. maddesine dayanılarak açılan davalarda dava tarihinden, 15-20 yıl önce iki ayrı tarihte çekilmiş stereoskopik hava fotoğrafları ve bu fotoğraflara dayanılarak üretilmiş orijinal renkli memleket haritaları bulunduğu yerlerden istenerek, bu belgeler Ziraat Fakültelerinin toprak bölümünden mezun olan bir ziraat mühendisi, bir Harita-Kadastro (Jeodezi ve Fotogrametri) mühendisi ile üç yüksek orman mühendisinden oluşturulacak bilirkişi kurulu aracılığıyla, dava konusu taşınmaz ile çevresine uygulanıp bu belgelerde dava konusu yer belirlendikten sonra, hava fotoğrafları ve dayanağı haritalar stereoskop aletiyle ve üç boyutlu olarak incelettirilip taşınmazın niteliğinin bu belgelerde ne şekilde görüldüğü, imar-ihya ve zilyetliğin hangi tarihte başlanılıp tamamlandığı belirlenmeli, bu belgeler ile kadastro paftası, pafta düzenlenmemişse dava konusu taşınmazın 23/06/2005 gün ve 9070 sayılı Bakanlar Kurulu Kararıyla yürürlüğe konulan BÖHHBÜY (Büyük Ölçekli Haritalar ve Harita Bilgileri Üretim Yönetmeliği) hükümlerine göre koordinatlı olarak düzenlenecek haritası hem 1/5000 ve hem de 1/25000 ölçeklerinde eşitlenerek kadastro paftası ile düzenlenen harita, komşu ve yakın komşu taşınmazları da içine alacak şekilde birbiri üzerine aplike edilmek suretiyle çekişmeli taşınmazın konumu, hava fotoğrafları ile orijinal renkli memleket haritaları üzerinde gösterir biçimde bilirkişi kurulundan ayrıntılı ve bilimsel verileri içerir, tomografik ve memleket haritalarından yararlanılarak taşınmazın gerçek eğim durumunu gösterir rapor alınmalı, dava konusu taşınmazın orman sayılmayan yerlerden olması veya kesinleşen orman kadastro sınırları dışında kalması ya da orman ve arazi kadastrosunun yapılıp kesinleştiği tarih ile dava tarihi arasında 20 yıldan fazla süre geçmesi o yerin kişiler adına tescili için yeterli olamayacağından bu şekilde yapılacak inceleme sonucu dava konusu yerin;

1)Orman sayılan veya orman rejimine girmiş (15.07.2004 günlü Resmi Gazetede yayınlanan Orman Kadastro Yönetmeliği madde 26) yerlerden yada 3402 Sayılı Yasanın 16. maddesinde belirtilen özel mülkiyete tabi olmayacak, kamu mallarından olduğunun belirlenmesi (3402 Sayılı Yasanın 16.md. A, B, C, D bentleri kapsamında kalan yerler),

2)Kamu hizmetine tahsis edilmiş olduğunun anlaşılması (3402 Sayılı Yasanın 17/1. maddesi gereğince orman yetiştirilmek üzere Orman Genel Müdürlüğüne tahsis edilen arazi ya da başka bir amaçla kamu hizmetine tahsis edilen arazi, imar-ihya ve zilyetlik yoluyla kazanılamaz. H.G.K. 03.06.1998 gün 1998/8-347-394 ve 12.12.2001 gün 2001/20-118-1156 S.K.),

3)İl, İlçe ve kasabaların nazım veya uygulamalı imar planlarının kapsadığı alanlarda kaldığının saptanması (3402 Sayılı Yasanın 17/2.md. H.G.K. 25.04.2001 gün 2001/20-390-396 S.K.),

4)Tescil davalarında, davanın açıldığı; kadastro tespitine itiraz davalarında ise kadastro tespit tutanağının düzenlendiği tarihten 20 yıl önce çekilmiş hava fotoğrafları ve bu fotoğraflardan üretilmiş memleket haritaları veya fotogometri yöntemiyle düzenlenen kadastro paftalarında zilyet ve tasarruf edilmeyen yerlerden olduğunun anlaşılması,

5)Kadastro tespit ve tescil harici bırakma işleminin kesinleştiği tarihten tescil davasının açıldığı tarihe kadar 20 yıllık zilyetlik süresinin geçmemiş olması (H.G.K.’nun 22/03/1995 gün 1994/8-873-216 ve 19/02/1997 gün 1996/8-768-100 ve 24/09/1997 gün 1997/20-372-718 ve 18/02/1998 gün 1998/8-15-129 sayılı kararları),

6)O yerde orman kadastrosu kesinleşmiş olsun olmasın, taşınmazın 6831 Sayılı Yasanın 17/2. ve Orman Kadastrosunun Uygulaması Hakkındaki Yönetmeliğin 26/a. maddeleri kapsamında orman içi açıklık konumunda bulunması (H.G.K.nun 10.12.1997 gün 1997/20-830-1034 ve 17.12.1997 gün 1997/20-808-1039 ve 22.10.2003 gün 2003/20-665-614 ve 11.10.2004 gün 2004/7-531-582 sayılı kararları ile orman içi açıklıkların zilyetlikle kazanılamayacağı kabul edilmiştir.),

7)Dava konusu taşınmazın veya yakın çevresinin arazi kadastro ekiplerince kadastro paftası üzerinde orman nitelemesi yapılarak tespit ve tescil harici bırakılması (H.G.K.nun 21.01.2004 gün 2004/8-15-7 ve 12.05.2004 gün 2004/8-242-292 ve 12/03/2008 gün ve 2008/20-214-241 sayılı kararları),

8)Kadastro (Tapulama) Komisyonu tarafından orman sayılarak tesbit ve tescil harici bırakılması (H.G.K.nun, 24.10.2001 gün 2001/8-964-751 ve 13.02.2002 gün 2002/8-183-187 sayılı kararları),

9)15.07.2004 günlü Resmi Gazetede yayınlanan Orman Kadastrosunun Uygulanması Hakkındaki Yönetmeliğin 26. maddesinin 2.fırkasında yazılı,

a)4785 Sayılı Yasayla Devletleştirilmiş orman,

b)3116 Sayılı Yasanın Geçici 1. maddesine göre kamulaştırılmış orman,

c)6831 Sayılı Yasanın 3. maddesine göre orman rejimine alınmış yer,

d)Aynı Yasanın 13. maddesinin (B) bendine göre orman olarak ağaçlandırılan veya ağaçlandırılacak yer,

e)Aynı Yasanın 24. maddesine göre kamulaştırılan ya da diğer suretle orman yetiştirmek üzere kamulaştırılan yer,

f)Devlet Ormanı olduğuna dair kesinleşmiş mahkeme kararı bulunan yer,

g)Herhangi bir nedenle orman sınırı dışında kalmış orman,

h)Maliye Bakanlığınca orman olarak tahsis edilmiş yerlerden ağaçlandırılmış ya da ağaçlandırılmak üzere planlanmış saha,

ı)Orman ve toprak muhafaza karakteri taşıyan funda ve makilik alan olduğunun belirlenmesi halinde bu tür yerlerin herhangi bir şekilde komisyonlarca sınırlama dışı bırakılmış veya orman sayılmamış olmasının bu yerlerin orman olma vasfını ortadan kaldırmayacağı düşünülerek başka bir araştırmaya gerek kalmadan Hazine davasının kabulü ile dava konusu taşınmazın orman niteliği ile Hazine adına tesciline karar verilmelidir (H.G.K…’nun 15/03/2006 gün 2006/8-106-68 sayılı kararı).

Yukarıda yazılı koşulların somut olayda bulunmaması halinde, taşınmazın öncesinin ne olduğu, imar-ihya yapılmışsa hangi tarihte başlanılıp bitirildiği, kimden kime kaldığı, zilyetliğin ne zaman başlayıp nasıl sürdürüldüğü ve ekonomik amacına uygun olup olmadığı, maddi olaylara dayalı ve ayrıntılı olarak, taşınmaz başında dinlenecek yerel bilirkişiler ile taraf tanıklarından sorulmalı, yerel bilirkişi ve tanık sözlerinin doğruluğu yukarıda belirtilen ve gerçeğin kendisi olan belgelere dayalı olarak düzenlenecek bilirkişi kurulu raporuyla denetlenmeli,

Somut olayın özelliği göz önünde bulundurularak ayrıca; Çekişmeli taşınmazlara komşu ve yakın komşu olan 105 ada 23 ve 25, 177 ada 3, 179 ada 26, 27, 29 ve 24 parsellere ait kadastro tespit tutanakları ile varsa dayanağı olan tapu ve vergi kayıtları getirtilerek mahallinde uygulanmalı, dava konusu taşınmazların bulunduğu yönü ne şekilde gösterdiği belirlenmeli, 3402 Sayılı Yasanın 14/1. maddesinde yazılı 40 ve 100 dönüm kısıtlama araştırmasının aynı maddenin 03/07/2005 gün ve 5403 Sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanma Yasası ile değiştirilen 2.fıkrası hükümlerine göre yapılacağı düşünülerek, adına tescil kararı verilecek kişi ya da kişiler ile diğer mirasçılar ve onların miras bırakanları yönünden aynı çalışma alanı içerisinde belgesizden zilyetliğe dayalı olarak tespit ve tescil edilen taşınmaz olup olmadığı, varsa cinsi, parsel numaraları ve miktarı, Tapu Sicil ve Kadastro Müdürlüklerinden ve yine, aynı kişiler tarafından açılan tescil davası olup olmadığı Hukuk Mahkemesi Yazı İşleri Müdürlüklerinden ayrı ayrı sorularak gerektiğinde tespit tutanak örnekleri ve tapu kayıtları ya da tescil dava dosyaları getirtilip incelenmeli, dava konusu taşınmazın sulu ya da kuru tarım arazisi olup olmadığı konusunda (5403 Sayılı Yasanın 3/j maddesi ile Taşınmaz Malların Sınırlandırma Tespit ve Kontrol İşleri Hakkındaki Yönetmeliğin değişik 10. maddesinin ikinci fıkrası hükümlerine göre, sulu tarım arazisi: tarım yapılan bitkilerin büyüme devresinde ihtiyaç duyduğu suyun, su kaynağından alınarak yeterli miktarda ve kontrollü bir şekilde karşılandığı araziler olarak açıklandığından) ziraat mühendisinden yasanın amacına uygun rapor alınmalı, bundan sonra toplanan delillerin tümü birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir…” )

gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Davacı vekili, Akpınar Beldesinde yapılan kadastro çalışmaları neticesinde tapunun 179 ada 28 parsel, 177 ada 2 parsel ve 105 ada 24 parsel numaralı taşınmazların tapuya müvekkili adına tescil edilmesi gerekirken, “mera” olarak tesbit edildiğini, 179 ada 28 parselin kadimden beri tarla olup mera olarak hiç kullanılmadığını, taşınmaz üzerinde bilinmeyen tarihten beri ev bulunduğunu, dava konusu taşınmazın müvekkilinin de hissedar olduğu 932 yevmiye, 397 cilt, 22 sahife, 7 sıra ve 12.07.1984 tarihli tapunun kapsamında olduğunu, tapu hisseli olmasına rağmen, müvekkili ve atalarının malik sıfatıyla yaklaşık 100 yıldır zilyetliğinde olduğunu, müvekkilinin taşınmaz üzerindeki eski evleri yıkıp 4 katlı ev yaptığını, kalan kısmı da tarla olarak kullandığını, 179 ada 24 parsel ile dava konusu 28 parselin, gerçekte bir bütün olup her ikisinin de malik sıfatıyla davacının zilyetliğinde olmasına rağmen, taşınmazın kadastro çalışmalarında ikiye ayrılarak dava konusu taşınmazın davacı adına kayıt edilmediğini; 177 ada 2 parselin kadimden beri tarla olup mera olarak hiç kullanılmadığını, evveliyatında 178 ada 1 parsel ile bir bütün olan parsel içinden 8-10 yıl önce araç yolu geçtiğini ve parselin zeminde ikiye ayrıldığını, bir bütün olan ve tarla olarak müvekkilinin zilyetliğinde bulunan taşınmazın 178 ada 1 parsel numaralı taşınmazın müvekkili adına tespit edilip dava konusu 177 ada 2 parsel numaralı yerin ise “mera” olarak tespit edildiğini, 105 ada 24 parsel ise kadimden beri tarla olup hiç mera olarak kullanılmadığını, davacının bu parseli tarla olarak, 1973 yılında üzerinde yapılmış olan ev ile birlikte satın aldığını, içinde ev olan bu taşınmazın yıllardır tarla olarak kullanıldığını belirterek, 179 ada 28 parsel, 177 ada 2 parsel ve 105 ada 24 parsel numaralı taşınmazların “mera” olarak yapılan sınırlandırmanın iptali ile bu parsellerin davacı adına tapuya tesciline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalı Hazine vekili, dava konusu taşınmazların, 3402 sayılı Kanunun 7. maddesine göre sınırlandırılması yapılan, tapu ve vergi kaydı olmayan yerlerden olup, kadimden beri Akpınar Beldesi halkı tarafından mera olarak kullanıldığını, bu gibi yerlerin zilyetlikle iktisabının mümkün olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Davalı Akpınar Belediye Başkanlığı ise, davaya cevap vermemiştir.

Mahkemece, dava konusu yerlerin mera olmadığının tespiti ile davacı yararına kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği şartlarının gerçekleştiği kabul edilerek davanın kabulüne karar verilmiştir. Davalılar vekillerinin temyizi üzerine karar; Özel Dairece, yukarıda başlık bölümünde metni aynen yazılı gerekçeler ile bozulmuştur.

Mahkemece, aynı köyde bulunan benzer gayrimenkuller hakkında verilen kararların Yargıtay 8. ve 16. Hukuk Daireleri tarafından onandığı, talebin dava konusu taşınmazların mera olmadığı yönünde olup, orman oldukları yönünde bir iddia ve savunma bulunmadığı, taleple bağlı kalınması gerektiği, bozma ilamına konu yapılan hususların eldeki dava ile ile ilgisi olmayıp araştırılmasında bu dosya açısından hukuksal yarar bulunmadığı gerekçeleri ile direnme kararı verilmiştir.

Direnme kararını davalılar vekilleri temyize getirmiştir. Bozma ve direnme kararının kapsamları itibariyle dava konusu taşınmazların mera vasfı taşımadığı konusunda Özel Daire ile Yerel Mahkeme arasında uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Direnme yoluyla Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; dava konusu taşınmazlar hakkındaki inceleme ve araştırmanın sadece kadastro tespitinde belirlenen nitelikleri ile sınırlı olarak mı yapılacağı yoksa taşınmazların “Orman sayılan yerlerden” olup olmadığına dair araştırma yapılmasının gerekip gerekmediği; burada varılacak sonuca göre mahkemece yapılan inceleme ve araştırmanın hüküm kurmaya yeterli olup olmadığı noktalarında toplanmaktadır.

Hukuk Genel Kurulundaki görüşmeler sırasında, bazı üyeler tarafından Kadastro tespitinde nizalı taşınmazların niteliğinin mera olarak belirlendiği, mahkemece bu yerin mera olmadığının saptandığı, bu hususun dairece de kabul edildiği bunun dışında başka bir araştırmaya gerek olmadığı görüşü ileri sürülmüş ise de, çoğunluk aşağıdaki nedenlerle bu görüşe katılmamıştır.

Öncelikle belirtmek gerekir ki, dava konusu taşınmazların kadimden beri mera olarak kullanılan yerlerden olmadığı ve mera tahsisine de konu edilmediği, dolayısıyla “mera” vasfı taşımadığı Özel Daire ve Yerel Mahkemenin kabulündedir ve bu hususta uyuşmazlık bulunmamaktadır.

Bu belirlemeden sonra, Türk Hukuk sisteminde taşınmazların olağanüstü zamanaşımı yoluyla iktisab kavramı, hukuki fonksiyonları (veya etkileri) ve unsurları hakkında genel bir açıklama yapılmasında ve sonra somut olayın bu açıklamalar ışığında irdelenmesinde fayda bulunmaktadır.

Kural olarak taşınmaz mülkiyeti tescille kazanılır. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu (TMK)nun 705/1. maddesinde; “…taşınmaz mülkiyetinin kazanılması tescille olur.” denilmiş, bu maddenin 2.fıkrasında da, belirtilen kuralın istisnaları olan tescilsiz kazanma (tescilden önce) kazanma halleri sayılmıştır. Anılan hükme göre, miras, mahkeme kararı, cebri icra, işgal, kamulaştırma halleri ile kanunda öngörülen diğer hallerde mülkiyet tescilden önce kazanılır. Hiç kuşku yok ki, sayılan bu haller dışında tescilsiz kazanma halleri/yolları da vardır. Öğretide tescilsiz kazanma halleri “kütük dışı kazanma” olarak da nitelendirilmektedir. Tescilsiz kazanma yollarının başında TMK.nun 713. maddesine dayalı olağanüstü zamanaşımı yolu ile mülkiyet hakkının edinilmesi gelmektedir (Tekinay/Akman/Burcuoğlu/Altop, Eşya Hukuku, 5.bası, sf.653.).

Olağanüstü zamanaşımı yoluyla taşınmaz mülkiyetinin kazanılması, TMK.nun 713. maddesinde düzenlenmekle birlikte, 3402 sayılı Kadastro Kanunu(KK)’nun 14. maddesinde tapuda kayıtlı olmayan taşınmaz malların olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması ve tespiti hüküm altına alınmıştır. Aynı kanunun 33/3. maddesindeki yollama nedeniyle genel hüküm niteliği kazandırılan 14. madde Kadastro Kanunu’nun uygulandığı yerler dışında bulunan taşınmaz mallar hakkında da uygulanır. Bu hükümle, tapuda kayıtlı olmayan taşınmazların tespit ve tescili yönünden TMK.nun 713. maddesine benzer bir düzenleme getirilmiştir. Tapusuz bir taşınmazın, bölünebilir bir parçasının veya bir payının senetsizden tapu siciline tescili bu hükümler çerçevesinde gerçekleştirilecektir.

Olağanüstü zamanaşımı yoluyla taşınmaz mal mülkiyetini kazanma koşullarına gelince;

Birinci koşul; taşınmazın tapuda kayıtlı olmaması gerekir.

Bir taşınmaz malın, bir payının veya bir parçasının olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılabilmesi için, tapu sicilinde kayıtlı olmaması gerekir. Taşınmaza ilişkin bu koşul, TMK.nun 713/1. maddesinde, “Tapu kütüğüne kayıtlı olmayan bir taşınmazı…” şeklinde ifade edilmiştir.

Anılan hüküm karşısında, kural olarak tapulu bir taşınmazın tamamı veya bir parçasının yada bir payının olağanüstü zamanaşımı nedeniyle kazanılması mümkün bulunmamaktadır. Tapu siciline kayıtlı bir taşınmazın ikinci defa tapu siciline kaydı mümkün değildir. Aynı taşınmazın ikinci defa tapu siciline tescili çifte tapuya yol açar.

İkinci koşul; taşınmazın kazanılmaya elverişli olması gerekir.

TMK.nun 713/1 ve 3402 sayılı KK.nun 14. maddesi hükümlerine göre, bir taşınmaz malın, olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması ve tapu siciline tescili için taşınmazın kazanılmaya elverişli yerlerden olması gerekir. Bu nedenle, öncelikle taşınmazın kazanılacak yerlerden olup olmadığının saptanması gerekir. Taşınmazın niteliğinin elverişli olması kazanma için bir ön koşuldur. Diğer kazanma koşullarının oluşup oluşmadığı, taşınmazın niteliğinin belirlenmesinden sonra aranılacak hususlardır. Eğer taşınmaz hiç kazanılamayacak bir yer ise, diğer kazanma koşullarının araştırılmasına ve incelenmesine gerek kalmayacaktır. TMK.nun 713/1. maddesi kural olarak, özel mülkiyete konu olabilecek taşınmazları kapsayan ve düzenleyen bir hükümdür. (Özmen İhsan-Çorbalı Halim, 3402 sayılı Kadastro Kanunu Şerhi, 1991, sf.372)

Hemen belirtelim ki, tüm taşınmazların, olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkün değildir. Kazanılmaya elverişli ve özel mülkiyet şeklinde tapu siciline yazılan taşınmazlar yanında, olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkün olmayan yerlerde bulunmaktadır. (Ozanalp Nusret, Tapulama Kanunu Şerhi, 1976, sf.372)

Bu nedenle, öncelikle olağanüstü zamanaşımı yolu ile kazanılacak taşınmazların belirlenmesi gerekmektedir. TMK.nun 713. maddesinde ve KK.nun 14. maddesinde taşınmazların niteliği hakkında bir açıklama yapılmamıştır. Başka bir anlatımla, hangi taşınmazların olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılacağı hakkında bir açıklamaya yer verilmemiştir. TMK.nun 999. maddesinde, “Özel mülkiyete tabi olmayan ve kamunun yararlanmasına ayrılan taşınmazlar…”ın kütüğe kayıt olunamayacağı vurgulandıktan sonra; ikinci fıkrada da, “Tapuya kayıtlı bir taşınmaz, kayda tabi olmayan bir taşınmaza dönüşünce tapu sicilinden çıkarılır.” denilmiştir.

Hemen belirtmek gerekir ki, 3402 sayılı KK.nun 14. maddesindeki kuru ve sulu nitelik ayrımı da, belgesizden kazanılacak taşınmazların yüzölçümlerine ilişkin bulunmaktadır.

Görüldüğü üzere, kazanılacak yerlerin nitelikleri ve türleri hakkında açık bir hüküm ve düzenleme bulunmamaktadır. Başka bir anlatımla, hangi taşınmazların olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlikle kazanılacağı kanunlarda gösterilmemiştir. Buna karşın, olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılmayacak taşınmazlarla ilgili bir çok kanunda hükümler bulunmaktadır.

Kazanılmaya elverişli bulunmayan taşınmaz mallardan hareketle, tescil edilmeyecek taşınmazları belirlemek, tescil edilecek ve tescil edilemeyecek taşınmazların sınırını çizmek suretiyle bu hususun çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Öğreti de olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla kazanılacak ve tapu siciline tescil edilecek taşınmazların bu yöntemle belirlenmesine işaret edilmektedir.

Kazanılmaya elverişli olmayan ve bu nedenle TMK.nun 713. ve 3402 sayılı KK.nun 14. maddesinin kapsamına girmeyen taşınmazlar doğal yapıları, nitelikleri, tahsis edildikleri hizmet ve amaçları ile özel yasalardaki kazanmayı önleyen yasaklar ve sınırlamalar nedeniyle kazanılamayan taşınmazlardır. Bu taşınmazların büyük bölümü kamu mallarıdır. Kamu malları, TMK.nun 713/1. maddesinin kapsamı dışında kalırlar. Kamu mallarının en büyük ayırt edici özelliği, olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılamamalarıdır.

Mera, yaylak ve kışlaklar kamunun yararlanmasına ayrılan, Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki kamu mallarıdır. Gerek kamunun ortak yararlanmasına tahsis edilen yerlerden olmaları ve gerekse doğal yapıları gereği TMK.nun 713/1. maddesi hükmü uyarınca olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlik yolu ile kazanılmaları mümkün bulunmamaktadır. Bu tür yerlerde özel hukuk kuralları çerçevesinde zilyetlik kurulamaz. Yasalarda belirtilen yetkili organlarca nitelikleri değiştirilmedikçe özel mülkiyet şeklinde kazanılmaları mümkün olamaz. Mera, yaylak ve kışlakların mülkiyeti hazineye, kullanma hakkı ilgili köy veya köyler ile belediyeye aittir.

4342 sayılı Mera Kanunu(MK)’nun 4. maddesinin 3.fıkrasında açıkça, mera, yaylak ve kışlakların özel mülkiyete geçirilemeyeceği, zamanaşımı uygulanamayacağı ve amacı dışında kullanılamayacağı belirtilmiştir. Mera, yaylak ve kışlaklar üzerinde sürdürülen zilyetliğin süresi ve niteliği ne olursa olsun kazanma sağlamaz.

Hemen belirtmek gerekir ki, bir yerin Toprak Tevzi Komisyonunca mera olarak tahsis edilmiş olması, evveliyatı itibariyle o yerin mutlak suretle mera olarak kabulüne yeterli değildir.

Ne var ki, Toprak Tevzi Komisyonunca bir yerin mera olarak tahsisinin yapılmış olması durumunda gerçek kişinin o yerdeki zilyetliği sona erer. O itibarla, mera olarak tahsis yapıldığı tarih itibariyle kazandırıcı zamanaşımı yoluyla mülk edinme koşullarının gerçekleştiğinin saptanması gerekir. Bunun içinde yalnızca mera tahsis haritasıyla yetinilmeyip, belirtilmeye ilişkin tutanak ile kayıt ve belgelerin celp edilerek taşınmazın evveliyatının ne olduğunun araştırılması icap eder.

Ormanlar ise, başta Anayasa olmak üzere, TMK., 3402 sayılı KK. ve 6831 sayılı Orman Kanunu(OK)’nun da düzenlenmiştir.

Anayasa’nın 169. maddesinin 2.fıkrasında, “Devlet ormanlarının mülkiyeti devrolunamaz. Devlet ormanları kanuna göre Devletçe yönetilir ve işletilir. Bu ormanlar zamanaşımı ile mülk edinilemez ve kamu yararı dışında irtifak hakkına konu olamaz.” denilmiştir.

Sahipsiz yerler ve kamuya ait mallar başlığını taşıyan TMK.nun 715. maddesinde açıkça ormanlardan söz edilmemiş ise de, anılan maddedeki düzenleme karşısında ormanların Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden olduğu hususunda duraksamamak gerekir.

3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun, 16/D maddesinde ormanların Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunduğu, bu Kanunda hüküm bulunmayan hallerde özel kanun hükümlerine tabi olduğu açıklanmıştır.

Ormanlar, Anayasa ve anılan Kanunların hükümleri karşısında, Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan kamu mallarıdır. Doğal yapıları ve nitelikleri gereği olağanüstü zamanaşımı yolu ile kazanılmaları mümkün değildir. TMK.nun 999. maddesi uyarınca ormanların özel mülkiyet şeklinde tapu siciline tescili de mümkün bulunmamaktadır. TMK.nun 729. maddesinin son fıkrasında ormanların üst hakkına konu olamayacağı açıklanmıştır. Diğer kamu mallarında olduğu gibi, ormanlar da devir ve ferağ olunmaz, kanunların açıkça düzenlediği haller dışında üzerinde ayni haklar kurulamaz; sınırlandırmaya tabi olan kamu mallarıdır ve ormanların sınırlandırması tespit mahiyetinde değildir.

Hemen belirtelim ki, ormanların Hazine adına tescili, TMK.nun 999. maddesindeki anlamda bir tescil değildir. Kesinleşmiş orman sınırlandırmasının tapu siciline aktarılması niteliğinde olan bir işlemdir(Özdemir Şükrü, Deda Necip, Orman Hukuku, 1991, sf.23).

Kamu malı olan ormanın/ toprağının olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması ve tapu siciline özel mülkiyet şeklinde tescili mümkün değildir. Böyle bir yerin her nasılsa tapu siciline tescil edilmesi, o taşınmaz malı kamu malı olmaktan çıkarmaz. Taşınmaz niteliği itibariyle kamu malı olmakta devam eder.

Bir yerin, 6831 sayılı Orman Kanunu’nun, 1. maddesi uyarınca orman sayılan yerlerden olup olmadığının belirlenmesi bakımından, öncelikle o yerde yetkili orman kadastro komisyonlarınca yapılıp kesinleşen orman sınırlandırmasının bulunup bulunmadığının araştırılması gerekir. Kesinleşmiş orman sınırlandırması mevcut ise, belirlemenin buna göre yapılması gerekir. Orman kadastrosu yapılan bölgelerde bir yerin orman sayılan yerlerden bulunup bulunmadığı, sınırlandırmaya ait harita ve tutanakların yerel ve orman konusunda uzman bilirkişiler aracılığıyla yerine uygulanması suretiyle belirlenir.

Henüz, orman kadastrosu görmeyen bir taşınmazın dava konusu edilmesi halinde, mahkemece yapılacak inceleme sonunda o yerin orman sayılan yerlerden olup olmadığını belirlemek suretiyle uyuşmazlık çözüme kavuşturulacaktır. Hiç kuşku yok ki, hakim uzman bilirkişiler aracılığıyla taşınmazın niteliğini belirleyecektir.

Ormanla ilgili hususlar kamu düzeniyle ilgili olup mahkemece kendiliğinden araştırılması gerektiği gibi, yargılamanın her aşamasında ve hüküm kesinleşinceye kadar da (orman, mera, yaylak ve kışlak gibi kamunun hizmetine terk ve tahsis edilen yerler ile Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerler bakımından) her zaman ileri sürülebilir.

Zamanaşımı yoluyla kazanılma için üçüncü koşul ise, zilyetliğe ilişkindir. Zilyetlik, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu(TMK)’nun 973 ve 996. maddelerinde düzenlenmiştir.

Taşınır mallar ile tapu sicilinde kayıtlı olmayan taşınmaz mallarda, hak durumu ve açıklık fonksiyonu ve taşınır malların satış ve devri yönünden zilyetlik önem kazanmaktadır. Tapu siciline kayıtlı taşınmazlarda açıklığı, tapu sicilindeki kayıtlar sağladığı halde, taşınır mallarda ve tapu siciline kayıtlı olmayan taşınmazlarda bu işlevi zilyetlik sağlamaktadır.

Zilyetlik, TMK.nun 976. maddesinde tanımlanmıştır. Anılan madde de, “Bir şey üzerinde fiili hakimiyeti bulunan kimse onun zilyedidir.” denilmektedir.

Anılan madde de açıkça yazılı olduğu üzere, zilyetlik bir şey üzerindeki fiili hakimiyettir. Zilyet, hakimiyetinde bulundurduğu o şeyin/malın üzerinde ayni veya şahsi bir hakkın sahibi olabileceği gibi, hiçbir hak olmaksızın da o şey üzerinde zilyetliğini kurmuş olabilir. Zilyetlik haktan bağımsız ayrı olan bir kurumdur. Henüz mülkiyet hakkının edinilmediği, sınırlı ayni bir hak veya şahsi bir hak kurulamadığı hallerde de zilyetlik söz konusu olabilir. Bir şey üzerinde zilyetliğin kurulması için, zilyetliğin temelinde bir hakkın bulunması zorunlu değildir. Bundan ötürü, TMK.nun 982. ve devamı maddelerinde zilyetlik, temelindeki haktan bağımsız olarak koruma altına alınmıştır. (Sapanoğlu Süleyman, Zilyetlikten Kaynaklanan Tescil Davaları, Ankara 2006, sf.625)

Tapu siciline kayıtlı olmayan taşınmazlarda, zilyetlik mülkiyetin karinesidir.

Zilyetliğin konusu taşınır, taşınmaz mallar ve haklardır. TMK’nun 973. maddesinde yazılı “bir şey” sözcüğünden zilyetliğin konusunun taşınır ve taşınmaz mallar olduğu sonucu çıkmaktadır.

TMK’nun 704. maddesinde yazılı taşınmaz mülkiyetinin konusunu oluşturan mallar üzerinde de zilyetlik kurulur. Ancak taşınmaz mal tapulu olabileceği gibi, tapusuz da olabilir. Tapusuz taşınmazlarda zilyetliğin ayrı bir önemi ve işlevi bulunmaktadır.

Tapuda kayıtlı taşınmazlarda tapu sicili mülkiyete karine teşkil ettiği halde tapusuz taşınmazlarda zilyetlik mülkiyetin karinesidir. TMK’nun 992. maddesinde tapuya kayıtlı taşınmazlarda hak karinesinden ve zilyetlikten doğan dava açma hakkından yalnız adına tescil bulunan kimse yararlanır denilmiştir.

Bir mal üzerinde zilyetliğin kurulmasından söz edilebilmesi için, o mal üzerinde iradi olarak hakimiyetin kurulması gerekmektedir.

Zilyetlik özel hukuk hükümlerine tabi mallar üzerinde kurulur. Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan kamu malları üzerinde özel hukuk hükümlerine göre zilyetlik kurulamaz. Öteki deyişle, kamu malları nitelikleri, doğal yapıları ve mahiyetleri gereği olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkün olmadığı gibi, kamunun yararlanmasına terk ve tahsis edilmeleri nedeniyle, kişilerin üzerlerinde fiili hakimiyet kurmalarından da söz edilemez.

Ayrıca, TMK’nun 713/1. maddesi hükmü uyarınca, tapusuz bir taşınmaz malın olağanüstü zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla kazanılabilmesi için, kanunda yazılı diğer kazanma koşulları yanında zilyetliğin davasız/çekişmesiz geçmesi gerekir. Bu koşul TMK’nun 713/1. maddesinde, “davasız”, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesinde de, “çekişmesiz” zilyetlik şeklinde ifade edilmiştir.

Gerek TMK’nun da, gerekse 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nda davasızlık koşulunun tanımı yapılmamıştır. Öğretide oybirliğiyle kabul edildiği üzere, çekişmeden maksat davadır(Düzceer Alirıza, kazandırıcı zamanaşımıyla taşınmaz iktisabı, 2. baskı, sf.216).

TMK’nun 713/1. maddesine dayalı tescil davalarında, diğer koşullarda olduğu gibi davasızlık koşulu yönünden dava tarihine kadar çekişmenin çıkıp çıkmadığının araştırılması gerekir. Kazanma koşullarının oluşması ve mülkiyet hakkının doğmasından sonra ortaya çıkan çekişmeler kazanmayı önlemez.

Bununla birlikte, bir taşınmaz malın olağanüstü zamanaşımı yoluyla kazanılması için 20 yıllık zilyetlik süresinin aralıksız ve sürekli geçmesi gerekir. Yürürlükten kaldırılan 743 sayılı Kanunu Medeni (MK)nin 639/1., 4721 sayılı TMK’nun 713/1. ve 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesinde “aralıksız” sözcüğü ile bu koşula yer verilmiştir. Tüm bu hükümlerden açıkça anlaşıldığı üzere aralıksız zilyetlik kazanma koşuludur.

Kazanmayı sağlayan zilyetliğin yirmi yıl süreyle aralıksız geçmesi gerekir. Kazanmayı sağlayan zilyetlik başlangıcından sonuna kadar sürekli geçmelidir.

Eklemeli zilyetlik halinde zilyetliğin aralıksız sürdürüldüğü kabul edilir. Geçerli bir hukuki ilişkiye dayanarak zilyetliği devir alan zilyet, önceki zilyedin süresinden yararlanır.

Öte yandan, zilyetliğin “malik sıfatı ile” geçmesi gerekir. TMK’nun 713/1. maddesinde “malik sıfatı ile” zilyetlik kazanma bakımından koşul olarak düzenlenmiştir.

Zilyetliğin o malın/taşınmazın maliki olduğunu sahiplenme, kullanma, idare ve işletmesi amacıyla hakimiyetinde bulundurması halinde malik sıfatıyla zilyetlikten söz edilebilir. O mal üzerinde kendi zilyetliğinden başka kişinin üstün ve korunmaya değer zilyetliğini tanımayan kişinin zilyetliği malik sıfatıyla zilyetliktir. Tapusuz taşınmazın tesciline ilişkin davasında, diğer koşullar yanında malik sıfatı ile zilyetliğin Hazine’ye karşı kanıtlanması gerekir.

Kazanmayı sağlayan yirmi yıllık zilyetlik, TMK’nun 973. maddesi uyarınca taşınmaz üzerinde “fiili hakimiyet”in ve malik sıfatıyla zilyetliğin kurulduğu andan itibaren başlar. Tescil konusu taşınmaz üzerinde kanunda yazılı koşullar altında zilyetliğin kurulduğu tarihten itibaren yirmi yıllık kazanma süresi başlar.

Tüm bu açıklamalar ışığında somut olay değerlendirildiğinde:

Davacı vekili, üç adet taşınmaz hakkında açtığı davada, 177 ada 2 parsel ve 105 ada 24 parsel numaralı taşınmazların kadimden beri tarla olup mera olarak hiç kullanılmadığını, müvekkili ve atalarının bu taşınmazları zilyetliğinde bulundurup eskinden beri tarla olarak kullandıklarını belirterek, olağanüstü kazandırıcı zamanaşımı yoluyla; 179 ada 28 parsel numaralı taşınmazın ise müvekkilinin de hissedar olduğu 932 yevmiye, 397 cilt, 22 sahife, 7 sıra ve 12.07.1984 tarihli tapunun kapsamında olduğunu, tapu hisseli olmasına rağmen, müvekkili ve atalarının malik sıfatıyla yaklaşık 100 yıldır zilyetliğinde olduğunu, müvekkilinin taşınmaz üzerindeki eski evleri yıkıp 4 katlı ev yaptığını, kalan kısmı da tarla olarak kullandığını belirtmiştir.

Böylece, davacı, taşınmazların bir kısmı yönünden tapuya; kalan kısmı için ise malik sıfatıyla zilyet sıfatıyla olağanüstü zamanaşımı yoluyla mülkiyeti iktisap ettiği iddiasına dayanmıştır.

Çekişmeli taşınmazların bulunduğu yörede genel arazi kadastrosu 1998 yılında yapılmış ve sonuçları 07.08.1998- 07.09.1998 tarihleri arasında ilan edilerek kesinleşmiştir.

Kadastroda dava konusu taşınmazlar “mera” vasfıyla sınırlandırılmıştır.

Mahkemece, davacının iddiası doğrultusunda taşınmazlar hakkında sadece eskiden beri mera olup olmadıkları konusunda bir araştırma yapılmış, başkaca da bir araştırma yapılmadan taşınmazların mera olmadıklarının tespiti üzerine davanın kabulüne karar verilmiştir.

Dava konusu taşınmazların mera olmadığı hususu Özel Dairece de benimsenmiş, ancak orman olup olmadığına ve zilyetliğe ilişkin araştırma yetersiz görülerek karar bozulmuştur.

Mahkemenin direnme gerekçesi, taşınmazın mera olarak sınırlandırılmasına karşın yapılan araştırma ile mera vasfı taşımadığının belirlendiği, tespitte orman olduğuna ilişkin bir belirleme ve bu konuda bir itiraz da olmadığına göre orman araştırmasının yapılmasına gerek olmadığı, zilyetlikle kazanma koşulları gerçekleştiği, hususlarına dayanmaktadır.

Davacı mülkiyet hakkını bir kısım taşınmazlarda tapuya, bir kısmında da zilyetliğe dayandırdığına ve taşınmazın sınırlandırılmasına dayanak teşkil eden mera vasfının gerçek olmadığı, taşınmazların mera vasfı taşımadığı anlaşıldığına göre, bu yerlerin gerçek vasfının tespiti, gerçekten olağanüstü zamanaşımına dayanılarak zilyetlikle kazanılabilecek yerlerden olup olmadığının kesin olarak çözüme kavuşturulması gerekir. Zira, burada verilecek karar, ileride aynı yerle ilgili olarak taraflar arasında görülecek bir davada kesin hüküm oluşturacağından; kadastro sırasında yapılan nitelemeye bağlı kalınmaksızın taşınmazın gerçek niteliğinin ve buna göre de kazandırıcı zamanaşımı ile iktisap edilip edilemeyeceğinin belirlenmesi gerekir.

Yargılama aşamasında, mahkemece; 09.09.2005 ve 14.04.2008 tarihlerinde taşınmazların bulunduğu yerde keşif yapılmış, keşif sonucu düzenlenen 12.09.2005 tarihli fen bilirkişisi Lokman Şen’in raporuna göre ise, 177 ada 2 parsel ve 105 ada 24 parsel numaralı taşınmazların “Devlet Ormanı”na sınır oldukları tesbit edilmiş, keşifte dinlenilen mahalli bilirkişi Mehmet Kahraman’da, bu parsellerin güneyinde yeni fidanlık ve fundalıkların bulunduğunu buraların orman için bırakıldığını beyan ettiği halde, bu konu üzerinde durulmamıştır.

Ayrıca mahkemece, davacının 28 parsel için dayandığı tapu kaydı mahalline uygulanmadığı gibi, bu konuda bilirkişilerden raporda alınmamış, ormana sınır olduğu belirtilen taşınmazlar hakkında orman araştırması da yapılmamıştır.

Bununla birlikte dava konusu taşınmazların olağanüstü kazandırıcı zamanaşımı yoluyla mülkiyetinin kazanılıp kazanılmayacağına ilişkin yeterli araştırma yapılmadan, sadece mera olmadığının tesbiti ile yetinilmek suretiyle karar verilmiştir.

Şu hale göre, taşınmazların kadastroda belirlenen niteliği dışında, olağanüstü zamanaşımı ile kazanılacak yerlerden olup olmadığı hususu, kesin olarak çözüme kavuşturulmuş değildir.

Bunun yanında, dava konusu taşınmazlar ile aynı nitelikte olduğu söylenilen başka taşınmazlar olduğu, bunlarla ilgili verilen kararların Yargıtay denetiminden geçerek kesinleştiği, mahkemece direnmeye gerekçe yapılmış ise de, bu dosyalar getirtilerek incelenmemiş ve mahalline uygulanarak eldeki dosya ile bir bütün halinde değerlendirme yapılmamıştır.

Hal böyle olunca, mahkemece, dava konusu taşınmazlar hakkında yukarıda açıklanan zilyetlikle ilgili ilkeler doğrultusunda ve özel daire bozma kararında belirtilen ormanla ilgili araştırma ve incelemelerin yapılması; davacının 28 parsel numaralı taşınmaz hakkında dayandığı tapu kaydının mahalline usulünce uygulanması; emsal nitelikte olduğu ileri sürülen diğer dava dosyalarının celbi ile bir bütün halinde araştırma ve değerlendirme yapılarak, sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, eksik araştırma ve soruşturma ile, önceki kararda direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

S O N U Ç : Davalı Hazine ve Akpınar Belediye Başkanlığının temyiz itirazlarının kabulü ile direnme kararının, Özel Daire bozma kararında gösterilen ve yukarıda açıklanan genişletilmiş nedenlerden dolayı 6217 sayılı Kanunun 30. maddesi ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’na eklenen “Geçici madde 3” atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, hazine harçtan muaf olmakla, Akpınar Belediye Başkanlığı tarafından yatırılan peşin harcın talep halinde bu davalıya iadesine, 15.02.2012 gününde oyçokluğu ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1997/20-808 K: 1997/1039 T:10.12.1997
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2001/8-964 K: 2001/751 T: 24.10.2001

Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E: 1996/4090 K: 1996/3991 T: 19.9.1996

Tarıma elverişli olması koşuluyla, metruk çay yada ırmak yataklarının zilyetlikle iktisabı mümkündür.

Davacı, zilyetliğe dayanarak Hazine adına yapılan tespitin iptalini istediğine göre, mahallinde tesbit bilirkişileri, tanıklar, jeoloji ve ziraat mühendislerinden oluşan üç kişilik bilirkişi heyetiyle birlikte keşif yapılıp, zilyetliğin başlangıç tarihi, süresi, sürdürülüş biçimi, taşınmazın ırmağın etkisi altında kalıp kalmadığı, kalıyorsa bu durumun davacının kullanımına engel olup olmadığı saptanmalıdır. Eksik incelemeyle hüküm kurulması doğru değildir.

Taraflar arasındaki tespite itiraz davası üzerine yapılan yargılama sonunda; davanın reddine ilişkin verilen hüküm davacı Mevlüt tarafından süresi içinde temyiz edilmekle; dosya incelendi gereği düşünüldü:

Kadastro sırasında 110 ada 3 parsel sayılı 3462.20 metrekare yüzölçümündeki taşınmaz, devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan yerlerden iken, 1982 yılından itibaren tarım alanına dönüştürüldüğünden Hazine adına tesbit edilmiştir. Askı ilan süresi içinde Mevlüt irsen intikal, taksim ve kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine dayanarak dava açmıştır. Mahkemece, davanın reddine ve dava konusu parselin davalı Hazine adına tapuya tesciline karar verilmiş; hüküm, davacı Mevlüt tarafından temyiz edilmiştir.

Mahkemece yapılan araştırma ve inceleme hüküm kurmaya yeterli değildir. Taşınmazın, ırmak (çay metrukâtı) olduğu uzman bilirkişi raporunda açıkça vurgulandığı gibi, bu yön mahkemenin de kabulündedir. Mahkemenin kabulünün aksine, tarıma elverişli olması koşulu ile metruk çay ada ırmak yataklarının zilyetlikle iktisabı mümkündür.

Bilgisine başvurulan tanıklardan Hamza, taşınmazın davacıya babasından kaldığını bildirmekle beraber, davacı ve babasının zilyetliklerin toplam süresi ile ilgili bir açıklamada bulunmamış, diğer tanık Ahmet ise, taşınmazın davacıya dedesinden geldiğini, davacının babası Mehmet tarafından ölünceye kadar kullanıldığını ve genelde çavdar ekilen bir yer olduğunu söylemişlerdir. Bu hali ile tanık beyanları, soyut içerikli ve kanaat verici olmaktan uzaktır. Diğer taraftan, jeolog bilirkişi raporunda taşınmazın hangi tarihten beri ziraat edildiği belirtilmemiş, oluşum süresi ile ilgili mütalaada bulunulmakla yetinilmiştir. Bunun yanında, zilyetlik ve süresi ile ilgili tanık sözleri tutanak içreğine aykırı düştüğü halde tesbit bilirkişilerinin tanık sıfatı ile dinlenip, aykırılığın giderilmesi yoluna da gidilmemiştir.

Eksik inceleme ile hüküm verilemez. O halde, önceden dinlenen tanıklarla tesbit bilirkişileri hazır edilmek sureti ile yerinde yeniden keşif yapılarak davacı ve babasının zilyetliklerinin başlangıç tarihi, süresi ve sürdürülüş biçimi, taşınmazın ırmağın etkisi altında kalıp kalmadığı, kalmakta ise hangi mevsimlerde ve ne müddetle kaldığı, bu durumun davacının kullanımına engel teşkil edip etmediği olaylara dayalı olarak bilirkişi ve tanıklardan ayrı ayrı sorulup saptanmalı, bilirkişi ve tanık sözleri arasında aykırılık doğduğunda giderilmeli, yalnızca jeolog bilirkişi raporu ile yetinilmeyip, jeoloji ve ziraat mühendislerinden oluşturulacak üç kişilik bilirkişi kurulundan taşınmazın niteliği, toprak yapısı ve karakteri, hangi tarihten beri ziraat edildiği, ırmağın etkisi altında kalıp kalmadığı, kalmaktaysa bu durumun davacının yararlanmasına mani olup olmadığı konularında teknik verilere dayalı gerekçeli rapor alınmalı, zilyetlik süresi yönünden gerektiğinde komşu parsel maliklerinin tanık sıfatı ile bilgilerine başvurulmalı, ondan sonra toplanan delillerle birlikte değerlendirilerek hasıl olacak sonuca göre bir karar verilmelidir.

Davacı Mevlüt’ün temyiz itirazları yerindedir. Kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerden ötürü (BOZULMASINA), ve peşin alınan harcın istek halinde temyiz edene geri verilmesine, 19.9.1996 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E: 1996/3896 K: 1996/4122 T: 23.9.1996
2. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E: 1998/540 K: 1998/253 T: 9.2.1998
3. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E: 1994/9248 K: 1994/10444 T: 26.12.1994
4. Yargıtay 17. Hukuk Dairesi E: 1996/2980 K: 1996/2965 T: 4.6.1996

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 1996/13901 K: 1996/14381 T: 28.11.1996

Bir vakıf malın zilyetlikle mülk edinilip edinilemeyeceği; vakfın türüne, zilyedin taşınmazın vakıf malı olduğunu bilip bilmediğine ve zilyetlikle kazanma koşullarının geçekleşip gerçekleşmediğine bağlı olduğu gibi; yalnızca muteber bir vakfiyenin bulunduğu ispat edilmekle de, belli bir taşınmazın vakıf malı olduğu sabit olmuş sayılmaz. Muteber bir vakfiye evvelce yapılmış olabilir. Ancak o vakfiyeye göre hak iddia edilen taşınmaz malın da vakfedilmiş olduğu kanıtlanmalıdır.

Davacı tarafından, davalılar aleyhine açılan tapu iptali, tescil, men’i müdahale davasının yapılan yargılamasında, mahkemece davanın reddine dair verilen kararın davacı İdare vekili tarafından temyizi üzerine dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:

Vakıf mallarının zilyetlikle mülk edinilebilmesi, 13.2.1935 tarihinde yürürlüğe giren 2762 sayılı Vakıflar Kanunun da ilke olarak kabul edilmiş, bu yön 41.madde de; (….Kanunu Medenide ki müruru zaman hükümleri vakıf mallar hakkında da tatbik olunur…) şeklinde ifade edilmiştir. Söz konusu madde metninden anlaşılacağı üzere, zilyetlikle mülk edinme de yeni koşullara gerek duyulmamış, Medeni Kanunun kazandırıcı zaman aşımını düzenleyen hükümlerine, özellikle 639.maddesinde yollama da bulunulmakla yetinilmiştir. Bu itibarla, her iki kanun hükümlerinin birlikte ele alınıp değerlendirilmesinde zorunluluk vardır. Bilindiği gibi, sahih vakıf türünden olan mukataalı ve icareteynli vakıflar da kuru mülkiyet hakkı vakfa ait iken tasarruf hakkı mutasarrıfa bırakılmıştır. Keza, tasarruf hakkı vakfedilen gayri sahih vakıflar da ise kuru mülkiyet Hazine’de (beytülmalde) kalmıştır. Vakfın ve Hazinenin ölmeleri veya gaiplerine hükmedilmesi söz konusu olmayıp, hükmü şahsiyetleri devam ettiğinden, mutasarrıfların ölmelerinden veya gaipliklerine hükmedilmesinden itibaren 20 yıllık süre ile zilyetlik başkasında olsa dahi tapulu vakıf taşınmazların mülkiyeti ilgilisine geçmez. O halde, tapulu vakıf taşınmazlar hakkında zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleşmesine ve Vakıflar Kanununun 41.maddesinin uygulanmasına olanak yoktur. Nitekim bu kural 4.3.1959 tarih, 1959/2-19 sayılı İnançları birleştirme kararına ve yerleşmiş Yargıtay İçtihatların da açıkca vurgulanmıştır. Hemen belirtmek gerekir ki, tapu kaydı yanın da, aynı değeri taşıyan evkaf idareleri, şeriye mahkemeleri ve mütevellilerce tutulan ve daha sonra Tapu İdarelerine aktarılan defterlerde kayıt vakıf taşınmaz malların da zilyetlikle mülk edinilemeyeceği kuşkusuzdur. Ancak, mülkiyeti Hazineye ait olan arazi (miri arazi)nin gelirleri (öşür ve rüsümatı) vakfedilmek suretiyle oluşturulmuş “tahsisat nevinden vakıf” niteliğini taşıyan vakfiyelerin kapsamında kalan taşınmaz yada taşınmazlar yönünden mülk edinme imkanının varlığı da göz ardı edilmemelidir.

Öte yandan, Vakıflar Kanununun 8.maddesinde aynen: “Vakıfların doğrudan doğruya hayrattan olan gayrimenkulleri rehnedilemezler. Bunların mülkiyet ve intifa hakkı iktisap müruruzamanı işlemez.” Denmek suretiyle, bu ilkeye ayrık bir hüküm getirilmiş, doğrudan hayrat vakıfların zilyetlikle kazanılamayacağı belirtilmiştir.

Daha sonra yasa koyuca, geçmişten günümüze intikal eden bizlerin de gelecek nesillere aynen devretmesi gereken vakıf değerlerini korumak, kuruluş amaçlarını devam ettirmek için 13.7.1967 tarih, 903 sayılı Yasa ile Medeni Kanunda 81/B maddesini ekleyerek, vakıf malların zilyetlikle mülk edinme yolunu tamamen kapamıştır. Böylece değinilen kanunun yürürlük tarihinden sonra Vakıflar Kanununun 41. Maddesinin uygulanma ve vakıf malların zilyetlikle başkalarına geçme olanağı kalmamıştır.

Ne varki, yukarıda değinilen hususlar tartışmasız iken 13.7.1967 tarihinden önceki dönemde tapusuz vakıf mallar üzerinde gerçekleşen 20 yıllık zilyetlik süresine değer verilip verilemeyeceği, bu sürenin geçmesiyle vakıf taşınmazın özel mülke konu olup olamayacağı yönünde gerek doktrinde, gerekse uygulamada halen görüş birliği yoktur. Konuya açıklık getirmek için, vakıf kurmanın amacı ve vakıfların toplumdaki yeri ve özellikleri üzerinde durularak, zilyetliğin niteliğinin belirlenmesinde zorunluluk vardır: Eski Vakıflar, bir malı başka bir kimsenin mülkiyetine geçmemesini teminen Allah’ın mülkü haline getirerek yararlanmasını insanlara bırakmak amacıyla oluşturulan, toplumumuzla büyük önem ve değer verilen bu nedenle herkesçe, en azından yöre halkınca bilinen kuruluşlardır. Zilyetlikle mülk edinme koşullarından ilki ise, zilyetliğin malik sıfatıyla kurulması ve devam etmesidir. Bir taşınmazın vakıf malı olduğunu bilen bir kimsenin malik sıfatıyla zilyetliğinden söz edilemez. Örneğin; “geliri bir kariye veya mahalli ahalisinin avarız ve ihtiyaçlarına sarf olunmak üzere tesis edilmiş bulunan” avarız vakıf mallar tapu sicilinde veya Tapu İdaresine devredilen vakıf defterinde kayıtlı bulunmasa dahi yöre halkınca öteden beri vakıf malı olduğu bilindiğinden kullanan kişi malik sıfatıyla zilyet değil işgalci (şagil) durumundadır.

Bir vakıf malın zilyetlikle mülk edinilip edinilemeyeceği; vakfın türüne, zilyetlik tarihine, kişinin o taşınmazın vakıf malı olduğunu bilip bilmediğine, zilyetliğin malik sıfatıyla olup olmadığına ve dolayısıyla zilyetlikle mülk edinme koşullarının gerçekleşip gerçekleşmediğine bağlı bulunduğundan, bu yönler üzerinde önemle durulmalı ve bir kuşkuya yer bırakmayacak biçimde açıklığa kavuşturulmalıdır.

Bu bağlamda ifade edilmelidir ki, muteber bir vakfiyenin bulunduğu ispat edilmekle de, belli bir gayrimenkulün vakıf malı olduğu sabit olmuş sayılmaz. Muteber bir vakfiye evvelce yapılmış olabilir; Ancak, o vakfiyeye göre hak iddia edilen malında vakfedilmiş olduğunun ispatı gerekir. Diğer bir deyişle, vakfedilen mallar arasında çekişmeli taşınmaz malın (gayrimenkulün) bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır.

Yerel mahkemece yapılan araştırma ise, yukarıda değinilen ilkeleri gözeten bir içerik taşımamaktadır. Ayrıca, “muteber vakfiye” niteliğinde olduğu ileri sürülen belgenin kapsamını gösteren uygulamada hükme yeterli değildir.

Hal böyle olunca, öncelikle Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünden ve Vakıflar Genel Müdürlüğünden bilgi alınmak, gerektiğinde, konunun uzmanı kişilerden seçilecek bilirkişi veya bilirkişi kuruluna (talimat yoluna başvurularak) inceleme yaptırılmak suretiyle davanın dayanılan belgenin niteliğinin; özellikle, vakfın türünün saptanması,; ondan sonra çevreyi iyi bilen yerel bilirkişiler aracılığıyla yeniden keşif yapılıp belgede okunan sınırların arazideki yerlerinin belirlenmesi; yerel bilirkişilerin bilemedikleri sınırlar yönünden taraflara tanık dinletebilme olanağının sağlanması; tapu fen memuru yada harita kadastro mühendisi sıfat ve yeteneğini taşıyan uzman bilirkişilere uygulamayı izlemeye ve denetlemeye elverişli krokinin kadastrol paftayla bağlantılı olarak düzenlettirilmesi; dosyaya ibraz edilen krokilerdeki şekli benzersizliğin giderilmesi; böylece belgenin kapsamının duraksamaya yer bırakmayacak biçimde ortaya çıkarılması ve sonucuna göre bir hüküm kurulması gerekirken noksan soruşturma ile yetinilip yazılı olduğu üzere karar verilmesi isabetsizdir.

Davacı İdarenin temyiz itirazları yerindedir. Kabulüyle, hükmün açıklanan nedenlerden ötürü HUMK’nun 428.maddesi gereğince (BOZULMASINA), peşin alınan harcın temyiz edene geri verilmesine, 28.11.1996 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi E: 1995/8467 K: 1996/3554 T: 8.4.1996
2. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 1989/4849 K: 1990/4192 T: 29.3.1990
3. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 2003/12725 K: 2003/13923 T: 22.12.2003
4. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 1989/12854 K: 1989/14679 T:08.12.1989

Yargıtay 13. Hukuk Dairesi E: 1998/6840 K: 1998/7984 T:20.10.1998

431 sayılı Yasa gereğince, hazineye intikal eden davaya konu parselin, zilyetliğe dayalı olarak oluşturulan tesbit tapu kaydı, davalıya mülkiyet hakkı bahşetmez. Ancak davadan önce davalı, taşınmazı 3. kişiye satmış olduğu için davacı hazine, satım tarihindeki raiç değerini davalıdan isteyebilir. Davalının, iyi veya kötü niyetli olması, davacı hazinenin talep hakkına etkili değildir.

Taraflar arasındaki taZminat davasının yapılan yargılaması sonunda ilamda yazılı nedenlerden dolayı davanın reddine yönelik olarak verilen Hükmün süresi içinde davacı avukatı tarafından temyiz edilmesi üzerine dosya incelendi gereği konuşulup düşünüldü.

Davacı Hazine, Karaburun İlçesi tapunun Kanuni Evvel 1323 tarih ve 311/13 numarasında Padişah Abdulhamit adına kayıtlı taşınmazın 431 sayılı Yasa gereğince Devlete intikal edip Hazine adına 17 Mayıs 1340 tarih 7 numara ile tapuya tescil edildiğini, bu tapu kapsamında bulunan Balıkova Köyündeki 958 parsel sayılı taşınmazın tapulamaca davalı adına tesbit ve tescil edildiğini davalının 958 parsel sayılı taşınmazı üçüncü kişiye sattığını, öne sürerek satış tarihindeki raic değeri 3.550.000 TL.nin satış tarihinden itibaren işleyecek faizi ile birlikte ödetilmesine karar verilmesini istemiştir.

Davalı, taşınmazı diğer parsellerle birlikte Süleyman ve Hasan Remzi’den zilyetlik haklarıyla birlikte satın aldığını, davanın bu satıcılara yöneltilmesi gerektiğini, Yasada padişah mallarının millete intikalinin öngörüldüğünü, buna rağmen Hazine adına intikalinin yersiz olduğunu, davacının dayandığının tapu kaydının hukuki kıymetini yitirdiğini talep edilen bedelinde fahiş bulunduğunu, değer artışı sağlayan giderlerinin gözetilmesi gerektiğini beyanla davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Mahkemece davanın reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Balıkova Koyü 958 parsel sayılı taşınmazın senetsizden zilyetlik hükümlerine dayalı olarak dava dısı Suleyman adına tapulamaca tesbit edildigi bu tesbite davalının itirazının Tapulama Komisyon kararı ile kabul edilmesiyle de davalı adına tesbıt ve tescil edildiği, davalının 21.11.1984 tarihinde taşınmazı dava dışı 3 kişiye sattığını, 958 parsel sayılı bu taşınmazın Hazine adına 17 Mayıs 1340 tarih, 7 numarasında kayıtlı tapu kaydı kapsamında kaldığı, taşınmazın evveliyatının padişah Abdulhamit Han’a ait tapulu taşınmaz bulunduğu toplanan delillerden anlaşılmaktadır. Esasen bu konuda taraflar arasında bir uyuşmazlık olmadığı gibi mahkemenin kabulü de bu doğrultudadır. 431 sayılı Yasa gereğince padişah’lara ait tapulu taşınmazlar Devlete intikal etmiştir. Bu özel yasa gereğince Devlete intikal eden taşınmazların zilyetlikle iktisabı mümkün değildir. Öyle ise zilyetliğe dayalı olarak 958 parselin davalı adına tescili yolsuz bir tescil olup, davalıya tapu kaydı mülkiyet hakkı bahşetmez. Davalı, dava tarihinden once taşınmazı üçüncu kişiye satmıs olduğu icın davacı, satım tarihindeki raiç değerini davalıdan istiyebilir. Olayda MK: nun 906. maddeleri hükümlerinin uygulama yeri olmadığı gibi davalının iyi veya kötü niyetli olması da davacının talep hakkına etkili değildir.

Yaptırılan bilirkişi tetkikatı sonucunda taşınmazı üçüncü kişiye temlik tarihindeki değerinin 500.000 TL. olabileceği açıklanmış ise de davalı taşınmazı üçüncü kişiye 2.040.000 TL.ye sattığını cevap dilekçesinde kabul etmiştir. Davalının bu kabulü kendisini bağlar.

Öyle ise, mahkemece 2.040.000 TL.na ilişkin davacı davasının kabulüne karar verilecek yerde yasal düzenlemeye uygun düşmeyen gerekçelerle davanın tümden reddine karar verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozma nedenidir.

Sonuç: Açıklanan nedenlerle temyiz olunan mahkeme kararının davacı yararına bozulmasına, 20.10.1998 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/262 K: 2005/718 T: 4.2.2005
2. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 1996/5273 K: 1996/5094
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1987/4002 K: 1987/4319 T: 6.4.1987
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/8950 K: 2005/556 T: 31.1.2005

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 1989/12854 K: 1989/14679 T:08.12.1989

Hilafet ve saltanatın kaldırılması ile padişahlara ait taşınmazlar kamu malı olarak Hazineye geçmiştir. Bu nitelikteki yerlerin zilyedlikle iktisabına olanak bulunmadığı gibi; bu taşınmazları üçüncü kişilerden kayden satın alanlar iyiniyetle iktisap ettiklerini ileri süremezler.

Taraf1ar arasındaki davadan dolavı, (Karabürun Asliye Hukuk Hakimliği)nden verilen 24.2.1989 gün ve 147/11 sayılı hükmün onanmasına ilişkin olan 18.5.1989 gün ve 4132/6104 sayılı kararın düZeltilmesi süresinde davacı vekili tarafından istenilmiş olduğundan dosya incelendi, gereği görüşülüp düşünüldü:

Davacı Hazine, tapulamaca senetsizden davalının satıcısı adına tesbit ve tescil edildikten sonra satış yoluyla davalıya geçen çekişmeli parselin, Sultan Abdulhamit Han adına iken kayden Hazineye intikal etmiş 17 Mayıs 1340 tarih 7 nolu tapu kapsamında kaldığını ileri sürerek iptal ve tescil istemiştir. Mahkemece, çaplı yeri satış suretiyle iktisap eden davalının MK: nun 931. maddesinin koruyuculuğu altında bulunduğundan söz edilerek davanın reddine karar verilmiştir. Tapunun K: evvel 1323 tarih, 13 sıra numarasında Padişah Abdulhamit adına (hali arazi) cinsi ile kayıtlı onbin dönüm yüzölcümündeki taşınmazın daha sonra 17 Mayıs 1340 tarih, 7 sıra ile numarasıyla Hazine’ye intikal ettiği dosyada mevcut kayıt orneğinden anlaşılmaktadır.

3.3.1940 gün, 431 sayılı. (Hilafetin İlgasına ve Hanedanı-Osmaniye’nin Türkiye Cumhuriyeti Memaliki Haricine Çıkarılmasına Dair) Yasanın 10. maddesinde; (Emlakı Hakaniye namı altında olup evvelce millete devredilen emlak ile beraber mülga padisahlıga ait bılcumle emlak ve sabık Hazine-i Hümayun muhteviyatlarıyla birlikte saray ve kasırlar ve mebani ve arazi millete intikal) etmiştir; denildiğine göre, bu nitelikteki tasınmaz malların kamu malı olarak ulusa geçtiğinin ve Hazine’nin kamu hakkında giren malı bulunduğunun kabulü zorunludur. Bu itibarla anılan yerlerin Medeni Yasa hükümlerince mülk edinilmesi, diger bir anlatımla zilyetlikle iktisabı olanaksızdır. Hukuk Genel Kurulu’nun 15.12.1965 tarih, 8-460 sayılı kararı da bu yöndedir. O halde olayda, MK: nun 931. maddesinin de uygulama yeri yoktur. Hal boyle olunca, iddia ve savunma çercevesinde delillerın toplanması, hukme yeterli uygulama yapılması, varılacak sonuca göre karar verilmesi gerekirken yazılı olduğu üzere hüküm kurulması isabetsizdir. Değinilen hususlar karar düzeltme isteği üzerine bu kez yapılan inceleme sonunda anlaşılmıştır. Davacı Hazine’nin itirazları yerindedir. Kabulüne ve Dairenin 18.5.1989 gün ve 4132/6104 sayılı onama kararının HUMK: nun 440. maddesi gereğince karar düzeltme yoluyla kaldırılmasına, Karaburun Asliye Hukuk Mahkemesi’nce kurulan 24.2.1989 gün 147/11 sayılı hükmün HUMK: nun 428. maddesi uyarınca ve anılan nedenden ötürü (BOZULMASINA), alınan peşin harcın temyiz edene geri verilmesine, 8.12.1989 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 1996/7048 K: 1996/6932 T: 4.6.1996
2. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 2003/12725 K: 2003/13923 T: 22.12.2003
3. Yargıtay 7. Hukuk Dairesi E: 1997/2792 K: 1997/3395 T: 13.6.1997
4. Yargıtay 16. Hukuk Dairesi E: 2004/8607 K: 2004/11467 T: 25.10.2004

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1983/8-578 K: 1985/349 T: 24.4.1985

Fen Memuru olmayan sicil muhafızına çizdirilen krokilerin, tescil kararına dayanak yapılmasına olanak yoktur. Zilyetlik sürelerinin birbirine eklenebilmesi için, zilyetlik süresi eklenecek öncesi zilyetlerin de kazandırıcı zamanaşımından yararlanma haklarına sahip olmaları zorunludur.

Taraflar arasındaki “Tescil” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda (Çayıralan Aslıya Hukuk Mahkemesi)nce davanın kabulüne dair verilen 29.11.1982 gün ve 11-277 sayılı kararın incelenmesi Hazineyi temsilen Çayıralan Malmüdürü tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 8. Hukuk Dairesi’nin 15.2.1983 gün ve 1476/1490 sayılı ilamıyla; (Dava 1617 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Öntedbirler Kanununun yürürlüğü sırasında açılmıştır. Tescil istem ve kararı 766 sayılı Tapulama Kanununun 33. maddesinin ilk fıkrasına dayanmaktadır. Anılan maddenin 1617 sayılı Kanunla değişik 4. fıkrası hükmüne göre tapulama bölgesinde aynı maddenin 1, 2 ve 3. fıkraları uyarınca bir kişinin zilyetlikle iktisap edebileceği taşınmazların toplam büyüklüğü 50 dönümü ve her bir parçanın yüzölçümü 20 dönümü geçemez. Bu itibarla bu yönler göz önünde tutulmak suretiyle keyfiyet gereği gibi araştırılıp tespit olunmak ve sonucuna göre bir karar verilmek gerekirken, bunlardan zühul ve eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsizdir…) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, MK: nun 639/1 ve 909. maddelerine dayanmaktadır. MK: nun 639/1. maddesi, tapusuz taşınmazların kazandırıcı zamanaşımı ile mülk edinilmesi koşullarını düzenlenmiş bulunmaktadır. Ancak, 766 sayılı Tapulama Kanununun 33. maddesi, kazandırıcı zamanaşımı ile mülk edinme konusunda yeni bazı koşullar getirmiş ve 97. maddesi de, tapulama bölgeleri dışındaki taşınmazlar hakkında genel hükümlere göre açılacak tescil davalarında bu kanunun 33 ve 42. Maddelerinin uygulanmasını öngörmüştür. O halde, tapulama bölgeleri dışında kalan taşınmazlar için açılan tescil davalarında, zilyetlikle iktisap koşullarının Tapulama Kanununda öngörüldüğü biçimde gerçekleşip gerçekleşmediğinin araştırılması zorunludur. Tapulama Kanunun, tapusuz taşınmazların zilyetlikle iktisap koşullarını saptayan 33. maddesi hükmü, daha sonra yürürlüğe giren 1617 sayılı Toprak ve Tarım Reformu Öntedbirler Kanununun 20. maddesi ile değiştirilmiş ve yeni bazı sınırlamalar getirilmiştir. Bu yeni sınırlamalara göre, bir tapulama bölgesinde, bir kimsenin zilyetlikle iktisap edebileceği her taşınmaz miktarı 20 dönümü ve toplam yüzölçümleri de 50 dönümü geçemez. Temyize konu olan bu davada, 1617 sayılı Yasanın yürürlüğe girdiği 19.7.1972 gününden sonra açılmış bulunduğundan sözü edilen Yasa Hükümlerinin uygulanması gerekir.

Ayrıca, MK: nun 909. maddesi hükmü halefiyet (ardalık) esasına dayanır. Bu maddeye göre zilyetlik sürelerinin birbirine eklenebilmesi için, zilyetlik süresi eklenecek önceki zilyetlerin de kazandırıcı zamanaşımından faydalanma hakkına sahip bulunmaları zorunludur. Bu yön, halefiyet kuralının gereğidir. Davacının, kendisinden önceki zilyetlerin sahip bulunmadıkları bir haktan halefiyet yolu ile yararlanması hukuken mümkün değildir. Aksi halde, bir tapulama bölgesinde yüzölçümleri toplamı 50 dönümü aşan taşınmazlara münhasıran zilyetliğe dayanarak elinde bulunduran kimsenin 50 dönümden fazlasını kendi adına tapuya tescil ettirmesi mümkün değilken, Bunların devri halinde devralan adına tapuya tescillerine imkan tanınmış olur ki, bu da yasa koyucunun amacına aykırı düşer.

Bundan başka, bir tapulama bölgesinde zilyetlikle mülk edinme yolları, sadece MK: nun 639/1. maddesince açılan tescil davalarından da ibaret değildir. Ortada bir dava bulunmadığı halde, yapılan tapulama tespiti veya kadastro tahdidi ile bir kimse adına tapusuz taşınmazın tescili mümkündür.

Eğer, dava yolu ile tescil isteniyorsa; 5519 sayılı Yasanın 2. maddesi uyarınca tescil kararlarına tapu fen memuru olan yerlerde bu memurlara, olmayan yerlerde bu işi yapmaya yetkili fen memurlarına veya mühendislere yaptırılacak harita veya krokinin eklenmesi zorunluluğu vardır. Herhangi bir sebep ve düşünce ile kanunun bu hükmü ihmal olunamaz.

Yukarıda yapılan açıklamaların ışığı altında temyize konu dava dosyası incelendiğinde mahkemece yapılan araştırma ve incelemenin hükme yeterli olmadığı görülmektedir.

1- Tapu sicil muhafızlığının karşılık yazısına göre, davacı adına zilyetlik yolu ile tapunun 3.3.1977 tarih ve 6 sıra numarasında 4.335 m2 lik miktarında, Çayıralan Sulh Hukuk Hakimliğinin 17.12.1976 gün ve 86/338 sayılı ilamı ile bir parça taşınmazın tescil edildiği anlaşılmaktadır. Bu cevap yetersizdir. Çünkü, az yukarıda açıklandığı üzere dava yolu dışında, tapulama tespiti veya kadastro tahdidi yolu ile zilyetlikle kazanılmış taşınmaz bulunup bulunmadığı hususu, tapunun bu cevabında açıklanmıştır. O halde bu durum kadastro ve tapu müdürlüklerinden sorulmalıdır.

2- Ayrıca yapılan keşifte, dava konusu taşınmazların babası Mevlüt tarafından davacıya ve kardeşi Şahmurat’a satıldığı ve Şahmurat’ında payını davacıya devrettiği; havi Mevlüt’ün zilyetliğinin 20 seneyi geçtiği ve davacının zilyetliği ile birlikte 30 seneyi aştığı, böylece davacının tek başına zilyetliğinin 20 seneyi doldurmadığı anlaşılmaktadır. Bu duruma göre MK: nun 909. maddesindeki halefiyet esasının uygulanabilmesi için, Baba Mevlüt yönünden de 1617 sayılı Yasa ile getirilen kısıtlamalarla ilgili araştırma yapılması zorunda iken, bu araştırmanın da yapılmadığı saptanmıştır.

3- Tescil kararına eklenen krokilerin, tapu sicil muhafızına verdirilmiş olması ve böylece 5519 sayılı Yasanın 2. maddesi hükmü ihmal edilmiş bulunmaktadır. Fen memuru olmayan tapu sicil muhafızına çizdirilen krokilerin, tescil kararına dayanak yapılması mümkün değildir.

Bu nedenle, direnme kararı bozulmalıdır. SONUÇ: Davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda ve Özel Daire bozma kararında gösterilen nedenlerden dolayı HUMK: nun 429. maddesi gereğince (BOZULMASINA), 24.4.1985 gününde oyçokluğuyla karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/1–170 K: 1999/167 T: 24.3.1999
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/8-249 K: 2005/276 T: 27.4.2005
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2004/7-174 K: 2004/161 T: 24.3.2004

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1996/9053 K: 1996/9768 T: 21.11.1996

İskan olgusunun belge ile kanıtlanması gerekirse de, belgeler yangında yok olmuşsa tahsisin, tanık anlatımlarıyla kanıtlanması mümkündür. Tahsisle o yer, metruke niteliğini kaybeder. Tapu iptali ve tescil davalarında, kamulaştırıldığı anlaşılan yer için, mülkiyetin tespitine karar vermekle yetinilmelidir.

Naile ile müşterekleri ile Hazine aralarındaki dava hakkında (Urla Asliye Hukuk Hakimliği)nden verilen 27.10.1993 tarih ve 248-586 sayılı hükmün, Dairenin 14.9.1995 gün ve 11652-8850 sayılı ilamıyla onanmasına karar verilmişti. Davacılar vekili tarafından süresinde kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşüldü:

Davacılar tarafından Hazine aleyhine açılan tapu iptali ve tescil davasının reddine dair hüküm, davacıların temyizi üzerine Dairece onanmıştır. Davacılar tarafından bu kez verilen 6.6.1996 günlü karar düzeltme dilekçesi ile, belirtilen nedenlerle, onama kararının kaldırılarak yerel mahkeme hükmünün bozulmasını istemiştir.

Davacılar; uyuşmazlık konusu 165 ada 9 parselin, murisleri Osman ve müştereklerine iskan yoluyla tahsis edildiğini, kadastro çalışmaları sırasında tahsis işleminin gözden kaçırılarak Hazine adına tespit ve tescil edildiğini ileri sürerek, kaydın iptali ile adlarına tesciline karar verilmesini istemişlerdir. Mahkemece, davacıların ileri sürmüş oldukları tahsis olgusunu belge ile kanıtlamadıkları, taşınmazı zilyet olmadıkları ve taşınmazın kanunlar uyarınca Hazineye kalan yerlerden bulunması nedeniyle, davanın reddi yönüne gidilmiştir. Köy hizmetleri İzmir İl Müdürlüğünün 30.12.1991 günlü karşılık yazısında, Urla Hükümet konağının Yanmış olması nedeniyle iskan kayıtlarının çıkartılmadığı bildirilmiştir. Yerel bilirkişi ve tanıklar, uyuşmazlık konusu taşınmazın 50-60 sene kadar önce davacıların murisi Osman ve karısı Selvet ile çocuklarına iskan yoluyla verildiğini, o tarihten bu yana zilyet olduklarını bildirmişlerdir. Davacıların ileri sürmüş oldukları iskan olgusunun belge ile kanıtlanması gerekmektedir. Ne var ki Urla hükümet binasındaki çıkan yangın nedeniyle tahsise ilikin tüm belgeleri yanmış olduğundan, bu belgeler temin edilememiştir. Yangın ve benzeri durumda belge ile kanıtlanması gereken bir hususun tanıkla ispatı mümkün bulunmaktadır. Bu husus HUMK: nun 294. maddesinde açıkca belirtilmiştir. İncelenmekte olan bu davada, yerel bilirkişi ve tanıklar bu yerin iskan yoluyla davacıların murislerine tahsis edildiğini ve bu nedenle de zilyet olduklarını açıkca bildirmişledir. Bu durumda tahsis olgusunun kanıtlandığının kabulü gerekir. Mahkeme red gerekçesinde, davacıların taşınamaza zilyet olmadıklarını 5-6 seneden beri ekip biçmediklerini bildirmişler ise de, tanık beyanları karşısında mahkemenin bu gerekçesi doğru olmamaktadır. Diğer yönden taşınmazın davacılar tarafından terkedildiği yönünde de her hangi bir delil bulunmamaktadır. Taşınmazın tahsis yolu ile davacıların murislerine geçtiği belirlendiğine göre, taşınmazın artık metruke bir yer olarak kabulü mümkün olamaz. Zira tahsis ile taşınmaz, bu niteliğini yitirir. Tüm bu açıklamalar karşısında, mahkemenin red gerekçesi yerinde bulunmamaktadır. Ne var ki teknik bilirkişi tarafından düzenlenen 17.9.1993 günlü krokili raporda (A) harfi ile gösterilen 17720 m2 yerin kamulaştırıldığı ve halen yol güzergahı içinde kaldığı belirlendiğine ve tapu kaydında da kamulaştırma şerhi yer aldığına göre, bu hususun üzerinde durulması, kamulaştırma olup olmadığı, kamulaştırma olupta taşınmaz, açıklandığı üzere yol altında kalan bir yer ise, taşınmazın bu bölümüne ait davanın mülkiyeti tespit davası, geriye kalan ve krokide (B) harfi ile gösterilen yere ait davanın da iptali ve tescil davası olarak çözüme kavuşturulması gerekmektedir. Hükmün bu bakımlarından bozulması gerekirken, Dairece hatalı nitelendirme sonucu onanmış olup davacıların karar düzeltme istekleri yerinde bulunduğundan, kabulü ile Dairenin 14.9.1995 gün. 1994/11652 esas, 1995/8850 karar sayılı onama kararının kaldırılmasına, yerel mahkeme hükmünün açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 21.11.1996 tarihinde oyçokluğuyla karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1996/9646 K: 1996/4042 T: 18.4.1996
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3226 K: 2005/3647 T: 9.5.2005
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/4470 K: 2003/5053 T: 7.7.2003
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1986/9681 K: 1986/10741 T:21.10.1986

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1996/5666 K: 1997/2656 T: 8.4.1997

Çekişmeli taşınmazın doğusunda olup krokisinde oluk olarak gösterilen yer ile çevresinin harman yeri olduğu bilirkişi ve tanıklarca ifade edilmiştir. Doğu sınırında eylemli olarak harman yeri bulunduğuna göre, çekişme konusu taşınmazın doğudaki harman yerinin devamı olduğu kabul edilir. Kayıt miktarı kadar yer davacı ile dava dışı kişiler adına tespit edildiğine, göre çekişmeli taşınmaz kayıt miktar fazlası harman yeridir. Süresi neye ulaşırsa ulaşsın bu gibi yerlerin zilyetlikle kazanılma olanağı yoktur.

Hasan ile Hazine aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair, (Göksun Asliye Hukuk Hakimliği)’nden verilen 28.12.1995 gün ve 74-355 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davasının yargılaması sonucunda, tapulamada 1717 parsel numarası ile Hazine adına tespit edilen taşınmazdan krokisinde a ve b işaretli bölümlerine ait kaydın iptal ve davacı adına tesciline karar verilmiş; hükmü, davalı Hazine temyiz etmiştir.

Dava dışı olup, davacı adına 1354 ve 1367 parsel numaraları ile tespit edilen taşınmazlar ile bunların kuzey ve güneyinde bulunan taşınmazlar tapulamada 18/l tahrir numaralı vergi kaydına göre tespit edilmişlerdir. Vergi kaydı davacının satıcısına ait olup., doğuda harman yeri sınırını içermektedir. Bu sınır genişlemeye elverişli sınırlardandır. Bu sınırı içeren kayıtlarda kapsam, miktar itibariyle belirlenir. Dava konusu 1717 parsel sayılı taşınmaz bu kaydın harman yeri sınırı yönünden miktar fazlası olarak Hazine adına tesbit edilmiştir.

Nizalı taşınmazın doğusunda olup krokisinde okul olarak gösterilen yer ile çevresinin harman yeri olduğu bilirkişi ve tanıklarca ifade edilmiştir. Doğu sınırında eylemli olarak harman yeri bulunduğuna göre, niza konusu taşınmazın doğudaki harman yerinin devamı olduğu kabul edilir. Kayıt miktarı kadar yer davacı ile dava dışı kişiler adına tespit edildiğine göre, nizalı taşınmaz kayıt miktarı fazlası harman yeridir. Süresi neye ulaşırsa ulaşsın bu gibi yerlerin zilyetlikle kazanılma olanağı yoktur. Vergi kaydı ve eylemli duruma aykırı düşen bilirkişi ve tanık sözlerine değer verilemez. Bu itibarla, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, bu husus gözardı edilerek yazılı şekilde hüküm verilmesi isabetsiz, temyiz itirazları bu itibarla yerinde olduğundan kabulü ile hükmün açıklanan nedenle (BOZULMASINA), 8.4.1997 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5589 K: 2004/6528 T: 8.10.2004
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1993/8937 K: 1994/12406 T: 3.11.1994
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1987/4002 K: 1987/4319 T: 6.4.1987
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/8950 K: 2005/556 T: 31.1.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1996/5666 K: 1997/2656 T: 8.4.1997

Çekişmeli taşınmazın doğusunda olup krokisinde oluk olarak gösterilen yer ile çevresinin harman yeri olduğu bilirkişi ve tanıklarca ifade edilmiştir. Doğu sınırında eylemli olarak harman yeri bulunduğuna göre, çekişme konusu taşınmazın doğudaki harman yerinin devamı olduğu kabul edilir. Kayıt miktarı kadar yer davacı ile dava dışı kişiler adına tespit edildiğine, göre çekişmeli taşınmaz kayıt miktar fazlası harman yeridir. Süresi neye ulaşırsa ulaşsın bu gibi yerlerin zilyetlikle kazanılma olanağı yoktur.

Hasan ile Hazine aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair, (Göksun Asliye Hukuk Hakimliği)’nden verilen 28.12.1995 gün ve 74-355 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Taraflar arasında görülen tapu iptali ve tescil davasının yargılaması sonucunda, tapulamada 1717 parsel numarası ile Hazine adına tespit edilen taşınmazdan krokisinde a ve b işaretli bölümlerine ait kaydın iptal ve davacı adına tesciline karar verilmiş; hükmü, davalı Hazine temyiz etmiştir.

Dava dışı olup, davacı adına 1354 ve 1367 parsel numaraları ile tespit edilen taşınmazlar ile bunların kuzey ve güneyinde bulunan taşınmazlar tapulamada 18/l tahrir numaralı vergi kaydına göre tespit edilmişlerdir. Vergi kaydı davacının satıcısına ait olup., doğuda harman yeri sınırını içermektedir. Bu sınır genişlemeye elverişli sınırlardandır. Bu sınırı içeren kayıtlarda kapsam, miktar itibariyle belirlenir. Dava konusu 1717 parsel sayılı taşınmaz bu kaydın harman yeri sınırı yönünden miktar fazlası olarak Hazine adına tesbit edilmiştir.

Nizalı taşınmazın doğusunda olup krokisinde okul olarak gösterilen yer ile çevresinin harman yeri olduğu bilirkişi ve tanıklarca ifade edilmiştir. Doğu sınırında eylemli olarak harman yeri bulunduğuna göre, niza konusu taşınmazın doğudaki harman yerinin devamı olduğu kabul edilir. Kayıt miktarı kadar yer davacı ile dava dışı kişiler adına tespit edildiğine göre, nizalı taşınmaz kayıt miktarı fazlası harman yeridir. Süresi neye ulaşırsa ulaşsın bu gibi yerlerin zilyetlikle kazanılma olanağı yoktur. Vergi kaydı ve eylemli duruma aykırı düşen bilirkişi ve tanık sözlerine değer verilemez. Bu itibarla, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, bu husus gözardı edilerek yazılı şekilde hüküm verilmesi isabetsiz, temyiz itirazları bu itibarla yerinde olduğundan kabulü ile hükmün açıklanan nedenle (BOZULMASINA), 8.4.1997 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5589 K: 2004/6528 T: 8.10.2004
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1993/8937 K: 1994/12406 T: 3.11.1994
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1987/4002 K: 1987/4319 T: 6.4.1987
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/8950 K: 2005/556 T: 31.1.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/l1198 K: 1996/5710 T: 6.6.1996

Suları kendiliğinden kuruyan, çekilen, yatak değiştiren akarsular doğal nitelikleri sonucu kazandıkları kamu malı niteliğini kaybedeceklerinden, bu fiili değişiklikler sonucunda kamu malı nitelikleri de son bularak medeni hukukla düzenlenmiş özel mülkiyete konu olabilirler. Mahkemece taşınmazın hali hazır durumu ve öncesi itibariyle dere yatağı olup olmadığı hususunda jeoloji bilirkişisi aracılığıyla inceleme yaptırılıp sonuca göre karar verilmesi gerekir.

Kemal, itiraz davacılar Gülizar ve müşterekleri ile Hazine ve Yenice Belediye Başkanlığı aralarındaki tescil davasının reddine dair, (Karacasu Asliye Hukuk Hakimliği)’nden verilen 18.3.1994 gün ve 280/44 sayılı hükmün duruşmalı olarak Yargıtay’ca incelenmesi itiraz davacılar vekili tarafından süresinde istenilmiş ise de; Yargıtay duruşması için sarf zaruri tebligat masrafları ödenmediğinden duruşma isteminin reddiyle incelemenin evrak üzerinde yapılmasına karar verilerek dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı ve itiraz davacılarının tescil talebi ile ilgili dava; dava konusu taşınmazın öncesinin çay yatağı olması nedeniyle reddedilmiş, hüküm tescile itiraz davacıları tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu taşınmaz çay yatağı olması ve su altında bulunması nedeniyle 1957 ve 1958 yıllarında yapılan tapulama tespiti sırasında tesbit dışı bırakılmıştır. Çayın 25-30 yıl önce yatak değiştirmesinden sonra muteriz davacılar murisi Ali’nin bayii davacılar murisi Süleyman tarafından çay yatağının ihya edilmek suretiyle tasarruf edildiği ve Ali’nin bu yeri Süleyman’dan satın alarak tasarrufunu devam ettirdiği, zilyetliğin muteriz davacılara intikal ettiğini tanıklar bildirmişlerdir.

Dava konusu taşınmazın niteliğine ve mahkemenin kabul şekline göre, çay yatağının zilyetlikle iktisabının mümkün olup olmadığı uyuşmazlık konusudur. Devletin hüküm ve tasarrufu altındaki yerleri tesbit ve tarif eden MK: 2nun 64l. maddesinde; “akarsularla yatakları” menfaati umuma ait mallar olarak nitelindirilimiştir. MK: bütün akarsu ve yataklarını kamu malı saymaktadır.

Gerçekten akarsular, etrafındaki arazinin hatta bütün fertlerin muhtelif şekillerdeki su ihtiyaçlarını sağladığı ve umumun kullandığı ve yararlandığı yerlerden bulunması nedeniyle kamu malı sayılmaları doğrudur.

Devletin hüküm ve tasarrufu altında bulunan ve menfaati umuma ait kamu mallarından sayılan akarsu ve yatakları, etrafındaki arazi sahipleri ile kamunun su ihtiyacını karşılamak üzere aktif olarak kullanım ve yararlanmalarını sağladığı sürece özel mülkiyete konu olamazlar ve gerek kazandırıcı zamanaşımı zilyetliği ve gerekse ihya yolu ile kazanılamazlar.

Ancak, suları kendiliğinden kuruyan, çekilen ve yatak değiştiren akarsular doğal nitelikler sonucu kazandıkları kamu malı niteliklerini korumak, suları çekilmek ve yatak değiştirmek suretiyle tabi olaylar nedeniyle kaybedeceklerinden bu fiili değişiklikler sonucunda kamu malı nitelikleri de son bularak Medeni Hukukla düzenlenmiş özel mülkiyete konu olabilirler.

Böylece aktif durumunu ve fonksiyonunu yitirmiş olan dere yatakları yatak değiştirme tarihinden itibaren niteliğine göre ihya veya kazandırıcı zamanaşımı yoluyla MK: nun ve 3402 sayılı Kanunun ilgili maddelerindeki koşulları da mevcut olmak suretiyle mülk edinebilirler. Tabii ki suların çekilme, derenin kuruma veya yatak değiştirme tarihi ile zilyedin iktisap şeklinin araştırılıp belirlenmesi önemlidir.

Açıklanan nedenle; taşınmazın, çayın yatak değiştirmesi sonucu oluşmasının iktisaba engel olamayacağı düşünülmeli, mevcut delillere göre iktisap şartları mevcut ise bu husus tartışmalı ve taşınmazın halihazır durumu ve öncesi itibariyle dere yatağı olup olmadığı hususunda jeoloji bilirkişi aracılığıyla inceleme yaptırılıp sonucuna göre bir karar verilmesi gerekir. Eksik inceleme ve aktif olmayan çay yataklarının da kazanılamayacağı düşüncesi ile davanın reddine karar verilmesi isabetsiz ve temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde bulunduğundan kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), ve 125.000 lira peşin harcın istek halinde temyiz edenlere iadesine, 6.6.1996 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5855 E: 2004/6608 T: 11.10.2004 3402/14
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/4636 K: 2003/5666 T: 22.9.2003
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3897 K: 2005/4230 T: 6.6.2005
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/4730 K: 2003/5491 T: 15.9.2003

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1993/4823 K: 1994/6756 T: 12.5.1994

Yasalarımıza göre mezarlıklar, kamu malı niteliğinde olup, ölülerin gömülmesi için belirlenen yerler dışında başka yerlerin mezarlık olarak kullanılması yasaklanmıştır. Bir şahsın, derneğin veya camiin mezarlığı olamayacağı gibi, köylerdeki mezarlıklar da, köy tüzel kişiliğine aittir. Bu nedenle, köyde bulunan nizalı taşınmazın özel mülkiyete konu teşkil eden yerlerden olduğu ve davacı lehine kazanma koşullarının gerçekleştiği saptansa dahi, aile mezarlığı ihdasına ve kamu malı niteliğindeki böyle bir taşınmazın gerçek kişi adına tesciline karar verilemez.

Hakkı ile Ali, Hazine ve Şarköyü Muhtarlığı aralarındaki tescil davasının kabulüne dair, (Bartın Asliye Hukuk Hakimliği)’nden verilen 13.ll.1992 gün ve 135-594 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü :

Davacı, dava dilekçesinde mevkii ve sınırları yazılı taşınmazın “ Aile Mezarlığı” olarak adına tesciline karar verilmesini istemiştir. Hazine, davanın reddine karar verilmesini savunmuş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine hüküm Hazine tarafından temyiz edilmiştir.

Yerel bilirkişi ve tanık, davacı ve miras bırakanın tescil konusu taşınmazı yasada belirtilen 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak zilyet olduğunu bildirmişlerdir. Delillere göre özel mülkiyet niteliğinde bulunan bu yer üzerinde davacı yararına kazanma koşulları oluşmuş olup, tescil isteme hakkı doğmuş bulunmaktadır. Ne varki, davacı bu yeri “Aile Mezarlığı” olarak tescilini istemiştir.

Mezarlıklar, ölülerin gömülmesine terk ve tahsis edilen yerlerdendir. Bu niteliği itibariyle mezarlıklar kamu malı sayılırlar. Kamu mallarının idaresi, işletilmesi ve denetlenmesi Kamu Kanunlarına tabidir. Kamunun sağlığı ve güvenliği ile ilgili bulunan 1593 sayılı Umumi Hıfzısıhha Kanununun 2ll. maddesinde, ölülerin gömülmesi için belirlenen yerler dışında başka yerlerin mezarlık olarak kullanılması yasaklanmış, 212. maddesinde şehir ve kasaba belediyelerin, aynı Kanunun 213. maddesinde de köyler için de tesis edilecek mezarlıkların nasıl belirleneceği, gözetimi ve denetimi ayrıntılı olarak düzenlenmiştir.

Bu buyruğa uygun olarak 442 sayılı Köy kanununun 14. maddesinde köy mezarlığı, 1580 sayılı Belediye Kanununun 15. maddesinin 5.fıkrasında mezarlık olarak tahsis edilecek yerlerin niteliği, konumu ve bakımı hakkında düzenleme getirilmiştir.

Kamu malları başlığını taşıyan 3402 sayılı Kadastro Kanununun 16/B maddesinde de mezarlıkları hizmet malları arasında saydıktan sonra, ilgisi yönünden il, belediye, köy ve mahalli idare birlikleri tüzel kişiliği adlarına tesbit olunacağı vurgulanmıştır. Tüm bu açıklamalara göre Belediye, Köy veya Yerel İdare Birlikleri Tüzel Kişiliğine ait metruk veya faal mezarlıklar dışında özel mezarlıklara yer verilmemiştir.

Daha açık bir deyimle, Yasalarımızda bir şahsın, derneğin veya Camii’nin mezarlığı olamaz. 1580 sayılı Belediye Kanununa dayanılarak çıkarılan Mezarlıklar Hakkındaki Nizamnamenin l. maddesi ile öncesi itibariyle Vakfa ait tapulu veya tapusuz umumi mezarlıkların bütün hukuk ve vecaibi ile belediyelere intikal ettiği açıklanmak suretiyle köy, belediye ve diğer yerel idare birlikleri tüzel kişilikleri mezarlıkları dışında mezarlık olamayacağı vurgulanmıştır.

Somut olayda, mezarlık olarak tescili istenilen taşınmaz köyde bulunmaktadır. Böyle bir yerleşim alanı içerisinde, köy tüzel kişiliği dışında bir şahsın veya ailenin mezarlığı ihdas edilemeyeceği gibi böyle bir yerin tapuya tesciline de karar verilemez. Bu yön gözönünde tutularak davanın reddine karar verilmesi gerekirken niteliği itibariyle kamu malı sayılan mezarlığın davacı gerçek kişi adına tapuya tesciline karar verilmiş olması Yasaya aykırıdır. Hazinenin temyiz itirazları bu bakımlardan yerinde olduğundan kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerle (BOZULMASINA), 12.5.1994 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1992/985 K: 1992/4488 T: 2.3.1992
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5855 E: 2004/6608 T: 11.10.2004 3402/14
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/396 K: 2005/1286 T: 21.2.2005
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2006/576 K: 2006/1231 T: 27.2.2006

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1991/2057 K: 1991/3232 T: 5.3.1991

Köy boşluğunun mülkiyeti Hazine’ye ait olup zilyetlikle kazanabilecek yerlerdendir. Köy hükmi şahsına karşı açılan davada asıl malik olan Hazine taraf durumu almadığına göre uyuşmazlığı zilyetlik hükümlerine göre çözümlenmesi gerekir.

Hüseyin ile Hisar Köyü Muhtarlığı aralarındaki men’i müdahale davasının reddine dair, Bigadiç Asliye Hukuk Hâkimliğinden verilen 26.10.1988 gün ve 41/351 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı, murisinden kalan ve taksimde kardeşi Ramazan’a düşüp ondan satın aldığı arsa ve koruluk olarak kullandığı taşınmazına davalı köy müdahale ettiğinden men’ini istemiş, davalı köy ise bu yerin köy boşluğu olmadığını belirleyecek şekilde kesin ve inandırıcı delil elde edilemediğinden davanın reddine karar verilmiş, hükmü davacı temyiz etmiştir.

Köy boşluğu olan dava konusu taşınmaza davacı tarafından tecavüz edildiğinden bahisle Kaymakamlığa başvurma sonucu idari men kararı alınmış, davacı bu men kararına uymadığından ikinci tecavüz nedeniyle 5917 sayılı Kanuna muhalefetten mahkumiyetine dair, 16.8.1983 tarihli sulh ceza mahkemesi kararı dosyaya verilmiştir. Bu karar, niteliği itibariyle bu dava yönünden kesin hüküm oluşturmaz.

Nizalı yerin köy boşluğu olduğu gerek idari men kararında, gerekse görülmekte olan davanın incelenmesi sırasında tespit edilmiştir. Köy boşluğunun mülkiyeti Hazineye ait olup zilyetlikle kazanabilecek yerlerdendir. Davada asıl malik olan Hazine taraf durumunu almadığına göre, uyuşmazlığına göre, uyuşmazlığın zilyetlik hükümlerine göre çözümlenmesi gerekir.

Deliller bu dairede değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken, aksine düşünceler yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz ve temyiz itirazları yerinde olduğundan kabulü ile hükmün (BOZULMASINA) ve 5000 lira peşin harcın istek halinde temyiz edene iadesine, 5.3.1991 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5589 K: 2004/6528 T: 8.10.2004
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1993/8937 K: 1994/12406 T: 3.11.1994
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/262 K: 2005/718 T: 4.2.2005
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1987/4002 K: 1987/4319 T: 6.4.1987

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1991/13606 K: 1991/ 13019 T: 30.9.1991

Genel olarak mezarlıklar., sınırları içerisinde bulunduğu kamu tüzel kişiliğine aittir. Özel mezarlık ya da bir caminin mezarlığı söz konusu değildir. Gerek Belediye, gerekse Köy Kanununa göre bu tür yerler kamu mallarından sayılır. İdare ve nezaret görevi, içerisinde bulunduğu kamu kuruluşuna aittir.

T: ………. Cami Yaptırma Derneği ile Hazine aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair, (Afşin Asliye Hukuk Hakimliği)nden verilen 15.7.1991 gün ve 538-253 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı cami yaptırma derneği, 159 ada 1 parsel olarak belediye adına kayıtlı bulunan taşınmazın camiye ait mezarlık olduğunu, bu sebeple Hazine adına yazılan kaydın iptali ile taşınmazın dernek adına tesciline karar verilmesi istenmiştir. Mahkemece, davanın kabulü yönüne gidilmiş; hüküm, Hazine tarafından temyiz edilmiştir. Mahkemece yapılan inceleme yetersizdir.

Genel olarak mezarlıklar, sınırları içerisinde bulunduğu kamu tüzel kişiliğine aittir. Özel mezarlık ya da bir caminin mezarlığı söz konusu değildir. Gerek Belediye, gerekse Köy kanununa göre bu tür yerler kamu mallarından sayılır. İdare ve nezaret görevi, içerisinde bulunduğu kamu kuruluşuna ait bulunmaktadır. Nizalı taşınmazın hali hazır mezarlık olup olmadığı araştırılmadığı gibi metruk mezarlık olup olmadığı da tespit edilememiştir.

Ayrıca tapu kaydı getirtilmemiş, tapunun Hazine adına yazılış sebebi üzerinde durulmamıştır. Kabul şekline göre de, zilyetlik olayları maddi olaylar olduğundan bunların tanık ve benzeri delillerle kanıtlanması gerekir. HUMK: nun 259. maddesi hükmüne göre, gayrimenkule ilişkin uyuşmazlıklarda tanıkların yerinde dinlenmesi gerekir. Bu yön Yargıtay içtihatları ile de kararlılık kazanmıştır. Tanığın duruşmada dinlenmesi yasaya aykırıdır.

Bunun dışında cami yaptırma derneğinin taşınmaza ne suretle zilyet olduğunun, ayrıca dernek tüzüğüne göre zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla taşınmaz kazanmaya hakkı bulun bulunmadığının araştırılması, faaliyeti bakımından gayrimenkul iktisap edip edemeyeceğinin düşünülmesi gerekmektedir. Eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm verilmesi isabetsiz ve temyiz itirazları yerinde olduğundan kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), 30.9.1991 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5855 E: 2004/6608 T: 11.10.2004 3402/14
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1993/8937 K: 1994/12406 T: 3.11.1994
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/1421 K: 2003/4004 T: 2.6.2003
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3897 K: 2005/4230 T: 6.6.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1991/11922 K: 1992/9234 T: 1.6.1992

Suriyelilere ait taşınmazların tasarrufları yasaklanmış ve kısıtlanmış olduğundan zilyetlik yoluyla kazanılması mümkün değildir.

Zöhre (Zehra) ve müşterekleri ile Hazine, Belediye Başkanlığı, İlyas ve Varde aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair, (İskenderun Birinci Asliye Hukuk Hakimliği)nden verilen 2.4.1991 gün ve 660/189 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili ile Belediye Başkanlığı vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla; dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacılar, 1927 yılında Fransızlar zamanında yapılan kadastroda 133 parsel olarak davalı gerçek kişilerin murisleri Yusuf adına tapuda kayıtlı olan taşınmazın 1930 yılında kendi murislerine haricen satılmış olduğunu, o tarihten şimdiye kadar murislerinin ve kendilerinin nizasız, fasılasız malik sıfatıyla zilyet olduklarını ileri sürerek Yusuf üzerindeki tapu kaydının iptali ile adlarına tapuya tesciline karar verilmesini istemişlerdir.

Dosya içerisindeki belgelere göre, Hatay’ın Fransızlar tarafından işgalinden sonra taşınmazın kadastro yoluyla davalı gerçek kişilerin miras bırakanları Yusuf adına tescil edildiği, taşınmazın arsa niteliğinde olduğu ve Fransızlar zamanında düzenlenen nüfus kayıtlarına göre, Yusuf’un 1930 yılında ölmüş olup mirasçı olarak İlyas ve Varde’yi bıraktığı anlaşılmaktadır. Davalı Hazine, Yusuf’un Suriye uyruklu olduğunu, İlyas ve Varde’nin mirasçı bırakmadan öldüklerini, dolayısıyla bu taşınmazın kanun uyarınca Hazineye geçmiş olduğunu o itibarla MK: nun 639/2. maddesi hükmünün olaya uygulanmasının mümkün bulunmadığını ileri sürmüş ve bu sebeplerle davanın reddine karar verilmesini istemiştir.

Mahkemece MK: nun 639/2. maddesinde açıklanan koşulların davacılar lehine oluşmuş olduğundan bahisle davanın kabulü yönüne gidilmiştir. Hüküm Hazine tarafından az önce açıklanan nedenlerle temyiz edilmiştir.

Mahkemece yapılan inceleme yetersizdir. Yusuf’un 1930 yılında öldüğü anlaşılmaktadır. Taşınmazın bulunduğu İskenderun o tarihte Suriye Sancağı durumundadır. Zira, Lozan Muadesiyle Hatay Türkiye sınırları dışında bırakılmış olup, Suriye Sancağı durumundadır. Hatay, Türkiye Cumhuriyetiyle Fransızlar arasında yapılan anlaşmaya göre 11.7.1939 tarihinde Anavatan’a ilhak edilmiştir.

23 Haziran 1939 tarihli Hatay Antlaşması’nın 2. maddesinde, ilhak edilen arazi üzerinde “ikametgah sahibi” olanların Türk vatandaşlığını kazanacakları hususu belirtilmiştir. 2. madde aynen şöyledir: “1. maddenin son fıkrasında mevzubahis arazide mütemekkin Hatay vatandaşları Türkiye Tabiiyetini bihakkın iktisap edecektir”.

Mütemekkin değimi, ikametgah sahibi anlamına gelmektedir. Bu açıklamaya göre ilhak edilen araziye bağlı olarak üzerindeki bireylerin ilhak eden devletin vatandaşlığına geçmesi gerekmektedir. Vatandaşlığa geçiş zorlayıcı nitelik taşımaktadır. Ancak, bunun yanında kural olarak vatandaşlığı değişen bu nitelikteki kişilere yeni kazandıkları vatandaşlığı reddetme hakkı tanınmıştır. Reddetme hakkı diğer ülkenin vatandaşlığını seçme hakkı ile yani opsiyon hakkı ile eş değerdedir.

Hatay Antlaşması’nın 3. maddesinde; “2. madde uyarınca Türkiye Tabiiyetini kazanan 18 yaşını mütecaviz olan kimseler işbu antlaşmanın meriyete girdiği tarihten itibaren 6 aylık bir müddet içinde Suriye veya Lübnan tabiiyetini ihtiyar etmek hakkını olacaklardır” denilmiştir. Şu hale göre Opsiyon hakkının kullanılmasına ilişkin süre içinde Türk uyruğunun kazanılması infisahi şarta bağlanmış olmaktadır.

Gerçekten de Antlaşmanın 2. maddesi uyarınca Türk Vatandaşlığının kazanılması bu kişilerin opsiyon haklarını Suriye veya Lübnan lehine kullanmış olmaları halinde kendiliğinden bozulmaktadır. Opsiyon hakkının kullanılması ile geriye etkili olarak vatandaşlık devam eder. Opsiyon hakkının kullanma süresinin geçirilmesi ile de yeni vatandaşlık kesinlik kazanır. Lozan Barış Antlaşması’nda opsiyon hakkının kullanılması 2 yıllık süreye bağlanmıştır. Bu hak 18 yaşını ikmal etmiş kimselere verilmiştir.

Öte yandan, bu tür antlaşmaların hepsinde kadınların kocalarını, çocukların da ana ve babalarını izlemeleri ilkesi kabul edilmiştir. Bu suretle yeni devletin vatandaşlığını kazanan kimseler yeni vatandaşlığın sağladığı haklara uygun şekilde oturdukları arazi üzerinde yaşamlarını sürdürürler (ŞÜKRÜ ÖZDEMİR, Yabancıların Mülk Edilmeleri, 1986, SahifE: 554).

Hatay Antlaşması’nın 4. maddesinde bu konuda, “18 ay zarfında ikametgahlarını Türkiye’nin haricine nakletmeye mecburdurlar” şeklinde hüküm bulunmaktadır. Opsiyon hakkının olayımızda olduğu gibi Suriye lehine kullanmış olan kimselerin mal iktisap etmeleri veya mallarında tasarruf etmeleri artık Tapu Kanununun 35. maddesindeki karşılıklılık ilkesine bağlıdır. Başka anlatımla, anılan hükme göre yeni devlet Türk Vatandaşlarına Suriye’de gayrimenkul edinme imkanı veriyorsa Suriyeliler de karşılıklılık ilkesinden yararlanarak Türkiye’de mülk edinebileceklerdir.

Oysa, Suriye Hükümeti Suriyeli olmayan gerçek ve tüzel kişilere, gayrimenkule ilişkin her türlü hakların iktisabını yasaklamıştır. Suriye ile Ülkemiz arasında bu konuda sürdürülen görüşmeler ve tasviyeye hedef tutan teklifler, müspet sonuca varmamış, Suriye Hükümeti, son zamanlarda Türklere ait taşınmaz mallara çeşitli vesilelerle ve özellikle 1958 yılında yürürlüğe konulan “Zirai reform” kanununun uygulanması bahanesiyle müdahale ve eritme politikasını sürdürmüş ve Türklerin mülkiyet haklarını ileri derecede kısıtlamıştır.

Ülkemizde, Suriyelilere ait gayrimenkuller üzerindeki temliki tasarruflar, Bakanlar Kurulunun 13.1.1939 gün, 2/10250; 14.2.1942 gün, 2/17317 ve 18.1.1958 gün, 4/9697 sayılı Kararları ile kısıtlamış bulunmaktadır. Suriye Hükümeti’nin vatandaşlarımızı mülkiyet haklarından mahrum eden tutumları karşısında, Hükümetimiz de 1062 sayılı Kanunun verdiği yetkiye dayanarak misilleme tedbiri almak zorunluğunu duymuş ve Suriye uyrukluların Türkiye’deki gayrimenkullerine tasfiye maksadıyla el koyma kararı alınmıştır (1.10.1966 gün, 6/7104 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı). Suriye uyruklular 31.1.1939 tarihinden sonra bir başka bir devlet uyrukluğuna geçmiş olsalar bile gayrimenkulleri açısından Suriye uyruklu sayılmaktadırlar (25.9.1967 gün, 6/8890 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı).

Olayımızda, olayın iki aşamadan ele alınması gerekmektedir. 1930 yılında yapılan harici alım satım Hatay’ın ilhak tarihi olan 1939 yılına kadar yabancı devlet hukukuna tabidir. Taşınmazın öncesi tapulu olup, tapulu bir taşınmazın 1939 tarihine kadar Suriye’de uygulanan mevzuat hükümlerine göre haricen satışı geçerli bulunmamaktadır. Taşınmazın üzerinde bina bulunduğu için yine Suriye’de uygulanmakta olan arazi kanununa göre mülk neviden olan taşınmazların zamanaşımı yoluyla kazanılması mümkün bulunmamaktadır. O halde 1939 yılına kadar davacıların harici satın almaları geçerli olmadığı gibi zamanaşımı yoluyla o tarihe kadar kazanılması da mümkün değildir. Hatay’ın Anavatana ilhakından itibaren Türk kanunları uygulanmaya başlanmıştır. O halde 1939’dan sonra davacıların veya murislerin zilyetliğinin Türk gayrimenkul hukukuna göre değerlendirilmesi gerekmektedir. Bu bakımdan da az önce açıklandığı gibi Yusuf’un mirasçılarının hakkı hıyarlarını Suriye lehine kullanıp kullanmadıklarının Suriyeli veya Türkiyeli olup olmadıklarının araştırılması gerekmektedir. Bunlar az önce açıklanan opsiyon haklarını Hatay’ın ilhakı sırasında Suriye lehine kullanmışlarsa o takdirde Suriyeli sayılacaklarından az önce açıklanan 1062 sayılı Kanuna göre alınan tedbirlere göre Suriyelilere ait taşınmazların tasarrufları yasaklanmış ve kısıtlanmış olduğundan zilyetlik yoluyla kazanılması mümkün olmayacaktır. Ayrıca, Varde ile İlyas mirasçı bırakmadan ölmüşlerse MK: nun 448. maddesi ile 2675 sayılı Kanun hükmüne göre bunların taşınmazları kanun hükmü icabı devlete geçmiş olacaktır. Bu durumda İlyas ve Varde’nin Suriye uyruklu olup olmadıklarının, mirasçı bırakıp bırakmadıklarının araştırılması, mirasçıları olup ta bunlar Türk uyruklu ise davanın bunlara da yöneltilmesi ve uyuşmazlığın ona göre çözümlenmesi gerekmektedir. Mahkemece bu hususta bir araştırma ve inceleme yapılmamış açıklanan yönler tartışılmadan MK: nun 639/2. maddesi hükmü uygulanmak suretiyle uyuşmazlığın çözümü yönüne gidilmiştir. Bu durum yasaya aykırıdır. Temyiz itirazları açıklanan nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile hükmün (BOZULMASINA), ve 48.000 lira peşin harcın istek halinde Belediye Başkanlığına iadesine, 1.6.1992 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/6651 K: 2005/7232 T: 27.10.2005
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2006/576 K: 2006/1231 T: 27.2.2006
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/2081 K: 1995/12719 T: 24.11.1995
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6156 K: 2003/6107 T: 6.10.2003

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2006/576 K: 2006/1231 T: 27.2.2006

1062 sayılı “Hudutları Dahilinde Tebaamızın Emlakine Karşı Mukabele-İ Bilmisil Tedabiri İttihazı Hakkındaki Kanun”un koyduğu misilleme kuralına uygun olarak çıkarılan kararnamelerle 1939 tarihinden itibaren bir suriyeli’nin türkiye’de gayrimenkul iktisabı mümkün olmadığı gibi, bu tarihten sonra bir suriyeli’ye ait taşınmazın da bir türk’e devri mümkün değildir.

Nurten ve müşterekleri ile Hazine, A… Belediye Başkanlığı, S… Köyü Tüzel Kişiliği ve Ali oğlu Hasan tereke temsilcisi Ahmet Şükrü aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının reddine dair (Hatay Üçüncü Asliye Hukuk Hakimliği)’nden verilen 22.11.2005 gün ve 585/300 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacılar vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacılar vekili, dava konusu 63 parselin Ali oğlu Hasan adına kayıtlı olup bu şahsın 150 yıl önce öldüğünü, tapu kaydının intikal görmediğini, harici satın alma nedeniyle vekil edenlerinin 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarrufta bulunduklarını, tapu kaydının TMK’nın 713/2. maddesi uyarınca hukuki değerini yitirdiğini ileri sürerek tapu kaydının iptali ile vekil edenleri adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine vekili, zilyetlik şartlarının oluşmadığını, haksız ve yersiz dava olduğunu açıklayarak davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Davalı Ali oğlu Hasan Tereke Mümessili Ahmet Şükrü, bir diyeceği olmadığını beyan etmiştir.

Mahkemece, tapu maliki Ali oğlu Hasan’ın Suriye uyruklu olduğu ve Suriye uyruklu şahıslar adına kayıtlı taşınmazların kanun ve yönetmelikler gereğince tapu devirlerinin ve zilyetlikle iktisapları önlendiğinden ve taşınmazın zilyetlikle iktisabı mümkün olmadığından davanın reddine karar verilmesi üzerine; hüküm, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, TMK’nın 713/2, 3402 sayılı Kadastro Kanununun 13/B-c maddesine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir.

Dava konusu 63 parsel 01.11.1930 tarihinde Fransız Kadastrosu yoluyla, senetsizden Ali oğlu ölü Hasan adına kayıt ve tescil edilmiştir. 63 parsele ait kadastro tutanağı tercümesinde taşınmazın Suriye Devleti, İskenderun Sancağı, Antakya Kazası, Saraycık Köyü hudutlarında kaldığı kabul edilerek, “Suriyeli Antakya yerlisi” Hacı Ali oğlu Hasan adına kaydının yapıldığı anlaşılmaktadır. Tapu maliki Hasan’ın veraset ilamı alınıp terekesine de mümessil tayin ettirilerek davaya dahil edilmiş ve taraf teşkili bu şekilde sağlanmıştır. Dava konusu taşınmazın önceleri 1956 tarihinden itibaren Hüseyin zilyet ve tasarrufunda iken 20 yıl önce davacıların miras bırakanı Nafi’ye sattığını ve satın aldığından itibaren de miras bırakan Nafi ve mirasçıları davacıların dava tarihine kadar zilyet oldukları yerel bilirkişi ve tanıklar tarafından beyan edilmiştir. Dosyadaki bilgi ve belgelere göre kayıt maliki “Ali oğlu Hasan” Suriye uyruklu bir kişidir.

15 Haziran 1927 tarihinde yayınlanan 1062 sayılı “Hudutları Dahilinde Tebaamızın Emlakine Karşı Mukabele-i Bilmisil Tedabiri İttihazı Hakkındaki Kanun”un koyduğu misilleme kuralına uygun olarak ve bu Kanuna dayanılarak çıkarılan 13.01.1939 gün 2/10250 ve 14.02.1942 gün ve 2/1717 sayılı kararnamelerle 1939 tarihinden itibaren bir Suriyeli’nin Türkiye’de gayrimenkul iktisabı mümkün olmadığı gibi, bu tarihten sonra bir Suriyeli’ye ait taşınmazın da bir Türk’e devri mümkün olmayacaktır.

Yine 01.10.1966 gün ve 6/7104 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve bunun uygulama şeklini gösteren yönetmelik hükümleri uyarınca Suriye uyruklu kişilerin tüm menkul, tapulu ve tapusuz taşınmazlarına Hazinece el konulmuştur. Yukarıda açıklanan kanun, kararname ve yönetmelikler uyarınca Suriye uyruklu şahıslara ait taşınmazların zilyetlikle iktisabı mümkün değildir. Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verildiğine göre davanın reddine karar verilmesinde herhangi bir isabetsizlik bulunmamaktadır.

Sonuç: Davacılar vekilinin tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan hükmün (ONANMASINA), 27.02.2006 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/6651 K: 2005/7232 T: 27.10.2005
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/11198 K: 1996/5710 T: 6.6.1996
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4845 K: 2004/5394 T: 6.7.2004
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4959 K: 2004/5501 T: 9.7.2004

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/6651 K: 2005/7232 T: 27.10.2005

Tapulu bir taşınmazın veya bir bölümünün tapu kaydının hukuki değerini yitirmesi için yasada belirtilen koşulların oluştuğunun kanıtlanması gerekir; mahkemece, davacıların dayandıkları delillerin tümü toplanmadığı için kazanmanın gerçekleşip gerçekleşmediği anlaşılmamaktadır; lübnan uyruklu bir kişinin Türkiye’deki taşınmazının edinilip edinilmeyeceğinin öncelikle gözönünde tutulması gerekir.

Ali ve müşterekleri ile Fuad İskender ve müşterekleri, dahili davalılar Mehmet ve Hatice aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının reddine dair İ. 3. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 18.4.2005 gün ve 587/139 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacılar vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacılar vekili, dava konusu taşınmaz bölümünü kapsayan 208 parselin kayıt maliki davalıların miras bırakanı İskender’in 1973 yılında öldüğünü, tapu kaydının intikal görmediğini, harici satın alma nedeniyle vekil edenlerinin 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarrufta bulunduklarını, bu bölüme ait tapu kaydının 766 sayılı Tapulama Kanununun 32/C ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 13/B-b maddesi hükmü uyarınca hukuki değerini yitirdiğini ileri sürerek kaydın iptali ile vekil edenleri adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalılar vekili, dava konusu taşınmaz bölümünün davacılara satılmadığını, kira ilişkisine dayalı olarak zilyet olduklarını, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, davacıların harici satın almaya ilişkin belge vermediklerini, dosyaya sunulan diğer belgelerin harici satışla ilgili olmadığını, kazanma koşullarının oluşmadığı gerekçesiyle davanın reddine karar verilmesi üzerine; hüküm, davacılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, TMK’nın 713/2. maddesine dayalı tapu iptali ve tescil isteğine ilişkindir. Kural olarak, tapulu bir taşınmazın veya tapuda kayıtlı bir payın kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla edinilmesi mümkün değildir. Ancak, kanunun açıkça izin verdiği ve düzenlediği ayrık durumlarda tapulu bir yerin veya tapuda kayıtlı bir payın koşulları oluştuğu takdirde kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla edinilmesi mümkün olabilir. Kanunun açıkça izin verdiği hallerden biri de TMK’nın 713/2. maddesindeki düzenlemelerdir. Anılan maddede, “aynı koşullar altında, maliki tapu kütüğünden anlaşılmayan veya 20 yıl önce ölmüş, ya da hakkında gaiplik kararı verilmiş bir kimse adına kayıtlı bulunan taşınmazın tamamının veya bölünmesinde sakınca olmayan bir parçasının zilyedi de o taşınmazın tamamı, bir parçası veya bir payı üzerindeki mülkiyet hakkının tapu kütüğüne tesciline karar verilmesini isteyebilir” denilmiştir.

Dava konusu taşınmaz bölümünü kapsayan 120445 m2 yüzölçümlü 208 parsel kadastro yoluyla 8.4.1927 tarihinde İskender adına tescil edilmiş, intikal görmemiştir. 2675 sayılı Kanun hükümleri uyarınca verilen tenfiz ve tanınmaya ilişkin İskenderun Sulh Hukuk Mahkemesinin 27.2.1984 gün 47/36 Esas ve Karar sayılı mirasçılık belgesinin içeriğine göre, kayıt maliki İskender 28.1.1973 tarihinde ölmüş, mirasçı olarak davalı olarak gösterilen kişileri bıraktığı anlaşılmıştır. Dosya arasındaki vekaletname ve dayanağı olan Beyrut Noterliğince düzenlenen vekaletnamenin içeriğine göre davalıların Lübnan uyruklu oldukları anlaşılmaktadır.

Davacılar vekili, vekil edeni Ahmet ile diğer davacıların miras bırakanının dava konusu taşınmaz bölümünü 50 sene kadar önce kayıt maliki İskender’den satın ve devraldıklarını, o tarihten bu yana zilyet olduklarını belirterek iptal ve tescil isteğinde bulunmuştur. Dinlenen tanık davacılar ve miras bırakanlarının dava tarihinden geriye doğru 20 yıldan fazla süre ile kültür arazisi olarak tasarrufta bulunduğunu bildirmiş, listede isimleri geçen diğer tanıkların dinlenilmesinden vazgeçilmediği halde sebebi açıklanmaksızın bilgilerine başvurulmamıştır. Toplanan deliller ve dosya içeriğine göre, TMK’nın 713/2. maddesindeki yollama nedeniyle aynı maddenin 1. fıkrasında öngörülen koşulların davacılar lehine oluştuğu belirlenmiştir. Bu açıklamalar karşısında, mahkemenin ret gerekçesi dayanaksız kalmaktadır. Ne var ki, dava konusu taşınmaz dosya içeriğine göre Lübnan uyruklu İskender adına tapuda kayıtlı bulunan bir yerdir. Bu durumda, yabancı uyruklu bir kişi adına kayıtlı bulunan bir taşınmazın veya bir bölümünün kazanılıp kazanılmayacağının tartışılıp değerlendirilmesi gerekir.

Az yukarıda açıklandığı üzere; kanunun düzenlediği ve izin verdiği hallerde tapulu bir taşınmazın veya payının ya da ayrılması mümkün bir bölümünün TMK’nın 713. maddesinde belirtilen koşullar altında tasarruf edilmiş olması halinde kazanılması mümkün olabilir. Davacılar vekili, ileri sürmüş olduğu diğer yasa hükümleri yanında 3402 sayılı Kadastro Kanununun 13/B-b maddesi hükmüne dayanmış ise de, iddiaya göre harici satın alma, kadastro yoluyla tespit ve tescil tarihinden sonraki bir döneme rastlaması nedeniyle bu hükmün olaya uygulama kabiliyeti bulunmamaktadır. Davacılar vekilinin yasa maddesini yanlış bildirmiş olması sonuca etkili değildir. Zira, HUMK’nın 76. maddesi hükmü uyarınca maddi olayların ileri sürülmesi taraflara, bunların nitelendirilmesi ve uygulanacak kanun maddelerini belirlemek hakime aittir. Dava dilekçesinin içeriği ve iddianın ileri sürülüş şekline göre; dava TMK’nın 713/2 ve 3402 sayılı Kadastro Kanununun 13/B-c maddesine dayalı iptal ve tescil davasıdır. Anılan hükümlere göre, tapulu bir taşınmazın veya bir bölümünün tapu kaydının hukuki değerini yitirmesi için yasada belirtilen koşulların oluştuğunun kanıtlanması gerekir. Mahkemece, davacıların dayandıkları delillerin tümü toplanmadığı için kazanmanın gerçekleşip gerçekleşmediği anlaşılmamaktadır.

Tüm bunlardan ayrı, dosyadaki belgelere göre kayıt maliki İskender, Lübnan uyruklu bir kişidir. Bu durumda, 1062 sayılı “Hudutları Dahilinde Tebaamızın Emlakine Vaziyet Eden Devletlerin Türkiye’deki Tebaaları Emlakine Karşı Mukabelei Bilmisil Tedabiri İttihazı Hakkında Kanun” hükümleri uyarınca, Lübnan uyruklu bir kişinin Türkiye’deki taşınmazının edinip edinilmeyeceğinin öncelikle gözönünde tutulması gerekir. Hatay bölgesinin anavatana katılmasından sonra Türk ve Suriye ile Lübnan uyruklu kişilerin taşınmazlarının tasfiyesine ilişkin hükümetimizle Fransa hükümeti arasında yapılan anlaşmaların uygulanmasından doğan uyuşmazlığı çözecek komisyon çalışmalarının sonuç vermemesi üzerine, Türk hükümetince 1062 sayılı Kanuna dayanılarak çıkarılan 13.1.1939 gün 2/10250 ve 14.02.1942 gün 2/1717 sayılı kararnamelerle bu konuda bir çözüm bulununcaya kadar Suriye’li ve Lübnan’lılara ait Türkiye’de bulunan taşınmazlarının ipotek ve ferağ olunması, kamulaştırılan taşınmazların bedellerinin Hazine adına emaneten bankada saklı tutulması önlemleri alınmış, 1.10.1966 gün ve 6/7104 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ve bunun uygulama şeklini gösteren yönetmelik hükümleri uyarınca, Suriye uyruklu kişilerin tüm menkul ve tapulu ve tapusuz taşınmazlarına Hazinece el konulmuştur. Açıklandığı üzere, 1939 ve 1942 yıllarında çıkarılan kararnameler Lübnan uyruklu kişileri de kapsamaktadır. 29.1.1951 gün ve 8/12389 sayılı Bakanlar Kurulu Kararı ile de 1939 ve 1942 tarihli kararnamelerin Lübnan uyruklu kişilerle ilgili tedbirler bölümü kaldırılmıştır. Bu tarihten itibaren Lübnan uyruklu kişiler kararnamelerin kapsamından çıkarılmış, bu konuda daha sonra çıkarılan kararnamelerin de kapsamına alınmamışlardır. Bu durumda, uyuşmazlığın 1062 sayılı Kanun hükümleri uyarınca çözüme kavuşturulması gerekir. Ancak, bu konuda yapılan araştırma ve inceleme de yetersizdir. 1062 sayılı Kanun hükümleri uyarınca yabancı uyruklu bir kişinin taşınmazının kazandırıcı zamanaşımı ve zilyetlik yoluyla edinilip edinilmeyeceğinin düşünülmesi, edinilecek yerlerden ise iddia ve savunma çerçevesinde taraf delillerinin eksiksiz olarak toplanıp birlikte değerlendirilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik incelemeye dayalı olarak yazılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmiş olması doğru görülmemiştir.

Sonuç: Davacılar vekilinin temyiz itirazları bu bakımlardan yerinde olduğundan kabulü ile hükmün açıklanan nedenlerle HUMK’nın 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 27.10.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/2081 K: 1995/12719 T: 24.11.1995
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6156 K: 2003/6107 T: 6.10.2003
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3622 K: 2005/4143 T: 1.6.2005
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6875 K: 2003/7211 T: 6.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2004/4239 K: 2004/8044 T: 22.11.2004

Dava konusu parsel, tahsisli mera olmadığı gibi, kadim kullanım bakımından da öncesi mera olan yerlerden değildir; taşınmazın bazı bölümlerinde zamanla mera bitkileri oluşması, buraya mera niteliği kazandırmaz.

Davacı tarafından, davalı aleyhine 3.3.1975 gününde verilen dilekçe ile 1230 sayılı parselin tapusunun iptali ve 700 dönümlük kısmının mera olarak sınırlandırılması istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın kısmen kabulüne dair verilen 8.6.1999 günlü hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davalı Hazine temsilcisi tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

Uyuşmazlık, 1230 parsele ilişkindir. 730.950 metrekare yüzölçümündeki bu taşınmaz 1964 yılındaki tapulama sırasında ırmak metrukatı niteliği ile davalı Hazine adına tespit görmüştür. Davacı köy, “Yerli Köy” birliğindeki 1230 parselin otlakiye ve sıvat mahalli olması nedeniyle adına tescilini istemiştir. Davacı Köyün “Yerli Köy”den bölünerek hükmi şahsiyet kazandığı dosyadaki bilgilerden anlaşılmaktadır.

3402 sayılı Kadastro Kanununun 16/B maddesine göre meralar, kamunun yararlanmasına tahsis edilen veya kadimden beri mera olarak yararlanılan orta malı taşınmazlardandır. Mera, üzerinde çok değişik türde ve genellikle uzun ömürlü bitkilerle örtülü, hemen hemen her mevsimde hayvanların beslenmesini sağlayan genelde de özel bir ıslah ve korumayı gerektirmeyen bir veya birkaç köyün ucuz ve masrafsız olarak yararlandıkları yerlerdir.

Bir yerin mera olduğunun belirlenmesinde o yerin yukarıda sayılan unsurları bulundurması gerekir. Somut olayda ise, 1230 parsel “ırmak metrukatı” niteliği ile davalı Hazine adına tespit edilmiştir. Bu tespiti 5.5.1987 tarihli raporu düzenleyen bilirkişi Kemal de 1961 tarihli Askeri Haritada dava konusu bölümün tümüyle (kumluk) olduğunu saptayarak doğrulamaktadır. Görülüyor ki, 1230 parsel tahsisli mera olmadığı gibi, kadim kullanım bakımından da öncesi mera olan yerlerden değildir. Taşınmazın bazı bölümlerinde zamanla mera bitkileri oluşması, buraya mera niteliği kazandırmaz. Üstelik, az yukarıda söylendiği gibi, davacı köy de kadim köy değildir. Böyle olunca, davanın reddi yerine bir kısım tanık sözlerine bakılarak kısmen kabul edilmiş olması bozmayı gerektirir.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle, davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA, 22.11.2004 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/6432 K: 2003/6520 T: 29.9.2003
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5855 E: 2004/6608 T: 11.10.2004 3402/14
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/5796 K: 2002/7946 T: 25.11.2002
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2004/705 K: 2004/2746

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/4730 K: 2003/5491 T: 15.9.2003

Meralar süresi neye ulaşırsa ulaşsın kazandırıcı zaman aşımı ve zilyetlik yolu ile edinilemez.

Ş. ile Hazine ve G. Belediye Başkanlığı aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair G. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 4.3.2003 gün ve 11/36 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine temsilcisi tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı vekili, 21 ada 89 parsele ait sınırlandırmanın iptali ile vekil edeni adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir. Davalı Hazine temsilcisi, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmesi üzerine; hüküm, davalı Hazine temsilcisi tarafından temyiz edilmiştir.

Dava konusu 21 ada 89 parsele ait kadastro tutanağında, 21.12.1990 günlü komisyon kararına dayanılarak sınırlandırıldığı açıklanmıştır. Komisyon kararında aynı ada 21 parsele uygulanan 1937 tarih ve 1142 tahrir numaralı vergi kaydının doğu sınırını mera okuması nedeniyle kamunun yararlandığı orta malı mera olarak sınırlandırılmıştır.

Davacı vekili, taşınmazın öncesi itibariyle İ. isimli kişiye ait olduğunu, ondan S., ölümü ile eşi H.’ye, H.’nin de satış ve devri ile vekil edenine geçtiğini, sınırlandırma tarihinden geriye doğru 20 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarrufta bulunduğunu açıklayarak tescil isteğinde bulunmuştur. Sınırlandırma sırasında nazara alınan 1937 tarih ve 1142 tahrir numaralı vergi kaydı satıcı İ. adına yazılı bulunmaktadır. Vergi kaydına dayanılarak 6500 m2 yer 21 ada 21 parsel davacı adına tespit edilmiştir. Yerel bilirkişi ve tanıklar dava konusu parselin 21 parselle birlikte vergi kaydının kapsamında kaldığını ve davacı ile önceki maliklerinin tasarrufta bulunduğunu bildirmişlerdir.

Paftaya göre dava konusu taşınmazın doğusunda yer alan 20 parsel mera olarak sınırlandırılmış, C. isimli kişinin G Kadastro Mahkemesine açmış olduğu itiraz davası sonunda 1990/175 esas, 1991/73 karar sayılı hükümle bu parselin 5000 m2 lik bölümünün iptal edilerek davacı adına tesciline karar verilmiş, kesinleşen hüküm uyarınca 119 parsel olarak C. adına, geriye kalan bölümünde 121 parsel numarası ile mera olarak sınırlandırıldığı, doğusunda yer alan 19 parselde yine mera olarak sınırlandırılmıştır.

Toplanan deliller ve dosya içeriğine göre dava konusu parselin doğusunda eylemli olarak mera durumunda bulunan ve bu nitelikte sınırlandırılan yerler mevcuttur. Dava konusu taşınmaz birbirini izleyen satış ve devirlerle davacıya geçmiştir.

Dava satıcı S.’nin oğludur. Davacı satıcı İ. adına kayıtlı bulunan yukarıda tarihi ve sayısı yazılı vergi kaydındaki sınırlar ve nitelendirme ile bağlıdır. Vergi kaydının doğu sınırı çayır olarak yazılıdır. Vergi kaydında yazılı 6500 m2 kadar yer davacı adına tarla niteliği ile tespit ve tescil edildiğine göre miktar fazlası olan dava konusu yerin kayıtta yazılı çayırdan elde edildiğinin kabulü gerekir. Paftaya göre doğudaki alanlar mera olarak sınırlandırılan yerlerdir. Bu durumda vergi kaydındaki çayırın kamunun yararlandığı çayır niteliğinde olduğunun kabulü gerekir. Bu tür yerler mera niteliğindedir. Vergi kaydında yazılı miktar kadar yer davacı adına tespit edildiğine göre miktar fazlasının meradan elde edildiğinin kabulü gerekir. Meralar süresi neye ulaşırsa ulaşsın kazandırıcı zaman aşımı ve zilyetlik yolu ile edinilemez. Bu açıklamalar göz önünde tutularak davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı gerekçe ile kabulüne karar verilmiş olması doğru değildir.

Davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazları bu bakımdan yerinde olduğundan kabulü ile hükmün HUMK: nun 428. maddesi hükmü uyarınca BOZULMASINA 15.9.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/2461 K: 2003/3731 T: 22.5.2003
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4845 K: 2004/5394 T: 6.7.2004
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4959 K: 2004/5501 T: 9.7.2004
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/2607 K: 2005/3214 T: 22.4.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/7275 K: 2003/7662 T: 18.11.2003

Köy orta malı meraya el atmaktan ötürü davacı hakkında ceza mahkemesi kararı ile taşınmazın hükmen mera olduğu belirlenmiş olmakla; bu davada zamanaşımı zilyetliğine dayanarak tescil mümkün değildir.

Süleyman ile davalı Hazine ve A. Köyü Tüzel Kişiliği aralarındaki tescil davasının kısmen kabulüne ve kısmen reddine dair Ş. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 30.10.2002 gün ve 178/176 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacı vekili ile Hazine temsilcisi tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı vekili, 11.10.2001 havale tarihli dava dilekçesinde, mevkii ve sınırları yazılı 140 m2’lik taşınmazın kazandırıcı zamanaşımı zilyetliğine tutunarak müvekkili adına tescilini istemiştir.

Davalı köy tüzel kişiliği temsilcisi, çekişmeli yerin köy orta malı ve mera olduğunu savunmuştur. Ayrıca, davacının meraya tecavüz eylemi sabit olduğundan Sulh Ceza Mahkemesi’nce hükümlülüğüne karar verildiğini açıklayarak davanın reddine karar verilmesini istemiştir. Davalı Hazine temsilcisi tebligata rağmen oturumlara katılmamış ve yanıt vermemiştir.

Mahkemece, davanın kısmen kabul ve kısmen reddine, teknik bilirkişinin krokisinde A harfiyle gösterilen yerin davacı adına tapuya tesciline, B harfiyle işaretli yerle ilgili davanın reddine karar verilmiştir. Hükmün redde ilişkin bölümü süresi içerisinde davacı vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Köy orta malı meraya el atmaktan ötürü davacı hakkında Ş. Sulh Ceza Mahkemesi’ne açılan kamu davasının yapılan yargılaması sonunda, 20.4.2001 gün ve 81/74 esas ve karar sayılı hükümle davacının hükümlülüğüne karar verilmiş, hüküm davacının temyizi üzerine Yargıtay 8. Ceza Dairesi’nce onanarak kesinleşmiştir. Yapılan uygulamayla tescili istenilen taşınmaz bölümlerinin yukarıda tarih ve sayısı yazılı Ceza Mahkemesi’nin kesinleşen hükmüne konu olan yerle aynı olduğu saptanmıştır. HUMK: nun 53.maddesi hükmüne göre; hükümlülüğe ilişkin Sulh Ceza Mahkemesi’nin yukarıda tarih ve sayısı yazılı hükmü eldeki bu dava bakımından kesin hüküm oluşturur. Taşınmazın hükmen mera olduğu belirlenmiş bulunduğuna göre tescili mümkün olmaz. Ne var ki; teknik bilirkişinin düzenlemiş olduğu krokide A harfi ile gösterilen bölümün davacı adına tapuya tesciline karar verilmiş, hükmün bu bölümü temyiz edilmeksizin kesinleşmiştir.

Hükmün temyiz edilen bölümüne gelince; Az öncede açıklandığı üzere, reddedilen taşınmazın köy orta malı mera olduğu kesinleşen Sulh Ceza Mahkemesi’nin hükmüyle belirlenmiş bulunduğuna göre bu yer hakkındaki davanın reddine karar verilmesinde kanuna aykırı bir yön bulunmamaktadır.

Davacı vekilinin bu yöne ilişen temyiz itirazlarının reddi ile hükmün redde ilişkin bölümünün ONANMASINA, 18.11.2003 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6156 K: 2003/6107 T: 6.10.2003
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4845 K: 2004/5394 T: 6.7.2004
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4959 K: 2004/5501 T: 9.7.2004
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/1786 K: 2005/2158 T: 21.3.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/1786 K: 2005/2158 T: 21.3.2005

Taşınmazın, miras bırakanlar ve davacı tarafından sınırlandırma tarihinden geriye doğru 50 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak kullanıldığı yerel bilirkişi ve tanıklar tarafından belirtilmesi, kadim veya tahsisli mera olmadığının bildirilmesi, tarım arazisi niteliğini taşıdığının uzman bilirkişi raporunda açıklanmış bulunması, davacının aynı yer hakkında açmış olduğu dava sonunda davalı köyün el atmasının önlenmesine karar verilmiş olması karşısında davacının tescil isteğinin kabulü gerekir.

8. ile Hazine ve S. Köyü Tüzel Kişiliği aralarındaki mera sınırlandırmasının iptali ve tescil davasının kabulüne dair İ. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 8.9.2004 gün ve 35/123 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı vekili, mera olarak sınırlandırılan dava konusu 119 ada 20 parselin 27.500 m2’lik bölümünün iptal edilerek vekil edeni adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine vekili, taşınmazın mera niteliğinde olduğunu, zilyetlikle kazanılamayacağını bildirerek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine; hüküm davalı Hazine vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verildiğine, kök miras bırakandan davacının babasına, ondan da tek mirasçı olan davacıya kalan taşınmazın, miras bırakanları ve davacı tarafından sınırlandırma tarihinden geriye doğru 50 yıldan fazla süre ile koşullarına uygun olarak tasarruf edildiği yerel bilirkişi ve tanıklar tarafından ifade edildiğine, kadim veya tahsisli mera olmadığı Köy Hizmetleri İl Müdürlüğünce bildirildiğine, tarım arazisi niteliğinde olduğu uzman bilirkişi raporunda açıklandığına, davacının aynı yer hakkında İ. Asliye Hukuk Mahkemesi’ne açmış olduğu dava sonunda 1994/126 E: ve 1995/51 K: sayılı kararla, davalı köyün el atmasının önlenmesine karar verilmiş bulunduğuna göre, mahkemece yazılı şekilde davanın kabulüne karar verilmesinde herhangi bir isabetsizlik görülmemiştir.

Sonuç: Davalı Hazine vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, 21.3.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/5855 E: 2004/6608 T: 11.10.2004 3402/14
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/262 K: 2005/718 T: 4.2.2005
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/4636 K: 2003/5666 T: 22.9.2003
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3897 K: 2005/4230 T: 6.6.2005

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/2607 K: 2005/3214 T: 22.4.2005

Boş arazi niteliğiyle tespit dışı bırakılan ancak daha önce sürülüp işlenmeye başlandığı ve üzerinde mera karakterli bitki ve otların bulunduğu uzman bilirkişi raporundan anlaşılan taşınmaza ilişkin tescil talebinin reddi gerekir.

Fatma ve müdahil davacı Muhsin ve müşterekleri ile Hazine ve H. Belediye Başkanlığı aralarındaki tescil davasının reddine dair S. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 23.12.2004 gün ve 86/135 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi davacı Fatma tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı, mirasen intikal ve kazanmayı sağlayan zilyetliğe dayanarak tespit dışı bırakılan yaklaşık 15 dönüm miktarındaki taşınmazın adına tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine temsilcisi, taşınmazın mera niteliğinde olduğunu bildirerek davanın reddine karar verilmesini savunmuş ve taşınmazın Hazine adına tescilini istemiştir.

Mahkemece, davanın reddine, 20.12.2004 tarihli bilirkişi krokisinde A harfi ile gösterilen 15.200 m2 yüzölçümündeki taşınmazın mera niteliğinde sınırlandırılmasına karar verilmesi üzerine; hüküm, davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller mahkemece taktir edilerek karar verildiğine, 1978 yılında hali boş arazi niteliğiyle tespit dışı bırakılan tescil konusu taşınmazın 8-9 yıl önce sürülüp işlenmeye başlandığı ve üzerinde mera karakterli bitki ve otların bulunduğu 14.12.2004 tarihli üç kişilik ziraatçi uzman bilirkişi raporunda açıklandığına ve bu belirlemeye ters düşen yerel bilirkişi ve tanık sözlerine değer verilemeyeceğine göre, yazılı şekilde davanın reddiyle taşınmazın mera olarak sınırlandırılmasına karar verilmiş olmasında herhangi bir isabetsizlik görülmemiştir.

Sonuç: Davacının temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan hükmün ONANMASINA, 22.4.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/262 K: 2005/718 T: 4.2.2005
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/1421 K: 2003/4004 T: 2.6.2003
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/2461 K: 2003/3731 T: 22.5.2003
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4845 K: 2004/5394 T: 6.7.2004

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/8950 K: 2005/556 T: 31.1.2005

Davacının hazine tapusunun oluşmasından önce kazanmayı sağlayan zilyetliğini kanıtlaması gerekmektedir; davacının, hazineye ait tapunun tesis tarihinden geriye doğru tmknun 713/1, 3402 sayılı kadastro kanununun 14. maddesinin aradığı 20 yıllık kazanmayı sağlayan zilyetlik süresini doldurmadığı anlaşılmaktadır.

Mustafa Kemal Ö. ile Hazine aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kabulüne dair C. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 12.10.2004 gün ve 327/913 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine temsilcisi tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı vekili, dava konusu 870 ada 37 parsele müvekkilinin miras bırakanı ve babası Hüseyin Ö.’den intikalen ve taksimen zilyet olduğunu iddia ile tapu kaydının iptaline ve müvekkili adına tesciline karar verilmesini istemiştir.

Davalı Hazine temsilcisi usulüne uygun tebligata rağmen duruşmalara katılmamıştır.

Mahkemece davanın kabulüne karar verilmesi üzerine; hüküm, davalı Hazine temsilcisi tarafından süresi içinde temyiz edilmiştir.

Dava konusu 870 ada 37 parsel evveliyatında aynı ada 12 parselle birlikte 6.8.1982 tarih 9 sıra numaralı tapuyla Hazine adına kayıtlı olup, 40 no’lu Toprak Tevzi Komisyonu’nun 1187 parseline karşılık geldiği, ortasından yol geçmekle iki parçaya ayrıldığı, 37 parselin Hüseyin kızı Huriye Ö. ve Fevzi oğlu Zeyyat Ö.’nün işgalinde olduğu açıklanmak suretiyle 19.12.1995 tarihinde tarla niteliği ile Hazine adına tespit edilmiştir.

Hazineye ait 6.8.1982 tarih 9 no’lu tapunun geldisi 8.3.1963 tarih 3590 no’lu komisyon tapusudur. Söz konusu tapu 27.6.1961 tarihinde yapılan komisyon çalışmaları sırasında 5-15 yıl önce meradan açıldığı açıklanmak suretiyle Hazine adına belirtilmiştir.

Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verildiğine göre Hazine temsilcisinin aşağıda belirtilen husus dışındaki temyiz itirazları yerinde bulunmamaktadır.

Davacının Hazine tapusunun oluşmasından önce kazanmayı sağlayan zilyetliğini kanıtlaması gerekmektedir. Mahallinde 22.9.2004 tarihinde yapılan keşif sırasında dinlenen mahalli bilirkişi Osman S. 50-60 yıl önceki zilyetlikten söz etmiş, keşif tarihine göre davacının zilyetliğinin 1944 tarihinde başladığı anlaşılmış, davacı tanıkları Hasan T: 1952 tarihinden, diğer davacı tanığı Osman Ç. de 1956 tarihinden başlayan zilyetlikten haber vermişlerdir. Bu durumda, davacının, Hazineye ait 8.3.1963 tarih 3590 no’lu tapunun tesis tarihinden geriye doğru TMK: nun 713/1, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesinin aradığı 20 yıllık kazanmayı sağlayan zilyetlik süresini doldurmadığı anlaşılmaktadır. Davanın bu nedenle reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile kabulüne karar verilmesi doğru olmamıştır.

Sonuç: Yukarıda açıklanan nedenlerle davalı Hazine temsilcisinin temyiz itirazları yerinde görüldüğünden kabulü ile usul ve yasaya aykırı hükmün HUMK: nun 428. maddesi uyarınca BOZULMASINA, 31.1.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4562 K: 2004/5273 T.2.7.2004
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/11198 K: 1996/5710 T: 6.6.1996
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4845 K: 2004/5394 T: 6.7.2004
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2004/4959 K: 2004/5501 T: 9.7.2004

Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/396 K: 2005/1286 T: 21.2.2005

Zilyetlikle kazanma koşullarının davacı yararına gerçekleştiğine göre; taksime konu yapılan ve vergi kayıt miktarı kapsamında kalan parseller ile bunların hizasında yer alan ve miktar fazlası olarak mera niteliğiyle sınırlandırılan parseller bir bütün olarak gözetildiğinde davacının dava dilekçesinde istediği ¼ payın; bunlardan bir parselin tamamı olduğu dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler ile belirlendiğinden karar yerindedir.

1. ile Hazine ve A. Köyü Tüzel Kişiliği aralarındaki tapu iptali ve tescil davasının kısmen kabulüne ve kısmen reddine dair K: 1. Asliye Hukuk Hakimliği’nden verilen 3.11.2004 gün ve 761/624 sayılı hükmün Yargıtay’ca incelenmesi Hazine vekili tarafından süresinde istenilmiş olmakla, dosya incelendi, gereği düşünüldü:

Davacı, dava dilekçesinde 119 ada 115 no’lu parsel ile 128 ada 197 no’lu parselin mera sınırlandırılmasının iptali ile vekil edeni adına tapuya tesciline karar verilmesini istemiştir. Davalı Hazine vekili, davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, 119 ada 115 no’lu parselle ilgili davanın feragat nedeniyle reddine, 128 ada 197 no’lu parsel hakkındaki davanın kabulüne, parsele ilişkin sınırlandırmanın iptaline karar verilmesi üzerine; hükmün, kabule ilişkin bölümü davalı Hazine vekili tarafından esastan 119 ada 115 parsele ilişkin bölümün avukatlık ücreti yönünden temyiz edilmiştir.

Dava, muristen intikal, taksim, eklemeli zilyetlik ve zilyetlik hukuksal sebeplerine dayalı olarak TMK: nun 713/1, 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 14. maddesi gereğince açılan mera sınırlandırmasının iptaline ilişkin tescil davasıdır.

Dosya muhtevasına, dava evrakı ile yargılama tutanakları münderecatına, mevcut deliller mahkemece takdir edilerek karar verildiğine ve takdirde bir isabetsizlik bulunmadığına, kazanma koşullarının davacı yararına gerçekleştiğine, davacının dava dilekçesinde istediği ¼ payın taksime konu yapılan ve vergi kayıt miktarı kapsamında kalan 86, 87, 88, 89 no’lu parseller ile bunların hizasında yer alan ve miktar fazlası olarak mera niteliğiyle sınırlandırılan 196, 197, 198, 199 no’lu parseller bir bütün olarak gözetildiğinde istediği ¼ payın 128 ada 197 no’lu parselin tamamı olduğu dosya kapsamındaki bilgi ve belgeler ile belirlendiğine göre, Hazinenin kabulüne karar verilen hükmün esasına yönelik temyiz itirazları yerinde bulunmadığından reddi ile 128 ada 197 no’lu parselle ilgili hükmün esasının ONANMASINA,

Hazine vekilinin vekalet ücretine ilişkin temyiz itirazlarına gelincE: 119 ada 115 parsel ile ilgili dava reddedildiğine ve Hazine yargılama oturumlarında kendisini vekille temsil ettirdiğine göre, taşınmazın dava tarihindeki değeri üzerinden Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleri uyarınca Hazine yararına vekalet ücretine hükmedilmesi gerekirken, bu konuda olumlu veya olumsuz bir karar verilmemiş bulunması usul ve yasaya aykırıdır.

Sonuç: Davalı Hazine vekilinin bu yöne ilişkin temyiz itirazları yerinde bulunduğundan kabulü ile yerel mahkeme hükmünün reddedilen 1150, no’lu parselle ilgili olarak sadece vekalet ücreti açısından BOZULMASINA, 21.2.2005 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 1995/2081 K: 1995/12719 T: 24.11.1995
2. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6156 K: 2003/6107 T: 6.10.2003
3. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2005/3622 K: 2005/4143 T: 1.6.2005
4. Yargıtay 8. Hukuk Dairesi E: 2003/6875 K: 2003/7211 T: 6.11.2003

MECRA HAKKI İLE İLGİLİ YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 2004/959 K: 2004/4242 T: 13.04.2004

İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

Dava, elatmanın önlenmesi, yıkım karşı dava mecra hakkı kurulması isteklerine ilişkindir. Mahkemece, karşı dava kabul edilmek suretiyle hüküm kurulmuştur. Dosya içeriğinden, toplanan delillerden; 1574 parsel sayılı taşınmazın kayden davacıya ait bulunduğu, davalıya ait komşu 1572 ve 4001 parsel sayılı taşınmazlardaki tesislerin atık sularının davacı taşınmazından geçirilmesinin zorunlu olduğundan bahisle mecra hakkı tesisinin istendiği görülmektedir. Gerçektende davalı karşı davacı tesislerinden çıkan atık suyun davacı taşınmazından geçirilmesinin zorunlu olduğu dosya kapsamından anlaşılmaktadır.

Bu durumda, karşı davacının isteğinin Türk Medeni Kanununun 744. maddesinde düzenlenen mecra hakkı isteğine dair bulunduğu sabittir.

Bilindiği üzere, anılan madde uyarınca “Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür….”

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durulması gerekmektedir. Şöyle ki;

1-Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2-İrtifak hakları taşınmazların leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3-İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4-Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5-Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6-İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7-Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8-Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Somut olaya bakıldığında; geçit hakkı tesisi öngörülen yerin 02.10.2000 tarihli bilirkişi raporunda (A) ile tanımlanan bölüm olduğu görülmektedir. Ne var ki; bu yerde tesis edilecek mecranın davacının taşınmazından tasarrufunu büyük ölçüde engelleyeceği açıktır. Aynı bilirkişi raporunda (C) ile gösterilen yerin, davacı taşınmazının bütünlüğünü bozmayan, onun mülkiyet hakkını kullanmasını en az ölçüde etkileyen yer olduğu görülmektedir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 2013/1066, K:2013/1339, 06.02.2013
2. Yargıtay 1. Hukuk Dairesi E: 2005/2931 K: 2005/3645 T: 27.3.2005
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4533 K: 2008/5103 T: 14.04.2008

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/1864 K: 2002/2638 T: 08.04.2002

Mecra hakkının tesisi için, Medeni Kanunun 668. maddesine (yeni MK. m 744) göre mecranın zaruri olması ve başka yerden geçirilmesinin imkansız veya çok masraflı bulunması gerekir. Bu tür davalarda leh ve aleyhine mecra kurulacak taşınmaz maliklerinin tümünün davada davacı ve davalı sıfatı ile yer almaları gerekir. Bir kimse komşularından yasal şartlara uygun olarak izin almadan onların taşınmazlarından mecra geçiremez.

Dava açıldığı tarihte yürürlükte bulunan 743 sayılı Türk Medeni Kanunu´nun 668. maddesi uyarınca mecra hakkı kurulması istemine ilişkindir. Anılan madde deki “gayrimenkul sahipleri yapılacak zarar tamamiyle ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu, gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla zararı mucip bulunursa müsaade etmeye mecburdur” şeklindeki hüküm ile mecra istenmesi ve kurulması koşullarını belirtmiştir.

Bu tür davalarda leh ve aleyhine mecra kurulacak taşınmaz maliklerinin tümünün davada davacı ve davalı sıfatı ile yer almaları gerekir. Bir kimse komşularından yasal şartlara uygun olarak izin almadan onların taşınmazlarından mecra geçiremez.

Bu irtifak hakkının kesintisiz bağlantısının sağlanabilmesi için, mecranın başlangıcından bitimine kadar olan yerde bulunan tüm taşınmazlardan bağlantı kurulması gerekir. Bunun için, eğer arada uyuşmazlık çıkarmayan taşınmaz malikleri varsa davacıya önel verilerek onlar hakkında tapuda “akdi irtifak hakkı” kurulduktan sonra davalı taşınmazı arasında bağlantı sağlanarak mecranın geçirilmesi temin edilmelidir. Bu hak kurulurken olanaklar elverdiği ölçüde davalı parsellerinin sınırları takip edilerek ve parseller bölünmeden mecranın geçirilmesinin uygun olacağı seçenekler araştırılmalıdır. Kurulacak mecra nedeniyle yükümlü taşınmaz malikinin uğrayacağı zarar uzman bilirkişiler aracılığı ile hesaplanarak bu zararın tamamı peşin olarak aleyhine mecra tesis edilecek taşınmaz malikine ödenmelidir.

Somut olayda, davacılara ait 17 parsel sayılı taşınmazda iki katlı ev bulunmaktadır. Bu evin birinci katı yoldan 2.20 m. Aşağıdadır evin kanalizasyon şebekesi geçirilmeden önce yapıldığı taraflar arasında ihtilafsızdır. Dosyada mevcut kroki ve tespitlere göre davacı evinin önünden geçen tarla başı sokaktan da bir kanalizasyon şebekesi geçmekte olup, bu hat ileride Adem Yavuz Sokak´taki şebekeye bağlanmaktadır. Davacı; bu kanalizasyon şebekesine evin ikinci katının atık sularının bağlandığını, ancak birinci katın yoldan 2.20 metre aşağıda olması ve kot farkı bulunması nedeniyle bağlanmasının mümkün olmadığını belirterek; davalıya ait 14 parsel sayılı taşınmazın kuzeyinde bulunan 289 Ada 13 parsel sayılı (imar planında yol ancak hali hazırda açılmadığı için kullanılmıyor üzerinde kanalizasyon hattı mevcut olan) taşınmazdaki kanalizasyon şebekesine eğim olması nedeniyle bağlantı kurulmasının mümkün olduğundan söz ederek bu kısımda mecra istemektedir. Davacının istediği yerde mecra kurulması için, davalı taşınmazı dışında 12 parsel sayılı taşınmazdan da bu hattın geçirilmesi gerekmektedir. Mahkemece yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi raporunda; davacının evinin önünden geçen yolda bulunan kanalizasyon şebekesine bağlantı yapılabilmesi için yolun yaklaşık 2.50 metre derinliğinde ve 110 metre uzunluğunda kazılıp daha aşağıda bulunan Adem Yavuz Sokağı´ nın eğimli olması sebebiyle bu kısımlarda kanalizasyon şebekesine bağlanmasının mümkün olduğu ancak bu çalışmada diğer binaların yolda bulunan içme suyu ve kanalizasyon şebekesi bağlantılarının tahrip edilebileceği bildirilerek davalıya ait 14 parsel sayılı taşınmaz ile dava dışı 12 ve 13 numaralı parsellerden geçen ve kuzeydeki kanalizasyon şebekesine bağlanan mecra hattını tespit etmişlerdir. Mahkeme, sadece 14 parsel sayılı taşınmazdan geçen kısım için mecra tesisine karar vermiş 12 ve 13 sayılı parsellerden geçen kısımlarla bir bağlantı kurmamıştır.

Mecra hakkının tesisi için, Medeni Kanunun 668. maddesine göre mecranın zaruri olması ve başka yerden geçirilmesinin imkansız veya çok masraflı bulunması gerekir. Yukarıda anlatılan ve dosyada mevcut tespitlere göre, davacı binasının önündeki yoldan kanalizasyon şebekesi geçmektedir. Ve asıl olan davacının evinin önünden geçen böyle bir şebeke varsa atık suların bu şebekeye bağlanmasıdır. Eğer böyle bir hatta bağlanma olanağı tüm inceleme ve seçeneklere rağmen mümkün olmazsa o zaman anılan hükümdeki zaruret halinin varlığı tartışılabilir. Halbuki dosyadaki bilirkişi raporlarında, davacı evinin atık sularının bu şebekeye bağlanmasının mümkün olacağı belirtilmiş, ancak bu bağlantının nasıl sağlanabileceği hususunda ayrıntılı inceleme yapılmamıştır. Sıhhi tesisat ve atık suların tahliyesi hususunda uzman bilirkişilerce davacının taşınmazı önünden geçen ve Adem Yavuz Sokağa dönen kanalizasyona atık suların bağlanabilmesi için atık suların foseptik kuyudan motopompla kanalizasyon hizasındaki logara çıkarılarak buradan da büzlerle mevcut kanalizasyona bağlanması hususunda ayrıntılı inceleme yapılarak, tüm delillerin birlikte değerlendirilmesi sonucu anılan yasa hükmünün amacı ve koşuları da dikkate alınarak bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8430 K: 2006/9033 T: 21.09.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/5560 K: 2005/8663 T: 05.10.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/2918 K: 2002/3258 T: 26.04.2002

Mecra hakkı kurulmasına ilişkin davalarda; leh ve aleyhine mecra hakkı kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması, kurulan mecranın paftaya göre alınması gereken yerden itibaren yararına kurulan taşınmaza kadar kesintisiz olarak ulaştırılması, taşınmazların paftasındaki ve zemindeki durumlarına göre mecranın başka bir yerden geçirilmesinin olanaksız veya çok masraflı olması, yükümlü taşınmazın zararının peşin olarak ödenmesi gerekir.

Davacı, müşterek maliki bulunduğu 108 parsel sayılı taşınmaz yararına 156 ve 157 parsel sayılı taşınmazlardan mecra hakkı kurulması isteğinde bulunmuştur. Davalı, davacının sulama kanallarından yararlandığını belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı Ahmet K. tarafından temyiz edilmiştir.

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte bulunun 743 Sayılı Türk Medeni Kanununun 668. maddesi (4721 Sayılı Yasanın 744.maddesi) uyarınca mecra hakkı kurulması isteğine ilişkindir.

4721 Sayılı Türk Medeni Kanunu´nun 744.maddesi, “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla, su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür….” Hükmünü içermektedir.

Buna göre mecra hakkı kurulmasına ilişkin davalarda; -Leh ve aleyhine mecra hakkı kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması, -Kurulan mecranın paftaya göre alınması gereken yerden itibaren yararına kurulan taşınmaza kadar kesintisiz olarak ulaştırılması,

-Taşınmazların paftasındaki ve zemindeki durumlarına göre mecranın başka bir yerden geçirilmesinin olanaksız veya çok masraflı olması, -Yükümlü taşınmazın zararının peşin olarak ödenmesi gerekir.

Somut olayda, dava konusu olan 108 parsel sayılı taşınmaz tapu kaydında davacı Mustafa G. ile Mesude Ç. adına, yükümlü taşınmazlardan 157 parsel davalı Ahmet K. adına, 156 parsel ise davalı Ahmet ile birlikte Memet Y. adına paylı olarak kayıtlıdır.

Yararına mecra hakkı kurulan 108 parsel sayılı taşınmaz maliklerinden Mesude Ç.´ün usulüne uygun olarak açılmış bir davası bulunmadığı halde vekili aracılığı ile davaya olur vermiş olması ve 156 parsel maliki Memet Y. harçsız dilekçe ile davaya dahil edilmek suretiyle usulüne uygun olarak taraf teşkili sağlanmadan davanın esasına girilerek hüküm kurulmuş olması doğru görülmemiş ve hükmün bozulması gerekmiştir.

Kabule göre de; Kurulan mecra hakkı nedeniyle belirlenen bedelin hükümden önce mahkeme veznesine veya herhangi bir tevdi makamına depo ettirilmemesi doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/3608 K: 2002/4057 T: 23.05.2002

Mecra hakkı kurulması davalarında su yolunun paftada işaretli ark, dere ve bunun gibi yerlerden kesintisiz bir şekilde davacı taşınmazına ulaştırılması, su yolunun başka yerden geçirilmesinin imkansız ve çok fazla masrafa neden olması gerekir.

Medeni Kanunun 668.maddesine göre; “gayrimenkul sahipleri yapılacak zarar tamamıyla ve peşin tazmin olunmak suretiyle mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla masrafı mucip bulunur ise müsaade etmeğe mecburdur.” Mecra hakkı kurulması davalarında su yolunun paftada işaretli ark, dere ve bunun gibi yerlerden kesintisiz bir şekilde davacı taşınmazına ulaştırılması, su yolunun başka yerden geçirilmesinin imkansız ve çok fazla masrafa neden olması gerekir.

Dosya içerisindeki bilirkişi raporu ve eki krokisinde açıkça görüldüğü üzere davacı adına kayıtlı 952 ve 954 parsel sayılı taşınmazların doğu ve batı taraflarında kanal ve sulama arkı mevcuttur. 30.4.2001 tarihli Zirai Bilirkişi raporunda; davacı taşınmazlarının doğusundan geçen derede ancak kış aylarında su bulunduğundan motopompla sulama imkanı olmadığı belirtilmekte ise de taşınmazların batısından geçen Canhasan arkı önüne bent kurularak taşınmazların batıdan doğuya kısmen sulanabildiği belirtilmektedir.

Bunun yanında batıdaki arktan davalıya külfet yüklemeden motopompla sulama imkanı da mevcut olduğundan davacı taşınmazları lehine zorunlu mecra hakkı tesisi koşulları gerçekleşmediği gözetilmeden yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.

Kabule göre de; 1008 sayılı parselden, 952 parsel sayılı davacı taşınmazına kadar su yolunun geçeceği tüm parseller üzerinde mecra hakkı kurulması ve mecranın kesintiye uğratılmamasının düşünülmemesi yerinde değildir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4533 K: 2008/5103 T: 14.04.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4700 K: 2006/5819 T: 23.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/1864 K: 2002/2638 T: 08.04.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3780 K: 2003/5217 T: 23.06.2003

Tesis edilecek mecra irtifakı nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenecek bedelin, taşınmazların niteliği gözetilerek atanacak uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak tespit edilmesi gerekir. Bu bedel, yükümlü taşınmazda mecranın geçirildiği kısmın zemin değeri, eğer üzerinde muhdesat var ise bunların değeri ile mecranın geçirilmesi nedeniyle yükümlü taşınmazda bir değer eksilmesi var ise bu miktarın toplamından oluşur.

Dava açıldığı tarihte yürürlükte bulunan önceki Medeni Kanunun 668. maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir.

Anılan madde “Gayrimenkul sahipleri yapılacak zarar tamamıyle ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya fazla masrafı mucip bulunur ise müsaade etmeğe mecburdur” hükmünü içermektedir.

Zorunlu mecra hakkının kurulması koşullarını içeren 668. madde kapsamı çerçevesinde dosyadaki delillerin değerlendirilmesi sonucu, davalıların aşağıda gösterilen nedenler dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.

1- Tesis edilecek mecra irtifakı nedeniyle yükümlü taşınmaz malikine ödenecek bedelin, taşınmazların niteliği gözetilerek atanacak uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak tespit edilmesi gerekir. Bu bedel, yükümlü taşınmazda mecranın geçirildiği kısmın zemin değeri, eğer üzerinde muhdesat var ise bunların değeri ile mecranın geçirilmesi nedeniyle yükümlü taşınmazda bir değer eksilmesi var ise bu miktarın toplamından oluşur. Mahkemece hükme esas alınan bilirkişi raporunda yöredeki arazinin metrekare fiatının 800.000. TL. olduğu belirtilerek bu miktar üzerinden bedel hesaplanmış, tespit edilen değerin dayanakları gösterilmemiştir. Aleyhine mecra hakkı tesis edilen taşınmazlar tarla olarak kullanıldığına göre, bu konuda uzman bilirkişilerden usulüne uygun ve denetime elverişli rapor alınması gerekirken buna uyulmaması,

2- Medeni Kanunun 668. maddesinde açıkça mecra hakkının kurulması nedeniyle yükümlü taşınmaz malikinin uğrayacağı zararın peşin olarak yatırılması gerektiği belirtilmesine rağmen, yükümlü taşınmazların maliklerinin uğrayacağı zararın hükümden önce mahkeme veznesine ya da tespit edilecek bir tevdi makamına yatırılmaması,

3- Zorunlu mecra hakkı taşınmaza bağlı bir irtifak hakkıdır. Bu nedenle de taşınmaza bağlı irtifak hakları bir taşınmaz lehine, diğer bir taşınmaz aleyhine kurulur ve hükümde de bu hakkın hangi taşınmaz lehine hangi taşınmaz aleyhine kurulduğunun açıkça gösterilmesi gerekir. HUMK.nun 388 ve 389. maddelerinde belirtilen “hüküm kısmında taleplerden her biri hakkında verilen hüküm ile taraflara yüklenen borç ve hakların birer birer açık, şüphe ve tereddüt uyandırmayacak ve infaz edilebilir şekilde gösterilmesi gerekir” şeklindeki hükme ve kurulan zorunlu mecra hakkının niteliğine aykırı şekilde, hükümde hangi taşınmazlar lehine mecra hakkının tesis edildiğinin açıklanmaması,

4- Davanın niteliği gereği yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılması gerekirken, yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davalılardan alınmasına karar verilmiş olması,

5- Avukatlık Kanununun 27. maddesinde değişiklik yapan 4667 sayılı Kanunun yürürlüğe girdiği 10.5.2001 tarihinden sonra verilen vekaletnamelere baro pulunun yapıştırılması gerektiği (HGK.nun 2.4.2003 T. 2003/19-265 esas 2003/267 K) halde taraf vekillerinin vekaletnamelerinde baro pulunun bulunmadığı ve mahkemece de bu hususa dikkat edilmediği görülmekle, anılan HGK. kararı ve 27. madde de baro pulu yapıştırılmayan vekaletnamelerin işleme dayanak yapılamayacağı belirtildiğinden bu eksikliğin giderilmemiş olması,

Doğru görülmemiştir. Yukarıda beş madde olarak belirlenen hususlar da gerekli inceleme ve araştırma yapılarak varılacak sonuç dairesinde bir karar vermek gerekirken eksik incelemeyle yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmediğinden hükmün bu yönlerden bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4480 K: 2008/5239 T: 17.04.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

Dava, Medeni Kanunun 744 inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca “Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…”

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir. Şöyle ki;

1- Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.2- İrtifak hakları, taşınmazların leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3- İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4- Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5- Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6- İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8- Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; davacılarının taşınmazlarının su ihtiyacı olduğu sabittir. Bu ihtiyacı karşılamak için davacılar daha önce Sulh Hukuk Mahkemesinde 2000/490 E. 2002/251 K. sayılı davada, taşınmazlarını önceden beri davalı parselinden geçen arktan suladıklarını, davalının buna engel olduğunu belirterek, elatmanın önlenmesini istemişler, yapılan yargılama sonunda mahkemece davacıların elatmanın önlenmesi değil yararlanma hakkı isteminde bulunmaları gerektiğinden bahisle davaları ret edilmiştir.

Davacılar bu kez eldeki davayı açarak 6 parselden su yolu irtifak hakkı isteyerek 20.12.2002 tarihli fen bilirkişi Hasan Şenol tarafından düzenlenen krokide B harfi ile kırmızı renk ile gösterilen yerden önceden olduğu gibi taşınmazlarına su getirmek istemektedirler.

Mahkeme davacıların mecra istedikleri yerin kadastro paftasında ark olarak mevcut olduğunu, bu nedenle irtifak hakkı isteyemeyeceklerini, ancak müdahale varsa bunun önlenmesini isteyebileceğini belirterek davayı ret etmiştir. Önceki elatmanın önlenmesi davasında, dava konusu yerde paftada ark olmadığı belirlenmiştir. Dosya içinde bulunan Kadastro Müdürlüğünden getirtilen paftada ark görünmemektedir. Oysa son fen memurunun 20.2.2003 tarihli ek raporunda paftada bulunan arkın, 6 parsel içinde değil parseller arasında sınır olarak bırakılan 1,5 metrelik boşlukta kaldığını belirtmiştir. Mahkeme bu rapora dayanarak davayı ret etmiştir. Oysa önceki davadaki rapor, dosya içinde bulunan kadastro paftası ve karara esas alınan ve aynı bilirkişinin verdiği raporlar arasında çelişki vardır. Bu çelişkilerin giderilmesi için tekrar araştırma yapılmalı, paftada ark olup olmadığı şüpheye yer vermeyecek şekilde tesbit edilmeli ve eğer paftada ark var ise ve kullanıma elverişli ise mecra hakkı istemesine gerek kalmadığından dava ret edilmeli, yok eğer paftada ark yok ise irtifak hakkı tesisine karar verilmelidir.

Yukarıda belirtilen irtifak hakkı tesisine ilişkin genel ilkelerde dikkate alınarak yapılacak inceleme ile bir sonuca ulaşmak gerekir iken eksik inceleme ve araştırma ile hüküm kurulması doğru görülmediğinden bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/12724 K: 2008/565 T: 29.01.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3028 K: 2006/4183 T: 10.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/5404 K: 2003/8246 T: 20.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte bulunan önceki Medeni Kanunun 668 inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir.

Anılan madde uyarınca “Gayrımenkul sahipleri yapılacak zarar tamamiyle ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla masrafı mucip bulunur ise, müsaade etmeğe mecburdur”

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir. Şöyle ki;

1- Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2- İrtifak hakları taşınmazların leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3- İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az gideri gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4- Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5- Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6- İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8- Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında Mahkemenin eksik inceleme ve araştırma sonucu verdiği ret kararı, usul ve yasaya uygun görülmemiştir. Şöyle ki; Bu tür irtifak tesisi davalarında, yukarıda da belirtildiği gibi öncelikle taraf teşkili sağlanmalıdır. Aleyhine irtifak hakkı tesis edilecek tüm hakim ve hadim taşınmaz maliklerinin davada yer almaları gerekir. Eğer yargılama sırasında dava açılanlar dışında başka bir taşınmazdan da mecra tesis edilmesinin gerektiği belirlendiği takdirde, bu yeni taşınmaz malikleri hakkında ya usulünce dava açılıp eldeki dava ile birleştirilmeli ya da usul ekonomisi açısından harcı da verilmek suretiyle aynı davaya dahil edilmeleri sağlanmalıdır.

Yukarıda yapılan açıklamalar ışığı altında mahkemece yapılacak iş, mahallinde uzman bilirkişiler eşliğinde yapılacak keşifde davacının mecra ihtiyacı belirlendiği takdirde tüm mecra tesis edilebilecek güzergahlar saptanmalı, bunların birbiriyle kıyaslaması yapılarak, tercih edilme ve edilmeme nedenleri belirlenmeli, taraf teşkili de sağlandıktan sonra ve en uygun güzergahtan mecra hakkı tesisi edilmelidir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/3608 K: 2002/4057 T: 23.05.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/5404 K: 2003/8246 T: 20.11.2003

Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır. Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir. İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte bulunan önceki Medeni Kanunun 668 inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir.

Anılan madde uyarınca “Gayrımenkul sahipleri yapılacak zarar tamamiyle ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla masrafı mucip bulunur ise, müsaade etmeğe mecburdur”

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir. Şöyle ki;

1- Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2- İrtifak hakları taşınmazların leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3- İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az gideri gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4- Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5- Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6- İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8- Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; Davacılar, 8 parsel sayılı taşınmazlarındaki kanalizasyonun davalının 4 numaralı parselinden geçirilerek güneydeki Garaj caddesindeki kanala bağlanması şeklinde mecra hakkı kurulmasını istemişlerdir.

Mahkemece davanın kabulüne; davalı parselinin 18.20 metrekare kesiminden geçirilecek hattın bedeli 546 milyon lira ile, kanalizasyon geçirilen alanda inşaat yapılamayacağı gerekçesiyle taşınmazın 3.500.000.000 Lira değer kaybedeceği belirtilerek 4.046.000.000 Liranın ilamın infazı sırasında davalıya ödenmek üzere depo ettirilmesine karar verilmiş, davacılar hükmü temyize getirmiştir.

Yukarıda belirtilen ilkelere göre, irtifak hakkı koşulları gerçekleşmediği halde bu yöne ilişkin kabul kararı verilmesi temyiz edenin sıfatına göre bozma nedeni sayılmamıştır.

Davacıların bedele ilişkin temyizine gelince; Mahkemece yapılan keşif sonunda inşaat teknikeri olan bilirkişi Suat Ceylan´ın 18.3.2002 havale tarihli raporundaki gerekçeye itibar edilerek bedel yönünden hüküm kurulmuş ise de, bilirkişi raporundaki “…davalıya ait 117 ada 4 numaralı parselden kanalizasyon hattının geçeceği…..350-400 metrekarelik kısmından kanalizasyon hattı geçmesi sebebiyle üzerine bina yapılamaz duruma gelmektedir…. bu durumda taşınmazın değeri 3.500.000.000 Lira azalacaktır.” Şeklindeki gerekçe yeterli değildir. Bu itibarla; mahkemece taşınmaz başında yeniden keşif yapılarak bir yerel bilirkişi bir de inşaat mühendisi bilirkişi vasıtasıyla inceleme yaptırılarak yeniden rapor alınmak suretiyle mecra hakkı tesisine karar verilen 18.20 metrekare yerin irtifak bedelinin tespiti ile sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, yazılı şekilde hüküm tesisi doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4533 K: 2008/5103 T: 14.04.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4700 K: 2006/5819 T: 23.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/1864 K: 2002/2638 T: 08.04.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2004/9193 K: 2004/8823 T: 16.12.2004

Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.

1- Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve dosya içeriğine göre davalıların diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş reddi gerekmiştir.

2- Davalıların mecra hakkı bedeline yönelik temyiz itirazlarına gelince; Dava, Türk Medeni Kanunun 744. maddesine dayanılarak açılmış mecra hakkı tesisi istemine ilişkindir. Anılan hüküm uyarınca “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür. ” Davacıların mecra geçirmeye ihtiyaçları tüm dosya kapsamı ile sabittir. Bu yüzden davalı taşınmaz malikleri komşularının mecra geçirmesine izin vermek zorundadır. Ancak, uğranılacak zararların kendilerine peşin olarak ödenmesi gerekir. Buradaki zarar; mecra irtifakı yüzünden mükellef taşınmazın, örneğin; ilerideki satışı sırasında uğrayacağı değer kaybı olabileceği gibi, yine mükellef taşınmaz malikinin mecra olarak bırakılan zeminden mülkiyet hakkına getirilen sınırlama nedeniyle, taşınmazın niteliğine göre örneğin, arsa olarak kullanılamaması tarım yapılamaması, ağaç dikilememesi…. gibi sebeplerden uğranılan zararları da kapsar. O halde, bilirkişiden ek rapor alınarak mükellef taşınmaz maliklerinin değer kaybı dışındaki yukarıda sayılan zararları objektif kriterlere esas alınarak hesaplattırılmalı bulunacak irtifak bedeli hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilerek sonucuna uygun bir karar kurulmalıdır. Bilirkişinin yetersiz raporuna bağlı kalınıp, bedel de depo ettirilmeden dava kabul edildiğinden karar bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/3608 K: 2002/4057 T: 23.05.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Ne var ki, mecra ihtiyacının somut olarak kanıtlanması gerekir. Somut olayda olduğu gibi, mecra ihtiyacı elektrik hat ve kablolarının geçirilmesi şeklinde ortaya çıkmışsa, bu ihtiyacın giderilmesi sırasında kamuya genel bir tehlike verilmemelidir.

Dava, Türk Medeni Kanunun 744 (önceki Medeni Kanun’un 668.) inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca ‘ Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…’

Ne var ki, mecra ihtiyacının somut olarak kanıtlanması gerekir. Somut olayda olduğu gibi, mecra ihtiyacı elektrik hat ve kablolarının geçirilmesi şeklinde ortaya çıkmışsa, bu ihtiyacın giderilmesi sırasında kamuya genel bir tehlike verilmemelidir. Davacı mecra ihtiyacının gerekçesi olarak, maliki bulunduğu 212 parselde derin kuyusu olduğunu, bu kuyudan su temini için motor çalıştırılmasında elektriğe ihtiyaç duyduğunu bildirmiştir. Bu ihtiyacın sağlanacak bir jenaratörle veya tarım yapılan bölgelerde traktör kullanarak giderilmesi de olanaklıdır. Mahkemece, bu olgu gözetilerek davanın reddi yerine genel yoldan da atlatılarak ve mecra tesisi ile ortaya çıkan genel tehlikelerin nasıl giderileceği de gösterilmeden istemin hüküm altına alınması bozmayı gerektirir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8430 K: 2006/9033 T: 21.09.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/5560 K: 2005/8663 T: 05.10.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/5560 K: 2005/8663 T: 05.10.2005

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle; Öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

Dava, Türk Medeni Kanunun 744 (önceki Medeni Kanun´un 668 inci) maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…´

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle; Öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında ; Davacı, 297, 291, 296, 295, 306 ve 394 parsel sayılı taşınmazları yararına 292 parsel sayılı taşınmaz üzerinden mecra hakkı kurulmasını istemiştir.

Mahkemece, 292 parsel sayılı taşınmazın davalı idare tarafından kamulaştırıldığı ve kamulaştırılan taşınmazdan mecra irtifakı kurulamayacağı gerekçesi ile davanın reddine karar verilmiş; hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Devlet Su işleri Genel Müdürlüğünün ana görevi sulama kanalları yapmak ve bu kanalların hizmette devamlılığını sağlamak ve denetim için yol şebekesini de kurmak olduğuna göre aynı amaca yönelik davacı istemi için idareye ait 292 parsel sayılı taşınmazın sulama kanalı bulunmayan kesimi üzerinden mecra hakkı tesisinde hukuka aykırı yön bulunmamaktadır. Aksi düşünce ile davanın reddi doğru değildir. Ne var ki; yukarıda açıklanan ilkeler doğrultusunda mecra hakkı ihtiyacı olan taşınmaz ile sulama suyunun alınacağı nokta arasında mecra irtifakı kesintisiz bir biçimde kurulacağından davacının sulama ihtiyacı olan birbirilerine bitişik kendi parselleri arasında da kesintisiz bağlantının gerçekleştirilmesi için davacıya taşınmazları arasında “akdi mecra hakkı” kurdurma olanağı tanınmalı ve kurulup kurulmadığı tapu sicilinden sorularak kayıt örnekleri ile mecra hakkı tesisini gösterir kroki örneklerinin getirtilip denetlenmesi yapılarak uygunluğu saptandıktan sonra idareye ait 292 parsel sayılı taşınmaz üzerinden uygun bir mecra hakkının tesisine karar verilmelidir. Açıklanan hususlar yerine getirilmeden hukuka uygun düşmeyen gerekçe ile davanın reddi doğru görülmemiş hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/3608 K: 2002/4057 T: 23.05.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/10046 K: 2005/10925 T: 06.12.2005

İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Davacı, 2648 ve 2044 parsel sayılı taşınmazları için davalılara ait taşınmazlar üzerinden mecra hakkı kurulmasını istemiştir. Dairemizce, 4516 ve 4518 parsellerden tesis edilen mecra irtifakının, 4618 parseli ikiye bölmesi ve 3 metre genişliğinde su yolu verilmesi yerinde olmadığından karar bozulmuştur. Bozma ilamına uyularak yapılan yargılama sonucu, 2648 parsel sayılı taşınmaz yararına 4518 ve 4516 parsel sayılı taşınmazlar üzerinden 1,5 metre eninde mecra hakkı kurulmasına karar verilmiştir. Bu kez davalılar davacının 4516 parsel sayılı taşınmazdan 33 dönüm yer aldığını da ileri sürerek hükmü temyiz etmişlerdir.

Dava, Türk Medeni Kanunun 744 (önceki Medeni Kanun’un 668.) inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca ‘Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…’

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek 2005/10046-10925 mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle;

Öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektirik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Dava tarihi ile hüküm tarihi arasında taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş ve bu sürede de irtifak için öngörülen bedel davanın daha başında belirlenmiş ise, bu bedelin ödenmesinin mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olacağı durumlarda, hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak davranışları önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tesbiti yapılmalıdır. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; Davacı taşınmazının suya ihtiyacı olduğu sabittir. Yukarıda açıklanan ilkeler de gözetilerek bu ihtiyacın öncelikle, hükümden sonra malik olduğu 4516 parselden karşılanması olanağı üzerinde durulmalıdır. Bu taşınmaz üzerinden verilecek mecra davacı aleyhine çok ağır bir külfet yüklüyor ise o zaman diğer alternatifler incelenmeli ve fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereği uygun güzergah saptanmalıdır.

Yine yukarıda belirtildiği gibi, mecra irtifakının özelliği gereği, üzerinden geçtiği taşınmazın zarar görmemesi için suyun hangi araç ve yöntemlerle (kanal, yer altından boru ile gibi) taşınmazı gerektiği de incelenmeli ve kararda buna da işaret edilmelidir. Suyun taşınmazı yöntemine göre de genişlik saptanmalıdır.

Açıklanan yönler üzerinde durularak ve 4516 parselde davacının malik olduğu da gözetilerek yeniden araştırma ve inceleme yapılması alınacak denetime uygun yeterli bilirkişi raporlarına göre mecra irtifakının belirlenmesi için karar bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/12724 K: 2008/565 T: 29.01.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3028 K: 2006/4183 T: 10.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle; çncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektirik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır.

Dava, Türk Medeni Kanunun 744 (önceki Medeni Kanun’un 668.) inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca ‘Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…’

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle; çncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektirik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir. İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Dava tarihi ile hüküm tarihi arasında taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş ve bu sürede de irtifak için öngörülen bedel davanın daha başında belirlenmiş ise, bu bedelin ödenmesinin mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olacağı durumlarda, hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak davranışları önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tesbiti yapılmalıdır.

Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır. Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; Davacı, 1007 parsel sayılı taşınmazına elektrik getirebilmek için, 1098 parsel sayılı taşınmaz üzerindeki trafodan yararlanacak şekilde mecra irtifakı kurulması isteminde bulunmuş, mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Yukarıda açıklanan ilkeler gözetildiğinde, davacının taşınmazına enerji nakil hattı getirtmek için mecra irtifakı kurulması ihtiyacının bulunduğu sabittir. Bu ihtiyacını ise genel elektrik dağıtımı yapan trafo veya diğer bir enerji kaynağından sağlaması gereklidir. Bu kaynaklardan enerji alımı çok külfetli ise, özel trafolardan da kaynağın diğer taşınmazdaki ihtiyacı karşılamaya yeterli olması ve yetkili elektrik dağıtım kurumundan da sakınca bulunmadığının bildirilmesi halinde mecra irtifakı kurulabilir. Eldeki davada, davacı taşınmazına mecra irtifakı kurulurken davalıya ait taşınmaz üzerindeki trafodaki kaynaktan enerji alınmıştır. Bu trafonun genel nitelikte mi yoksa özel nitelikte mi olduğu araştırılmadığı gibi, buradaki kaynağın davacıya ait elektrik ihtiyacını karşılayıp karşılamayacağı araştırılmamış, Tedaş’tan kaynağın kullanılmasında sakınca olup olmadığı da sorulmamıştır.

O halde, yapılacak iş, davacı taşınmazına elektrik nakli için öncelikle çevredeki, enerji alımına uygun olan tüm kaynakların saptanması, bunlardan uygun olanının yukarıda açıklanan ilkelere göre belirlenmesi, Tedaş’ın görüşü de alınarak, belirlenecek bedel de depo ettirilerek sonuca gidilmesi olmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006

Türk Medeni Kanununun 744. maddesi ile her taşınmaz maliki zararın tamamen önceden ödenmesi koşulu ile su yolunun kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür. Mecra irtifak hakkı kurulmasına ilişkin davalarda istemin özelliği gereği tıpkı geçit davalarında olduğu gibi en uygun yerin aranması ilkesi geçerlidir.

Dava, Türk Medeni Kanununun 744. maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması ve su mecrasına elatmanın önlenmesi istemleri ile açılmış, mahkemece dava kabul edilmiş hükmü davalı temyiz etmiştir.

Avanos Sulh Hukuk Mahkemesinin 1995/391 esasında kayıtlı dava dosyasından taraflar arasındaki suya ilişkin çekişmenin 11 gün süre ile davalının bir gün süre ile de davacının kullanmasına karar verilerek giderildiği, hükmün kesinleştiği anlaşılmaktadır. Anılan ilama göre davacının su ihtiyacı içinde olduğu hükmen belirlenmiştir. Davacı davalıya ait taşınmazdaki havuzda biriken suyu arktan yararlanarak taşınmazına taşıyacaktır.

Az yukarıda sözü edilen Türk Medeni Kanununun 744. maddesi ile her taşınmaz maliki zararın tamamen önceden ödenmesi koşulu ile su yolunun kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür. Mecra irtifak hakkı kurulmasına ilişkin davalarda istemin özelliği gereği tıpkı geçit davalarında olduğu gibi en uygun yerin aranması ilkesi geçerlidir. Çünkü mecra irtifakı davaları da özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alır. Burada da fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi gözetilmelidir. Bundan ayrı mecranın niteliği nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği karar yerinde infaza elverişli biçimde belirtilmeli, tüm bunların dışındada irtifak hakkı bedeli bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterlere uygun saptanarak, bedel hükümden önce yükümlü taşınmaz malikine ödenmek üzere mahkeme veznesine depo ettirilmeli tüm bu giderlere de davanın niteliği gereği istemde bulunan davacı katlanmalıdır.

Bu ilkeler ışığında tekrar somut olaya dönüldüğünde; mahkemece yapılması gereken iş; yerinde yeniden keşif yaparak inşaatı ya da jeoloji mühendisi bilirkişiye davalıya ait taşınmazdaki havuzdan davacıya ait taşınmaza su yolu geçirmeye elverişli yeri taşınmazın ekonomik bütünlüğünü bozmayacak biçimde belirletmek, bilirkişiden mecranın nasıl ve hangi araçlarla geçirileceğine dair ayrıntılı ve gerekçeli rapor almak, ayrıca mecra irtifak hakkı bedelini objektif kriterlere uygun hesaplatıp bu bedeli davacıya depo ettirmek, bedel takdirinde dava tarihini değil, keşif günündeki değerleri gözetmek ve böylelikle sonucuna uygun bir hüküm kurmak olmalıdır. Eksik inceleme ve araştırma ile davalı taşınmazını geometrik olarak ikiye bölecek şekilde ve hükmün infazına elverişli kroki düzenlettirilmeden davanın kabulü doğru olmamış, kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/12724 K: 2008/565 T: 29.01.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3028 K: 2006/4183 T: 10.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3028 K: 2006/4183 T: 10.04.2006

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir.

Davacı vekili davalı A.T.’ye ait 302 parsel sayılı taşınmazdan çıkan kaynak suyunu kendisine ait 329 parselin sulanmasında kullanmak amacıyla davalıların rızası ile 15 yıldır 302, 307, 308, 325 ve 327 parsel sayılı taşınmazlardan hat geçirerek kullandığını, ancak davalı H.S.’nin kendi parselinden geçen boruları kırarak zarar verdiğini, ya mevcut güzergah üzerinden ya da tespit edilecek bir güzergahtan yeraltından boru döşenmesi suretiyle mecra hakkı tesisini istemiştir.

Davalı, 302 ve 308 parsel maliki A.T. davayı kabul ettiğini, suyu ve mecrayı kendi rızası ile verdiğini beyan etmiş, davalı 307 parsel maliki H.S. ise davayı kabul etmediğini, kendi parselinden mecranın geçirilmesini istemediğini bildirerek davanın reddini istemiştir.

Mahkemece, en uygun güzergah olarak Jeoloji Mühendisi Atilla Macartay, Meteoroloji Mühendisi Ekrem Özer ve Hidrolog Gürbüz Kamiloğlu adlı bilirkişi heyetinin düzenlediği 05.06.2003 tarihli raporda belirtilen 307 ve 328 parsel üzerine işaretlenen (C) ve (C1) güzergahının hüküm altına alınabilmesi için bu taşınmaz maliklerinden Arife ve Şükrü aleyhine açılmış bir dava olmadığından dava reddedilmiş, hükmü davacı yan temyiz etmiştir.

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte olan Medeni Kanunun 668. maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca, “Gayrimenkul sahipleri yapılacak zarar tamamıyla ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla masrafı mucip bulunur ise, müsaade etmeğe mecburdur.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir. Şöyle ki;

1- Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2- İrtifak hakları taşınmazlar leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3- İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4- Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5- Su yolunun niteliği, suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6- İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8- Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Somut olayda; hangi güzergahın uygun olacağı tüm deliller toplandıktan sonra belirleneceğinden dava açılmadan önce bu hususun davacı tarafından belirlenememesi davanın eksik hasma yöneltildiği anlamına gelmez. 05.06.2003 tarihli bilirkişi raporunun dosyaya sunulmasından sonra 307 ve 328 parsel maliklerine de husumet yöneltilmesi saptandığına göre davacıya, bu parsel maliklerini harçlandırılmış dilekçe ile davaya dahil etmek yada usulüne uygun bir dava açmak ve açılacak davanın bu dava ile birleştirilmesini sağlamak için mehil verilmeli, onların da savunmaları sorulup delilleri toplandıktan sonra bir sonuca ulaşılmalıdır. Bu yön gözardı edilerek davanın yazılı olduğu şekilde reddi doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3524 K: 2006/4754 T: 24.04.2006

Paydaşlar yaptıkları taksim sözleşmesiyle veya fiili kullanmayla bir paydaş yararına kullanma kolaylığı sağlayarak taşınmazın belli bir bölümünü mecra amacıyla ayırmışlarsa buna aykırı davranan paydaştan çıkardığı muarazanı men’ini talep edebilirler.

Dava, Türk Medeni Kanununun 744. maddesine dayanılarak mecra irtifakı kurulması istemiyle açılmıştır. Mahkemece davanın nitelendirilmesi paydaşlar arasındaki davacının su yolu olarak kullandığı yere davalının haksız elatmanın önlenmesi biçiminde yapılmış ve krokide mavi ile gösterilen 195 metrekare su arkına davalı elatmasının önlenmesine karar verilmiştir. Hüküm davalı tarafından temyiz edilmiştir.

Geçekten Türk Medeni Kanununun 744. maddesince “her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve kabloların başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür….”

Mecra irtifakı Türk Medeni Kanununun 748. maddesince tapu siciline tescili zorunlu haklardan olduğundan ilke olarak bir taşınmaz lehine ve diğer bir taşınmaz aleyhine kurulur. Mahkemece de doğru olarak saptandığı üzere paylı mülkiyet rejimine tabi taşınmazlarda bu hakkın kurulması olanağı yoktur.

Ancak paydaşlar yaptıkları taksim sözleşmesiyle veya fiili kullanmayla bir paydaş yararına kullanma kolaylığı sağlayarak taşınmazın belli bir bölümünü mecra amacıyla ayırmışlarsa buna aykırı davranan paydaştan çıkardığı muarazanı men’ini talep edebilirler. Diğer taraftan hemen belirtmek gerekirse HUM.nun 76. maddesi uyarınca bir davada olayları anlatmak davanın yanlarına anlatılan olaylara uygun kanun hükmünü bulup uygulamak ise hakime ait bir görevdir.

Dava dilekçesindeki açıklamaya ve tüm dosya kapsamına bakılırsa davacının amacı paydaşı bulunduğu batıdaki taşınmazdan sağlayacağı suyu davalının kullanımına terk edilen bölümden bir mecra ile geçirerek doğudaki taşınmaz bölümünü sulamak başka bir anlatımla kendisine geçit (mecra) verilmesini sağlamaktır.

Taraflar arasında krokide mavi ile boyalı yerin sözleşmeyle veya fiili kullanım sonucu davacıya su arkı olarak kullanmak üzere bırakıldığı kanıtlanmadan davanın bir elatmanın önlenmesi davası olarak nitelendirme ve buna uygun kabulü mümkün değildir. Az yukarıda söylendiği gibi dava Türk Medeni Kanunun 744. maddesine dayanılarak açılmış mecra irtifakı kurulması istemine ilişkindir.

Hal böyle olunca mahkemece bu gibi davalarda istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinden hareketle öncelikle davanın mecra irtifakı talebinde haklı olup olmadığı araştırıldıktan sonra 119 parsele komşu parsellerden mecra irtifakı geçirilecek uygun yer incelenmeli bu yer bulunduktan sonra mecranın niteliği nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca yerinde keşif yapılarak uzman kişiye belirtilmeli ve sonucuna uygun bir hüküm kurulmalıdır. Mahkemece önüne getirilen uyuşmazlık mecra irtifa hakkı tesisi olduğu halde davanın kullanım biçimine aykırı davranışın giderilmesi şeklinde değerlendirilmesi sonucu yazılı biçimde hüküm tayini doğru olmamış kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/8742 K: 2013/12273 T: 27.09.2013
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/16300 K: 2008/1032 T: 05.02.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3028 K: 2006/4183 T: 10.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/5404 K: 2003/8246 T: 20.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4700 K: 2006/5819 T: 23.05.2006

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Dava, Türk Medeni Kanunun 744 (önceki Medeni Kanun’un 668.) inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca ‘Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…’

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Somut olayda; davacı parselinin mecra ihtiyacı 27.02.2006 tarihli krokide A ile işaretli yeşille taralı yerden karşılanarak DSİ’ye ait su pompasına 28 parsel üzerinden bağlanmıştır. Ne var ki; 28 parsel malikleri davada taraf durumunu almamış böyle olmasına rağmen aleyhlerine hüküm kurulmuştur. Eksik taraf teşkiliyle davanın kabul edilmesi bozmayı gerektirdiği gibi bu tür davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderlerinin davacı üzerinde bırakılması gerekirken davalının yargılama giderleriyle sorumlu tutulması da doğru olmamıştır. Karar açıklanan nedenlerle bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8430 K: 2006/9033 T: 21.09.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006

Her ne kadar Türk Medeni Kanunun 761. maddesi uyarınca evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olan bunu aşırı zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamıyorsa komşusundan onun ihtiyacından fazla olan suyun tam bir bedel karşılığı alınmasını sağlayacak irtifak hakkı kurulmasını isteyebilir ve komşu olan taşınmaz maliki de yasanın 744. maddesince su mecranın kendisine ait taşınmazdan geçirilmesine katlanmakla yükümlü ise de taraflar arasında kullanmaya ilişkin bir anlaşma olmadan ya da yasal mecra irtifakı kurulması sağlanmadan mülkiyet hakkı sahibinin çap içindeki taşınmazdan yararlanmasına engel olunamaz.

Dava, su arkına elatmanın önlenmesi istemiyle açılmıştır. Mahkemece, dava kabul edilmiş, hükmü davalı temyiz etmiştir.

Uyuşmazlık 25.06.2004 günlü krokide davalıya ait 1823 parselin mavi ile işaretlenen bölümüne ilişkindir. Bu yerin 1823 parselin çap kaydı içerisinde kaldığı tartışmasızdır. Taşınmaz mülkiyetinin kapsamını tayin eden Türk Medeni Kanunun 718. maddesi hükmüne göre arazi üzerindeki mülkiyet kullanılmasında yarar olduğu ölçüde üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Yapılar, bitkiler ve kaynaklar bu kapsamdadır. Yasanın 683. maddesince de malik hukuk düzeninin sınırları içerisinde o şey üzerinde dilediği gibi kullanma, yararlanma ve tasarrufta bulunma hakkına sahiptir.

Her ne kadar Türk Medeni Kanunun 761. maddesi uyarınca evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olan bunu aşırı zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamıyorsa komşusundan onun ihtiyacından fazla olan suyun tam bir bedel karşılığı alınmasını sağlayacak irtifak hakkı kurulmasını isteyebilir ve komşu olan taşınmaz maliki de yasanın 744. maddesince su mecranın kendisine ait taşınmazdan geçirilmesine katlanmakla yükümlü ise de taraflar arasında kullanmaya ilişkin bir anlaşma olmadan ya da yasal mecra irtifakı kurulması sağlanmadan mülkiyet hakkı sahibinin çap içindeki taşınmazdan yararlanmasına engel olunamaz.

Mahkemece, açıklanan olgular gözetilerek davanın reddi yerine orta yerde mülkiyet sahibi ile yapılmış yararlandırma anlaşması olmaksızın davanın yazılı bazı gerekçeler ile kabulü doğru olmamış bozmayı gerektirmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/12724 K: 2008/565 T: 29.01.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8430 K: 2006/9033 T: 21.09.2006

Verilecek kararlarda, yararlanan ve yükümlü taşınmazların (leh ve aleyhine) ve parsel numaraları belirtilmek suretiyle “mecra hakkı kurulmasına” denilmekle yetinilmek ve 744. maddeye göre de kurulan bu hakkın aynı maddenin son fıkrası uyarınca istem halinde tapu siciline kaydına da yer verilmeli, ayrıca ileride çıkabilecek anlaşmazlıkların önlenebilmesi için, hükümde mecra hakkının yerinin yönünün, uzunluk, derinlik ve genişliğinin, yüzölçümü olarak miktarının açıkça belirtilmesi ve yükümlü taşınmaz üzerinde kurulan mecra hakkını yukarıda belirtilen özellikleri ile gösterir bir krokinin de karara eklenmesi gerekir.

Davacı 1442 parsel maliki olduğunu, komşu 1443 parsel maliki davalı ile anlaşarak 1998 yılında evinin kanalizasyon hattını davalının arsasından geçirerek müşterek kanal hattı oluşturduklarını ve masraflarını birlikte karşıladıklarını, şimdi ise davalının kullanım şekline karşı gelerek, niza çıkardığını belirterek pis su mecra hakkı tesisi istemiştir.

Davalı ise mevcut müşterek hattın, boruların dar olması ve aşırı yük nedeniyle patlayarak pis suların evine ve bahçesine taşmasına neden olup zarar verdiğini, hattın iki evin kanalizasyonu için yeterli olmadığını, sorunun Belediye ile ilgili olduğunu, bu nedenlerle davanın reddini istemiştir.

Mahkemece yapılan inceleme sonunda Türk Medeni Kanunun 744. maddesinde aranan zorunluluk halinin gerçekleştiğini belirterek davanın kabulüne karar vermiş, hükmü davacı ve davalı vekilleri temyiz etmiş ve hüküm Dairemizce onanmıştır. Bu onama kararına karşı yine her iki taraf karar düzeltme isteminde bulunmuş ve Dairemizce yeniden yapılan inceleme sonucunda hükmün aşağıda belirtilen nedenlerle bozulması gerekir iken yanılgı sonucu onandığı anlaşılmıştır. Şöyle ki;

Zorunlu mecra hakkı istemine ilişkin bir davanın yargılaması sonucunda Türk Medeni Kanunun 744 maddesindeki koşulların varlığının saptanması halinde mahkemece davanın kabulüne karar verilir. Yargılamaya son veren ve hakimin davadan el çekmesi sonucunu doğuran bu nihai kararla verilecek hükmün ne şekilde düzenleneceği HUMK. 388 ve 389 maddelerinde belirtilmiştir.

Bu maddede verilecek hüküm de taraflara yüklenen borç ve tanınan hakların sıra numarası altında birer birer şüphe ve tereddüt oluşturmayacak ve infaz edilebilir şekilde yazılması öngörülmüştür.

Bu hüküm doğrultusunda, mecra hakkı tesisi istemlerini içeren davaların kabulü halinde verilecek kararlarda, yararlanan ve yükümlü taşınmazların (leh ve aleyhine) ve parsel numaraları belirtilmek suretiyle “mecra hakkı kurulmasına” denilmekle yetinilmek ve 744. maddeye göre de kurulan bu hakkın aynı maddenin son fıkrası uyarınca istem halinde tapu siciline kaydına da yer verilmeli, ayrıca ileride çıkabilecek anlaşmazlıkların önlenebilmesi için, hükümde mecra hakkının yerinin yönünün, uzunluk, derinlik ve genişliğinin, yüzölçümü olarak miktarının açıkça belirtilmesi ve yükümlü taşınmaz üzerinde kurulan mecra hakkını yukarıda belirtilen özellikleri ile gösterir bir krokinin de karara eklenmesi gerekir. Somut olayda tesisine karar verilen mecra hakkının derinliği, genişliği ve yüzölçümü açıkça belirtilmeden ve davacı parseli lehine kurulması gerekir iken davacı lehine kurulması doğru görülmemiştir.

Diğer taraftan mahkemece hüküm altına alınan ve bilirkişilerce tıkanmayı önlemek amacı ile yapılması öngörülen logarın da yapımının ve yerinin uygun olup olmadığı, kroki gönderilmek suretiyle ilgili Belediyeden sorulması ve sonucuna göre davalının hiçbir zarar görmeyecek şekilde en uygun önlemin tesbiti ile buna hükmedilmesi gerekir. Davacı ve davalının bu hususları amaçlayan karar düzeltme istekleri açıklanan nedenlerle yerinde görülerek ve hüküm eksik araştırmaya dayalı olarak verildiği anlaşıldığından bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8742 K: 2006/10722 T: 10.10.2006

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda bu istemin kabulü için öncelikle mecra irtifakı tesisi talep edenin ihtiyaç içinde olup olmadığına bakmak gerekir. Bundan sonra da fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi uyarınca irtifak hakkı ile yükümlü kılınacak taşınmaz malikinin en az zarar göreceği şekilde kurulmalı ve fakat her halde irtifak hakkının bedeli talepte bulunandan alınarak yükümlü taşınmaz malikine ödenmek üzere depo ettirilmelidir.

Dava, elatmanın önlenmesi ve kal, karşı dava ise mecra irtifakı kurulmasına ilişkindir. Mahkemece davanın reddine, karşı davanın kabulüne karar verilmiş, hüküm davacı-karşı davalılar tarafından temyiz edilmiştir.

Mecra irtifakı kurulması Türk Medeni Kanununun 744. maddesinde düzenlenmiştir. Sözü edilen madde uyarınca “her taşınmaz maliki zararının tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz veya benzerlerine ait boruların, elektrik hattı kablolarının başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmak zorundadır” mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda bu istemin kabulü için öncelikle mecra irtifakı tesisi talep edenin ihtiyaç içinde olup olmadığına bakmak gerekir. Bundan sonra da fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi uyarınca irtifak hakkı ile yükümlü kılınacak taşınmaz malikinin en az zarar göreceği şekilde kurulmalı ve fakat her halde irtifak hakkının bedeli talepte bulunandan alınarak yükümlü taşınmaz malikine ödenmek üzere depo ettirilmelidir.

Somut olayda, bir petrol şirketi olan karşı davacının yeraltından geçirilecek borularla denizden karaya petrol akışını sağlamak üzere mecra ihtiyacında olduğu sabittir. 5015 sayılı Petrol Piyasası Kanununun 11. maddesi uyarınca; bu kanun kapsamındaki tesisler için gerekli arazi, arsa ve binalara ilişkin hak veya mülkiyet edinimlerinin öncelikle anlaşma yoluyla yapılması esastır. Kanunda öngörülen faaliyetlerin gerektirmesi halinde, iletim hatlarının mecralarına isabet eden arazi ve arsalarda irtifak hakkı tesisine ilişkin edinimler 2942 sayılı Kanunda belirtilen esaslar dahilinde kamulaştırma yoluyla da yapılabilir. Nitekim bu yolu seçen karşı davacının temyize konu bu davanın açılmasından sonra Petrol Piyasası Denetleme Kuruluna başvurarak kamulaştırma yetkisi aldığı ve davacıların taşınmazlarının da içinde bulunduğu taşınmazlarla ilgili kamulaştırma işlemlerinin devam ettiği dosyada mevcut kamulaştırma plan dosyası ile anlaşılmaktadır. Kamulaştırma ile kamulaştırılan kısmın tam bedeline hükmedileceğinden fedakarlığın denekleştirilmesi prensibi uyarınca davacıların yararına olan bu işlemin karşı davacı tarafından sonuçlandırılması gerekir. Davacıların zararına yol açacak şekilde mecra irtifakı kurulması talebi hakkın kötüye kullanılması niteliğindedir.

Yerel mahkemece yukarıda açıklanan yasal düzenlemeler gözetilerek kamulaştırma işlemlerinin sonuçlandırılmasının beklenmesi gerekirken, davacıları zarara uğratacak belediyenin özel mülkiyet sınırlarına girilmemesi koşuluyla verdiği boru döşeme iznine aykırı olacak ve boru hattı ile nakledilen maddenin niteliğine göre tehlike yaratacak şekilde karşı davacının daha önceden var olan hattının yanından, iki metre genişliğinde mecra irtifakı kurulmasına karar verilmiş olması yanlış olup bozmayı gerektirmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/93 K: 2007/88 T: 28.02.2007

Asıl dava el atmanın önlenmesi, su arkının kaldırılması; karşı dava mecra hakkı kurulması isteklerine ilişkindir. Mecra irtifakının kurulacağı su yolu yada kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır. Su yolunun niteliği, suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, belirlenerek kararda gösterilmelidir. İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Taraflar arasındaki “meni müdahale (karşılık mecra hakkı tesisi) davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Ortaca Asliye Hukuk Mahkemesince asıl davanın ve karşılık davanın reddine dair verilen 19.6.1997 gün ve 1993/197 E. 1997/213 K. sayılı kararın incelenmesi taraf vekilleri tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 1.Hukuk Dairesinin 2.2.1998 gün ve 1998/531 E. 925 K. sayılı ilamı ile, (.…Toplanan delillere ve tüm dosya içeriğine göre, davacı Osman Uzun’un temyiz itirazları yerinde görülmediğinden reddine.

Karşı davacıların temyiz itirazlarına gelince; Her ne kadar taraf taşınmazları tapuda arsa cinsi ile kayıtlı ise de bilirkişi raporlarından taşınmazlarda tarım yapıldığı anlaşılmaktadır. Taşınmazların imar sınırı içinde olmalarının tarım yapılmasına engel teşkil etmeyeceği kuşkusuzdur. Hal böyle olunca, irtifak hakkı tesisi istenen kanal ile hali hazırda arsalar üzerinde yetiştirilen mahsul sulandığına ve bu halin ne zaman son bulacağı belli olmadığına ve irtifak hakkı, amaç ortadan kalktığında her zaman silinebileceğine göre, karşılık davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, delillerin takdirinde yanılgıya düşülerek reddedilmesi doğru değildir.

Karşılık davacıların temyiz itirazları yerindedir. Kabulü ile hükmün açıklanan nedenden ötürü HUMK.nun 428. maddesi uyarınca Bozulmasına,…..) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Asıl dava elatmanın önlenmesi, su arkının kaldırılması; karşı dava mecra hakkı kurulması isteklerine ilişkindir.

Mahkemece her iki davanın reddine karar verilmiş; hüküm, Özel Dairece yukarıda yazılı gerekçeyle bozulmuştur.

Türk Medeni Kanununun 744. maddesinde “… Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız ve aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…” hükmü yer almıştır.

Mecra hakkı kurulması isteğine ilişkin davalarda öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

İrtifak hakları taşınmazların leh ve aleyhine kurulduğundan leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır. İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinde bu hak kurulmalıdır.

Mecra irtifakının kurulacağı su yolu yada kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

Su yolunun niteliği, suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, belirlenerek kararda gösterilmelidir.

İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Somut olayda, taraf taşınmazları tapuda arsa olarak kayıtlı olup, yapılan keşiflerde taşınmazlarda tarım yapıldığı anlaşılmaktadır. Taşınmazlar imar sınırı içinde olsalar da üzerlerinde tarım yapılabileceğinden, irtifak hakkı kurulması mümkündür. Ne var ki bu konuda mahkemece yapılan araştırma, inceleme yeterli olmayıp, sonuca gitmeye, hüküm kurmaya elverişli değildir.

O halde, yukarıda belirtilen ilkeler doğrultusunda araştırma ve soruşturma yapılması ve sonucuna göre bir hüküm kurulması gerekirken, direnme kararı verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Bu nedenle direnme kararı bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2010/101 K: 2010/128 T: 03.03.2010
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1999/965 K: 1999/975 T: 17.11.1999
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2013/96 K: 2013/859 T: 19.06.2013
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/7-134 K: 2006/140 T. 5.4.2006

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/12724 K: 2008/565 T: 29.01.2008

Organize Sanayi Bölgesi Başkanlığı Türk Medeni Kanununun 747 ve 744 maddelerine dayanılarak geçit ve mecra irtifakı istemiyle dava açamaz. Böyle bir istem kamulaştırma yetkisinin kapsamına ve kullanımına ters düşer.

Davacı, Organize Sanayi Bölgesi planı yapılırken yol olarak belirlenen yerlerin belediye tarafından plan değişikliği ile 2007 ve 2008 parsel olarak belediye adına tescil edildikten sonra davalılara satıldığını, bu nedenle Organize Sanayi Bölgelerinde bulunan fabrikalara giriş çıkışın engellendiğini ve yapılmakta olan doğal gaz tesislerine geçecek boru hattı güzergahının ortadan kaldırıldığını ileri sürerek, davalılara ait 2007 ve 2008 parsel sayılı taşınmazlardan Türk Medeni Kanunu’nun 747 ve 744 maddeleri uyarınca geçit ve mecra irtifakı kurulmasını istemiştir.

Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş; hükmü, davalı 2007 parsel sayılı taşınmaz maliki Assan Endüstri Tesisleri A.Ş. vekili temyiz etmiştir.

4562 sayılı Organize Sanayi Bölgeleri Yasasının 4/7 maddesinde 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu hükümleri uyarınca kamulaştırma yapma yetkisi tanınmıştır. Bünyesinde kamulaştırma yetkisi olan bir kuruluş, bu yetkisini kullanırken o hizmetin götürülmesi için gerekli olan yolları da düşünmek zorundadır. Bu ihtiyaç kamulaştırma yetkisi kullanılarak giderilir. Kamulaştırma yetkisi bulunan davacı Organize Sanayi Bölgesi Başkanlığı Türk Medeni Kanununun 747 ve 744 maddelerine dayanılarak geçit ve mecra irtifakı istemiyle dava açamaz. Böyle bir istem kamulaştırma yetkisinin kapsamına ve kullanımına ters düşer.

Öte yandan; Geçit ve mecra irtifakı kurulmasına ilişkin davalarda irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulur. Tüzel kişilik olan davacı Organize Sanayi Bölgeleri Başkanlığı yararına geçit ve mecra irtifakı kurulması da doğru görülmemiştir. Karar açıklanan bu nedenlerle bozulmalıdır. Kabule göre de; mahkemece belirlenen geçit ve mecra irtifakı bedelinin davalılara ödenmek üzere hükümden önce depo ettirilmemesi de ayrıca doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4480 K: 2008/5239 T: 17.04.2008
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4700 K: 2006/5819 T: 23.05.2006

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/16300 K: 2008/1032 T: 05.02.2008

Dava tarihi ile hüküm tarihi arasında taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş ve bu sürede de geçit için öngörülen bedel davanın daha başında belirlenmişse, bu bedelin ödenmesine karar verilmesi halinde, mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olunacağı durumlarda hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak davranışları önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.

Dava ve birleşen davalarda davacılar, 85, 86, 90 ve 91 parsel sayılı taşınmazları yararına 90, 97 ve 114 parsel sayılı taşınmazlardan geçit hakkı kurulmasını istemişlerdir. Mahkemece davanın kabulüne karar verilmiş; hükmü, 97 parsel sayılı taşınmaz maliki davalı Mustafa Özdemir temyiz etmiştir.

1- Yapılan yargılamaya, toplanan delillere ve dosya içeriğine göre davalının sair temyiz itirazları yerinde görülmemiş ve reddi gerekmiştir.

2- Dava tarihi ile hüküm tarihi arasında taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş ve bu sürede de geçit için öngörülen bedel davanın daha başında belirlenmişse, bu bedelin ödenmesine karar verilmesi halinde, mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olunacağı durumlarda hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak davranışları önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.

Geçit bedeli dava tarihi olan 5.5.2005 tarihine göre belirlenmiş ve geçit bedelinin belirlendiği tarih ile hüküm tarihi arasında taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiştir. Taşınmaz malikinin mağduriyetinin önlenmesi için az yukarıda açıklandığı üzere geçit bedeli hüküm tarihine yakın yeni bir tarihe göre yeniden belirlenmelidir. Karar açıklanan bu nedenle bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4533 K: 2008/5103 T: 14.04.2008

Anılan hükümden yararlanmak isteyen bir taşınmaz maliki öncelikle su yolu mecrası ihtiyacı içinde olduğunu ispat etmelidir. Davacının taşınmazına pamuk veya başka bir ürün ekecek olması, tek başına bu ihtiyaç içinde olduğunu göstermez. O yüzden, yeniden keşif yapılarak davacının mecra ihtiyacında olup olmadığı bilirkişi incelemesiyle saptanmalı, bu saptama sırasında davacı taşınmazının kuzeyinde yer aldığı krokisinde işaretlenen tahliye kanalının ne anlama geldiği, su ihtiyacının buradan sağlanıp sağlanamayacağı da araştırılmalıdır.

Dava, Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması istemi ile açılmıştır. Davalılar, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davacının 148 parseli lehine, 147, 360 ve 200 parsellerden krokide yeşille boyalı 2 metre enindeki 1 numaralı güzergahı üzerinde su yolu mecrası kurulmasına karar verilmiştir. Hükmü, davalı 147 parsel maliki Mehmet Çakır temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanunun 744. üncü maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…” Davadaki istemin dayanağı Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesidir.

Anılan hükümden yararlanmak isteyen bir taşınmaz maliki öncelikle su yolu mecrası ihtiyacı içinde olduğunu ispat etmelidir. Davacının taşınmazına pamuk veya başka bir ürün ekecek olması, tek başına bu ihtiyaç içinde olduğunu göstermez. O yüzden, yeniden keşif yapılarak davacının mecra ihtiyacında olup olmadığı bilirkişi incelemesiyle saptanmalı, bu saptama sırasında davacı taşınmazının kuzeyinde yer aldığı krokisinde işaretlenen tahliye kanalının ne anlama geldiği, su ihtiyacının buradan sağlanıp sağlanamayacağı da araştırılmalıdır. Diğer taraftan, yine keşfi yapılacak bilirkişi incelemesinde su ihtiyacının karşılanmasında toprak altından ve boru yoluyla mecra’nın kurulup kurulamayacağı da bilirkişiye sorulup saptanmalı, ayrıca kanal toprak üstünden geçirilecek kanalın niteliği de belirlenmelidir.

Bu yönler üzerinde durulmadan eksik inceleme ve araştırmayla davanın yazılı şekilde kabul edilmesi doğru olmadığından karar bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4480 K: 2008/5239 T: 17.04.2008

Diğer irtifaklarda olduğu gibi kuşkusuz, mecra irtifakı da özünü komşuluk hukukundan alır ve yine diğer irtifaklarda olduğu gibi kesintisizlik ilkesinin mecra irtifakında da gözetilmesi zorunludur.

Dava, Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesine dayanılarak elektrik hattı mecrası tesisi istemi ile açılmıştır. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, dava kabul edilmiş, bilirkişinin 25.09.2006 tarihli krokisinde A harfi ile gösterilen 3.40 m2 direk alanına ait davalı tapusunun iptali ile davacı adına tesciline, 332.06 m2’lik kısımda irtifak hakkı tesisine karar verilmiştir. Hükmü, davalı temyiz etmiştir.

Gerçekten, Türk Medeni Kanununun 744. maddesi uyarınca “her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşulu ile su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…” Diğer irtifaklarda olduğu gibi kuşkusuz, mecra irtifakı da özünü komşuluk hukukundan alır ve yine diğer irtifaklarda olduğu gibi kesintisizlik ilkesinin mecra irtifakında da gözetilmesi zorunludur.

Somut olayda; davacı maliki olduğu 701 parselde kum ocağı tesisi kurduğunu, enerji ihtiyacı içinde olması nedeniyle elektrik mecra irtifakı istediğini ileri sürdüğüne göre öncelikle enerjinin alınacağı yerden davacıya ait 701 parsele kadar TEK. tarafından onaylandığı belirtilen proje güzergahındaki bütün parseller davada taraf durumunu almalı, bu güzergah dahilinde olacaksa davacıya, akti mecra irtifakı tesis etmek üzere mehil verilmeli, davacı akti mecra irtifakı kurarsa güzergahtaki bütün parseller dikkate alınarak kesintisiz mecra kurulmalıdır.

Mecra irtifakının kesintisizlik ilkesinin ihlali suretiyle hüküm tesisi doğru olmamıştır. Kabule göre de, mecra irtifak bedeli davalıya ödenmek üzere önceden dosyaya depo ettirilmeden davalıya yeni bazı külfetler yükler şekilde tahsil hükmü kurulması, bu tür davalarda yükümlü taşınmaz malikinin davanın niteliği gereği yargılama giderlerinden sorumlu tutulamayacağı göz ardı edilerek davalının yargılama giderleri ile sorumlu kılınması da yanlıştır. Karar bu nedenlerle bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8742 K: 2006/10722 T: 10.10.2006
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/10046 K: 2005/10925 T: 06.12.2005
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2002/3608 K: 2002/4057 T: 23.05.2002

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz paylı mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Davacılar, 175 ada 7 parsel sayılı taşınmaz yararına, davalıya ait 175 ada 13 parsel sayılı taşınmazdan mecra irtifakı kurulmasını istemiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece davanın kabulüne, 05.02.2003 tarihli rapord eki krokide (A) harfi ile yeşil boyalı olarak gösterilen davalıya ait 13 parselden davacıların 7 parsel sayılı taşınmazı yararına mecra hakkı kurulmasına karar verilmiş, hükmü davalı vekili temyiz etmiştir.

Dava, Türk Medeni Kanununun 744. (önceki Medeni Kanunun 668.) maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca “Her taşınmaz maliki zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmeleri olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür…”

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz paylı mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle; öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. Başka bir anlatımla, anılan hükümden yararlanmak isteyen davacı mecra irtifakı ihtiyacı içinde olduğunu ispat etmelidir.

Eldeki davada, davacılara ait 175 ada 7 parsel sayılı taşınmazdaki 3 adet evin yağmur ve pis su borularının davalı 175 ada 13 parsel sayılı taşınmazın içinden kot farkı nedeniyle zeminine gömülü olarak 20 yıl önce tesis edilen beton künklerle kanalizasyona bağlandığı, 13 parsel sayılı taşınmaz malikinin bu pis su hattındaki taşmalar nedeniyle zarar gördüğünden bahisle beton künkleri kırarak betonla kapattığı ve davacıların binalarının kanalizasyon ile bağlantılarının kesildiği, davalının davacılar aleyhine elatmanın önlenmesi davası da açtığı, sözü edilen bu elatmanın önlenmesi davasında yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi raporlarına göre, davacıların 7 parsel sayılı taşınmazının cepheli olduğu doğudaki yoldan geçirilen yeni kanalizasyon hattına kot farkı nedeniyle bağlantı yapılmasının imkansız olduğu belirtildiğinden, davalıya ait 13 parsel sayılı taşınmazdan mecra irtifakı kurulması istenmiştir.

Gerçekten, inşaat mühendisi bilirkişi Ali İhsan Dereli, 07.03.2003 günlü raporunda, davacılara ait 7 parsel sayılı taşınmaz üzerinde yer alan 3 adet evin mevcut hali ile önlerinden geçen 25.sokak üzerinde yer alan ve Seferihisar Belediyesince yaptırılan kanalizasyon hattında yer alan 558 numaralı bacanın kotu ile arasında 1.00 metre kot farkı bulunduğu, bundan dolayı davacıların atık su hattının yeni kanalizasyona bağlanmasının imkansız olduğu bildirilmiştir. Ancak aynı bilirkişinin düzenlediği 23.03.2004 tarihli ek raporda, davacılara ait 7 parsel sayılı taşınmazda yer alan 3 adet meskenin atık sularını ve arsaya toplanan yağmur sularını kanaletlerle bu depoda toplayıp, atık su pompasıyla 1.metre yükseklikte bulunan yeni kanalizasyon hattına aktarılmak istendiği takdirde bunun için 180 metre küplük bir betonarme depo yapılması ve buna tesis edilecek bir atık su motopompuyla aktarılmasının gerektiği ve bu işlem için yapılacak tesisin maliyetinin belirlendiği görülmüştür.

Davacılara ait 7 parsel sayılı taşınmazın pis su (kanalizasyon) mecrası ihtiyacının bulunduğu gerçektir. Ancak, az yukarıda açıklandığı gibi, davacıların taşınmazı yola cepheli olup, kanalizasyon şebekesine kendi imkanları ile bağlantı kurmasının mümkün olduğu, ek inşaatçı bilirkişi raporu ile saptanmıştır. Hal böyle olunca mecra irtifakının davalı parselinden geçirilmesinde zaruret hali bulunmadığı ve Medeni Kanunun 744. maddesinde aranan koşulların oluşmadığı anlaşılmakla davanın reddi yerine yazılı şekilde kabul edilmesi bozmayı gerektirmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2009/14833 K: 2010/1009 T: 04.02.2010

Geçit hakkı tesisinde ilke, davanın en az zarar görecek taşınmaz malikine yöneltilmesidir. Zira geçit hakkı, taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkelerinin gözetilmesi zorunludur. Geçit gereksiniminin nedeni, taşınmazın niteliği ile bu gereksinimin nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır.

Dava, 1058 sayılı parsel maliki olan davacı tarafından Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesine dayanılarak su mecra irtifakı ve Türk Medeni Kanunu’nun 747. maddesine dayanılarak da zorunlu geçit irtifakı istemleriyle açılmıştır. Davalılar davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, davacının 1058 sayılı parselin yararına bilirkişinin 11.01.2008 tarihli krokisinde 1051 sayılı parselin kayıt kapsamında kalan sarı renkli yerden geçit, 1050 parsel çap kaydı kapsamında kalan yeşil renkle boyalı yerden ise su mecra irtifakı tesisine karar verilmiştir. Hükmü, aleyhine geçit irtifakı tesis edilen 1051 sayılı parselin malikleri temyiz etmiştir.

Zorunlu su mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerde; isteği öne süren kişinin zorunlu su mecra hakkı kurulmasına ihtiyacı olup olmadığının saptanması, taşınmazının bu ihtiyacını karşılama olanağı olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması, su ihtiyacı varsa bu kendisinin aşırı zahmet ve gidere katlanarak başka yoldan sağlayıp sağlamayacağının araştırılması, bütün bunların yanında da zorunlu su irtifakı kurulacak kaynak sahibinin menfaatinin gözetilip gözetilmediği hususları üzerinde durulması gerekmektedir. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği de belirlenerek kararda gösterilmelidir.

Somut olayda ise, 1058 sayılı parselin zorunlu su mecra irtifakı ihtiyacı içinde olup olmadığı, bu ihtiyaç varsa taşınmazın bu parsel içersinde ihtiyacın karşılanıp karşılanmayacağı araştırılmamıştır. Öte yandan kurulan mecranın nasıl ve hangi araçlarla 1050 sayılı parselden geçirileceği hususu da kararda belirtilmemiştir. Ne var ki, 1050 sayılı parsel maliklerinin temyiz itirazları bulunmadığından bu hususlar bozma nedeni yapılmamış düşülen yanlışlığa değinilmekle yetinilmiştir. Ancak;

Tıpkı zorunlu geçit ihtiyacında olduğu gibi zorunlu su mecra irtifakının da kesintisizlik ilkesi gereği kaynağına bağlanması gerekir. Bilirkişi krokisinden davacı parseli lehine kurulan su mecrasının doğudaki arka bağlanması gerektiği ve bu arkın dava dışı DSİ Genel Müdürlüğü’ne ait olduğu anlaşılmaktadır. Bundan dolayı davacı parseline DSİ’ye ait arktan bağlantı yapılıp yapılma olanağı sorulup saptanmadan mecra tesisi doğru olmamıştır.

Öte yandan, dosyada yer alan bilgi ve belgelerden 1057 sayılı parselin davacı ve diğerler iştirakçiler adına paylı mülkiyet rejimine tabi olarak kayıtlı olduğu anlaşılmaktadır.

Geçit hakkı tesisinde ilke, davanın en az zarar görecek taşınmaz malikine yöneltilmesidir. Zira geçit hakkı, taşınmaz mülkiyetini sınırlayan bir irtifak hakkı olmakla birlikte, özünü komşuluk hukukundan alır. Bunun doğal sonucu olarak yol saptanırken komşuluk hukuku ilkelerinin gözetilmesi zorunludur. Geçit gereksiniminin nedeni, taşınmazın niteliği ile bu gereksinimin nasıl ve hangi araçlarla karşılanacağı davacının sübjektif arzularına göre değil, objektif esaslara uygun olarak belirlenmeli, taşınmaz mülkiyetinin sınırlandırılması konusunda genel bir ilke olan fedakarlığın denkleştirilmesi prensibi dikkatten kaçırılmamalıdır. Davacı 1057 sayılı parsele paydaş olduğuna, bu parselden dava dışı 1054 sayılı parsele geçmek suretiyle genel yola ulaşabileceğine göre yukarıda belirtilen kurallar çerçevesinde davacının geçit gereksiniminden en az zarar görmesi olanaklı taşınmaz durumundaki 1054 sayılı parsel malikleri hakkında dava açmak üzere davacıya mehil verilmeli, açılırsa dava dosyaları birleştirilmeli, davacının 1057 sayılı parselden yararlanarak 1054 sayılı parsel üzerinden geçiş olanağı araştırılmalıdır. Değinilen bu alternatifin değerlendirme dışı bırakılması doğru görülmemiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4394 K: 2008/8877 T: 04.07.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8430 K: 2006/9033 T: 21.09.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/5560 K: 2005/8663 T: 05.10.2005

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2010/101 K: 2010/128 T: 03.03.2010

Zorunlu mecra hakkı davalarında davanın kabulüne karar verildiği takdirde mecra geçirilmesi ile yükümlenen taşınmaz malikinin mülkiyet hakkı, zaruret durumu ortadan kalkıncaya kadar sınırlanmaktadır. Malik, ancak hak sahibinin izni ölçüsünde yararlanabilmektedir. Bu durumda, mülkiyet hakkı süresi belli olmayan bir zaman dilimi için sınırlanan yükümlenen taşınmaz malikinin, bir taraftan bu sınırlama için belirlenen tazminat miktarına layık görülürken, öte yandan bazen de bu bedelin de çok üstünde gerçekleşen yargılama giderlerinden sorumlu tutulması hakkaniyet ilkesine de aykırıdır.

Taraflar arasındaki “icra takip muamelelerinin ve icra takibinin iptali” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Hatay İcra Mahkemesince şikayetin kabulüne dair verilen 22.01.2009 gün ve 2008/377 E., 2009/21 K. sayılı kararın incelenmesi davalılar vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 12.Hukuk Dairesinin 21.07.2009 gün ve 2009/7624-16408 sayılı ilamıyla;

(…İlamın infaz edilecek kısmı hüküm bölümüdür. Hüküm içeriğinin aynen infazı zorunludur. İcra mahkemesi hakimi ilamın infaz edilecek kısmını yorum yoluyla belirleme yetkisine sahip değildir (HGK’nun 08.10.1997 tarih 1997/12-5 17 E., 1997/776 K.).

Takip dayanağı ilamda 1450 parsel lehine konulan geçit hakkı tesisi açıkça yazılmış ve ekli krokide açıkça gösterilmiştir.

İlam bu haliyle infazı kabil bir ilam olup, şikayetin reddine karar verilmesi gerekirken yanlış gerekçeyle yazılı şekilde icra emrinin iptaline karar verilmesi isabetsizdir…) gerekçesiyle oybirliği ile bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü: Dava, icra takip muamelelerinin ve icra takibinin iptali istemine ilişkindir.

Davacılar vekili, davalıların, Hatay Sulh Hukuk Mahkemesi‘nin 2007/808-921 sayılı kararına dayanarak, müvekkilleri hakkında başlattığı icra takibi ile; 1451 parselden, 1450 parsel lehine su geçit hakkı tesisi istediklerini, takipte dayanılan ilamın henüz kesinleşmediğini, kararın kesinleşmeden icra takibi yapılamayacağını, ödeme emrinde 1451 parsele su borusu döşenmesinin davacılardan talep edildiğini, su borusunu döşeme ve masraflarına katlanma görevinin davacılara değil davalılara ait olduğunu, davalıların masraf ve vekalet ücreti talep etme haklarının da bulunmadığını, kararda su geçit hakkının 1451 parsel aleyhine kurulmasına ve su geçit hakkı kurulurken fenni bilirkişi Mükremin Oktay’ın düzenlemiş olduğu 14.12.2005 tarihli rapor ve krokinin dikkate alınmasına karar verildiğini, bahsi geçen krokide su geçit hakkının ve su borusunun döşeneceği yerin 1451 parsel içerisinde gösterilmediğini, mahkeme ilamının infaz kabiliyeti bulunmadığını belirterek, yapılan icra takip muamelelerinin ve icra takibinin iptaline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.

Davalılar vekili, davanın süresinde açılmadığını, ilama aykırı takip bulunmadığını, kararın kesinleştiğini, davacıların ileri sürdüğü hususların gerçek olmadığını ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini savunmuştur.

Mahkemece, Sulh Hukuk Mahkemesine ait kararın, 1451 nolu parselden davacılara ait 1450 nolu parsele su geçit hakkı tesisine ilişkin olduğu, geçit hakkı davalarının mahiyeti icabı tüm masrafların lehine geçit hakkı kurulmasına karar verilen tarafça karşılanması gerektiği, masrafların icra giderlerinin ve vekalet ücretinin karşı taraftan tahsilinin talep edilemeyeceği, mahkeme ilamlarının ekindeki kroki ile birlikte uygulanacağı, Sulh Hukuk Mahkemesinin ilamında 1451 nolu parsel malikleri aleyhine hüküm kurulduğu halde, karar ekindeki krokide kırmızı ile gösterilen yerin 1451 nolu parsel içerisinde kalmadığı gerekçeleri ile şikayetin kabulü ile, Hatay 1.İcra Müdürlüğünün 2008/3904 E. sayılı takip dosyasında davacılar hakkında çıkartılan icra emrinin iptaline, karar verilmiştir.

Özel Dairenin yukarıda yazılı bozma kararı üzerine yerel mahkemece; önceki kararda direnilmiş; direnme kararı, davalılar vekili tarafından temyiz edilmiştir.

Açıklanan maddi olgu, iddia ve savunma ile bozma ve direnme kararlarının kapsamları itibariyle Hukuk Genel Kurulu önüne gelen uyuşmazlık; icra takibinde dayanılan, mecra hakkı tesisine ilişkin Hatay Sulh Hukuk Mahkemesi’nin 12.12.2007 gün ve 2007/808-1921 sayılı kararının, infazının mümkün olup olmadığı noktasında toplanmaktadır.

Uyuşmazlığın özüne girmeden önce konuya ilişkin genel bir açıklama yapmakta fayda görülmüştür. Mecralar, bir arazinin altından veya üstünden geçen yer şeyin ve arazideki yapıların o arazinin mütemmim cüzü ve bu sıfatla da mülkiyetlerinin arazi sahibine ait olması şeklindeki genel hukuk kuralının istisnalarından biri olup, kuvvet ve maddelerin taşınması ve dağıtımına yarayan teknik yapılardır.

1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanunun 727 ve 744. maddeleri ile 743 sayılı Türk Kanunu Medenisinin 653 ve 668. maddelerinde düzenlenen mecralar; elektrik, su ve gaz gibi akıcı maddelerin iletilmesini sağlamak üzere arazinin üstünden veya altından ya da içinden geçirilen teknik tesisatı ifade eder.

Başkasının taşınmazından mecra geçirimi için Türk Medeni Kanunu iki olanak sağlamıştır. Bunlardan birincisi, 727. maddesinde düzenlenmiş “Rızai Mecra İrtifakı” olup; ikinci ise anlaşma olanağının sağlanamaması durumunda 744. maddesinde düzenlenmiş olan “Zorunlu Mecra İrtifakı” kurulabilmesi için dava yoluna başvurulması halidir. Görülüyor ki, bu tür irtifak hakkının kurulmasını sağlayan neden sadece anlaşma değildir. Mahkeme kararıyla da bu irtifak hakkı kurulabilmektedir.

Başkasının taşınmazından mecra geçirilmesine imkan veren bu maddenin öngördüğü hak sahibine, o taşınmazdan yararlanma yetkisi sağlaması ve böylece malikin yararlanma yetkisini mecra geçiren kişi lehine sınırlaması bakımından irtifak hakları arasında yer almaktadır. Yararlanma biçimi, hak sahibinin o taşınmazdan mecra geçirmesi ve bu nedenle bazı faaliyetlerde bulunabilmesine yönelik olduğundan, mecra geçirecek kişi ile taşınmaz arasında doğrudan doğruya bir ilişki kurulmasını zorunlu kılar. Bir başka anlatımla, mecra irtifakının tesisi, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasında da olduğu gibi, tescile esas teşkil edecek bir “temliki işleme”, yani “iktisap sebebine” ihtiyaç gösterir. İktisap sebebini teşkil eden hukuki işlem çoğunlukla bir irtifak sözleşmesi görünümünü taşır. Mecra irtifakı sözleşmesiyle, tarafların mecra hakkının tesisi hususundaki karşılıklı, birbirine uygun iradelerinin yer aldığı borçlandırıcı işlem kast olunmaktadır. Bu işlem, mecra hakkının belli bir muhteva ile kurulmasına ilişkin bulunmaktadır (H. Cumhur Özakman – Türk Hukukunda Mecra İrtifakları – İstanbul 1978 – Sayfa 41).

Diğer yandan, üzerinde irtifak hakkı kurulan taşınmazın sahibi, bu sözleşmeyle, irtifak hakkı sahibine “arazisi üzerinde ana yapı için gereken mecraları yapması veya evvelce meydana getirilmiş mecralar varsa onları yerinde alıkoyması ve bunları korumak amacıyla arazisine girmesi konularında izin vermektedir.” (Suad Bertan – Ayni Haklar – Ankara 1976 – Sayfa 656 vd.).

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde de durmak gerekmektedir.

744. maddede düzenlenen “Zorunlu Mecra İrtifakı” kurulabilmesi için öğreti ve uygulamada kabul edilen “Genel Koşullar” şunlardır;

1-Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2-İrtifak hakları taşınmazlar leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3-İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4-Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5-Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6-İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

9- Taşınmazlar tapuda kayıtlı olmalıdır.

10- İstemden feragat edilmemiş olmalıdır.

11-Tam bir tazminatın ödenmelidir.

11-İstem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Mecra hakkı kurulmasına ilişkin ilkelere değinildikten sonra, bu hakkın kaynağını komşuluk hukukundan aldığı hususunun üzerinde durulması gerekmektedir.

Maddenin Kanun içerisindeki sistematik yerine bakıldığında, mecranın geçirilmesi lüzumu komşuluk ilişkisine dayanmalıdır. Komşunun mutlaka bitişik taşınmaz olması gerekmez, ancak, komşu kavramına girmeyen uzaktaki bir işletme, su, elektrik gibi ulaştırma tesisatını geçirmek için bu maddeden yararlanamaz. (Oğuzman M. Kemal, Seliçi Özer Eşya Hukuku 5. Bası İstanbul 1988 s.483 vd.) Bu tür işletme veya taşınmaz malikleri ancak malikle anlaşarak mecra irtifakı kurabilirler.

Zorunlu mecra hakkının kurulabilmesi için leh ve aleyhine mecra tesis olunacak özel mülkiyet konu taşınmazların tamamının aynı zamanda tapuda kayıtlı olmaları da şarttır.

Bu husus mecra hakkının, bir taşınmaz sınırlaması olmasından kaynaklanmaktadır ve bu tür sınırlamalar ancak mülkiyet hakkına konu olan taşınmazlar için söz konusu olabilir. Zira kural olarak taşınmaz malda mülkiyet hakkı tapu siciline tescil edilmekle doğar. Tapu siciline kayıtlı olmayan bir taşınmaz mal üzerinde mülkiyet hakkının varlığından söz edilemez.

Bu nedenledir ki, mecra davalarında, mahkemece öncelikle leh ve aleyhine mecra istenilen taşınmazların tapu kayıtları son şekilleriyle getirilmelidir.

Bilindiği üzere, Türk Medeni Kanununun 727. maddesi de, 726. madde gibi, “yapıların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mütemmim cüz’ü olduğu” yolundaki aynı Yasa’nın 684 ve 718. maddeleri ile konulmuş bulunan genel kuralın bir istisnasıdır ve mecraların geçtiği taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı kurulma yoluyla bu mecraların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyetine girmemesi sağlanmıştır.

Zorunlu mecra hakkı kararı, yükümlü taşınmazdan bir kısım yerin yararlanan taşınmaza katılması suretiyle bu yerin mülkiyetinde el değişikliğine yol açabilecek bir hukuki sonuç doğurmaz. Bu hak ancak, mecra güzergahı olarak belirlenen kısımda yararlanan taşınmaz lehine yalnız hakkın kapsamı çerçevesinde bir kullanma olanağı sağlar. Bu nedenle mecra kurulan yerin, yükümlü taşınmazdan alınarak yararlanan taşınmaza katılması suretiyle mülkiyet hakkında değişikliğe ve adeta bir ifraza yol açacak şekilde karar verilmesi doğru değildir. Bu tür istemlerde “zorunluluk miktarınca sınırlanma” söz konusu olduğundan; ihtiyaç içindeki taşınmaz malikinin ihtiyacının giderilmesine yönelik sınırlı bir kullanıma şeklinin tanınması yeterli olur. Mecra yerinin mülkiyetinin lehine karar verilen kişiye devrine karar verilemez. Bu nedenle, mecra hakkı tesisi istemlerini içeren davaların kabulü halinde verilecek kararlarda; yararlanan ve yükümlü taşınmazların tapu kayıtları ve varsa parsel numaraları belirtilmek suretiyle “mecra hakkı kurulmasına” denilmekle, yetinilmeli ve 744. maddeye göre de, kurulan bu hakkın aynı maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gider davacı tarafından karşılandığında tapu siciline kaydına da yer verilmelidir.

Bir başka anlatımla zorunlu mecra hakkı, taşınmazların leh ve aleyhine kurulmalıdır. Bunun içindir ki, mecra isteyen davacının yararına olacak şekilde mecra kurulmasına karar verilmesi yanlış olur.

İlerde çıkabilecek anlaşmazlıkların önlenebilmesi için, hükümde, mecra hakkının yerinin, yönünün, uzunluk, derinlik ve genişliğinin, yüzölçümü olarak miktarının açıkça belirtilmesi ve yükümlü taşınmaz üzerinde kurulan mecra hakkını yukarıda belirtilen özellikleri ile gösterir bir krokinin de karara eklenmesi gerekir.

Mahkemece hükme dayanak yapılan bilirkişi raporu ile hüküm fıkrası birbirine uygun olmalı ve infaza elverişli olmayacak bir şekilde hüküm tesis edilmemelidir. (HUMK’nun 388/son cümle.)

Mecra yeri için birden fazla taşınmaz maliki davalı gösterilmek suretiyle dava açılmışsa, üzerinde mecra kurulmayan taşınmaz malikleri hakkındaki davanın reddine karar verilmelidir.

Yargılama giderlerinin usul hukuku hükümlerine göre, davayı kaybeden tarafa yükletilmesinin temelinde davaya karşı çıkma ve davaya sebebiyet verme olgusu yatmaktadır. Zorunlu mecra hakkı tesisi davalarında, ihtiyaç sahibi taşınmaz malikinin mecra geçirme zarureti içinde olmasında, davalının kusuru bulunduğundan söz edilemez. Bu sınırlama kanundan doğmakta ve çoğu kere de ihtiyaç sahibi kişi başka herhangi bir girişimde bulunmadan yasanın kendisine tanıdığı bu haktan faydalanmak için dava yoluna başvurmaktadır. Bunun içindir ki; mecra ihtiyacının doğmasında, kusuru bulunmayan davalının davaya sebebiyet verdiğinden bahsedilemez.

Zorunlu mecra hakkı davalarında davanın kabulüne karar verildiği takdirde mecra geçirilmesi ile yükümlenen taşınmaz malikinin mülkiyet hakkı, zaruret durumu ortadan kalkıncaya kadar sınırlanmaktadır. Malik, ancak hak sahibinin izni ölçüsünde yararlanabilmektedir. Bu durumda, mülkiyet hakkı süresi belli olmayan bir zaman dilimi için sınırlanan yükümlenen taşınmaz malikinin, bir taraftan bu sınırlama için belirlenen tazminat miktarına layık görülürken, öte yandan bazen de bu bedelin de çok üstünde gerçekleşen yargılama giderlerinden sorumlu tutulması hakkaniyet ilkesine de aykırıdır.

Somut olaya gelince; davalılar Hatay Sulh Hukuk Mahkemesinin 12.12.2007 gün ve 2007/808-1921 sayılı dosyasında açtıkları dava ile, kendilerine ait 1450 nolu parselde bulunan suyu 1452 nolu parsele götürmek istediklerini, her iki parselin arasında 1451 nolu parselin bulunduğu ancak suyu bu parsel üzerinden değil bu parselin kuzey sınırı boyunca giden Hazineye ait su arkı içerisine su borusu döşemek suretiyle götürmek isteklerini beyan etmişler, görülmekte olan davanın davacıları aynı zamanda 1451 nolu parsel maliklerini de davalı göstermişlerdir. Mahkemece davanın kabulü ile 1451 nolu parselden 1450 nolu parsel lehine mecra hakkı tesisine, 14.12.2005 tarihli bilirkişi raporu ve krokinin de kararın eki sayılmasına, yargılama giderlerinin davacılar üzerinde bırakılmasına karar verilmiştir.

Mecra hakkı tesisine ilişkin Sulh Hukuk Mahkemesi kararda 1451 nolu parsel mecra hakkı tesisi ile yükümlü tutulmasına rağmen, kararın ekindeki bilirkişi raporu ve krokide su borularının bu taşınmaz üzerinden değil, talep gibi Hazineye ait bu taşınmazın kuzey sınırından geçen su arkı içerisinden götürüldüğü bu durumda, kararın “Hüküm” kısmı bilirkişi raporunun birbiri ile çeliştiği açıkça anlaşıldığından, HUMK’nun 388/son cümle gereğince infaz kabiliyetinin bulunmadığı belirgindir.

Bunun yanında, yukarıda anlatılan ilkeler ışığında ve mecra hakkı tesis edilecek taşınmazların tapulu olması gerektiğinden bilirkişi raporuna göre mecra hakkı tesisin edilen yerin Hazineye ait ve tapusuz olduğu anlaşılan su arkından geçirilmesine karar verilmesi de doğru bulunmamaktadır.

Ayrıca, mecra hakkı tesisine ilişkin davalarda yargılama giderleri ve vekalet ücretinin lehine mecra hakkı tesisine karar verilen taşınmaz maliklerine ait olmasına ve mahkemenin de bu yönde karar vermiş olmasına rağmen yargılama giderleri ve icra masrafları yönünden de davacılar hakkında icra takibi yapılmış olması yukarıdaki ilkelere aykırılık teşkil etmektedir.

Tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dosyadaki tutanak ve kanıtlara, mahkeme kararında açıklanan gerektirici nedenlere ve özellikle delillerin değerlendirilmesinde bir isabetsizlik bulunmamasına göre, usul ve yasaya uygun bulunan direnme kararının onanması gerekir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2007/93 K: 2007/88 T: 28.02.2007
2. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2005/676 K: 2005/600 T: 26.10.2005
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2006/113 K: 2006/205 T: 19.04.2006
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2019/318 K: 2019/1238 T: 28.11.2019

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010

Mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerde isteği öne süren kişinin zorunlu su mecra hakkı kurulmasına ihtiyacı olup olmadığının saptanması, taşınmazının bu ihtiyacını karşılama olanağı olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması, su ihtiyacı varsa bunu kendisinin aşın zahmet ve gidere katlanarak başka yoldan sağlayıp sağlamayacağının araştırılması, bütün bunların yanında da zorunlu su irtifakı kurulacak kaynak sahibinin menfaatinin gözetilip gözetilmediği hususları üzerinde durulması gerekmektedir. O yüzden bu tür davalarda zorunlu su irtifakı kurulacak güzergâhtaki bütün taşınmaz malikleri ile kaynak sahibi davada taraf olarak yer almalıdır.

Davacı, 101 ada 774 ve 776 parsel sayılı taşınmazları lehine, davalıya ait 101 ada 778 parsel sayılı taşınmaz içerisinde bulunan su kaynağından mecra hakkı kurulmasını istemiştir. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın reddine karar verilmiştir. Hükmü, davacı temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanunu’nun 744. maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla suyolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşın ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.” Ancak, mecra geçirilmesini düzenleyen 744. maddeyi tek başına düşünmemek, yasanın “zorunlu su” başlıklı 761. maddesi ile birlikte ele almak gerekir. Bu hüküm de; “Evi, arazisi veya işletmesi için gerekli sudan yoksun olup, bunu aşın zahmet ve gidere katlanmaksızın başka yoldan sağlayamayan taşınmaz maliki, komşusundan, onun ihtiyacından fazla olan suyu tam bir bedel karşılığında almasını sağlayacak bir irtifak kurulmasını isteyebilir. Zorunlu su irtifakının kurulmasında öncelikle kaynak sahibinin menfaati gözetilir…” şeklindedir.

Mecra irtifakı kurulmasına ilişkin istemlerde isteği öne süren kişinin zorunlu su mecra hakkı kurulmasına ihtiyacı olup olmadığının saptanması, taşınmazının bu ihtiyacını karşılama olanağı olup olmadığı hususunun açıklığa kavuşturulması, su ihtiyacı varsa bunu kendisinin aşın zahmet ve gidere katlanarak başka yoldan sağlayıp sağlamayacağının araştırılması, bütün bunların yanında da zorunlu su irtifakı kurulacak kaynak sahibinin menfaatinin gözetilip gözetilmediği hususları üzerinde durulması gerekmektedir. O yüzden bu tür davalarda zorunlu su irtifakı kurulacak güzergâhtaki bütün taşınmaz malikleri ile kaynak sahibi davada taraf olarak yer almalıdır. Çünkü bu tür irtifakın da kesintisizlik ilkesine göre tesisi gerekir. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği de belirlenerek kararda gösterilmelidir.

Diğer taraftan, irtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Bu tür davaların niteliği gereği de, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Eldeki davada; davacı taşınmazı için gerekli olan suyun kaynak sahibi davalının taşınmazı içerisinde bulunan sudan kendi taşınmazına kurulacak mecra irtifakı ile sağlanmasını istemektedir. Ziraat bilirkişisi, dosyada mevcut 16.06.2008 tarihli raporunda davacı taşınmazının yılda altı defa sulanması gerektiğini, 1168 ve 775 parsellerin kuzey ve batısından geçen kanallardan emek ve mesai ile toplanacak suyla sulama yapılıp yapılamayacağı kot farkı nedeni ile bilgisi dışında olmakla birlikte ceviz ağaçlarını sulamak için en uygun kaynağın çeşme olduğunu ve buradan hortum vasıtasıyla sulanabileceğini ifade etmiştir. Fen bilirkişisi raporunda gösterilmeyen fakat ziraat bilirkişisi tarafından zeminde olduğu bildirilen kanallar ile davacı taşınmazının kuzeyinde yer alan dereden sulama yapılıp yapılamayacağı araştırılmamıştır.

Bütün bu anlatımlardan sonra mahkemece yapılması gereken iş; yerinde yeniden keşif yapılarak davacının istemlerini açıklanan doğrultuda incelemek, bilirkişilerden ayrıntılı ve gerekçeli rapor almak, Türk Medeni Kanunu’nun 742, 743, 744 ve 761. maddelerinde öngörülen kurallar da göz önünde bulundurularak sonucuna göre bir karar vermek olmalıdır. Eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

Kabule göre de, Türk Medeni Kanunu’nun 742/3. maddesinde üstteki arazi malikinin, alt taraftaki taşınmaza gerekli olan suyu, ancak kendi taşınmazı için zorunlu olduğu ölçüde tutabileceği düzenlenmiştir. Davalıya ait 778 parsel sayılı taşınmaz içerisinde bulunduğu bildirilen kaynağın davalının ihtiyacından fazlasını bulundurup bulundurmadığı araştırılmadan özel su olduğu gerekçesi ile davanın reddi de yerinde değildir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2012/8017 K: 2012/8602 T: 18.06.2012

İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin saptanmasından sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir.

Dava, Türk Medeni Kanununun 744. maddesi gereğince mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Davalılar, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hükmü aleyhine mecra irtifakı kurulan parsellerden 96 sayılı parselin malikleri temyiz etmişlerdir.

1-Yapılan yargılamaya, toplanan deliller ve tüm dosya içeriğine göre davalıların aşağıdaki bendin kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiş, reddi gerekmiştir.

2-Türk Medeni Kanununun 744. maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.”

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin saptanmasından sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.

Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; mahkemece, irtifak hakkının bedelinin, taşınmazların niteliğine göre uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak saptanarak hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmek suretiyle bedelin aleyhine elektrik mecra hakkı kurulan davalılarla ödenmesi gerekir.

Ayrıca, bu tür davalarda davanın niteliği gereği yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılması gerekirken yargılama giderlerinin davalılardan tahsiline karar verilmesi ile yargılama giderlerinden sayılan vekalet ücretinin de davalılardan alınarak davacıya verilmesine karar verilmesi doğru görülmemiş bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2007/16300 K: 2008/1032 T: 05.02.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/3524 K: 2006/4754 T: 24.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2004/9193 K: 2004/8823 T: 16.12.2004

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/8742 K: 2013/12273 T: 27.09.2013

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır.

Dava, çaplı taşınmaza elatmanın önlenmesi ve kal, karşı dava Türk Medeni Kanunun 744. maddesi gereğince mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Davalı ve karşı davacı, davanın reddini savunmuştur Mahkemece, davanın reddine, karşı davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davacı ve karşı davalı vekili temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanununun 744. maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.”

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

İrtifak hakkının bedeli, taşınmazların niteliğine göre uzman bilirkişiler aracılığı ile objektif kıstaslar esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir. Hemen belirtmek gerekir ki, bedelin saptanmasından sonra hüküm tarihine kadar taşınmazın değerinde önemli derecede değişim yaratabilecek uzunca bir süre geçmiş veya bedel tespitinden sonra yörede taşınmazın değerini artıracak değişiklikler meydana gelmiş olabilir. Bu gibi durumlarda mülkiyet hakkı kısıtlanan taşınmaz malikinin mağduriyetine neden olmamak ve diğer tarafın hakkın kötüye kullanılması sonucunu doğuracak olası davranışlarını önlemek için hüküm tarihine yakın yeni bir değer tespiti yapılmalıdır.

Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır. Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; davalı ve karşı davacı, 336 ada 65 ve 66 sayılı parsellerinin elektrik ihtiyacı için direk dikilmesi gerektiği iddiasına dayanarak eldeki davayı açmıştır. Belirtilen taşınmazların sınırında yol bulunması nedeniyle elektrik hat ve kablolarının komşu parsellerden geçirilmeden, genel yoldan geçirilerek elektrik ihtiyacının karşılanması imkanının bulunup bulunmadığı incelenmemiş, bilirkişi raporlarında bu husus değerlendirilmemiştir.

Bu durumda mahkemece bilirkişilerden ek rapor alınarak veya ihtiyaç duyulursa yerinde yeniden keşif yapılıp, Türk Medeni Kanununun 742. ve 743. maddeleri de göz önünde bulundurularak davalı ve karşı davacının iddiasının gerçekliği araştırılmalı istem bunun sonucuna göre bir karara bağlanmalıdır.

Karşı davacının yararına mecra irtifakı kurulması için yukarıda açıklanan şekilde inceleme yapılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/1420 K: 2006/3040 T: 16.03.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/3829 K: 2003/5693 T: 04.07.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Dava, TMK’nın 744. maddesi gereğince mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Mahkemece, davacıya ait .. ve … parsel sayılı taşınmazlar lehine, davalı Hazineye ait .. parsel sayılı taşınmaz aleyhine geçit hakkı kurulmasına karar verilmiştir. Hükmü, davalı Hazine vekili temyiz etmiştir.

TMK’nın 744. maddesi uyarınca “Her taşınmaz maliki, uğrayacağı zararın tamamının önceden ödenmesi koşuluyla su yolu, kurutma kanalı, gaz ve benzerlerine ait boruların, elektrik hat ve kablolarının, başka yerden geçirilmesi olanaksız veya aşırı ölçüde masraflı olduğu takdirde, kendi arazisinin altından veya üstünden geçirilmesine katlanmakla yükümlüdür.”

Mecra irtifakı kurulması istemine ilişkin davalarda, irtifak hakkı taşınmaz leh ve aleyhine kurulacağından, leh ve aleyhine irtifak hakkı kurulması istenen taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer alması zorunludur. Ancak, yararına mecra irtifakı kurulacak taşınmaz müşterek mülkiyete konu ise, dava paydaşlardan biri veya birkaçı tarafından açılabilir.

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalar, özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle yapılacak araştırma ve incelemede, öncelikle davacının mecra ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır. İhtiyacın saptanması halinde de, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan “fedakârlığın denkleştirilmesi ilkesi” uyarınca taraf yararları da gözetilerek en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden mecra irtifakının bağlanacağı su, elektrik, gaz ve benzerine ait yol ya da kaynak ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlayacak şekilde kurulmalıdır. Ayrıca mecranın niteliği, nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

Bu ilkeler ışığında somut olaya bakıldığında; davacı .. ve ..parsel sayılı taşınmazlarına kanaldan sulama yapmak amacıyla su yolu geçirilmesini istemiştir. Mahkemece, yapılan keşif sonucu düzenlenen bilirkişi raporlarında iki alternatif gösterilmiş olup 2.707,00 TL geçit hakkı bedeli karşılığında 6720 m2 yüzölçümlü tarla vasfındaki .. parsel sayılı taşınmazdan 462,74 m2 geçit hakkı tesis edilmiştir. Yüzölçümü daha büyük olan ve diğer davalıya ait 7.710 m2 tarla vasıflı .. parsel sayılı taşınmazdan geçit hakkı tesisi fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi gereğince daha uygun olup alternatifler arasında gösterilmemiştir.

Bu durumda mahkemece, davacının mecra ihtiyacında olduğu kesin olarak belirlendikten ve hangi yolla geçirileceği tespit edildikten sonra kesintisizlik ilkesi gereği 1000 parsel sayılı taşınmaz ile de bağlantı kurularak yüzölçümü daha büyük olan taşınmazdan su yolu geçit irtifakı kurulmasına karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde gerekçesi de açıklanmadan yüzölçümü küçük olan taşınmazdan geçit hakkı kurulması doğru görülmemiş, açıklanan nedenlerle hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2009/14833 K: 2010/1009 T: 04.02.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8742 K: 2006/10722 T: 10.10.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/10046 K: 2005/10925 T: 06.12.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014

Mecra irtifakının geçerli olarak doğabilmesi için (diğer unsurların varlığı yanında) mecra irtifakı sözleşmesinin Yasada öngörülen şekilde yapılmış olması zorunlu olup, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise noter tarafından düzenlenecek sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkının doğacağı, mecra dışarıdan görülmüyorsa irtifak sözleşmesinin tapu kütüğüne tescili ve mecranın yapılmasıyla irtifak hakkının doğacağı gözetilmelidir.

Davacı, T.. A.. Genel Müdürlüğüne bağlı 380 KV Gökçeyaka İstanbul Enerji Nakil Hattının geçtiği güzergahta 2545-2546 no’lu pilonları arasında davalıya ait binanın Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine göre tehlike arz ettiğini belirterek 4430 parsel sayılı taşınmazdaki irtifak hakkına elatmanın önlenmesini ve tecavüzlü kısmın yıkılmasını istemiştir.

Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davacı, yargılama aşamasında kayıt malikinin değiştiği gerekçesiyle temyiz etmiş, hüküm Dairemizin 28.04.2011 tarihli bozma ilamında özetle “…HUMK’nın 186. maddesi uyarınca işlem yapılmak üzere…” bozulmuştur. Bozma sonrası mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiştir. Hükmü, davalı vekili temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanununun “taşınmaz mülkiyetinin içeriği” başlığını taşıyan ve mülkiyetin kapsamını belirleyen 718. maddesi “Arazi üzerindeki mülkiyet kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Bu mülkiyetin kapsamına yasal sınırlamalar saklı kalmak üzere yapılar, bitkiler ve kaynaklar da girer” hükmünü taşımaktadır. Arazideki yapılar kavramı ise TMK’nın 722-728 maddelerinde düzenlenmiş olup Kanunun 727. maddesine göre, “Su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları, işletmenin bulunduğu taşınmazın dışında olsalar bile, aksine bir düzenleme olmadıkça işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılır. Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecra ile ayni hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir. İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir.

TMK’nın 779. maddesinde; taşınmaz lehine irtifak hakkı bir taşınmaz üzerinde diğer taşınmaz lehine konulmuş bir yük olarak tanımlanmıştır. 780. maddesinde ise, “irtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır. İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine uygun hükümler uygulanır. İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür” hükmüne yer vermiştir.

Somut olayda önem arz eden husus, mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirmek isteyen kişi, Medeni Kanunun hükümlerince bu isteğini iki yoldan sağlama olanağına sahiptir. Bunlardan birincisi, TMK’nın 727. maddesi hükmünden yararlanmak suretiyle o taşınmaz maliki ile anlaşarak “rızai mecra irtifakı tesis edebilme” yoludur; diğeri ise, anlaşma olanağının sağlanamaması halinde, TMK’nın 744. maddesinde düzenlenen “zorunlu mecra irtifakı tesisi” için dava yoluna başvurabilmesi halidir. Görülüyor ki, bu tür irtifak hakkının kurulmasını sağlayan neden sadece anlaşma değildir. Bir mahkeme kararıyla da irtifak hakkı kurulabilir. Öte yandan, yukarıda sözü edilen Özel Hukuk kurallarından başka, kamu hukukuna ilişkin tasarruf ve kurallar da mecra geçirilmesine esas teşkil edebilir.

Bilindiği üzere, TMK’nın 727. maddesi de 726. madde gibi, “yapıların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mütemmim cüz’ü olduğu” yolundaki aynı Kanununun 684 ve 718. maddeleri ile konulmuş bulunan genel kuralın bir istisnasıdır ve mecraların geçtiği taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı kurulma yoluyla bu mecraların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyetine girmemesi sağlanmıştır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirilmesine imkan veren bu maddenin öngördüğü hak sahibine, o taşınmazdan yararlanma yetkisi sağlaması ve böylece malikin yararlanma yetkisini mecra geçiren kişi lehine sınırlaması bakımından irtifak hakları arasında yer almaktadır. Yararlanma biçimi, hak sahibinin o taşınmazdan mecra geçirmesi ve bu nedenle bazı faaliyetlerde bulunabilmesine yönelik olduğundan, mecra geçirecek kişi ile taşınmaz arasında doğrudan doğruya bir ilişki kurulmasını zorunlu kılar. Bir başka anlatımla, mecra irtifakının tesisi, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasında da olduğu gibi, tescile esas teşkil edecek bir temliki işleme yani iktisap sebebine ihtiyaç gösterir. İktisap sebebini teşkil eden hukuki işlem çoğunlukla bir irtifak sözleşmesi görünümünü taşır. Mecra irtifakı sözleşmesiyle, tarafların mecra hakkının tesisi hususundaki karşılıklı, birbirine uygun iradelerinin yer aldığı borçlandırıcı işlem kastolunmaktadır. Bu işlem, mecra hakkının belli bir muhteva ile kurulmasına ilişkin bulunmaktadır.

Bir başka anlatımla, üzerinde irtifak hakkı kurulan taşınmazın sahibi, bu sözleşmeyle irtifak hakkı sahibine “arazisi üzerinde ana yapı için gereken mecraları yapması veya evvelce meydana getirilmiş mecralar varsa onları yerinde alıkoyması ve bunları korumak amacıyla arazisine girmesi” konularında izin vermektedir.

Ancak, mecra irtifakının geçerli olarak doğabilmesi için (diğer unsurların varlığı yanında) mecra irtifakı sözleşmesinin yasada öngörülen şekilde yapılmış olması zorunludur (TMK 781). Bununla beraber mecra irtifakı, TMK’nın 780. maddesinin ilk cümlesindeki buyurucu hüküm uyarınca tapu siciline kaydedilmedikçe (tescil olunmadıkça) sadece sözleşme yapılmış olması olgusu irtifakın hükümlerinin yerine getirilmesi için bir talep hakkı vermeyecektir. Ne var ki, taşınmazlar üzerinde ayni bir hak iktisabının tapu kütüğüne yapılacak tescile bağlı olduğu yolundaki genel kuralın (TMK 705), irtifak hakları için de söz konusu olacağını TMK’nın 780 maddesi açıkça öngördüğüne göre taşınmaz mülkiyetinin iktisabına paralel olarak mecra irtifakının sicil dışı tesis edilmesi de mümkündür. Bu haller TMK’nın 705. maddesinde öngörülmüştür. Fakat, mecra irtifakının tescilden önce tesisine imkan veren haller TMK 780’de atıf yapılan madde 705’den ibaret değildir. Aynı Kanununun 727. maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise bu takdirde de sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır.

Hemen belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gereği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki TMK’nın 683. maddesi uyarınca tecavüzün men’ini dava edebilir. Bu ilkeler, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 8.12.1978 günlü ve 1/592 Esas, 1077 Karar sayılı kararında da aynen vurgulanmıştır.

Somut olayda; dava konusu taşınmaz üzerinde yukarıda açıklanan yasal düzenlemelere uygun olarak tesis edilmiş bir irtifak hakkının bulunmadığı sabit olup davacı idare tarafından irtifak tesisinin varlığını gösteren bir belge veya kayıt sunulmadığı gibi Ataşehir Tapu Müdürlüğünün 05.03.2014 tarihli yazısından da irtifak hakkı tesis edilmediği anlaşılmaktadır.

Hal böyle olunca, usulünce oluşmuş bir irtifak hakkı bulunmaması nedeniyle davanın reddi gerekirken, taşınmazın tapu kaydında davacı idare yararına irtifak hakkı varmış gibi davanın kabulü doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4480 K: 2008/5239 T: 17.04.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/94 K: 2005/127 T: 12.01.2005

Mecranın geçirilmesi lüzumu komşuluk ilişkisine dayanmalıdır. Komşunun mutlaka bitişik taşınmaz olması gerekmez, ancak, komşu kavramına girmeyen uzaktaki bir işletme, su, elektrik gibi ulaştırma tesisatını geçirmek için bu maddeden yararlanamaz. Bu tür işletme veya taşınmaz malikleri ancak malikle anlaşarak mecra irtifakı kurabilirler.

Davacı sondaj kuyusundan sulama yapmak amacıyla davalıların 217, 216, 221, 222 ve devamındaki parsel numaraları belli olmayan taşınmazlardan hat geçirerek yer altından boru döşenmesi suretiyle mecra hakkı tesisi istemiştir. Davalılara tebligat yapıldığı halde duruşmalara katılmadıkları, davaya cevap vermedikleri anlaşılmıştır.

Dava, açıldığı tarihte yürürlükte olan Medeni Kanunun 668 inci maddesi uyarınca mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkindir. Anılan madde uyarınca “Gayrimenkul sahipleri yapılacak zarar tamamıyla ve peşin tazmin olunmak şartıyla mülkünün altından veya üstünden su yolu ve gaz ve elektrik boruları geçirilmesine, bunların başka yerden geçirilmeleri imkansız olur veya çok fazla masrafı mucip bulunur ise, müsaade etmeğe mecburdur. …”

Mecra irtifakı kurulması isteğine ilişkin davalarda, istemin özelliği gereği en uygun yerin aranması ilkesinin geçerli olması ve bu davaların bir irtifak hakkı olmakla birlikte özünü komşuluk hukuku ilkelerinden alması nedeniyle aşağıdaki hususlar üzerinde durmak gerekmektedir. Şöyle ki;

1- Öncelikle davacının su yolu ihtiyacının bulunup bulunmadığı saptanmalıdır.

2- İrtifak hakları taşınmazlar leh ve aleyhine kurulduğundan, leh ve aleyhine irtifak kurulacak taşınmaz maliklerinin tamamının davada yer almaları sağlanmalıdır.

3- İrtifak hakkının kurulabilmesi için öncelikle, çevre taşınmazların tamamının üzerinde irtifak hakkı kurmaya elverişli olup olmadığı incelenip, hukukun genel bir ilkesi olan fedakarlığın denkleştirilmesi ilkesi uyarınca taraf yararları da gözetilerek, en az masrafı gerektiren ve bundan da en az zarar görecek kişi taşınmazı üzerinden bu hak kurulmalıdır.

4- Mecra irtifakının bağlanacağı su yolu ya da kaynağı ile yararına mecra hakkı kurulan taşınmaz arasında kesintisiz bağlantı sağlanmalıdır.

5- Su yolunun niteliği suyun nasıl ve hangi araçlarla geçirileceği, ayrıca belirlenerek kararda gösterilmelidir.

6- İrtifak hakkının bedeli taşınmazların niteliğine göre atanacak bilirkişiler aracılığı ile objektif kriterler esas alınarak saptanmalı ve bedel hükümden önce mahkeme veznesine depo ettirilmelidir.

7- Davanın niteliği gereği, yargılama giderleri davacı üzerinde bırakılmalıdır.

8- Anılan maddenin son fıkrası uyarınca, istem halinde gideri davacı tarafından karşılandığında mecra hakkının tapu siciline kaydına da karar verilmelidir.

Mecra hakkı kurulmasına ilişkin ilkelere kısaca değinildikten sonra, bu hakkın kaynağını komşuluk hukukundan aldığı hususunun üzerinde durulması gerekmektedir. Maddenin Kanun içerisindeki sistematik yerine bakıldığında, mecranın geçirilmesi lüzumu komşuluk ilişkisine dayanmalıdır. Komşunun mutlaka bitişik taşınmaz olması gerekmez, ancak, komşu kavramına girmeyen uzaktaki bir işletme, su, elektrik gibi ulaştırma tesisatını geçirmek için bu maddeden yararlanamaz. (Oğuzman M. Kemal, Seliçi Özer Eşya Hukuku 5. Bası İstanbul 1988 s.483 vd.) Bu tür işletme veya taşınmaz malikleri ancak malikle anlaşarak mecra irtifakı kurabilirler.

Somut olayda; kurulan mecra irtifakı ile yükümlü hale getirilen kaynağa en yakın taşınmaz ile yararına mecra hakkı tesis edilen taşınmaz arasında 665 metre gibi bir mesafenin oluştuğu anlaşılmaktadır. Bu mesafenin komşuları tarafından katlanılabilir bir mesafe olup olmadığı yöresel örf ve adet de nazara alınarak tartışılmadığı gibi yukarıda özetlenen hususlardan bir kaçı hariç diğerlerinin hiçbirisi üzerinde de durulmadığı görülmüştür. Eksik inceleme ile kurulan hükmün açıklanan nedenlerle bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/6633 K: 2010/7323 T: 28.06.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/2379 K: 2006/3892 T: 03.04.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2003/7714 K: 2003/7823 T: 06.11.2003

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006

Davacı idare adına yasal düzenlemelere uygun tesis edilmiş bir irtifak hakkının bulunmadığı sabit olup, taraftarca da aksi ileri sürülmemiştir. İdarece kamulaştırma işlemlerinin başladığı savunulmuş ise de, tamamlanmış bir irtifak hakkının varlığını gösteren belge sunulamadığından davanın reddi gerekir.

Davacı, Türkiye Elektrik İletişim A.Ş. Genel Müdürlüğü’ne bağlı 154 KV Yıldıztepe Enerji Nakil Hattının geçtiği güzergahta 27-28 nolu direkleri arasında davalılar tarafından yapılan binanın Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliği’ne göre tehlike arz ettiğini belirterek Medeni Kanun’un 727. maddesi uyarınca irtifak hakkına elatmanın önlenmesini ve davaya konu binanın can ve mal emniyeti için tehlike oluşturduğunu belirterek ihlale konu kısımlarının yıkılması isteğinde bulunmuştur.

Davalı, dava konusu yapının belediyeden verilen ruhsata uygun olarak inşa edildiğini, davacı lehine tesis edilmiş bir irtifak hakkı bulunmadığı gibi, kamulaştırma işlemi de yapılmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş, hükmü davalı Özer temyiz etmiştir.

Medeni Kanun’un 727. maddesinde öngörülen yasal koşullara uygun olarak tesis edilmiş bir hakka dayanmayan davacının isteminin reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Medeni Kanun’un “taşınmaz mülkiyetinin içeriği” başlığını taşıyan ve mülkiyetin kapsamını belirleyen 718. maddesinde; “Arazi üzerindeki mülkiyet, kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Bu mülkiyetin kapsamına yasal sınırlamalar saklı kalmak üzere yapılar, bitkiler ve kaynaklar da girer.” hükmünü taşımaktadır. Arazideki yapılar kavramı ise, Medeni Kanun’un 722-728. maddelerinde düzenlenmiş olup, Medeni Kanun’un 727. maddesinde de mecralara yer verilmiştir. 727. madde; “su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları, işletmenin bulunduğu taşınmazın dışında olsalar bile aksine bir düzenleme olmadıkça işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılır.

Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecra ile aynı hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir.

İrtifak hakkı, mecra dışardan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle, dışarıdan görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir.

Medeni Kanun’un 779. maddesinde; taşınmaz lehine irtifak hakkı bir taşınmaz üzerinde diğer taşınmaz lehine konulmuş bir yük olarak tanımlanmış, 780. maddesinde ise; “irtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır. İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine uygun hükümler uygulanır.

İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması, ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür.” denmiştir.

Somut olayda çözümlenmesi gereken sorun; mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirmek isteyen kişi, Medeni Kanun’un hükümlerince bu isteğini iki yoldan sağlama olanağına sahiptir.

Bunlardan birincisi, MK.nun 727. maddesi hükmünden yararlanmak suretiyle o taşınmaz maliki ile anlaşarak “rızai mecra irtifakı tesis edebilme” yoludur; diğeri ise, anlaşma olanağının sağlanamaması halinde, MK.nun 744. maddesinde düzenlenen “zorunlu mecra irtifakı tesisi” için dava yoluna başvurabilmesi halidir. Görülüyor ki, bu tür irtifak hakkının kurulmasını sağlayan neden sadece anlaşma değildir. Bir mahkeme kararıyla da irtifak hakkı kurulabilir. Öte yandan, az yukarıda sözü edilen Özel Hukuk kurallarından başka, kamu hukukuna ilişkin tasarruf ve kurallar da mecra geçirilmesine esas teşkil edebilir.

Bilindiği üzere, MK.nun 727. maddesi de, 726. madde gibi, “yapıların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mütemmim cüz’ü olduğu” yolundaki aynı Yasa’nın 684 ve 718. maddeleri ile konulmuş bulunan genel kuralın bir istisnasıdır ve mecraların geçtiği taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı kurulma yoluyla bu mecraların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyetine girmemesi sağlanmıştır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirilmesine imkan veren bu maddenin öngördüğü hak sahibine, o taşınmazdan yararlanma yetkisi sağlaması ve böylece malikin yararlanma yetkisini mecra geçiren kişi lehine sınırlaması bakımından irtifak hakları arasında yer almaktadır. Yararlanma biçimi, hak sahibinin o taşınmazdan mecra geçirmesi ve bu nedenle bazı faaliyetlerde bulunabilmesine yönelik olduğundan, mecra geçirecek kişi ile taşınmaz arasında doğrudan doğruya bir ilişki kurulmasını zorunlu kılar. Bir başka anlatımla, mecra irtifakının tesisi, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasında da olduğu gibi, tescile esas teşkil edecek bir “temliki işleme”, yani “iktisap sebebine” ihtiyaç gösterir. İktisap sebebini teşkil eden hukuki işlem çoğunlukla bir irtifak sözleşmesi görünümünü taşır. Mecra irtifakı sözleşmesiyle, tarafların mecra hakkının tesisi hususundaki karşılıklı, birbirine uygun iradelerinin yer aldığı borçlandırıcı işlem kastolunmaktadır. Bu işlem, mecra hakkının belli bir muhteva ile kurulmasına ilişkin bulunmaktadır (H. Cumhur Özakman-Türk Hukukunda Mecra İrtifakları-İstanbul 1978-Sayfa 41).

Bir başka anlatımla, üzerinde irtifak hakkı kurulan taşınmazın sahibi, bu sözleşmeyle, irtifak hakkı sahibine “arazisi üzerinde ana yapı için gereken mecraları yapması veya evvelce meydana getirilmiş mecralar varsa onları yerinde alıkoyması ve bunları korumak amacıyla arazisine girmesi konularında izin vermektedir.” (Suad Bertan – Ayni Haklar – Ankara 1976 – Sayfa 656 vd.).

Ancak, mecra irtifakının geçerli olarak doğabilmesi için (diğer unsurların varlığı yanında) mecra irtifakı sözleşmesinin yasada öngörülen şekilde yapılmış olması zorunludur (MK. 781) (2644 sayılı Kanun m. 26; Tapu Sicil Nizamnamesi m. 19; İçt. Bir. K., 10.06.1931 gün ve 2/40 sayılı). Bununla beraber, mecra irtifakı, MK.nun 780. maddesinin ilk cümlesindeki buyurucu hüküm uyarınca tapu siciline kaydedilmedikçe (tescil olunmadıkça), sadece sözleşme yapılmış olması olgusu, irtifakın hükümlerinin yerine getirilmesi için bir talep hakkı vermeyecektir. Ne var ki, taşınmazlar üzerinde ayni bir hak iktisabının tapu kütüğüne yapılacak tescile bağlı olduğu yolundaki genel kuralın (MK. 705), irtifak hakları için de söz konusu olacağını, MK.nun 780. maddesi açıkça öngördüğüne göre, taşınmaz mülkiyetinin iktisabına paralel olarak mecra irtifakının sicil dışı tesis edilmesi de mümkündür. Bu haller MK.nun 705. maddesinde öngörülmüştür. Fakat, mecra irtifakının tescilden önce tesisine imkan veren haller, MK. 780’de atıf yapılan madde 705’den ibaret değildir. Aynı Yasa’nın 727. maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, bu takdirde de sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır (Özakman – age., 89) (Kemal Oğuzman/Özer Seliçi – Eşya Hukuku – İstanbul 1982 – sayfa 751, dipnot 1111’e ilgili metin) (Bertan – age. -1183).

Ancak, hemen ve özellikle belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gereği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki MK. 683. madde uyarınca tecavüzün menini dava edebilir (Özakman – age. – 90, dipnot 1691’a ilgili metin ve orada anılan eserler). Bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulu’nun 08.12.1978 gün ve 1/592 esas, 1077 karar sayılı ilamında da aynen vurgulanmıştır.

Eldeki davada; davacı idare adına yukarıda açıklanan yasal düzenlemelere uygun olarak tesis edilmiş bir irtifak hakkının bulunmadığı sabit olup, taraflarca da aksi ileri sürülmemiştir. Davacı idare, kamulaştırma işlemlerine başladıklarını savunmuş ise de, tamamlanmış ve irtifak tesisinin varlığını gösteren belge ve kayıt sunulmamıştır. Hal böyle olunca, usulünce oluşmuş bir irtifak hakkı bulunmadığı gerekçesiyle davanın reddi gerekirken, aksine düşüncelerle davanın kabulü doğru değildir. Karar bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4480 K: 2008/5239 T: 17.04.2008
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4763 K: 2006/6093 T: 29.05.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/1040 K: 2005/4350 T: 05.05.2005

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/13995 K: 2007/419 T: 23.01.2007

İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür. Mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı.

Davacı, Türkiye Elektrik İletişim A.Ş. Genel Müdürlüğüne bağlı 154 KV Ambarlı Yıldıztepe Enerji Nakil Hattının geçtiği güzergahta D.42-D.43 numaralı planları arasında davalılar tarafından yapılan binanın Elektrik Kuvvetli Akım Tesisleri Yönetmeliğine göre tehlike arz ettiğini belirterek Medeni Kanunun 727. maddesi uyarınca irtifak hakkına elatmanın önlenmesini ve davaya konu binanın can ve mal emniyeti için tehlike oluşturduğunu belirterek ihlale konu kısımlarının yıkılması isteğinde bulunmuştur. Mahkemece, davanın kabulüne karar verilmiş hükmü davalı temyiz etmiştir.

Medeni Kanunun 727. maddesinde öngörülen yasal koşullara uygun olarak tesis edilmiş bir hakka dayanmayan davacının isteminin reddine karar verilmiş, hüküm davacı tarafından temyiz edilmiştir.

Medeni Kanunun “taşınmaz mülkiyetinin içeriği” başlığını taşıyan ve mülkiyetin kapsamını belirleyen 718. maddesinde; “Arazi üzerindeki mülkiyet kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Bu mülkiyetin kapsamına yasal sınırlamalar saklı kalmak üzere yapılar, bitkiler ve kaynaklar da girer.” hükmünü taşımaktadır. Arazideki yapılar kavramı ise Medeni Kanunun 722-728 maddelerinde düzenlenmiş olup Medeni Kanunun 727. maddesinde de mecralara yer verilmiştir. 727. madde; “su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları, işletmenin bulunduğu taşınmazın dışında olsalar bile aksine bir düzenleme olmadıkça işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılır.

Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecra ile aynı hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir.

İrtifak hakkı, mecra dışardan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir.

Medeni Kanunun 779. maddesinde; taşınmaz lehine irtifak hakkı bir taşınmaz üzerinde diğer taşınmaz lehine konulmuş bir yük olarak tanımlanmış 780. maddesinde ise; “irtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır. İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine uygun hükümler uygulanır.

İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür.” denmiştir.

Somut olayda çözümlenmesi gereken sorun; mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirmek isteyen kişi, Medeni Kanunun hükümlerince bu isteğini iki yoldan sağlama olanağına sahiptir. Bunlardan birincisi, MK.nun 727. maddesi hükmünden yararlanmak suretiyle o taşınmaz maliki ile anlaşarak “rızai mecra irtifakı tesis edebilme” yoludur; diğeri ise, anlaşma olanağının sağlanamaması halinde, MK.nun 744. maddesinde düzenlenen “zorunlu mecra irtifakı tesisi” için dava yoluna başvurabilmesi halidir. Görülüyor ki bu tür irtifak hakkının kurulmasını sağlayan neden sadece anlaşma değildir. Bir mahkeme kararıyla da irtifak hakkı kurulabilir. Öte yandan, az yukarıda sözü edilen Özel Hukuk kurallarından başka, kamu hukukuna ilişkin tasarruf ve kurallar da mecra geçirilmesine esas teşkil edebilir.

Bilindiği üzere, MK.nun 727. maddesi de, 726. madde gibi, “yapıların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mütemmim cüz’ü olduğu” yolundaki aynı Yasanın 684 ve 718. maddeleri ile konulmuş bulunan genel kuralın bir istisnasıdır ve mecraların geçtiği taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı kurulma yoluyla bu mecraların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyetine girmemesi sağlanmıştır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirilmesine imkan veren bu maddenin öngördüğü hak sahibine, o taşınmazdan yararlanma yetkisi sağlaması ve böylece malikin yararlanma yetkisini mecra geçiren kişi lehine sınırlaması bakımından irtifak hakları arasında yer almaktadır. Yararlanma biçimi, hak sahibinin o taşınmazdan mecra geçirmesi ve bu nedenle bazı faaliyetlerde bulunabilmesine yönelik olduğundan, mecra geçirecek kişi ile taşınmaz arasında doğrudan doğruya bir ilişki kurulmasını zorunlu kılar. Bir başka anlatımla, mecra irtifakının tesisi, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasında da olduğu gibi, tescile esas teşkil edecek bir “temliki işleme”, yani “iktisap sebebine” ihtiyaç gösterir. İktisap sebebini teşkil eden hukuki işlem çoğunlukla bir irtifak sözleşmesi görünümünü taşır. Mecra irtifakı sözleşmesiyle, tarafların mecra hakkının tesisi hususundaki karşılıklı, birbirine uygun iradelerinin yer aldığı borçlandırıcı işlem kastolunmaktadır. Bu işlem, mecra hakkının belli bir muhteva ile kurulmasına ilişkin bulunmaktadır. (H.Cumhur Özakman-Türk Hukukunda Mecra İrtifakları – İstanbul 1978 – Sayfa 41).

Bir başka anlatımla, üzerinde irtifak hakkı kurulan taşınmazın sahibi, bu sözleşmeyle, irtifak hakkı sahibine “arazisi üzerinde ana yapı için gereken mecraları yapması veya evvelce meydana getirilmiş mecralar varsa onları yerinde alıkoyması ve bunları korumak amacıyla arazisine girmesi konularında izin vermektedir.” (Suad Bertan – Aynı Haklar – Ankara 1976 – Sayfa 656 vd.).

Ancak, mecra irtifakının geçerli olarak doğabilmesi için (diğer unsurların varlığı yanında) mecra irtifakı sözleşmesinin yasada öngörülen şekilde yapılmış olması zorunludur (MK. 781). (2644 sayılı Kanun m. 26; Tapu Sicil Nizamnamesi m, 19 İçt. Bir. K., 10.6.1931 gün ve 2/40 sayılı). Bununla beraber, mecra irtifakı, MK.nun 780. maddesinin ilk cümlesindeki buyurucu hüküm uyarınca tapu siciline kaydedilmedikçe (tescil olunmadıkça), sadece sözleşme yapılmış olması olgusu, irtifakın hükümlerinin yerine getirilmesi için bir talep hakkı vermeyecektir. Ne var ki, taşınmazlar üzerinde ayni bir hak iktisabının tapu kütüğüne yapılacak tescile bağlı olduğu yolundaki genel kuralın (MK. 705), irtifak hakları için de söz konusu olacağını, MK.nun 780 maddesi açıkça öngördüğüne göre, taşınmaz mülkiyetinin iktisabına paralel olarak mecra irtifakının sicil dışı tesis edilmesi de mümkündür. Bu haller MK.nun 705. maddesinde öngörülmüştür. Fakat, mecra irtifakının tescilden önce tesisine imkan veren haller, MK. 780’de atıf yapılan madde 705’den ibaret değildir. Aynı Yasanın 727. maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise, bu takdirde de sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır (Özakman – age., 89) (kemal Oğuzman/Özer Seliçi – Eşya Hukuk – İstanbul 1982 sayfa 751, dipnot 111’le ilgili metin) (Bertan – age.- 1183). Ancak hemen ve özellikle belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gereği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki MK. 683. madde uyarınca tecavüzün men’ini dava edebilir (Özakman age.-90 dipnot 169’la ilgili metin ve orada anılan eserler). Bu ilkeler, Hukuk Genel Kurulu’nun 8.12.1978 gün ve 1/592 esas, 1077 karar sayılı ilamında da aynen vurgulanmıştır.

Eldeki dosyada; dava konusu olan 389 ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerinde davacı idare yararına yukarıda açıklanan yasal düzenlemelere uygun olarak tesis edilmiş bir irtifak hakkı bulunmamaktadır. Mahkemece, davacıya ait dava konusu olmayan bir başka taşınmaz üzerinde bulunan irtifak hakkı nedeniyle irtifak hakkıyla yükümlü bulunmayan taşınmaz yönünden elatmanın önlenmesi ve kal kararı verilmesi doğru değildir. Karar bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/14544 K: 2014/1543 T: 06.02.2014
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/8742 K: 2013/12273 T: 27.09.2013
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2008/4533 K: 2008/5103 T: 14.04.2008
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/4700 K: 2006/5819 T: 23.05.2006

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/5101 K: 2014/6663 T: 21.05.2014

Mecra açıkta tesis olunmuş ise noter tarafından düzenlenecek sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkının doğacağı, mecra dışarıdan görülmüyorsa irtifak sözleşmesinin tapu kütüğüne tescili ve mecranın yapılmasıyla irtifak hakkının doğacağı gözetilmelidir.

Türk Medeni Kanununun “taşınmaz mülkiyetinin içeriği” başlığını taşıyan ve mülkiyetin kapsamını belirleyen 718. maddesi “Arazi üzerindeki mülkiyet kullanılmasında yarar olduğu ölçüde, üstündeki hava ve altındaki arz katmanlarını kapsar. Bu mülkiyetin kapsamına yasal sınırlamalar saklı kalmak üzere yapılar, bitkiler ve kaynaklar da girer” hükmünü taşımaktadır. Arazideki yapılar kavramı ise TMK’nın 722-728 maddelerinde düzenlenmiş olup Kanunun 727. maddesine göre, “Su, gaz, elektrik ve benzerlerinin mecraları, işletmenin bulunduğu taşınmazın dışında olsalar bile, aksine bir düzenleme olmadıkça işletmenin eklentisi ve işletme malikinin malı sayılır. Komşuluk hukukunun gerektiği haller dışında bir taşınmazın böyle bir mecra ile ayni hak olarak yüklenmesi, ancak bir irtifak hakkı kurulması suretiyle olabilir. İrtifak hakkı, mecra dışarıdan görülmüyorsa tapu kütüğüne tesciliyle dışarından görülüyorsa noterce düzenlenecek sözleşmeye dayanılarak mecranın yapılmasıyla doğar” şeklindedir.

TMK’nın 779. maddesinde; taşınmaz lehine irtifak hakkı bir taşınmaz üzerinde diğer taşınmaz lehine konulmuş bir yük olarak tanımlanmıştır. 780. maddesinde ise, “irtifak hakkının kurulması için tapu kütüğüne tescil şarttır. İrtifak hakkının kazanılmasında ve tescilinde aksi öngörülmüş olmadıkça taşınmaz mülkiyetine uygun hükümler uygulanır. İrtifak hakkının zamanaşımı yolu ile kazanılması ancak mülkiyeti bu yolla elde edilebilecek taşınmazlarda mümkündür” hükmüne yer vermiştir.

Somut olayda önem arz eden husus, mecraların açıkta tesis edilmiş olması halinde, mecra irtifakı sözleşmesi yapılmamış olmasına rağmen irtifak hakkının doğup doğmayacağı ve dolayısıyla eylemli duruma hukuken geçerlik tanınıp tanınmayacağı noktasında toplanmaktadır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirmek isteyen kişi, Medeni Kanunun hükümlerince bu isteğini iki yoldan sağlama olanağına sahiptir. Bunlardan birincisi, TMK’nın 727. maddesi hükmünden yararlanmak suretiyle o taşınmaz maliki ile anlaşarak “rızai mecra irtifakı tesis edebilme” yoludur; diğeri ise, anlaşma olanağının sağlanamaması halinde, TMK’nın 744. maddesinde düzenlenen “zorunlu mecra irtifakı tesisi” için dava yoluna başvurabilmesi halidir. Görülüyor ki, bu tür irtifak hakkının kurulmasını sağlayan neden sadece anlaşma değildir. Bir mahkeme kararıyla da irtifak hakkı kurulabilir. Öte yandan, yukarıda sözü edilen Özel Hukuk kurallarından başka, kamu hukukuna ilişkin tasarruf ve kurallar da mecra geçirilmesine esas teşkil edebilir.

Bilindiği üzere, TMK’nın 727. maddesi de 726. madde gibi, “yapıların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mütemmim cüz’ü olduğu” yolundaki aynı Kanununun 684 ve 718. maddeleri ile konulmuş bulunan genel kuralın bir istisnasıdır ve mecraların geçtiği taşınmazlar üzerinde irtifak hakkı kurulma yoluyla bu mecraların, üzerinde bulunduğu taşınmazların mülkiyetine girmemesi sağlanmıştır.

Başkasının taşınmazından mecra geçirilmesine imkan veren bu maddenin öngördüğü hak sahibine, o taşınmazdan yararlanma yetkisi sağlaması ve böylece malikin yararlanma yetkisini mecra geçiren kişi lehine sınırlaması bakımından irtifak hakları arasında yer almaktadır. Yararlanma biçimi, hak sahibinin o taşınmazdan mecra geçirmesi ve bu nedenle bazı faaliyetlerde bulunabilmesine yönelik olduğundan, mecra geçirecek kişi ile taşınmaz arasında doğrudan doğruya bir ilişki kurulmasını zorunlu kılar. Bir başka anlatımla, mecra irtifakının tesisi, taşınmaz mülkiyetinin kazanılmasında da olduğu gibi, tescile esas teşkil edecek bir temliki işleme yani iktisap sebebine ihtiyaç gösterir. İktisap sebebini teşkil eden hukuki işlem çoğunlukla bir irtifak sözleşmesi görünümünü taşır. Mecra irtifakı sözleşmesiyle, tarafların mecra hakkının tesisi hususundaki karşılıklı, birbirine uygun iradelerinin yer aldığı borçlandırıcı işlem kastolunmaktadır. Bu işlem, mecra hakkının belli bir muhteva ile kurulmasına ilişkin bulunmaktadır.

Bir başka anlatımla, üzerinde irtifak hakkı kurulan taşınmazın sahibi, bu sözleşmeyle irtifak hakkı sahibine “arazisi üzerinde ana yapı için gereken mecraları yapması veya evvelce meydana getirilmiş mecralar varsa onları yerinde alıkoyması ve bunları korumak amacıyla arazisine girmesi” konularında izin vermektedir.

Ancak, mecra irtifakının geçerli olarak doğabilmesi için (diğer unsurların varlığı yanında) mecra irtifakı sözleşmesinin yasada öngörülen şekilde yapılmış olması zorunludur (TMK 781). Bununla beraber mecra irtifakı, TMK’nın 780. maddesinin ilk cümlesindeki buyurucu hüküm uyarınca tapu siciline kaydedilmedikçe (tescil olunmadıkça) sadece sözleşme yapılmış olması olgusu irtifakın hükümlerinin yerine getirilmesi için bir talep hakkı vermeyecektir. Ne var ki, taşınmazlar üzerinde ayni bir hak iktisabının tapu kütüğüne yapılacak tescile bağlı olduğu yolundaki genel kuralın (TMK 705), irtifak hakları için de söz konusu olacağını TMK’nın 780 maddesi açıkça öngördüğüne göre taşınmaz mülkiyetinin iktisabına paralel olarak mecra irtifakının sicil dışı tesis edilmesi de mümkündür. Bu haller TMK’nın 705. maddesinde öngörülmüştür. Fakat, mecra irtifakının tescilden önce tesisine imkan veren haller TMK 780’de atıf yapılan madde 705’den ibaret değildir. Aynı Kanununun 727. maddesinde açıkça belirtildiği gibi, irtifak sözleşmesine konu edilen mecra açıkta tesis olunmuş ise bu takdirde de sözleşmenin yapılması ve mecranın açıktan geçirilmesiyle irtifak hakkı doğmuş olacaktır. Bu hüküm, açıktan geçen mecralarda görülebilirliğin, tapu sicilinin aleniyet fonksiyonunun yerini tutabileceği görüşünden kaynaklanmaktadır.

Hemen belirtilmek gerekir ki, mecra irtifakının tescilsiz iktisabına imkan veren bu istisnai hükümle, hakkın dayanağını teşkil eden mecra irtifakı sözleşmesi veya hakka sebep teşkil eden bir diğer hukuki işlemin usulünce düzenlenmesi gereği bertaraf edilmiş değildir. Aksi halde, mecra irtifakının doğduğu kabul olunamaz ve taşınmazın maliki TMK’nın 683. maddesi uyarınca tecavüzün men’ini dava edebilir. Bu ilkeler, Yargıtay Hukuk Genel Kurulu’nun 8.12.1978 günlü ve 1/592 Esas, 1077 Karar sayılı kararında da aynen vurgulanmıştır.

Somut olayda; dava konusu taşınmaz üzerinde yukarıda açıklanan yasal düzenlemelere uygun olarak tesis edilmiş bir irtifak hakkının bulunmadığı sabit olup davacı idare tarafından irtifak tesisinin varlığını gösteren bir belge veya kayıt sunulmadığı gibi Ataşehir Tapu Müdürlüğünün 05.03.2014 tarihli yazısından da irtifak hakkı tesis edilmediği anlaşılmaktadır.

Hal böyle olunca, usulünce oluşmuş bir irtifak hakkı bulunmaması nedeniyle davanın reddi gerekirken, taşınmazın tapu kaydında davacı idare yararına irtifak hakkı varmış gibi davanın kabulü doğru görülmemiş, bu sebeple hükmün bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/10869 K: 2006/13321 T: 17.11.2006
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2009/14833 K: 2010/1009 T: 04.02.2010
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2006/8742 K: 2006/10722 T: 10.10.2006
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2005/10046 K: 2005/10925 T: 06.12.2005

İNTİFA HAKKI YARGITAY KARARLARI

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/13943 K: 2015/9164 T: 19.10.2015

Davalı paydaş tarafından kendi payı üzerine intifa hakkı şerhi konulmasından sonra davacı paydaş tarafından şerhin kaldırılması istenerek bu davanın TMK’nın 700. maddesinde belirtilen üç ay içerisinde davalıya tebliğ edildiği görülmüştür. TMK’nın 700. maddesi gereğince ortaklığın satış suretiyle giderilmesinde intifa hakkı davalının payına düşecek bedel üzerinden devam edeceğinden, davacının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır.

DAVA: Davacı vekili tarafından, davalılar aleyhine 27.11.2012 gününde verilen dilekçe ile tapu kaydındaki şerhin terkini istenmesi üzerine yapılan duruşma sonunda; davanın reddine dair verilen 15.04.2014 günlü hükmün Yargıtayca incelenmesi davacı vekili tarafından istenilmekle süresinde olduğu anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten sonra dosya ve içerisindeki bütün kağıtlar incelenerek gereği düşünüldü:

KARAR: Davacı, davalı ile birlikte 1/2 oranında paydaş oldukları 3074 ada 2 parsel sayılı taşınmazda, davalının kendi 1/2 hissesi üzerine diğer davalının lehine intifa hakkı tesis ettiğini daha sonra taşınmazın üzerindeki ortaklığının giderilmesi için dava açtığını, intifa hakkı tesisinin idareyi zarara uğratmak amacıyla muvazaalı olduğunu bu nedenle tesis edilen intifa hakkının terkini isteminde bulunmuştur. Davalı, davanın reddini savunmuştur. Mahkemece, davanın reddine, karar verilmiştir. Hükmü, davacı vekili temyiz etmiştir.

Türk Medeni Kanununun 700. maddesine göre, bir paydaşın kendi payı üzerinde intifa hakkı kurması halinde, diğer paydaşlardan biri intifa hakkının kurulduğunun kendisine tebliğinden başlayarak üç ay içinde paylaşma isteminde bulunursa; satış yoluyla paylaşmada intifa hakkı, buna ilişkin paya düşecek bedel üzerinde devam eder.

Somut olaya gelince; dava konusu 3074 ada 2 parsel sayılı taşınmaza davalılardan H.. Ç.. ile L…B… A.. Vakfı 1/2 oranında hisseli olarak malik olduğu, davalı H.. Ç..’nun kendisine ait 1/2 hisse üzerinde diğer davalı A.. S.. lehine 08.03.2012 tarihinde 112.000,00 TL bedel karşılığında intifa hakkı tesis ettiği, ardından 14.03.2012 tarihinde dava konusu parselin üzerindeki ortaklığın giderilmesi için İstanbul 15. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2012/107 Esas sayılı dosyasında ortaklığın giderilmesi davası açtığı anlaşılmıştır.

Davalı paydaş tarafından kendi payı üzerine intifa hakkı şerhi konulmasından sonra davacı paydaş tarafından şerhin kaldırılması istenerek bu davanın TMK’nın 700. maddesinde belirtilen üç ay içerisinde davalıya tebliğ edildiği görülmüştür. TMK’nın 700. maddesi gereğince ortaklığın satış suretiyle giderilmesinde intifa hakkı davalının payına düşecek bedel üzerinden devam edeceğinden, davacının bu davayı açmakta hukuki yararı bulunmamaktadır.

Mahkemece, davalının kendi payı üzerinde yapmış olduğu dava konusu tasarrufu kötüniyetle yaptığının kanıtlanamadığı gerekçesiyle davanın reddedilmesi doğru değil ise de hüküm sonucu esas bakımından usul ve kanuna uygun olduğundan HUMK’nın 438/son maddesi gereğince hükmün gerekçesinin değiştirilerek onanmasına karar vermek gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün gerekçesinin yukarıdaki şekilde değiştirilerek bu gerekçeyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA, peşin yatırılan harcın istek halinde yatırana iadesine, kararın tebliğinden itibaren 15 gün içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere 19.10.2015 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/4362 K: 2010/5324 T: 06.05.2010
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/7387 K: 2014/11377 T: 20.10.2014
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/7744 K: 2017/774 T: 07.02.2017
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3239 K: 2014/6392 T: 14.05.2014

Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2002/3438 K: 2002/5889 T: 21.5.2002

Dava niteliği itibariyle intifa hakkı sahibinin haklarının yakından ilgilendirmekte ve etkiler nitelikte bulunduğundan yukarıda adı geçen intifa hakkı sahibine de dava dilekçesi tebliğ edilip davaya dahil edilmesi için davacıya önel verilip bu suretle taraf teşkili sağlandıktan sonra intifa hakkı sahibinin ortaya koyacağı iddia ve delilleri de değerlendirilerek hasıl olacak duruma göre bir karar verilmesi gerekirken taraf teşkili tamamlanmadan davanın esası hakkında hüküm kurulmuş olması, doğru görülmemiştir.

DAVA: Dava dilekçesinde ortaklığın giderilmesi istenilmiştir. Mahkemece davanın kısmen kabulüne dair verilen hükmün temyiz incelemesi davacı vekili tarafından duruşmalı olarak yapılması ise taraf vekillerince yasal süresi içinde verilen dilekçeler ile istenilmekle taraflara yapılan tebligat üzerine duruşma için tayin olunan günde temyiz eden davacı VeK: Av.İsmail Göktoprak ile aleyhine temyiz olunan davalı Vekili Av.Oğuz Çavuşoğlu geldiler. Gelen vekillerin sözlü açıklamaları dinlendikten sonra dosyadaki bütün kağıtlar okunarak, tetkik hakiminin açıklamaları dinlenip, gereği düşünüldü:

KARAR: Dosyada mevcut 21.5.1998 günlü tapu kaydına göre dava konusu taşınmazın 225/2000 payının 1/2 si üzerinde Sevim T: lehine intifa hakkı bulunduğu anlaşılmaktadır.

Dava niteliği itibariyle intifa hakkı sahibinin haklarının yakından ilgilendirmekte ve etkiler nitelikte bulunduğundan yukarıda adı geçen intifa hakkı sahibine de dava dilekçesi tebliğ edilip davaya dahil edilmesi için davacıya önel verilip bu suretle taraf teşkili sağlandıktan sonra intifa hakkı sahibinin ortaya koyacağı iddia ve delilleri de değerlendirilerek hasıl olacak duruma göre bir karar verilmesi gerekirken taraf teşkili tamamlanmadan davanın esası hakkında hüküm kurulmuş olması, doğru görülmemiştir.

SONUÇ: Bu itibarla yukarıda açıklanan esaslar gözönünde tutulmaksızın yazılı şekilde hüküm tesisi isabetsiz, temyiz itirazları bu nedenlerle yerinde olduğundan kabulü ile şimdilik diğer yönleri incelenmeksizin hükmün HUMK’nun 428.maddesi gereğince BOZULMASINA, Yargıtay duruşmasında vekille temsil edilen davacı yararına takdir edilen 250.000.000 TL. vekalet ücretinin davalıdan alınarak davacı tarafa verilmesine, temyiz peşin harcının istek halinde temyiz edene iadesine, 21.5.2002 gününde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 1996/5252 K: 1996/6050 T: 13.06.1996
2. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2014/12747 K: 2015/1071 T: 02.02.2015
3. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2003/1553 K: 2004/2419 T: 29.03.2004
4. Yargıtay 18. Hukuk Dairesi E: 2008/6722 K: 2008/8099 T: 07.07.2008

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2010/4362 K: 2010/5324 T: 06.05.2010

Paylı mülkiyete konu taşınmazda paydaşlığın giderilmesi için dava açıldığında paydaşlardan bir ya da bir kaçının payı üzerinde üçüncü kişi yararına intifa hakkı tesis ettirdiği uygulamada sık rastlanan bir olgudur. Türk Medeni Kanununun 2. maddesi ile getirtilen kural gereği herkes haklarını kullanırken dürüstlük kuralına uymak zorundadır. Bu kurala aykırılık iddiası ile de intifa hakkının terkini istenebilmektedir.

Davacılar, 28167 ada 2 parsel sayılı taşınmazı ortaklığın giderilmesi davasında verilen satış kararı sonucu yapılan ihaleden satın aldıklarını, taşınmazın önceki paydaşlarından İlyapı A.Ş.nin 3980/11341 payında 10/11341 pay için davalı lehine intifa hakkı tesis ettirdiğini, çok küçük bir pay üzerinde intifa hakkı tesis ettirilmesinin Türk Medeni Kanununun 2. maddesinde yer alan dürüst davranma kuralına aykırı olduğunu, intifa hakkının sağladığı yararın taşınmaza yüklediği külfete göre çok az olduğunu ileri sürerek Türk Medeni Kanununun 785. maddesi uyarınca terkin isteğinde bulunmuşlardır.

Davalı, dava konusu taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satılmasına karar verildiğini, davacının da taşınmazı bu hakla yükümlü olarak ihaleden satın aldığını, davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, intifa hakkının danışıklı tesis edildiği iddiasının kanıtlanamadığı, davada Türk Medeni Kanununun 785. maddesi gereğince bedeli karşılığı terkin isteğinin de bulunmadığı gerekçesiyle dava reddedilmiştir. Hükmü, davacı temyiz etmiştir.

Dava, intifa hakkının terkini isteğine ilişkindir. Bilindiği üzere; Türk Medeni Kanununun 794.maddesi gereğince intifa hakkı hak sahibine konusu üzerinde tam yararlanma yetkisi sağlayan, tapu kütüğüne tescil ile kurulan tescil işlemi tamamlanınca da herkese karşı ileri sürülebilen, kişi ile sıkı sıkıya ilişkili haklardandır.

İntifa hakkının sona ermesinin nedenleri Türk Medeni Kanununun 796. maddesinde sıralanmıştır. İntifa hakkı bir süre ile sınırlı olarak kurulmuşsa sürenin dolması veya bu süreden önce intifa hakkı sahibinin hakkından vazgeçmesi, intifa hakkı sahibinin ölümü ya da tüzel kişi ise tüzel kişiliğin sona ermesi, konusu olan şeyin bütünü ile harap olması sebebiyle artık ondan yararlanmanın mümkün bulunmaması durumlarında sona erer.

Kanuni intifa hakları hariç (TMK.m.495 vd.) intifa hakkı tesisi daima bir sözleşmeye dayanır. Taraflarına hak ve borçlar yükleyen bu sözleşmeyle intifa hakkı sahibi ile malik hakkın konusu olan şeydeki yararlanmanın nasıl sürdürüleceğini kararlaştırılabilir. Şayet intifa hakkının tesisine neden olan sözleşmedeki edimler yerine getirilmemiş, intifa hakkının devamı malike yüklediği külfete göre çok az yarar sağlar hale gelmişse veya yarar ortadan kalkmış ise malik bu hususları ileri sürerek hakimden sözleşmeye müdahale edilmesini, intifa hakkının süresinden önce sona erdirilmesini isteyebilir. Kaldı ki, bu gibi durumlarda intifa hakkı sahibinin hakkın sürdürülmesini istemesi hakkın kötüye kullanılmasıdır. Her ne kadar intifa hakkının sona erme sebeplerini sayan Türk Medeni Kanununun 796 vd. maddelerinde eşyaya bağlı irtifak haklarında olduğu gibi şahsi bir irtifak hakkı olan intifa hakkının sona erdirilmesini malikin talep edebileceğine ilişkin (TMK.m.785) bir hüküm yoksa da burada Türk Medeni Kanununun 785. maddesinin kıyasen uygulanması gerekir. Doktrindeki hakim görüş de bu doğrultudadır. (Oğuzman-Seliçi, Eşya Hukuku, İstanbul 2002, s.591 vd).

Yukarıda değinilen intifa hakkının sona erme sebepleri ve bu sebepler söz konusu olmasa dahi hakkın malike yüklediği külfetin ağırlığı nedeniyle sona erdirilmesini isteme olanakları dışında, daha sözleşmenin kuruluşu aşamasındaki irade sakatlıkları, danışıklı işlem iddiası ya da ehliyetsizlik iddiası ile de kayıttaki intifa hakkının terkini istenebilir.

Hemen belirtmek gerekir ki intifa hakkının paylı mülkiyete konu taşınmazlarda da paydaşlar tarafından kendi payları üzerinde intifa hakkı tesis ettirmesi olanağı vardır (TMK. m.688/3). Ancak paydaş, payı üzerinde intifa hakkı tesis ettirirken diğer paydaşların mülkiyet haklarına zarar vermemesi ve onların yararını da gözetmesi gerektiği, Türk Medeni Kanunun 693.maddesi hükmü gereğidir. Anılan madde gereği paydaşın bu hakkını kötüye kullanması halinde diğer paydaşların hakimin müdahalesini isteme hakları vardır(m.697).

Paylı mülkiyete konu taşınmazda paydaşlığın giderilmesi için dava açıldığında paydaşlardan bir ya da bir kaçının payı üzerinde üçüncü kişi yararına intifa hakkı tesis ettirdiği uygulamada sık rastlanan bir olgudur. Türk Medeni Kanununun 2. maddesi ile getirtilen kural gereği herkes haklarını kullanırken dürüstlük kuralına uymak zorundadır. Bu kurala aykırılık iddiası ile de intifa hakkının terkini istenebilmektedir.

Somut olayda; dava konusu taşınmazda ihale ile satıştan önce paydaş olan İlyapı A.Ş. 21.06.2001 tarihli resmi senetle dava konusu taşınmazla birlikte 12 parça taşınmazında payları üzerine 5 ve 10 gibi küçük hisselerle davalı lehine intifa hakkı tesis ettirmiştir. Bunlardan bir kısmı terkin edilmiştir. Dava konusu intifa hakkı halen kayıtta bulunmaktadır. Davacılar taşınmazı intifa hakkı ile yükümlü olarak satın almışlardır. Şimdi bu intifa hakkının taşınmaza ağır külfet yüklediğini ileri sürmektedirler. Dava dilekçesinde intifa hakkının diğer paydaşların zararına konulduğunu ve bu hususun hakkın kötüye kullanılması anlamına geldiğini belirterek ve ayrıca taşınmaza yüklediği külfetin hakkın sağlayacağı yarardan daha fazla olduğu iddiasıyla doğrudan Türk Medeni Kanununun 785.maddesi uyarınca terkin talep etmişlerdir.

Gerçekten de, paydaşların zararına konulduğu ve 2. madde uyarınca hakkın kötüye kullanılması olarak değerlendirildiği için terkin edilebilecek intifa hakkının gerek paydaşlığın giderilmesi davası sırasında, gerekse intifa hakkı ile yükümlü olarak satış kararı verilmesine rağmen satış yapılıncaya kadar diğer paydaşlar tarafından terkinini isteyebilme olanağı vardır. Bu olanağı kullanmayan paydaşın taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satılmasının sağlayacağı düşük bedelle satış veya başka alıcı çıkmaması gibi durumlardan yararlandıktan sonra intifa hakkının terkinini istemesi yine yukarıda sözü edilen Türk Medeni Kanununun 2. maddesindeki dürüst davranma kuralına aykırıdır. Bu durumda taşınmaza malik olan kişi ancak Türk Medeni Kanununun 785. maddesindeki koşullar gerçekleştiğinden intifa hakkının terkinini isteyebilir. Diğer bir anlatımla; lehine intifa hakkı bulunan kişiye göre kendisinin çok ağır külfete maruz kaldığının intifa hakkının devam etmesinin onun için çekilmez hal aldığının kanıtlanmış olması gerekir. Bunların dışında malik sözleşmeye bağlılık (ahde vefa) kuralı gereği sözleşmenin yapıldığı andaki gibi hükümlerine aynen uymak zorundadır.

Davaya konu olayda, paydaşlığın giderilmesi davasında davacılar da taraftırlar. Diğer bir anlatımla intifa hakkı tesis edildiğinde davacılar taşınmazın paydaşıdırlar. Gerek dava açılmadan önce gerekse dava sırasında bu hakkın terkinini istememişler, taşınmazın intifa hakkı ile yükümlü olarak satışından sonra terkin talebinde bulunmuşlardır. Şimdi, intifa hakkının taşınmaza yüklediği külfetin ağır olduğunu ileri sürmekte ve bu hakkın tesisinin de iyiniyet kurallarıyla bağdaşmadığını belirtmektedirler. Mahkemece uyuşmazlığın bu açıklamalar çerçevesinde değerlendirilerek sonuçlandırılması gerekir. Kısaca söylemek gerekirse, 3980/11341 paya sahip olan malik 11341 m2’lik taşınmazda 10 m2 yer için intifa hakkı tesis ettirmiştir. Bu kadar küçük bir payda intifa hakkı tesis ettirilmesi ve ayrıca resmi senet içeriğinden de anlaşıldığı gibi bu yöntemi 12 parça taşınmazı için kullanması hakkın kötüye kullanıldığının açık göstergesi kabul edilmelidir. Davacılar da taşınmazı kayıttaki intifa hakkı nedeniyle daha düşük bir bedelle satın aldıklarına göre intifa hakkına konu taşınmazın bedeli belirlenerek bu bedel depo ettirildikten sonra davanın kabulüne karar verilmelidir. Tüm bu yönler göz ardı edilerek davacıların dayandığı vakıaların yanlış nitelendirilmesi sonucu davanın reddine karar verilmesi doğru görülmediğinden kararın bozulması gerekmiştir.

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle temyiz olunan hükmün BOZULMASINA, peşin yatırılan temyiz harcının istek halinde yatıranlara iadesine, 06.05.2010 tarihinde oybirliği ile karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15622 K: 2016/285 T: 13.01.2016
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2018/265 K: 2018/2827 T: 09.04.2018
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3351 K: 2014/6425 T: 15.05.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/446 K: 2020/2388 T: 27.02.2020

İKK. 121. MADDE YARGITAY KARARLARI

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003

Alacaklı İcra Dairesinden İİK.nun 94/2 maddesi gereğince haczedilen taşınmaz payının borçlu adına intikali için gereken işlemleri yapmak üzere yetki alıp, Tapu Sicil Müdürlüğünde taşınmaz payının borçlu adına intikalini gerçekleştirmesi ve tapuda müşterek (ortak) mülkiyet haline gelen borçlu payının satılarak alacağını almak üzere İİK.m.123 ve devamında açıklanan gayrimenkul payının satışına ilişkin usulü izlemesi gerekir.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Alaşehir Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 27.1.2003 gün ve 318-68 sayılı kararın incelenmesi davalı Fadime K. vekili tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6.Hukuk Dairesinin 25.3.2003 gün ve 1703-1829 sayılı ilamı ile; (…Dava 1 adet taşınmazın paylaşımına ilişkindir. Mahkemece satış suretiyle paylaşıma karar verilmiş ve hüküm davalı Fadime K. (Emre) tarafından temyiz edilmiştir.

Paylaşma davaları, paylı ve elbirliği mülkiyetine konu mallarda paydaşlar ya da ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Dava açma yetkisi, paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ortağa aittir. Paydaşlardan veya ortaklardan biri yalnız başına dava açabileceği gibi birden fazla paydaş veya ortak da dava açabilir. Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyetinin bir arada bulunması halinde paydaş veya ortaklardan biri veya bir kaçı dava açabilirler. Husumet de davacı dışında kalan paydaş veya ortaklara yöneltilir.

Türk Kanunu Medenisinin 588. maddesinde elbirliği mülkiyetine tabi mallarda bir ortağın hisselerini haczettiren alacaklının, hakimin ortak yerine kaim olarak, taksime iştirakini isteyebileceği hükmü yer almakta iken 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda, anılan maddenin karşılığı olan 648. maddesi, yukarıda belirtilen hallerde alacaklının, sulh hakiminden mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği hükmünü getirmiştir. Yasanın gerekçesinde de vurgulandığı gibi eski metinde hakimin mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceği belirtilmiştir. Ancak hakim, mirasçılar uyuşmadığı zaman paylaştırmayı gerçekleştirmekle de görevlidir. Aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi hem de mirasçılardan biri yerine onun (dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaştırmaya katılması uygun bir çözüm değildir. Bu sebeple maddede, sulh hakiminden koşullar gerçekleştiğinde paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenebileceği kabul edilmiştir.

Yeni yasal düzenlenme karşısında elbirliği mülkiyetine, elbirliği mülkiyeti ile birlikte paylı mülkiyete tabi mallarda borçlu mirasçının alacaklısı olan kişinin paylaştırma davası açabilmesi için alacaklı veya borçlunun yararlarını da korumak amacı ile Medeni Kanunun 648. maddesi gereğince kayyım atanması istemesi, kayyım atandığında davanın kayyım tarafından açılıp kayyım huzuru ile davaya devam edilmesi gerekir. Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir …) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle, yeniden yapılan yargılama sonunda, mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI: Hukuk Genel Kurulunca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, alacaklının alacağını elde edebilmesi amacıyla, 743 sayılı Türk Kanuni Medenisinin 588 ve 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 648. maddesine göre açılmış ortaklığın giderilmesi davasından ibarettir.

Davacı, borçlu hakkında giriştiği icra takibinde borçlu tarafından borç ödenmediğini dava konusu 48 ada 7 nolu parselin ½’sinin borçlunun murisi Mustafa üzerine kayıtlı olduğunu, buradaki borçluya intikal edecek pay üzerine haciz konulduğunu, icra tetkik merciinden ortaklığın izale-i şuyu yoluyla giderilmesi hususunda yetki aldığını belirterek, taşınmaz üzerindeki ortaklığın satış suretiyle giderilmesini istemiştir.

Mahkemece her ne kadar taşınmazın ½’si borçlunun murisi adına kayıtlı ise de, aynen taksimin mümkün olmaması nedeniyle, taşınmazın tamamının satılarak, taşınmazdaki ortaklığın giderilmesine ilişkin olarak kurulan hüküm Özel Dairece yukarıda açıklanan nedenlerle 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren Türk Medeni Yasasının 648. maddesine göre, alacaklı tarafından borçlu ortak yerine kaim olmak üzere bir kayyım atanmasını istemesi ve davanın kayyım tarafından açılıp kayyımın huzuru ile davaya devam edilmesi gerektiği gerekçesiyle bozulmuştur.

Yerel mahkeme ile Özel Daire arasındaki uyuşmazlık 4721 sayılı Yasanın 648. maddesinde öngörülen kayyım atanmasına dair hükmün emredici olup olmadığı, somut olayda izlenmesi gereken usulün ne olduğu noktasında toplanmaktadır.

Bu tür davalarda, davayı ortak yada paydaşlardan biri yada bir kaçı diğer ortak yada paydaşlara karşı açar. Davada bütün paydaş veya ortakların yer alması zorunludur. Yukarıda açıklandığı üzere dava hakkı kural olarak malik olan paydaş yada elbirliği ortağına aittir.

Bu kuralın istisnası alacaklı durumunda olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerinin dava açabilmeleridir. Mirasçılardan birinden alacağı olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi bu alacağın tahsili amacıyla, terekeye dahil bulunan taşınır veya taşınmaz malların, paylaşma yada satış suretiyle ortaklığın giderilmesi için dava açabilir. Böyle bir durumda davanın açılabilmesi için;borçlu mirasçının hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması, borçlu mirasçı aleyhine bir icra takibi yapılmış olması ve takibin sonuçsuz kalması gereklidir. Dava açıldıktan sonra mahkeme, öncelikle aynen bölüştürülmenin mümkün olup olmadığını araştırır. Aynen bölünme mümkün ise, o şekilde bölünme yapar, olanak yoksa satışa karar verir ve satış bedelini payları oranında paydaşlara dağıtır. Bu haliyle dava iki safhadan oluşur. İlki paydaşlar arasındaki hukuksal ilişkinin aynen bölme ve satım kararı ile son verilmesi yolu ile paylaşma safhasıdır. Aynen bölünmesi mümkün ise, bölünen parçaların paydaşlara tahsisi yapılır. Bu durumda dava konusu olan taşınmaza, yapılan ifraza göre yeni tapu oluşturulur. Borçlu mirasçıya düşen kısım onun adına tapuya tescil ettirilir; alacaklı onu sattırarak alacağına kavuşur. Aynen bölünme mümkün olmadığı takdirde satış kararı verilir. Hükmün kesinleşmesi ile satış memurundan infazı istenir. Mahkeme satış kararı verirken satışın ne şekilde yapılacağını hüküm fıkrasında göstermek zorundadır. Aksi bozma nedenidir. Dolayısıyla satışın ne şekilde yapılacağı konusunda kararda bir belirsizlik olmayacaktır. Satış sonunda elde edilen bedelden alacaklının alacağının tahsili yoluna gidilir.

Paylaşma istemi başlığını taşıyan Medeni Kanunun 642. maddesi, mirasçılardan her biri sözleşme veya yasa gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman, mirasın paylaşılmasını isteyebilir. Paylı mülkiyetin sona ermesini düzenleyen ve paylaşma istemi başlığını ihtiva eden 698. maddesi ise; “hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle, paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşların her biri malın paylaşılmasını isteyebilir” hükmüne yer vermiştir. Aynı yasanın 703/son maddesi de; “elbirliği mülkiyetinde paylaşma, aksine hüküm bulunmadıkça paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır” kuralını öngörür. Yasanın 644. maddesi de açıkça paylaşma davasından söz eder. 743 sayılı Kanunu Medeninin 627. maddesinin kenar başlığında “Taksim davasından” söz edilirken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 698. maddesinin başlığı ise, paylaşma istemi şeklinde kaleme alınmıştır. Yeni yasada “dava” sözcüğü yerine istem sözcüğü yazılmıştır. İstem sözcüğü davayı da içine alır.

Bu yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere paylaşma isteme hakkı kural olarak paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ise mirasçıya tanınmıştır. Malik olmayan kimseye paylaşma isteme ve paylaşmaya katılma hakkı tanınmamıştır.Örneğin 743 sayılı Kanunu Medeninin 612, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 677. maddeleri miras payının temliki konusunda üçüncü kişi ile sözleşme yapma imkanı vermesine karşın, bu kimseye paylaşmaya katılma yetkisi vermemektedir.

Borçlunun bir mirasçı makamına kaim olması başlığını taşıyan 743 sayılı Medeni Kanunun 588. maddesinde, bir mirasçıya düşen hisseyi devralan haczeden yahut mirasçı aleyhine borcunu ödemekten aciz belgesi alan alacaklı, hakimin mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılmasını isteyebileceği açıklanmıştır. Taksime iştirak mirasın paylaşılmasını (davayı) isteme hakkını da kapsar.

01.01.2002 tarihin de yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 648. maddesi paylaşmaya kayyımın katılması başlığını taşımakta olup, açılmış bir mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan yada elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının, sulh hakiminden, bu mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği açıklanmıştır.

Yasanın gerekçesinde; 743 sayılı Kanunun 588. maddesinde hakimin, mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceğinden belirtildiği, mirasçılar uyuşamadığı zaman ise paylaştırmayı gerçekleştirmek ile de görevli olduğu, aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi, hem de mirasçılardan biri yerine onun(dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaşmaya katılmasının uygun bir çözüm olmadığı, bu nedenle, Sulh Hakiminden, maddedeki koşullar gerçekleştiğinde, paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenmesi gerektiği kuralı konulmuştur.

4721 sayılı Kanunun 648. maddesiyle yeni getirilen düzenleme ile Hakimin mirasçı yerine paylaşmaya iştiraki uygun görülmeyerek, alacaklıya Sulh Hakiminden bu mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanması yoluyla davanın görülmesi sistemi benimsenmiştir. Bunda güdülen amaç, madde gerekçesinde açıklandığı üzere; Hakimin hem paylaştırmayı, gerçekleştirmesi hem de mirasçı yerine geçmesi uygun görülmediğinden alacaklının ve borçlunun menfaatlerinin dengelenmesidir.

Yukarıda değinildiği gibi iştirak halinde mülkiyette pay söz konusu olmadığından her ortak malın tamamı üzerinde diğer ortaklarla birlikte mülkiyet hakkına sahiptir. Bununla beraber, iştirak halinde mülkiyette de ortakların bir katılma payı veya hakkından bahsetmek mümkündür. Ortakların, ortaklığın sona ermesi halinde tasfiye sonucuna (tasfiye payına) iştirak hakkına “katılma payı” denir.

Bu genel açıklamadan sonra borçlu mirasçıya düşen taşınmazdaki payın cebri icra yolu ile satışının mümkün olup olmadığının da çözümlenmesi gerekir. İİK.nun 94 ve 121. maddelerinde Medeni Kanunu’nun kabul ettiği kurallara uygun hükümler kabul edilmiştir. 94 maddeye göre “ortaklardan birinin alacaklısı, yalnız borçlu ortaklığın katılma hakkını, yani tasfiye sonucunu haczettirebilir.” Bunun için de borçlu ortağın alacaklısı, ortaklığın sona erip tasfiye edilerek borçlu ortağa düşecek tasfiye payının haczini isteyebilir.121 maddeye göre de “tasfiye edilmemiş bir miras hissesinin haczi üzerine icra memuru satışın ne şekilde yapılacağını Tetkik Merciinden sorar”. Maddedeki (açık arttırma ile satışa karar verebilir) şeklindeki hükmün MK.ile kabul edilmiş olan “pay satışının mümkün olmadığı” kuralını ortadan kaldıran bir hüküm niteliğinde değildir. Maddede mahcuzlar üzerindeki iştirak halindeki mülkiyet münasebetine son verilmesini sağlamak için takip alacaklısına şuyuu’nun giderilmesi davası açması yetkisini verir. Açılacak davanın sonuna kadar icra müdürü bir işlem yapamayacak, bu dava sonucunda borçluya belirli bir mal isabet etmiş ise bu mal satılarak alacaklının hakkı verilecektir. (14.4.1943 gün E:1940/48 K:1943/15 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı)

Böylece elbirliği mülkiyetine tabi bir malda payı bulunan borçludan alacaklı olan kişi, anlatıldığı şekilde İcra Tetkik Merciinden alacağı yetkiye dayanarak borçlunun da içinde bulunacağı tüm elbirliği ortaklarına karşı dava açıp bu davayı sonuçlandıracaktır. Buradaki dava açmak hakkı hakime ya da başka bir kişiye tanınmamış, yalnızca mirasçıya ya da Tetkik Merciinden ortaklığın giderilmesi davasını açma yetkisini alan alacaklıya tanınmıştır.

Öyleyse, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi ile alacaklıya yeni tanınan imkan, borçlu mirasçının payının temsilcisi olarak bir kayyım atanmasını isteyebilmesi hususudur.

Bu gibi durumlarda ortaklığın giderilmesi davasının kim tarafından açılacağının açıklığa kavuşturulması gerekir.

İİK. 94, 121, Türk Medeni Kanunu’nun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, paylaşma davasının 4721 sayılı yasada yazılı “açılmış mirasta, bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının açacağı açıktır. Maddede açıkca paylaşmaya katılmaktan söz edilmiştir. Borçlu borcunu ödemekte temerrüt halindedir. Borcunu ödemediği için Kanun özel bir yöntem benimseyerek ve borçlunun kendi aleyhine dava açmayacağını düşünerek alacaklıya dava açma hakkını vermiştir. Yasa uyarınca atanacak kayyım da elbette tarafların haklarının denkleştirilmesi için alacaklının kendisine başvurması üzerine paylaştırma davası açabilecektir. Ancak Yasa koyucunun bu davayı sadece atanan kayyımın açacağını kabul ettiğini ileri sürmenin mevcut yasal düzenleme karşısında mümkün olmadığı açıktır.

Görüldüğü gibi eski yasanın 588. maddesi ile yeni yasanın 648. maddesi sanıldığı gibi temelde bir farklılık arz etmemektedir. Yasalardaki durum (İİK.94 ve 121) aynen korunmakta, eski 588 den farklı olarak eskiden ortaklığın giderilmesi davasında hakim, mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılırken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi hakimi bu katılmanın dışında bırakmakta, hakimin yerine özel duruma münhasır olmak üzere mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyımın atanacağını öngörmektedir.

Burada sözü edilen kayyımlık (Yasal Danışmanlık), temsilci kayyımlığı, belirli bir işin (somut olayda paylaşma davasında borçlu mirasçının payının) temsilcisi olarak atanacağı için bu tür kayyımlığa “temsilci kayyımlığı” denilmektedir. (Prof.Dr. Aydın Zevkliler, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç hükümleri, Kişiler Hukuku 1989 s.1037). Atanan Kayyım paylaşma davasında, borçlunun yararına en uygun çözümün belirlenmesi ve bununla birlikte alacaklının alacağına en kısa zamanda kavuşması konusunda üzerine düşen görevi yapacağı açıktır.Öte yandan yasanın bir amacıda; tarafların iradesine üstünlük tanıyarak öncelikle iradi paylaşma yollarını denemektir. Bu amaçla kayyım, borçlu dışındaki diğer mirasçılarla anlaşıp rızaya dayalı paylaşmayı gerçekleştirebilir.

Borçluya intikal edecek tasfiye edilmemiş bir miras payının haczedilmesi ve sonuçta ortaklığın satış yoluyla giderilmesinde izlenecek yol bu olmasına karşın, somut olayda bu hükümlerin uygulama yeri bulunmamaktadır.

Şöyle ki, somut olayda davacı alacaklı alacağına kavuşmak için 10.11.2000 tarihinde icra takibine başlandığı borçluya intikal edecek tasfiye edilmemiş miras hissesi üzerine 9.11.2000 tarihinde ihtiyati haciz konulduğu ve 14.5.2000 tarihinde ise, görülmekte olan ortaklığın giderilmesi yoluyla satışına karar verilen taşınmazın tapu kaydı ½ pay oranında borçlunun murisi Mustafa Emre, ½ pay oranında ise üçüncü kişi konumundaki Fadime Karsavuran adına kayıtlı olup, muris Mustafa 6.12.1995 tarihinde öldüğü geriye borçlunun manevi evladı Arif ve eşi Adile’yi bıraktığı, Adile’nin de 6.2.1999 tarihinde geride borçlu Arif’i bırakarak vefat ettiği ve bu şekilde, takip tarihinden önce muris Mustafa Emre adına kayıtlı taşınmaz payı üzerinde elbirliği ortaklığı ilişkisinin fiilen sona erdiği, bu payın tek başına borçluya intikal ettiği, ancak tapuda gerekli intikal işlemi yaptırılmadığından, taşınmaz payının muris Mustafa üzerine kayıtlı göründüğü anlaşılmaktadır.

Hal böyle olunca, somut olayda uygulanması gereken usul Türk Kanuni Medenisinin 588 ve İcra İflas Yasasının 121 maddesi ile Türk Medeni Yasasının 648. maddesinde öngörülen usul olmayıp, İcra İflas Yasasının 94. maddesinde açıklanan usuldür.

Buna göre; alacaklı İcra Dairesinden İİK.nun 94/2 maddesi gereğince haczedilen taşınmaz payının borçlu adına intikali için gereken işlemleri yapmak üzere yetki alıp, Tapu Sicil Müdürlüğünde taşınmaz payının borçlu adına intikalini gerçekleştirmesi ve tapuda müşterek (ortak) mülkiyet haline gelen borçlu payının satılarak alacağını almak üzere İİK.m.123 ve devamında açıklanan gayrimenkul payının satışına ilişkin usulü izlemesi gerekir.

Önemle belirtelim ki, davacı alacaklının ortaklığın giderilmesi davası açmasının koşulu iştirak (elbirliği) halinde mülkiyet hükümlerine tabi bir taşınmaz yada taşınmaz payı söz konusu olmasıdır. Paylı mülkiyette payın haczi ve satışı mümkün olduğundan paydaşın alacaklısının paylaşma davası açması doğru olmayıp, davanın görülebilme imkanı yoktur. Mahkemece davanın reddine karar verilmesi gerekirken davanın kabulüne ilişkin hükümde direnilmesi usul ve yasaya aykırıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/253 K: 2003/270 T: 02.04.2003
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4288 K: 2019/960 T: 06.02.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/3380 K: 2014/6446 T: 15.05.2014
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 1988/6585 K: 1988/870 T: 02.11.1988

Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2012/1078, K: 2012/2235

İİK.’nun 121. maddesi uyarınca hacze konu olan şey, borçlu ortağa ait miras veya iştirak halinde tasarruf olunan bir mal hissesi olup, haczine karar verilen hissenin elbirliği hükümlerine göre bağımsız olarak satışı mümkün değildir. Bu durumda borçlu ortağın miras payının da bulunduğu mal üzerindeki ortaklığın aynen taksim veya satış suretiyle giderilmesi söz konusu olup alacaklı da İİK’nun 121. Maddesi uyarınca İcra Mahkemesinden alacağı yetki belgesine dayanarak bu davayı açabilmektedir. Kural olarak ortaklığın giderilmesi davasında dava hakkı ortaklardan bir yada birkaçına ait olup alacaklının dava hakkının borçlu ortaktan bağımsız olarak düşünülmemesi gerekir.

Mahalli mahkemesinden verilmiş bulunan yukarıda tarih ve numarası yazılı ortaklığın giderilmesi davasına dair karar, davalılardan …, … ve … tarafından süresi içinde temyiz edilmiş olmakla, dosyadaki bütün kağıtlar okunup gereği görüşülüp düşünüldü.

Dava, İİK.’nun 121.maddesi uyarınca borçlu ortağın alacaklısı tarafından açılan ortaklığının giderilmesi istemine ilişkindir. Mahkemece dört adet taşınmazın satılarak ortaklığın giderilmesine karar verilmiş, hüküm bir kısım davalılar tarafından temyiz edilmiştir.

Davacı alacaklı borçlu mirasçı aleyhine … 17.İcra Müdürlüğünün 2006/12617 ve 2006/12618 sayılı dosyaları ile icra takibi yapmış, borçluya miras bırakanından intikal eden taşınmazlardaki miras paylarını haczettirmiş ancak, taşınmazların elbirliği mülkiyet hükümlerine tabi olması nedeniyle alacaklının talebi üzere … 7.İcra Hukuk Mahkemesinin 2007/850-795 sayılı kararı ile İİK.nun 121. Maddesi kapsamında alacaklı vekiline ortaklığın giderilmesi davası açması için yetki verilmiştir. Davacı da bu yetkiye dayanarak eldeki davayı açmıştır. Davaya konu taşınmazların tapu kayıtları üzerine 18.04.2008 tarihinde ortaklığın giderilmesi davası açıldığına ilişkin belirtme yapılmıştır. Borçlu ortak … yargılama devam ederken 05.11.2008 tarihinde miras payını tapudan diğer davalı …’ya temlik edilerek ortaklıktan çıkmış, dava diğer mirasçılara karşı devam edilerek karar verilmiştir.

Borçlu ortağın alacaklısı alacağını tahsil amacıyla yapmış olduğu icra takibi sonunda İİK.’nun 121 maddesi hükmü uyarınca icra hakiminden alacağı yetki belgesine dayanarak ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

İİK.’nun 121. maddesi uyarınca hacze konu olan şey, borçlu ortağa ait miras veya iştirak halinde tasarruf olunan bir mal hissesi olup, haczine karar verilen hissenin elbirliği hükümlerine göre bağımsız olarak satışı mümkün değildir. Bu durumda borçlu ortağın miras payının da bulunduğu mal üzerindeki ortaklığın aynen taksim veya satış suretiyle giderilmesi söz konusu olup alacaklı da İİK’nun 121. Maddesi uyarınca İcra Mahkemesinden alacağı yetki belgesine dayanarak bu davayı açabilmektedir. Kural olarak ortaklığın giderilmesi davasında dava hakkı ortaklardan bir yada birkaçına ait olup alacaklının dava hakkının borçlu ortaktan bağımsız olarak düşünülmemesi gerekir.

Olayımızda, borçlu …’ya miras bırakanından intikal eden davaya konu taşınmazlardaki miras payı davacı alacaklı tarafından 03.07.2007 tarihinde haczedilmiş, alacaklı tarafından icra mahkemesinden alınan yetki belgesi ile eldeki ortaklığın giderilmesi davası 15.01.2008 tarihinde açılmıştır. 11.04.2008 tarihinde tapu kaydına ortaklığın giderilmesi davası açıldığına ilişkin şerh konulmakla birlikte davalı borçlu yargılama devam ederken 05.11.2008 tarihinde miras payını diğer davalı … Usluya tapuda temlik etmiştir. Ortaklığın giderilmesi davasında alacaklının borçlu ortaktan bağımsız bir dava hakkı olduğu düşünülemeyeceğinden, miras payının temlikine ilişkin söz konusu tasarrufun alacaklıya zarar vermek maksadıyla yapıldığı ileri sürülüp iptaline karar verilmedikçe mahkemece ortaklığın giderilmesine de karar verilemez. Mahkemece bu husus göz ardı edilerek yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırıdır. Hüküm bu nedenle bozulmalıdır

SONUÇ: Yukarıda açıklanan nedenlerle hükmün BOZULMASINA, istek halinde peşin alınan temyiz harcının temyiz edene iadesine, 16.02.2012 tarihinde oybirliğiyle karar verildi.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4143 K: 2019/651 T: 22.01.2019
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/15584 K: 2016/286 T: 13.01.2016
3. Yargıtay 6. Hukuk Dairesi E: 2005/10986 K: 2005/535 T: 03.02.2005
4. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/253 K: 2003/270 T: 02.04.2003

Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/253 K: 2003/270 T: 02.04.2003

Elbirliği mülkiyetine tabi bir malda payı bulunan borçludan alacaklı olan kişi, anlatıldığı şekilde İcra Tetkik Merciinden alacağı yetkiye dayanarak borçlunun da içinde bulunacağı tüm elbirliği ortaklarına karşı dava açıp bu davayı sonuçlandıracaktır. Buradaki dava açmak hakkı hakime ya da başka bir kişiye tanınmamış, yalnızca mirasçıya ya da Tetkik Merciinden ortaklığın giderilmesi davasını açma yetkisini alan alacaklıya tanınmıştır.

Taraflar arasındaki “ortaklığın giderilmesi” davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Karşıyaka 1. Sulh Hukuk Mahkemesince davanın kabulüne dair verilen 19.9.2002 gün ve 2002/748-1041 sayılı kararın incelenmesi davalılardan Zeynep Ö. tarafından istenilmesi üzerine, Yargıtay 6. Hukuk Dairesinin 28.11.2002 gün ve 2002/7358-7634 sayılı ilamı ile; (…Davacı vekili, davalılardan Zeyn K.’ın borcu nedeniyle aleyhine icra takibi yapıldığını, icra tetkik merciinden İcra İflas Kanununun 121. maddesi gereğince yetki belgesi aldıklarını, borçlunun miras bırakanına ait taşınmazların satış suretiyle ortaklığının giderilmesini istemiştir. Davalılara meşruhatlı davetiye ve dava dilekçesi tebliğ edilmiş, davalılardan Zeynep Ö. taşınmazın satılmasını istemediğini, davanın reddini savunmuştur.

Paylaşma davaları, paylı ve elbirliği mülkiyetine konu mallarda paydaşlar ya da ortaklar arasındaki hukuki ilişkiyi sona erdiren, birlikte mülkiyetten ferdi mülkiyete geçmeyi sağlayan, iki taraflı yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Dava açma yetkisi, paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ortağa aittir. Paydaşlardan veya ortaklardan biri yalnız başına dava açabileceği gibi birden fazla paydaş veya ortak da dava açabilir. Paylı mülkiyet ve elbirliği mülkiyetinin bir arada bulunması halinde paydaş veya ortaklardan biri veya bir kaçı dava açabilirler. Husumet de davacı dışında kalan paydaş veya ortaklara yöneltilir.

Türk Kanunu Medenisinin 588. maddesinde elbirliği mülkiyetine tabi mallarda bir ortağın hisselerini haczettiren alacaklının, hakimin ortak yerine kaim olarak, taksime iştirakini isteyebileceği hükmü yer almakta iken, 1.1.2002 tarihinde yürürlüğe giren 4721 Sayılı Türk Medeni Kanununda, anılan maddenin karşılığı olan 648. maddesi, yukarıda belirtilen hallerde alacaklının, sulh hakiminden mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği hükmünü getirmiştir. Yasanın gerekçesinde de vurgulandığı gibi eski metinde hakimin mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceği belirtilmiştir. Ancak hakim, mirasçılar uyuşmadığı zaman paylaştırmayı gerçekleştirmekle de görevlidir. Aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi hem de mirasçılardan biri yerine onun (dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaştırmaya katılması uygun bir çözüm değildir. Bu sebeple maddede, sulh hakiminden koşullar gerçekleştiğinde paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenebileceği kabul edilmiştir.

Yeni yasal düzenlenme karşısında elbirliği mülkiyetine, elbirliği mülkiyeti ile birlikte paylı mülkiyete tabi mallarda borçlu mirasçının alacaklısı olan kişinin, paylaştırma davası açabilmesi için alacaklı veya borçlunun yararlarını da korumak amacı ile Medeni Kanunun 648. maddesi gereğince kayyım atanması istemesi, kayyım atandığında davanın kayyım tarafından açılıp kayyım huzuru ile davaya devam edilmesi gerekir. Yukarıda belirtilen hususlar dikkate alınmadan yazılı şekilde karar verilmesi doğru değildir.

Hüküm bu nedenle bozulmalıdır….) gerekçesiyle bozularak dosya yerine geri çevrilmekle yeniden yapılan yargılama sonunda; mahkemece önceki kararda direnilmiştir.

HUKUK GENEL KURULU KARARI

Hukuk Genel Kurulu’nca incelenerek direnme kararının süresinde temyiz edildiği anlaşıldıktan ve dosyadaki kağıtlar okunduktan sonra gereği görüşüldü:

Dava, alacaklı tarafından mirasçılar aleyhine açılan ortaklığın giderilmesi istemine ilişkindir. Davacı, borçlu aleyhine icra takibine giriştiklerini haciz kararı verildiğini tetkik merciince kendisine ortaklığın giderilmesi davası açmak üzere yetki verildiğini belirterek davalıların murisleri adına kayıtlı payların satış yoluyla giderilmesine karar verilmesini istemiştir. Davalılardan Zeynep Ö. duruşmaya katılmış ve taşınmazların satılmasını istemediğini belirtmiştir.

Mahkemece, yürütülen icra takibi ile davalı Zeyn K.’ın borcu bulunduğu ve aynen paylaşmanın olanaklı olmadığı gerekçesiyle davanın kabulü ile taşınmazların satışı suretiyle ortaklığın giderilmesine dair verilen karar, Özel Dairece yukarıda açıklanan nedenlerle bozulmuştur.

Burada yeri gelmişken öncelikle, yasaların yürürlükten kalkma usulünden de bahsetmekte yarar vardır. Yürürlüğe giren bir yasa, hangi yasaların, yada yasanın hangi maddelerinin yürürlükten kaldırıldığını açıkça belirtebilir. Örneğin 1/1/2002 tarihinde 4721 sayılı Türk Medeni Yasası yürürlüğe girince bu yasanın 1028. maddesi gereği 17 Şubat 1926 tarihli ve 743 sayılı Türk Kanunu Medenisi yürürlükten kaldırılmış, aynı şekilde 4722 sayılı Türk Medeni Yasası’nın Yürürlüğü ve Uygulama Şekli Hakkında Yasa 01/01/2002 tarihinde yürürlüğe girince, yasanın 23. maddesi gereğince 29/5/1926 tarihli ve 864 sayılı Kanunu Medenisinin Sureti Mer’iyet ve Şekli Tatbiki Hakkındaki Kanun Yürürlükten kaldırılmıştır. Bunun gibi yeni çıkan yasa eski yasa hakkında, “bu yasaya aykırı olan hükümler yürürlükten kaldırılmıştır.” Diyebilir. Bu durumda ise zımni ilga (üstü kapalı yürürlükten kaldırma) söz konusu olur. Bir yasanın değiştirilmesi suretiyle yürürlükten kaldırılması olanağı vardır. Örneğin, Anayasanın bazı maddelerini değiştiren 1488 sayılı Yasa, burada sözü edilen maddeleri yürürlükten kaldırmış ve kendisi o maddelerin yerine geçmiştir. Yasalar, Anayasa Mahkemesinin iptal kararı ile de, yürürlükten kalkabilir.

Üzerinde durulması gereken diğer konu, çatışan yasa hükümleri varsa nasıl bir yol izlenmesi gerektiği hususudur. Bu konuda ikili bir ayrım yapılması gereklidir. İlk olarak, açıkça kaldırılmamış iki yasa arasında çatışma olması halidir. Yasaların genel yada özel nitelikli yasa olmasına göre konu ayrılır. İki genel yada iki özel yasa karşılaştığında, yani bunların bütün hükümleri birbiriyle çatıştığı takdirde ana kural yeni yasanın eski yasaya üstün tutulmasıdır.

Bir genel yasa ile bir özel yasa karşılaşabilirler. Bu takdirde, sonra çıkan yasa özel nitelikli yasa ise, bu özel yasa üstün tutulur. Buna karşılık, genel yasanın tarihi daha sonra olup da özel yasanın tarihi daha eski bulunduğu takdirde, yasa koyucunun takip ettiği amaç araştırılmalı ve ona göre yeni yasanın eski yasayı yürürlükten kaldırıp kaldırmadığına karar verilmelidir.

İkinci olarak, birisi yürürlükten kalkan iki yasanın bazı hükümleri arasında çatışma varsa, ana kural gereği yeni olay ve ilişkilere dayalı olarak açılan davalara yeni yasa, eski olay ve ilişkilere dayalı olarak açılan davalara eski yasa uygulanmalıdır (Prof. Dr. Necip Bilge Hukuk Başlangıcı Dersleri İstanbul 1985 sayfa 243).

Öte yandan ortaklığın giderilmesi davaları, paylı veya elbirliği mülkiyetine konu taşınır veya taşınmaz mallar ile haklarda, paydaş yada ortaklar arasında yürürlükte olan tapulu mülkiyet ilişkisini sona erdirip bireysel mülkiyete geçişi sağlayan iki taraflı (axio dubless), yanlar için benzer sonuçlar doğuran davalardır. Davalı da davacı gibi aynı haklara sahiptir. Bu nedenle davacının satış suretiyle paylaşma istemesi, davalının aynen paylaşma istemesine engel oluşturmaz. Aynen taksim kararları kesinleşince, her bir paydaşa isabet eden kısmı üzerinde o paydaşın bireysel mülkiyet hakkı doğmuş olur.

Bu tür davalarda, davayı ortak yada paydaşlardan biri yada bir kaçı diğer ortak yada paydaşlara karşı açar. Davada bütün paydaş veya ortakların yer alması zorunludur. Yukarıda açıklandığı üzere dava hakkı kural olarak malik olan paydaş yada elbirliği ortağına aittir.

Bu kuralın istisnası alacaklı durumunda olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişilerinin dava açabilmeleridir. Mirasçılardan birinden alacağı olan gerçek veya özel hukuk tüzel kişisi bu alacağın tahsili amacıyla, terekeye dahil bulunan taşınır veya taşınmaz malların, paylaşma yada satış suretiyle ortaklığın giderilmesi için dava açabilir. Böyle bir durumda davanın açılabilmesi için;borçlu mirasçının hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması, borçlu mirasçı aleyhine bir icra takibi yapılmış olması ve takibin sonuçsuz kalması gereklidir.

Dava açıldıktan sonra mahkeme, öncelikle aynen bölüştürülmenin mümkün olup olmadığını araştırır. Aynen bölünme mümkün ise, o şekilde bölünme yapar, olanak yoksa satışa karar verir ve satış bedelini payları oranında paydaşlara dağıtır. Bu haliyle dava iki safhadan oluşur. İlki paydaşlar arasındaki hukuksal ilişkinin aynen bölme ve satım kararı ile son verilmesi yolu ile paylaşma safhasıdır. Aynen Bölünmesi mümkün ise, bölünen parçaların paydaşlara tahsisi yapılır. Bu durumda dava konusu olan taşınmaza, yapılan ifraza göre yeni tapu oluşturulur. Borçlu mirasçıya düşen kısım onun adına tapuya tescil ettirilir; alacaklı onu sattırarak alacağına kavuşur.

Aynen bölünme mümkün olmadığı takdirde satış kararı verilir. Hükmün kesinleşmesi ile satış memurundan infazı istenir. Mahkeme satış kararı verirken satışın ne şekilde yapılacağını hüküm fıkrasında göstermek zorundadır. Aksi bozma nedenidir. Dolayısıyla satışın ne şekilde yapılacağı konusunda kararda bir belirsizlik olmayacaktır. Satış sonunda elde edilen bedelden alacaklının alacağının tahsili yoluna gidilir.

Paylaşma istemi başlığını taşıyan Medeni Kanunun 642. maddesi, mirasçılardan her biri sözleşme veya yasa gereğince ortaklığı sürdürmekle yükümlü olmadıkça, her zaman, mirasın paylaşılmasını isteyebilir. Paylı mülkiyetin sona ermesini düzenleyen ve paylaşma istemi başlığını ihtiva eden 698. maddesi ise; “hukuki bir işlem gereğince veya paylı malın sürekli bir amaca özgülenmiş olması sebebiyle, paylı mülkiyeti devam ettirme yükümlülüğü bulunmadıkça, paydaşların her biri malın paylaşılmasını isteyebilir” hükmüne yer vermiştir. Aynı yasanın 703/son maddesi de; “elbirliği mülkiyetinde paylaşma, aksine hüküm bulunmadıkça paylı mülkiyet hükümlerine göre yapılır” kuralını öngörür. Yasanın 644. maddesi de açıkça paylaşma davasından söz eder. 743 sayılı Kanunu Medeninin 627. maddesinin kenar başlığında “Taksim davasından” söz edilirken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 698. maddesinin başlığı ise, paylaşma istemi şeklinde kaleme alınmıştır. Yeni yasada “dava” sözcüğü yerine istem sözcüğü yazılmıştır. İstem sözcüğü davayı da içine alır.

Bu yasal düzenlemeden anlaşılacağı üzere paylaşma isteme hakkı kural olarak paylı mülkiyette paydaşa, elbirliği mülkiyetinde ise mirasçıya tanınmıştır. Malik olmayan kimseye paylaşma isteme ve paylaşmaya katılma hakkı tanınmamıştır. Örneğin 743 sayılı Kanunu Medeninin 612, 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 677. maddeleri miras payının temliki konusunda üçüncü kişi ile sözleşme yapma imkanı vermesine karşın, bu kimseye paylaşmaya katılma yetkisi vermemektedir.

Borçlunun bir mirasçı makamına kaim olması başlığını taşıyan 743 sayılı Medeni Kanunun 588. maddesinde, bir mirasçıya düşen hisseyi devralan haczeden yahut mirasçı aleyhine borcunu ödemekten aciz belgesi alan alacaklı, hakimin mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılmasını isteyebileceği açıklanmıştır. Taksime iştirak mirasın paylaşılmasını (davayı) isteme hakkını da kapsar.

01.01.2002 tarihin de yürürlüğe giren 4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 648. maddesi paylaşmaya kayyımın katılması başlığını taşımakta olup, açılmış bir mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan yada elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının, sulh hakiminden, bu mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebileceği açıklanmıştır.

Yasanın gerekçesinde; 743 sayılı Kanunun 588. maddesinde hakimin, mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceğinden belirtildiği, mirasçılar uyuşamadığı zaman ise paylaştırmayı gerçekleştirmek ile de görevli olduğu, aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi, hem de mirasçılardan biri yerine onun(dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaşmaya katılmasının uygun bir çözüm olmadığı, bu nedenle, Sulh Hakiminden, maddedeki koşullar gerçekleştiğinde, paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenmesi gerektiği kuralı konulmuştur.

4721 sayılı Kanunun 648. maddesiyle yeni getirilen düzenleme ile Hakimin mirasçı yerine paylaşmaya iştiraki uygun görülmeyerek, alacaklıya Sulh Hakiminden bu mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanması yoluyla davanın görülmesi sistemi benimsenmiştir. Bunda güdülen amaç, madde gerekçesinde açıklandığı üzere; Hakimin hem paylaştırmayı, gerçekleştirmesi hem de mirasçı yerine geçmesi uygun görülmediğinden alacaklının ve borçlunun menfaatlerinin dengelenmesidir.

Yukarıda değinildiği gibi iştirak halinde mülkiyette pay söz konusu olmadığından her ortak malın tamamı üzerinde diğer ortaklarla birlikte mülkiyet hakkına sahiptir. Bununla beraber, iştirak halinde mülkiyette de ortakların bir katılma payı veya hakkından bahsetmek mümkündür. Ortakların, ortaklığın sona ermesi halinde tasfiye sonucuna (tasfiye payına) iştirak hakkına “katılma payı” denir.

Bu genel açıklamadan sonra borçlu mirasçıya düşen taşınmazdaki payın cebri icra yolu ile satışının mümkün olup olmadığının da çözümlenmesi gerekir. İİK.nun 94 ve 121. maddelerinde Medeni Kanunu’nun kabul ettiği kurallara uygun hükümler kabul edilmiştir. 94 maddeye göre “ortaklardan birinin alacaklısı, yalnız borçlu ortaklığın katılma hakkını, yani tasfiye sonucunu haczettirebilir.” Bunun için de borçlu ortağın alacaklısı, ortaklığın sona erip tasfiye edilerek borçlu ortağa düşecek tasfiye payının haczini isteyebilir. 121 maddeye göre de “tasfiye edilmemiş bir miras hissesinin haczi üzerine icra memuru satışın ne şekilde yapılacağını Tetkik Merciinden sorar”. Maddedeki (açık arttırma ile satışa karar verebilir) şeklindeki hükmün MK.la kabul edilmiş olan “pay satışının mümkün olmadığı” kuralını ortadan kaldıran bir hüküm niteliğinde değildir. Maddede mahcuzlar üzerindeki iştirak halindeki mülkiyet münasebetine son verilmesini sağlamak için takip alacaklısına şuyuu’nun giderilmesi davası açması yetkisini verir. Açılacak davanın sonuna kadar icra müdürü bir işlem yapamayacak, bu dava sonucunda borçluya belirli bir mal isabet etmiş ise bu mal satılarak alacaklının hakkı verilecektir. (14.4.1943 gün E:1940/48 K:1943/15 sayılı İçtihadı Birleştirme Kararı)

Böylece elbirliği mülkiyetine tabi bir malda payı bulunan borçludan alacaklı olan kişi, anlatıldığı şekilde İcra Tetkik Merciinden alacağı yetkiye dayanarak borçlunun da içinde bulunacağı tüm elbirliği ortaklarına karşı dava açıp bu davayı sonuçlandıracaktır. Buradaki dava açmak hakkı hakime ya da başka bir kişiye tanınmamış, yalnızca mirasçıya ya da Tetkik Merciinden ortaklığın giderilmesi davasını açma yetkisini alan alacaklıya tanınmıştır.

Öyleyse,4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi ile alacaklıya yeni tanınan imkan, borçlu mirasçının payının temsilcisi olarak bir kayyım atanmasını isteyebilmesi hususudur.

Genel Kuruldaki görüşmeler sırasında ortaklığın giderilmesi davasının kimin tarafından açılacağı konusu da tartışılmıştır.

İİK. 94, 121, Türk Medeni Kanunu’nun hükümleri birlikte değerlendirildiğinde, paylaşma davasının 4721 sayılı yasada yazılı “açılmış mirasta, bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemeden aciz belgesi bulunan alacaklının açacağı açıktır. Maddede açıkça paylaşmaya katılmaktan söz edilmiştir. Borçlu borcunu ödemekte temerrüt halindedir. Borcunu ödemediği için Kanun özel bir yöntem benimseyerek ve borçlunun kendi aleyhine dava açmayacağını düşünerek alacaklıya dava açma hakkını vermiştir. Yasa uyarınca atanacak kayyım da elbette tarafların haklarının denkleştirilmesi için alacaklının kendisine başvurması üzerine paylaştırma davası açabilecektir. Ancak Yasa koyucunun bu davayı sadece atanan kayyımın açacağını kabul ettiğini ileri sürmenin mevcut yasal düzenleme karşısında mümkün olmadığı açıktır.

Görüldüğü gibi eski yasanın 588. maddesi ile yeni yasanın 648. maddesi sanıldığı gibi temelde bir farklılık arzetmemektedir. Yasalardaki durum (İİK. 94 ve 121) aynen korunmakta, eski 588 den farklı olarak eskiden ortaklığın giderilmesi davasında hakim, mirasçı yerine geçerek (kaim olarak) paylaşmaya katılırken, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nun 648 maddesi hakimi bu katılmanın dışında bırakmakta, hakimin yerine özel duruma münhasır olmak üzere mirasçının payını temsilen paylaşmaya katılmak üzere bir kayyımın atanacağını öngörmektedir.

Burada sözü edilen kayyımlık (Yasal Danışmanlık), temsilci kayyımlığı, belirli bir işin (somut olayda paylaşma davasında borçlu mirasçının payının temsilcisi olarak atanacağı için) bu tür kayyımlığa “temsilci kayyımlığı” denilmektedir. (Prof. Dr. Aydın Zevkliler, Medeni Hukuka Giriş ve Başlangıç hükümleri, Kişiler Hukuku 1989 s. 1037). Atanan Kayyım paylaşma davasında, borçlunun yararına en uygun çözümün belirlenmesi ve bununla birlikte alacaklının alacağına en kısa zamanda kavuşması konusunda üzerine düşen görevi yapacağı açıktır. Öte yandan yasanın bir amacıda; tarafların iradesine üstünlük tanıyarak öncelikle iradi paylaşma yollarını denemektir. Bu amaçla kayyım, borçlu dışındaki diğer mirasçılarla anlaşıp rızaya dayalı paylaşmayı gerçekleştirebilir.

Bu açıklamaların ışığında somut olayı incelediğimizde;Davacı alacaklı borçlu mirasçı aleyhine Karşıyaka 1. İcra Müdürlüğünün 2001/8543 sayılı dosyası ile icra takibine girişmiş, borçlunun mallarını haczettirmiş ancak, üzerine haciz konulan gayrimenkulun elbirliği mülkiyet hükümlerine tabi olması ve satılamaması nedeniyle satışın nasıl yapılması gerektiği konusunda bir karar verilmek üzere dosya İİK.nun 121. maddesi gereğince İcra Tetkik Merciine gönderilmiştir. İcra Tetkik Mercii yanlara tebligat yapmış, gelenleri dinledikten sonra, İİK.nun 121. maddesi gereğince “alacaklıya taksim yada ortaklığın giderilmesi davası açmak üzere” yetki ve süre verilmiştir. Davacı da bu yetkiye dayanarak eldeki davayı açmıştır.

Dava, 31.5.2002 tarihinde açılmış olup, somut olayda 4721 sayılı Yasanın 648. maddesi uygulanacağından, davacı-alacaklıya Sulh Hukuk Mahkemesinden borçlu mirasçının payı için bir kayyım atanmasının sağlanması için uygun süreler verilmeli, kayyım atandığında bununda davaya katılmasıyla yargılamaya devam edilmeli, gerekirse kayyımında önerilerini alarak tüm taraflar yararına en uygun çözüm yolu bulunmalı, böylece ortaklığın aynen yada satış yolu ile giderilmesine karar verilmelidir.

Mahkemece yukarıda açıklanan biçimde hüküm kurulması gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi doğru bulunmadığından direnme kararı bozulmalıdır.

SONUÇ: Davalılardan Zeynep Ö.’ün temyiz itirazlarının kabulü ile, direnme kararının yukarıda gösterilen nedenlerden dolayı HUMK.nun 429. maddesi gereğince BOZULMASINA, istek halinde temyiz peşin harcının geri verilmesine 2.4.2003 gününde, bozmada oybirliği, sebebinde oyçokluğu ile karar verildi.

KARŞI OY

1926 yılında kabul edilen Türk Kanunu Medenisinin 588. maddesi “Mahkemenin borçlu bir mirasçı yerine kaim olması” başlığı ile “Bir mirasçıya düşen hisseyi temellük veya haczeden yahut o mirasçı aleyhine borcunu ödemekten acze dair icra vesikası istihsal eyleyen alacaklı, hakimin, mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirakini isteyebilir” şeklinde idi.

Bu maddeyi karşılayan İsviçre Medeni Kanunun 609. maddesi iki fıkradan oluşmaktadır. Çeviri yoluyla 609. maddenin birinci fıkrası alınmıştır. İkinci fıkra kantonal sistemle ilgili olduğundan alınmamıştır.

“588. madde, mahkemenin, mirasın taksiminde borçlu bir mirasçının yerine geçeceği şeklindedir. Bir çok durumlarda uygulama imkanı olmayan bir kuraldır. Mirasın taksimini yapan mahkeme, mirasçılardan birinin yerine nasıl geçer, geçse de çıkan anlaşmazlıklarda onun yerine nasıl davacı ve davalı olabilir? İsviçre’de miras işleminde yetkili ve görevli özel bir teşkilat bulunduğundan, orada selahiyetli memur terimi yerine, bir çok başka maddelerde de olduğu gibi mahkeme denilmiştir. Böylece İsviçre teşkilatının bünyesine göre tabii olan bu kural bizim teşkilatımıza göre işlemez bir kural olmuştur.” 1971 yılında hazırlanan M.K.’nun ön tasarının komisyonun gerekçesinden alınan bu ifadelerden de anlaşılacağı gibi 588. madde çevrilirken mehaz kanunla bu farklılık oluşmuştur.

HUMK.nun 569/II. maddesine göre ortaklığın giderilmesi (izale-i şuyu) davalarında, dava, paydaşlardan biri tarafından, diğerlerine karşı açılır. Kural bu olmakla beraber, uygulamada elbirliği mülkiyetine konu mallarda, ortağın hissesini haczettiren alacaklının da bu davayı açması kabul edilmiştir. Alacaklının bu davayı açmasının yasal dayanağı da Medeni Kanunun 588. maddesi, 14.04.1943 gün, 48/15 sayılı inançları birleştirme kararı ve İ.İ.K.’nun 121. maddesi idi. Elbirliği mülkiyetine konu malda ortak (hissedar) olan borçlunun alacaklısı, icra takibi yaparak haciz safhasına gelince, İcra memuru yapacağı işlemi İcra Tetkik Mercii Hakiminden sormakta, İcra Tetkik Mercii Hakimin de İ.İ.K, 121. maddesinin son fıkrasındaki “iktiza eden diğer tedbirler” cümlesinden olarak alacaklıya ortaklığın giderilmesi izni verilerek, dava açması sağlanmakta idi.

01.01.2002’de yürürlüğe giren Türk Medeni Kanunu ile 588. maddenin karşılığı olan 648. madde “paylaşmaya kayyımın katılması” başlığı ile “açılmış mirasta bir mirasçının payını devralmış veya haczettirmiş olan ya da elinde mirasçıya karşı alınmış borç ödemekten aciz belgesi bulunan alacaklı, sulh hakiminden bu mirasçının yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasını isteyebilir” hükmünü getirmiştir. Yasanın gerekçesinde; eski metinde hakimin mirasçı yerine kaim olarak taksime iştirak edeceği belirtilmiştir. Ancak hakim, mirasçılar uyuşmadığı zaman paylaştırmayı gerçekleştirmekle de görevlidir. Aynı hakimin hem paylaştırmayı gerçekleştirmesi hem de mirasçılardan biri yerine onun (dolayısıyla alacaklının) yararlarını korumak için paylaştırmaya katılması uygun bir çözüm değildir. Bu sebeple maddede, sulh hakiminden koşullar gerçekleştiğinde paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenebileceği kabul edilmiştir” denilmektedir.

Bu açıklamalardan da görüldüğü gibi eski yasanın 588. maddesi ile yeni yasanın 648. maddesi farklılık arzetmektedir. Bu farklılık alacaklı tarafından borçlunun yerine paylaşmaya katılmak üzere bir kayyım atanmasının istenebilmesidir.

Hal böyle olunca, atanacak kayyımın isteğe bağlı olup olmadığı ile atandıktan sonra ortaklığın giderilmesi davasını bu kayyımın açıp açamayacağı soruları gündeme gelmektedir.

Eski yasanın 1926’daki çevirisi, çevirideki farklılık dikkate alınmadan 01.01.2002 tarihinde yeni şekliyle yürürlüğe girmesi karşısında bu soruları cevaplandırmak mümkündür.

Yasa koyucu 648. madde ile paylaşmadan Hakime iki görev vermektedir. Bunlardan biri (mirasçı yerine paylaşmaya katılmak), diğeri de asli görevi olan (paylaşmayı yapmaktır.) Aynı hakimin hem paylaşmayı gerçekleştirmesi hem de borçlu (mirasçılardan biri ) yerine paylaştırmaya katılması uygun bir çözüm değildir. Bunun için hakimin paylaşmaya katılmak görevi için kayyım tayin edilecektir. Bu ise ihtiyari olamaz. O nedenle bu gibi hallerde koşullar oluştuğunda alacaklı talebi ile borçlu yerine kayyım tayini zorunludur.

Kayyım tayin edilince, bu kayyımın borçlunun ve alacaklının yararlarını korumak amacı ile paylaşma isteminde bulunması gerekecektir. 698. maddesi gerekçesinde de belirtildiği gibi paylaşma istemi davayı da içine alan geniş bir ifadedir. Bu nedenle atanacak kayyımın ortaklığın giderilmesi davası açması gerekir.

Açıklanan nedenlerle, Hukuk Genel Kurulunun kararının sonucu olan bozma kısmı hariç, diğer kısımlarına katılamıyoruz. Bu sebeplerle yerel mahkeme hükmü bozulmalıdır.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulu E: 2003/514 K: 2003/512 T: 24.09.2003
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4288 K: 2019/960 T: 06.02.2019
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/11027 K: 2017/2876 T: 10.04.2017

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda, kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir. 5403 sayılı Kanunun 8. maddesinde 30.04.2014 tarihli ve 6537 sayılı Kanun ile yapılan değişiklikle asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin altındaki arazilerde de payın üçüncü şahıslara satışı ve devri mümkün hale geldiği için bunlarda payın satışı mümkündür, İİK 121. madde uygulanamaz.

Dava, İİK’nın 121. maddesi uyarınca alınan yetki belgesine dayalı olarak açılan ortaklığın giderilmesi isteğine ilişkindir. Davacı vekili, dava konusu 103 ada 57 parsel sayılı taşınmazda davalıların birlikte malik olduklarını, davalılar … ve … aleyhine icra takibi yaptıklarını, İcra Mahkemesinden yetki belgesi alarak iş bu davayı açtıklarını, taşınmazın aynen taksimi mümkün olmadığından ortaklığın satış yoluyla giderilmesini talep etmiştir.

Davalı … davanın reddini savunmuştur. Diğer davalılar usulüne uygun tebligata rağmen davaya cevap vermemişlerdir. Mahkemece, davanın kabulü ile satış suretiyle ortaklığın giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir. Bunun için icra hakiminden yetki belgesi alınması zorunludur. İcra hakiminden yetki belgesi almadan doğrudan doğruya veya yetkisi olmayan icra müdürünün verdiği yetki belgesine dayanılarak dava açılması halinde dava hemen reddedilmeyip davacı tarafa icra hakiminden yetki belgesi almak üzere süre verilmelidir.

İcra mahkemesinden alınan yetkiye dayalı olarak açılan davalarda kural olarak borçlu ortağın mülkiyet hakkının elbirliği mülkiyetine konu olması gerekir.

Bu şekilde açılacak davalarda borçlu ortak (paydaş) dahil tüm ortakların (paydaşların) davaya dahil edilmeleri zorunludur.

5578 sayılı Kanunla değiştirilen 5403 sayılı Toprak Koruma ve Arazi Kullanımı Kanununun 8. maddesi gereğince bölünemez büyüklükteki tarım arazilerinin mirasa konu olmaları ve üzerlerinde her ne sebeple gerçekleşmiş olursa olsun birlikte mülkiyetin mevcut olması durumunda bu arazilerin ifraz edilemeyeceği, payların 3. şahıslara satılamayacağı, devredilemeyeceği hükmü mevcutken, 5403 sayılı Kanunun 8. maddesinde 30.04.2014 tarihli ve 6537 sayılı Kanunun 4. maddesi ile yapılan ve 15.05.2014 tarihinde yürürlüğe giren değişiklikle “Tarım arazileri Bakanlıkça belirlenen büyüklüklerin altında ifraz edilemez, hisselendirilemez. Hazine taşınmazlarının satış işlemleri hariç olmak üzere pay ve paydaş adedi artırılamaz….” şeklinde düzenleme yapıldığından artık asgari tarımsal arazi büyüklüklerinin altındaki arazilerde de payın üçüncü şahıslara satışı ve devri mümkün hale gelmiştir.

Bu durum kanun değişikliğinden kaynaklandığından usuli kazanılmış hak da oluşturmaz.

Somut uyuşmazlıkta; dosya içerisindeki tapu kayıtlarına göre borçlu (davalı) … ve … dava konusu taşınmazda paylı malik durumundadır. Yukarıda bahsedilen yasal değişiklikle alacaklı (davacı) tarafından borçluların haczedilen paylarının doğrudan icra yolu ile satışı mümkün hale geldiğinden alacaklının (davacı) İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi gereğince yetki alarak dava konusu taşınmaz yönünden ortaklığın giderilmesi davası açmasında hukuki yararı kalmamıştır.

Mahkemece, 103 ada 57 parsel sayılı taşınmaz yönünden hukuki yarar yokluğundan davanın reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiş, bu sebeple kararın bozulması gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/12418 K: 2020/52 T: 06.01.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/4413 K: 2019/1273 T: 13.02.2019
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2013/15812 K: 2014/1876 T: 12.02.2014
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2014/37 K: 2014/2405 T: 24.02.2014

Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2015/10005 K: 2017/1934 T: 13.03.2017

Somut uyuşmazlıkta; dosya içerisindeki tapu kayıtlarına göre borçlu (davalı) …, dava konusu taşınmazlarda paylı malik durumundadır. Alacaklı (davacı) tarafından borçlunun haczedilen payının doğrudan icra yolu ile satışı mümkün olduğundan alacaklının (davacı) İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi gereğince yetki alarak dava konusu taşınmazlar yönünden ortaklığın giderilmesi davası açmasında hukuki yararı kalmamıştır.

Dava, İcra İflas Kanunu m. 121’e göre alacaklının açtığı ortaklığın giderilmesi davasıdır. Davacı, İİK’nun 121. maddesi gereğince aldığı yetki belgesine dayanarak borçlu …’ın paydaşı olduğu … İli, … İlçesi, 303 ada 19 parsel, 303 ada 5 parsel, 193 ada 96 parsel, 302 ada 10 parsel, 306 ada 13 parsel, 251 ada 12 parsel numaralı taşınmazlar üzerindeki ortaklığın satış yolu ile giderilmesini istemiştir.

Mahkemece, ortaklığın satış sureti ile giderilmesine karar verilmiştir. Hükmü, davalı … temyiz etmiştir.

Borçlunun elbirliği halinde ortak olduğu taşınmazlarda borçlu ortağın alacaklısı İcra Hakimliğinden İcra İflas Kanununun 121. maddesine göre alacağı yetki belgesine dayanarak borçlunun ortağı olduğu taşınmaz için ortaklığın giderilmesi davası açabilir.

Somut uyuşmazlıkta; dosya içerisindeki tapu kayıtlarına göre borçlu (davalı) …, dava konusu taşınmazlarda paylı malik durumundadır. Alacaklı (davacı) tarafından borçlunun haczedilen payının doğrudan icra yolu ile satışı mümkün olduğundan alacaklının (davacı) İcra ve İflas Kanununun 121. maddesi gereğince yetki alarak dava konusu taşınmazlar yönünden ortaklığın giderilmesi davası açmasında hukuki yararı kalmamıştır. Bu nedenle davanın reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi doğru görülmemiş, kararın bozulmasına karar vermek gerekmiştir.

Benzer İçtihatlar:

1. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2020/821 K: 2020/3674 T: 15.06.2020
2. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/14768 K: 2020/2626 T: 04.03.2020
3. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2017/3566 K: 2017/7503 T: 11.10.2017
4. Yargıtay 14. Hukuk Dairesi E: 2016/3595 K: 2017/6782 T: 25.09.2017